Morgunblaðið - 20.12.1969, Page 11

MQRGUiNHLAíMÐ, •*, KESEMBER 196®
11
S j ómannasíðan
í umsjá Ásgeirs Jakobssonar
I Höfnum
Hinrik og trillan.
UEGAR brim veltur beint a±
hafi í Höfnunum, þá er kallað
aS það sé leirbrim (Hafnarleiir-
inn) og þá er vandsiglt inn á
Kirkjuvoginn.
Bæli heitir hæð fyrir sunnan
Kalmanstjörn. Þegiatr þessa mis-
hæð ber í Júnkaragerðiskletta
þá er komið að Sundinu. Þetta
er sem sé djúpmið, sem gefur til
kynna, að úr því að komið er á
þetta mið rmegi engu skeika um
siglinguna. Frá þessu djúpmiði,
Junkaragerðisklettamir í Bælið
— er siglt inn eftir tveimur
merkjastöngum hvorttveggja
með rauðum hlemmi (í dimmu
mauðum ljósum) — og er annað
merkið á hafnargarðinum en
hitt, það sem fjær er, á kamb-
inum. Þessi merki eru látin
ganga hægt saman til bakborða
en þó ekki til fulls og er or-
sökin sú, að boðar, sem brjóta á
stjórnborða, eða sunnan við bát-
inn, kasta honum norður eða í
bakborða. Það er því haft bil
milli merkjanna, þegar lagt er á
Sundið, sem svarar því að klyfja
hestur kæmist þar á milli.
Þegar Bælið ber í Merkines
er komið að Þrengslunum. Þar
er 4 faðma dýpi, en aðalsundið
er 8—10 faðma djúpt. Sjáist nú
ólag framá, þegar komið er að
Þrengslunum, þá á að bíða og
láta það ólag ríða hjá, því að
tvö lög þarf til að taka allt
Sundið inn og þess vegna á að
bíða eftir góðu lagi við Þrengsl-
in. Þegar svo haldið er innúr
Þrengslunum eiga Sundmerkin
að bera í Keili og þannig er
haldið inn, þar til tvö önnur
merki taka við og bera saman.
Þessi merki eru á svonefndri
Eyju, rétt norðaustan við höfn-
ina, og er nú haldið eftir þeim,
þar til komið er að stöng á koll-
óttu skeri all-háu. (Sé um 10—
15 tonna bát að ræða þarf að
fara mjög nænri stönginni, varla
meira en 3—4 faðma frá henni).
Við þessa stöng eða sker er
beygt í bakborða og er þá kom-
ið í höfnina.
Það segja þeir í Höfnunum, að
þá sé ekki fært opnum báti á
útsjó, ef ekki sé hægt að taka
Sundið með þessu lagi.
Það er þó sýnilegt að það er
ekki nema fyrir þaulkunnuga
mienn að taka sundin inn á
Kirkjuvoginn í veltubrimi, og
hefur jafnvel mörgum kunnug-
um orðið hált á þessari innsigl-
ingu og farizt á Smiðjuboða eða
Hásteinum, en svo heitir grynn
ingin fram af sundinu.
Kirkjuvogur vair sögufrægt
býli og yfir því mikil reisn. Séra
Jón Thorarensen hefuir varpað á
það rómantískum blæ með Út-
niesjasögu sinni. Af þessu merk-
isbýli er ekkert eftir nema
steyptur gjrunnuir af síðasta hús-
inu á bæjarhólnum. Það er graf-
reitur kynslóðanna og einu
merkin um það líf liðins tíma,
þegar margt fólk gekk þarna um
garða í önn dagsins með sömu
þrár og kenndir og við sem stóð-
um á rústunum. Stórbóndinn er
horfinn ummerkj alaust eins og
■niðursetningurinn á bænuin
hans. Jafnvel sj ávargatan tnoð-
in af kynslóð eftir kynslóð á
leið til skips eða frá skipi, er
gróin og horfin.
