Morgunblaðið - 19.09.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. SEPTEMIBER 1969
19
Sýning og viöhorf
- EFTIR BRAGA ÁSGEIRSSON
ÞRIÐJI Bienmal Eystrasalts-
landanna meS þátttöku Noregs
og íalands stendur nú yfir; var
opnaður í nýju og veglegu hús-
næði 5. júlí, en lokar 29. sept-
ember. Altar A-Evrópuþjóðirn-
ar eru með opinberar deildir, en
V-Evrópuþjóðirnar annaðhvort
með opinberar félagssýningar
eða samvinnu einstaklinga og
félaga. Ég vil í fáum dráttum
útskýra þetta nánar varðandi
hverja þjóð. Sovézka samveld-
ið: Opinber sýning, samvinna
menninigarmálaráðuneytisins og
sambands myndlistarmanna.
Þýzka alþýðulýðveldið: Opinber
sýning siambands myndlistar-
manna, þverskurður síðuStu 20
ára. Pólland: Opinber sýning
pólsika realista. Þýzka sam-
bandslýðveldið: Óopinber sýn-
ing sett saman af nokkrum póli-
tískum einstaklingum, sem vilja
með þátttöku sinni styðja að við
urkenningu A-Þýzka-lýðveld-
isins. Svíþjóð: Óopinber sýning
listamannahóps, sem nefnir sig
„hina un@u“, „De Unga“; innan
hennar eru listamenn á öllum
aldri, vilja sýna þverskurð af
ýmsu, sem verið er að gera í
Svíþjóð í dag. Síðast voru Svíar
með opinbera sýningu, er vakti
mikla ólgu fyrir það, hve nú-
tímaleg hún var, og hlaut jafn-
vel nafnið „Gruselkabinett“
(hryllingsstofan) frá hendi eins
gagnrýnenda. Noregur: Sam-
vinna innan sambands mynd-
listarmanna. Danmörk: Ein-
Stalklingar í samvinnu við
dönsk myndlistarmannafélög.
Finnland: Hið opinbera sam-
band myndlistarmanna. ísland:
Félag íglenzkra myndlistar-
manna. Saimta'lis taka þátt í sýn-
ingunni 127 listamenn með 679
verk. ÖH Norðurlöndin sýna á
ópólitískum grunni, en þó senni-
lega misjafnlega óháðum. Finn-
ór og Norðmenn koma sterkast
út úr sýningunni af Norður-
löndum að þessu sinni að mínum
dótmi. Norðmenn kynna nafn-
fræga myndlistarmenn, svo sem
Reidar Aulie, Snorre Andersen,
Erling Enger, Ragnar Kraugeir-
ud, Örnulf Bast o.fl. Finnana,
sem ertu aillir nýlliðar þarna
þekki ég lítt, en tvö nöfn koma
mér þó kunnuglega fyrir sjónir,
Eva Cederströtm og Fekka Ma
kinen. Virðist vera mikil breidd
í finnskri list í dag, því að þeir
koma jafnan með úrvalsverk á
sýningar erlendis. Sýningar þess
ara landa virðast mér mjög svip
aðar að gæðum og á Biennalin-
um 1967, en Norðmenn þó í sókn.
Danir eru aftur á móti veikari
og sundurlausari en síðast.
Sænsku listamennina þekki ég
ekki, en sýning þeirra var mjög
í anda sænskrar listar, þótt ekki
risi hún hátt og væri hvergi
nærri jafn áhrifarík og síðast. ís-
lendingar sýna einungis graflist
að þessu sinni og taka sig mjög
þekkilega út á sýningunni. Ég
hafði búizt við harðnandi póli-
tík umhverfis sýninguna, og sú
varð líka raunin, þótt ekki gjöld-
um við þess Norðurlandabúar í
öðru en afskiptaleysi, sem getur
þó tekið á sig þá mynd, að áhöld
verði á um áframhaldandi þátt-
töku af hálfu Norðurlandanna,
enda tilgangslítið fyrir þau, ef
þjóðirnar í austri sjá ekki ann-
að en sjálfar sig, svo sem einn
finnski fulltrúinn komst að orði
á sýningarnefndarfundi. Sá
hinn sami sagði jafnframt, að Bi-
ennalinn mætti ekki setja sér
svo þröngar skorður, að hann
gæti ekki andað.
Að lýsa sýningunni ítarlega
hefur mjög takmarkaða þýð-
ingu, því að hún var um margt
lík sýningunni 1967, og þótt sýn
ingin sé að þessu sinni stæorri
en þá, er mér fyrri sýningin
minnisstæðari, einkum fyrir hina
framúrskarandi graflist. Hús-
næðið er vissulega ekki aðal-
atriðið varðandi sýningar, held
ur myndirnar, sem til sýnis eru.
