Morgunblaðið - 21.08.1969, Blaðsíða 12

- 12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. ÁGÚST 1960
AÐFARANÓTT 21. ágúst í
fyrra skýrði útvarpið í Prag frá
því, að hersveitir frá Sovétríkj
unum, Austur-Þýzkalandi, Pól
landi, Ungverjalandi og Búlgar
íu hefðu gert innrás í Tékkó-
slóvakíu án þess að gera nokk-
ur boð á undan sér. Var tekið
fram, að hersveitirnar hefðu
farið yfir landamærin án vit-
undar stjómarvalda Tékkósló-
vakíu og liti stjóra kommún-
istaflokks landsins á innrásina
sem brot á alþjóðalögum, auk
þess sem hún væri algerlega
andstæð grundvallarreglum
um samskipti milli sósíalist-
ískra ríkja. Tekið var hins veg
ar fram, að her Tékkóslóvakíu
hefði ekki fengið fyrirmæli um
að verja landið fyrir innrásar-
herjunum.
Innrásin var framin í skjóli
myrkurs og er talið, að yfir
hálf milljón manna hafi tekið
þátt í henni búnir skriðdrek-
um, flugvélum og öðrum ný-
tízku vopnum. Réðust hensveit
irnar inn í Tékkóslóvakíu úr
norðri frá Austur-Þýkkalandi
og Pólllandi og úr suðri frá Ung
verjalandi Áður höifðu farið
fram umfangsmiklar heræfing-
ar inmrásarríkjanna fimm og
var ljóst að iinmrásin hafði ver
ið vandlega undirbúin fyrir-
fram. Á einum sólarihring var
öll Télkkóslóvakía á valdi inn-
rásarherjanna, enda mættu þeir
engri hemaðarmótspymu.
Hemaðaraðgerðimar gegn
Ték/kóslóvakíu höfðu þegar
byrjað að kvöldi dags 20. ágúst.
Fyrstu hersveitir innrásarherj
anna fóru yfir landamærin um
kL 11 þá um kvöldið, en áður,
eða um 'kL 9, höfðu lent tvær
farþegaflugvélar á Ruzyne-
flugvellinum í Prag. Var önn-
ur þeinra frá Póllandi en hin
frá Sovétríkjunum. Út úr þeim
stigu um 80 óeinlkennisbúnir
vopnaðir menn, sem með vopna
valdi tóku þegar á sitt vald
byggingar flugvallarins og
læstu flugþjónustumenm, tæikni
rnenn og aðra á flugvellinum
inni. Samtímis átti svipað sér
stað á flugvöllunum í Brati-
slava í Slóvaikíu og Ostrava á
Norður-Mæri. Þessir óeinkenn
isiklæddu innrásarmenn létu
flytja allar fllugvélar
burt frá lendingarbrautum flug
vallanna og tilkynntu öllum
farþegaflugvélum, að þeim
væri bannað að lenda.
„HARMLEIKUR LÍFS MÍNS“
Þegar þetta gerðist, sat for-
sætisnefnd kommúnistafloklks
Tékkóslóvakíu á fundi. Er hún
fékk vitneSkju um inmrásima,
urðu margir meðlimanna
felmtri slegnir. „Þetta er harm
leikur lífs mins", komst Alex-
ander Dubcek, leiðtogi floikks-
ins að orði. „Allt líf mitt hef
ég helgað samvinnu við Sovét-
ríkin“.
Forsætisnefndin samþykkti
síðan yfirlýsingu um að kalla
saman miðstjórn kommúnista-
flokksdns þegar í stað og tekið
fram þar, að iimrásin hafi ver
ið gerð „án vitundar forseta lýð
veldisins, forseta þjóðþingsins,
forsætisráðherrans og aðalrit-
ara kommúnistafloklks lands-
ins“. Gegn yfirlýsimgunni
greiddu atkvæði fjórir mieðlim
ir forsætismefndarinnar: Svest-
ka, Rigo, Kolder og Bilak, en
þessuim mönnum var öfflum sdð
ar gefið að sök að haifa gengið
til samvinnu við Rússa
Miðstjórn kommúnistaflolk'ks
ins kom þegar saman til fundair
og samþyklkti áslkorun firá for
sætismefndinmii, þar sem slkorað
var á þegna landsins að sýna
stillingu og veita innrásariherj-
unum enga mótspymu og her
og þjóðvarðliði tilkynnt að
gera slíkt hið sama. Þar var því
enmfremur lýst yfir, sem að
framan segir, að miðstjórn
kommúnistaflokíksinis teldi inn
rásina brot á grundvallartregl-
um alþjóðaréttar og saimslkipta
milli sósíalistírikra rí'kja. Var
þesis 'kirafizt, að inmrásarríkin
drægju herlið sitt þegar í stað
til balka.
