Morgunblaðið - 15.08.1969, Blaðsíða 11

MORCUNiBLAÐtÐ, FÖSTUDAOUR 1)5. ÁGÚST 1©09
11
Ur
Færeyja-
ferð
EFTIR
ÁRNA
JOHNSEN
Myndin var tekin á Ólafsvökudag, 29. júlí sl. Til vinstri er íslenzk stúlka i upphlut og við hlið hennar fær-
eysk stúlka i færeyskum þjóðbúningi. en segja má að hver einasta stúlka i Færeyjum eigi slíkan búning.
(Ljósmynd Mbl.: Ami Johnsen).
Sauðfé var á beit í hlíðinoni
norður af kleítinum. Svart fé
var ríkjandi. Skammt frá ferju
staðnum var bóndabær, eina
byggðin á standlengjunni
þarna megin Vestmannasunds.
Þar var fólk við annir á hlað-
inu rjátlaði við kálgarð í varp-
anum. Það fór sér að engu óðs-
lega, ekki fremur en reykur-
inn, seim liðaðist makindalega
upp frá múrsitteinaftilöðlnjuim
sltirompiniuim.. Ánaibáltiuir lá við
ból sitieinsmar frá fjöriu.
Ég fylgdist stundarkorn með
stórum svörtum brekkusnigli
sem skreið um á útsýnisklett-
inum. Hann var í svo fínum
feldi að hver sæmdarfrú hefði
verið stolt af slí'kum möttli.
Veðrabreytingar eru jafn
tíðar í Færeyjum og á íslandi,
enda Færeyjar ef til vill brot
af fslandi eða ísland brot af
Færeyjum, og það hafði þykkn
að upp. Þokubakkar læddust
inn yfir Reynsatind eins og ó-
stimdvís áætlunarbíll. Maðcur
veit að hann kermir, en komu-
tíminm er eftir dyntum bílstjór-
anis.
„Þetta er allt í lagi“, er orð-
tak í Færeyjum eins og á fs-
landi og líklega er það spak-
leg heimspekileg afstaða sem
hefur leitt það af sér.
Rigningarskúr skvetti úr sér
og sólbrot byggðu snarlega
regnboga sem myndaði hvelf-
ingu yfir bænum og fólkinu
undir Reynsatindi og innst í
hvelfingunni var Vestmannia.
Háhvelfingin í Bláu moskunni
í Istanbul myndar einnig
skrautramma um listrænt út-
flúr trúarlegra mynda.
En nú var ekki til setunnar
boðið, bílaruna var að nálgast
ferjustaðinn og ég tók á rás
niður fjallshlíðina í kapp við
lækjarsytrurnar.
ÞANKABROT Á LEIÐINNI
TIL ÞÓRSHAFNAR
Á bryggjiiihausmum þar siem
ferjan lagðist að var hópurinn
saman kominn og tveir Færey-
ingar tóku þar á móti hópnum,
þeir Knut Wanig ritstjóri Dag-
blaðsins og Ólafur Michelsen
ritstjóri 14. september. Þeir
gengu rólega á milli aðkomu-
manna og heilsuðu, en þegar
þeir heilsuðu okkur íslending-
unium urðu þeir hnessau'i í fasi,
eins og þegar landar heilsast
og það átti eftir að koma á dag-
inn að íslendingar eru ekki út-
lendingar í Færeyjum, þeir
falla ósjálfrátt inn í fas þjóð-
arinraar. Rnútur heilsaði okkur
fyrst og þegar hann heyrði ís-
lenzkuna kallaði hann óðar í
ólaf og sagði: „Komdu Ólafur,
það eru íslendingar hér, við
verðum að tala við þá“. Það
var nærri því eins að koma til
Fæneyja oig að tooma á ein-
hvern stað heima á Fróni, sem
maður hafði ekki komið til áð-
ur.
í Vestmannahöfn biðu okkar
bílar sem áttu að aka með okk-
ur til Þórshafnar. Vestmanna
dlneigiuir niaifn sitt aif Vestmlönin-
um sem fyrstir tóku sér bústað
þar. Ekki er þó vitað nákvæm
lega hvenær það var, en talið
er að fyrstu íbúar Færeyja hafi
verið írskir einsetumenn, pap-
air, sem haifli toaméð tiil eyjiaminia
um árið 725 og haldið þar til í
eina öld, eða þar til víkingar
stökktu þeim brott. Saga Fær-
eyja er á margan hátt lík sögu
íslands, enda verða bæði þessi
lönd um svipað leyti hluti af
sjónarspili sögunnar, þegar
dulri hulú norðursins var lyft
af sæförum með miklar hug-
sjónir. Saga Færeyja er þó all
slitrótt af heimildum langt um-
fram sögu íslands og reyndar
hangir hún á all veikum þræðli
þar til Færeyingasaga hefur að
segja tíðindi og fer svo fram
allt til 11. aldar, en þar fram
taka við bréf og gerningar. Þá
má noktouð marka af söguleg-
um minjum, uppgreftri og með-
al anmars fornu-m húsaminjum
í Kirkjubæ.