Ég býst við, að mikið yrði um
Biennalinn í Rostock 1969
Austur-þýzkur realismi. Fritz
Cremer, Berlín: Andlitsmynd af
Bertholt Brecht (brons). Fram-
úrskarandi vel mótuð mynd og
lifandi.
endurtekningar að ræða frá frá
sögn minni um fyrri Biennal, ef
ég færi út í nákvæmair lýsing-
ar, og tel því vænlegra að ræða
um fyrirtækið sjálft eðli sínu
samkvæmt, afstöðu einstakra
full'trúa tál þessarar sýningar,
rammann umhverfis hana, svo og
persónulegt mat mitt á sýning-
unni. Áberandi þótti mér, hve
pólitísk sýning V-Þjóðverj-
anna var, og hve gæði mynda
þeirra virtust oft vafasöm á
slíkri sýningu. Auk þess höfðu
þeir með sér pólitíska yfirlýs-
ingu, sem lesin var upp á sýn-
ingunni og birtist með feitu
Fyrrí hluti
letri í dagblöðum. Þá var for-
máli sá, er þeir rituðu í sýn-
ingarskrá, vægast sagt annar-
leg samsetning. Engum gat dul-
izt, að Biennalinn er í auknum
mæli notaður til áróðurs m.a.
Finnskur realismi í nútímabúningi. Pekka Mákinen: Máninn kem- fyrir viðurkenningu A-Þýzka-
ur upp, 1969. lands, en til lausnar þess vanda
máls vorum við íslenzku full-
trúarnir hvorki kalláðir né bún-
ir umboði að heiman. Við viljum
sýna þýzku þjóðinni í heild vin
seimd ag virðimgu, báðuim megiin
múra, og þó að við sendum sýn-
ishorn af list okkar þangað, vilj
um við ógjarnan verða flæktir í
pólitískar yfirlýsingar, enda
höfðum við ekki umboð lista-
manna okkar til að meðhöndla
llist þeirra í slíkum ti'lgangi. List
er tvímælalaust bezti Ambassa-
dor þjóða í dag, mikilsvert afl
til að tengja þjóðir vináttu-
böndum, í austri og vestri, þar
eð hún talar alþjóðamál, sem
fólk með listrænan þroska alls
staðar í heiminum getur tileink-
að sér.
Hið opinbera í austrinu við-
urkennir aðeins sózíal-realisma,
sem það álítur mikilvægustu
uppfinningu í myndlist 20. ald-
arinnar. Okkur er tjáð, að við
megum sýna það, sem við vilj-
um, og við okkur er sagt: Við
hyggjumst ekki varðandi þessa
Pólitískur realismi, Guido Zingerl, Miinchen: Regensburg 1000 sýningu halda fram ákveðnu
ára fortíð. Mynd, sem frekar á he'ima í áróðursriti en á listsýn- formi, heldur leitumst við með
ingu. hinium ólíiku fonmuim, sem sýnd
erU, að sýna fram á, hvernig
hin innri ósk listamanna mótast
á margvíslegan hátt. Þetta er
sagt um leið og stöðugt er ver-
ið að lá'ba í ljós óbeinar óskir
um enn meiri realisma sbr. eftir-
farandi túllkun.
„'Einungis sózíalískur realismi
er fær um að framkvæma hið
mikla hlutverk sózíalískrar list-
ar. Um það voru menn sammála
á þriggja daga þýzk-sóvézkri
ráðstefnu, sem haldin var í A-
Berlín í iok marz sl. í tilefni af
undirbúningi hátíðahalda vegna
20 ára afmælis þýzka alþýðulýð-
veldisins og 100 ára fæðingar-
dags Lenins. Hugmyndaauðgi,
flokkshollusta, sózíalískur húm-
anismi og listrænn sannleikur
— listræn sannindi var álykt-
að, að væru hinar miklu dyggð-
ir sózial-realismgns — jafnframt
skyldi baráttunni gegn módem-
ismanum (nútímalistinni) og
.annarri afturhaldssamri list (!) í
hinum kapítalíska heimi haldið
áfram af endumýjuðum krafti."
Það er íhugumarefni í þessu
sambandi, er við getum tekið til
okkar í vestrinu, að í Róm var
Framhald á bls. 18
Austur-þýzkur sósíal-realismi. Kurt Robbel: Rauðir varðliðar
1917, (1967).