LEIÐTOGARNIR
HANDTEKNIR.
Um nóttina héldu sovézkar
hersveitir inm í Prag og tóku
þegar í stað á sitt vald bygg-
ingar miðstjórmar kommúnista
flókiksins og ríkiastjómarinnar.
Helztu leiðtogar kommúnista-
flokksins, þeir Alexander Dub-
cek, Josef Smrikovsíky, Frant-
isek Kriegel og Oldric Cernik
forsætisiráðherra voru hamd-
teknir og handjárnaðir og síð-
ar filuttir með herflugvél til
Sovétrfkjanna. Næstu daga á
eftir vissi fólk í Tókkóslóvakíu
ekki, hvar þeir voru niður
komnir og hvers komar orðróm
ur var á kreilki um örlög þeiirra,
þair á meðal að þeir hefðu þeg
ar verið teknir af lífi.
HERNÁMINU HALDIÐ
ÁFRAM — BLÓÐSÚTHELL-
INGAR BYRJA.
Um nóttina og daginn eftir
héldu innrás'ariherisveitimar
áfram hemáminu í Prag og öðr
um borgum landsins. Um 'kl. 8
um morguninn tillkynmti út-
varpið í Prag, að sovézkir rikrið
drekar væru komnir að húsi
þess og miðuðu fallbyssum sín
uim á það. Þegar hér var kom-
ið, var fólk telkið að saifinazt
saman víða í miðborg. Prag og
byrjað að tjá amdúð sína á ýms
an hátt og veita einhverja and
spyrnu, enda þótt það réði ekki
yfir neinum vopnum. Sköimmu
síðar féllu fyrstu fórnarlömb
innrásarinnar. Á Wemceslas-
torgi í hjarta borgarinnar var
ung stúllka skotin til bana og
sömuleiðis 14 ára gamall dreng
ur. I grennd við útvarpsstöðina
kom einnig til alvarlegra blóðs
úthellinga. Þar hafiði safnazt
saman mikill mannfjöldi, sem
reyndi að koma í veg fyirir, að
sovézki herinm næði útvarps-
stöðinni á sitt vald með því að
loka götunum að útvarpsbygg
ingunmi fyrir dkriðdrekunum á
þann hátt að aka strætisvögn-
um og vörubifreiðum þvert á
gatpamót. Birátt mátti sjá elda
á fleiri stöðum, þar sem kveilkt
hafði verið í þessum farairtækj
um. Spennan magnaðist stöð-
ugt og þarna mátti heyra nær
samfellda sikothríð, er sovézku
henmenmirnir Skutu af vélbyss
um sínum upp í loftið. En þeg-
ar tókst að kveikja í einum
sovézku Skriðdrekanna beint
fyrir framan útvarpshúsið, varð
ástandið fyrst hættulegt að
manki. Ungur maðiur féll fyrir
sikoti og þá tvístraðist mann-
fjöldinin eins og lauf í vindi.
Ástandið var þá orðið líkast
því, að stórbardagi væri hafinn
í þessum hluta borgarinnar.
Sikriðdrekar geystust um
hverja götuna af anmarri og
gkotið var jafnt af vélbyssum
og hríðskotabysisum.