Talið er að nafnið Færeyjar
hafi komið til vegna þess að
skjótt eftir að menr. settust þar
að til búskapar hafi orðið
krökkt af kindum, en nafnið
þýðir „Fjáreyjar. Fyrsti land-
námsmaður Færeyja, Grímur
Kamban, nam land líklega um
825 og eftir það byggðust eyj-
arnar nonrænum mönnnm bæði
úr Vesturvegi og Noregi. Þjóð-
veldi þeirra kom sér upp al-
þingi nokkru á undan íslend-
ingum og var það á Þingnesi í
Þórsfhölfin. En fiæineysltoa þjlóð-
veldið stóð etoki lengi. Noregs-
konungur tók skjótt að seilast
til valda á eyjunum og boða
kristna trú. í móti stóð Þránd-
ur í Götu með fornan átrúnað
og sjálfræði höfðingjavaldsins
að leiðarljósi, en Sigmundur
Brestisson studdi konungser-
indi. Segir frá deilum þeirra í
Færeyingasögu. Næstu aldirnar
áttu Færeyingar síðan við
sömu drauga að glíma og við
íslendingar í hversdagsbarátt-
unni fyrir rétti og tilveru. Þar
komu til yfirráð eflendna, siða-
skiptin og jarðraslk þar af lút-
andi, einotounarverzlun.
En aldrei bugaðist undir-
tónn þjóðarinnar og fullhugar
eins og Nolseyjar-Páll, Ras-
mus Effersöe og Jóhannes Pat-
ursson urðu hvatning ungum
mörmum og leystu úr læðingi
byrgða orku. Þjóðfrelsisbaiátit
an tók á sig ákveðið form 1888,
en þá um nokkurt árabil höfðu
miklar framfarir átt sér stað í
landinu eftir að verzlun var
gefin frjáls í ársbyrjun 1856 og
athafnasamir kaupmenn og
framkvæmdiamenn hófu að setja
á stofn fyrirtæki og útgerðar-
félög. 1849 urðu Færeyjar amt
í Darnslkia rítoin/u og 'hafa vier-
ið það síð'am mieð fiuflilitrúa
á dianiika rikisþiirngiiiniu. Sam-
kvæmt heimastjórnarlögunum
frá 1948 eru Færeyingar sjálf-
stæð þjóð innan danska rikis-
ins með sjálfstjórn í vissum
málum. Stendur það næst okk
ur íslendingum að skilja bar-
áttu Færeyinga fyrir sjálí-
stæði sínu og vaxamdi áhugi
virðist vera fyrir fullu sjálf-
stæði landsirns. Mum ég síðar í
grein ræða frekar í stuttu máli
stjórnmálabaráttuna í Færeyj-
um.
Færeyjar eru 18 talsins og
allar byggðar utan ein, Litli-
Diimon, en stærstu eyjarnar eru
Straumey, Austurey, Vogar og
Suðurey. Nær alls staðar búa
Færeyingar í torflum eða hverf
um sem þeir kalla byggðir og
undantekningarlaust liggja
þær að sjó. Byggðir í Færeyj-
um að stærstu kaupstöðum með
töldum eru um 120, en alls eru
Sbúiar eyjiarnnia uim 40 þúsunid.
Byggðarlögin skiptast í sveitar
félög og sýslur svo sem á fs-
landi.
Frá Vestmianna ókum við sem
leið lá upp að Mýrunum í upp-
fjöllun'um frá bænum en þar
eru vatnsvirkjanir Færeyinga,
sem eru átoaflega mi'kil mann-
virki haganlega nýtt. Það eru
eiginlega engir fossar í Fær-
eyjurn, aðeins ársprænur og
lækjarsytrur, sem skipta rennsl
isskapi eftir dögum, en með á-
kaflega viðamikl'um greftri
hafa eyjaskeggjar gert ótal neð
anjarðargöng um fjallahlíðar
Mýranna og í þau er vatninu
safnað og það leitt í aðalgöng-
in, sem liggja niður snarbratt-
ar hlíðarntar og í aflstöðvarn-
ar sem eru knúnar vatnsafli
iflrá þessiuim kradkflóttu nieiðain-
jarðaræðum af mannavöldum.
Einnig er safnað vatni í stíflur
með sama hætti.
Á leiðinni ofan af Mýxunum
var hægt um vik að virða fyr-
ir sér jarðmyndun þes&ara tug
milljón ára görnlu eyja, sem
Ihalfla hfliaðizit uipip í ðflall möngluim-
um eldgosum þar sem basalt-
lögin ná samanlagt um 3000 m.
þykkt. Síðan hafa jöklar ísald
ar núið landið, vindar og vatn
og straumharðar öldur í brim-
uxðum.
Á leiðinni til Þórshafnar of-
an frá Mýrunum komum við
til Kvívíkur þar sem var land-
námsbær í upphafi byggðar og
má greinilega sjá rústir bæjar-
húsanna og húsaskipan.
Um svipað leyti og sólin blik
aði við hafsbrún seig bifreiðin
okkar niður Húsareyn og við
blasti Þórshöfn, hjarta þjóðlifs
Færeyja og þar skyldi verða
aðsetur okkar næsta hálfa mán
uðinn með ýmsum frávikum
þó og kynnisferðum urm æða-
toerfi mannlífs og athafna-
lífs Fæneyja. Þar sem við er-
um búin að koma okkur þæigi-
lega fyrir á Hótel Hafnia, glæsi
legu hóteli nálægt Þingnesi og
við aðaltorg bæjarins ljúkum
við þessari fyrstu grein úr Fær
eyjaför. Úti fyrir hótelglogg-
anum dansa stór birkitré í
kráng um gamalt timburhús,
svart og rauðmálað.
*
Gömlu landnámsbæjarrústimar
í Kvívík. Langeldastæðið sést
greinilega á miðri mynd.
IMaustið er lengst til vinstri.
I
Myndin er tekin frá Skúvey
og t fjarska eru
Stóri-Dímon og Litli-Dímon.