Þegar hlé varð á, safnaðist
mannifjöidinm að skriðdrekun-
um aftur. Litlar sjúkrabifreið-
ar komu á vettvang og sjúkra-.
liðar reyndu að koma særðum
burtu. En þetta hlé gtóð ekki
lengi. Ofair við götuma var
kvei'kt í öðrum rikriðdreka og
eldurinn úr honum læsti sig í
sprengjuvagn til hliðanma, þar
sem hver sprengjan eprakk af
annarri. Bkki leið á löngu, áð-
ur en tvær byggingair hvor sín
um megin götunnar stóðu í ljós
um logum og brennandi brak
frá þeim dreifðist víðs vegar.
Eklkert er vitað nákvæmlega
um hve margir týndu lífii eða
særðust í átökum þeiim, sem
urðu í grennd við útvarpsbygg
inguna, en þeir voru margir,
enda urðu átökiin hvað mest
þairna á fyrsta degi inmráBarinm
ar í Prag. En á Wenceslas-torgi
var einnig 'kvei’kt í sovézkum
fartækjum og gripu hermenm-
irnir þar einnig til dkotvopna
sinma, þannig að til blóðsút-
hellinga kom, eins og greint
vair frá hér að firaman. Sömu
sögu var að segja firá öðrum
borgum l'andsins eirns og Brno
og Karlovy Vary 1 vesturhluta
landsins og Bratislava og Kos-
ice í Slóvakíu. AIls staðar
mætti iinnrásairliðið sömu amd-
úðinni og víða kom til blóðs-
úthelliniga, þar sem beitt vair
vélbyssum gegn vopnlausu
fóllkinu.
í höfuðborginni hélt immrásar
lið áfram að taka á sitt vald
hverja mikilvæga bygginguna
af annairiri. Áður var getið bygg
ingar miðgtjórnar kommúnista
floiklksins á Moldárbökkum,
bygginigar ríkisstjórnarinnar
og útvarpsbyggingarinnar en
auik þess lagði innrásarlið und
ir sig byggingu Rude Pravo,
mál'gagns kommúnistajfloklks
Télkkóslóvakíu og byggingar
allra annarra blaða í borginnL
Eims fór _ uim sjónvarpið, þjóð-
þingsbyggingunia, stöðvar
komimúnistafloklksinis í borg-
inni yfirleitt og fjölmargar
byggingar aðrar t.d. hús CTK,
'hinnar opinberu fréttastofu
Tékkóslóvakíu og aðalsímistöð
borgarinnar, þannig að sam-
bandslaust varð að verulegu
leyti við útlönd. Um kvöldið
má segja, hernámið hafi verið
algjört. Þá var búið að loka
landamærum landsins að Aust
urríki og Vestur-Þýzkialandi og
isamgöngur við Vesturlönd
þannig irofnar fulllkomlega. í höf
uðborginmi var þannig um-
horlfs, að á öllum meirilháttar
gatnamótum, við allar brýr yfir
Moldá og við allar helztu bygg
Ingar stóðu skriðdirekiar eða
þungar fallbyssur. Útgöngu-
banni var komið á að nætur-
lagi og fjöldahandtökur byrjað
ar.
Mikill glundroði rílkti í Prag
og öðrum borgum. Ferðir stiræt
isvagna og annarra abnenmings
farartækja lágu niðri. Menn
hvonki vildu né gátu komizt til
vinnu sinmar. Engiinn vissi,
hvað gerast myndi næst.
ÁRÓÐURSHERFERÐ
INNRÁ S ARRÍK JANNA,
Á 'fyrsta degi innrásarinnar
hófst umfangsmiikil áróðuns-
herferð í blöðum, útvarpi og
sjónvarpi í innrásanríkjunixm,
þar seirn bomar voru fram af-
sakanir og ástæður fyrir inin-
rásinni. í Tðkkóslóvakíu sjállfiri
var tökið að dreifa áróðunsmið
um og útvarpsstöðin Vltava í
Austur-Þýzlkalandi útvarpaði
í sífellu á tékknesku áróðri frá
hemámsliðinu. Þar var megin-
áherzla lögð á, að gagnibylting
hefði staðið fyrir dyrum í
Tékkóslóvakíu og lið Vansjár-
bandalagsríkjanna hefði haldið
inn í landið samkvæmt beiðni
f hjarta Prag. — Þessi mynd er tekin á innrásardaginn og sýnir sovézkan skriðdreka víð Wen-
ceslasstyttuna.