En eftir stendur Kotvogur. Að
visu er reisn hans ekki mikil,
en hann lifði þó höfuðbólið og
hór birtist af honum mynd. Þar
býr nú einmani. Sjór gengur
upp að húsinu og hefur verið
hlaðinn garður til vamar og
ekki teldi ég „irótt að eiga nótt“
í því hrörlega tknburhúsi, þegar
útsynningurinn er í algleymingi
á myrkri vetrarnótt, og brimið
svarrar við húsvegginn er storm
urinn hröktir til húsinu. Margur
kynni þá að vena á ferli í dimmri
nóttinm og sumir máslki á leið
frá sjó upp að Kirkjuvogsbæn-
um, úa- sjóferð, sem þeir komu
ekki lifandi úir.
í Höfnunum eru 170 sálir, það
an róa 2 dekkbátar, annar
þeinra 12 tonn en hinn 8 torni og
5 opnir bátar frá 3—6 tonn, og
eru 3—4 menn á stæriri bátun-
um en 2—3 á hinum netna Hinr-
ik hreppstjóri irær einn á sinni
trillu enda er hún minnst báta
á staðnum. Allir etru bátamir á
færaveiðum og Hafnarmenn róa
ekki með annað veiðarfæri en
handfærið, sem er nú reyndar
ekki lengur raunverulegt hand-
færi, því að þeir em allir með
rafmagnsvindur. Þeir róa suður
að Eldey, og er það tveggjatíma
stím fyrir þá og þeir verða að
hafa augun hjá sér á miðunum
og fullan andvara, því að þetta
er eitt viðsjálasta fiskisvæði
landsins. Þeiir eru sem sé þama í
sjálfri Reykjanesröstinni, og
það þarf ekki að kula mikið, ef
fallið er á móti vindi til þess að
illfært sé að verja opinn bát
áföllum. Sé hann við norðanátt,
fara þeir að hafa sig af stað
undiir norðurfallið, en ef hann
er suðlægur þá hætta þeir und
iir suðurfallið.
Róðrar á opnum bátum úti
Reykjanesröst era þvi samfelld
nættuför, eins og róðrar á opn-
um bátum tvo tíma til hafs eða
meira við strenduir íslands eira
nú reyndar víðast hvar, en þó
er það nokkuð misjafnt eftir að-
stæðum hér og þar við landið.
Út af Vestfjörðunum er einnig
mjög varhugavert sjólag fyirir
opna báta, en við suðurströnd-
ina og fyrir Norðurlandi er sjó-
lag yfirleitt hreinna em opnum
bátum er verst straumkvikan
eða tvísjóir, sem myndast, begar
vindur stendur út af fjörðum
þvert á hafsjóinn fyrir utan.
Eins og jafnan verður, læra
kynslóðirnair á aðstæðurnar og
slys verða því ekki tíð á þessum
stöðum. Ógæftir hafa hrjáð
Hafnarmenn í sumar eins og
fleiri, og þeir hafa því ekki haft
eims mikið upp og oft éður, en
ekkert atvinnuleysi er þó í Höfn
um og afkoma manna góð.
Það eru eldri menmimir, sem
róa helzt, en þeir yngri stunda
gjaman vinnu á Vellinum og er
það í samræmi við tíðarandann.
Það er ekki von að unglingur-
inn nenni leragur að kúgast sjó-
veikur og hrekjast úti 1 hafi fyr
ir lítinn pening, þegar hann get-
ur tekið meiri pening á þurtru
og án vosbúðar. Annars er það
skemmtilegt verk og skemmti-
legra en margir halda að róa á
trillu. Formaðurinn eir að vísu
sá sem ræður, en hásetarnir
finna mjög lítið fyriir hans magt,
nema við að ákveða, hvenær ró-
ið skuli og hvert haldið.
Það ganga allir jafnt í verkin
og koma fram hverir við aðra
sem jafningjatr. Misjafn afli, veð
urbreytingar og breytilag veiði-
svæði lífga upp stairfið. Það er í
rauninni mörgum fullorðnum
mörmum óskiljanlegt hvers
vegna nokkur ungur maður fæst
til að vinna á skrifstofu, í búð
eða keyra bíl, meðan hægt er að
fá pláss á sjó. En áfram með
smjördð.
Hinrik í Merkinesi hafði margt
að segja, því að hann er refa-
skytta og sjósóknairi og svo auð-
vitað hreppstjóri. Hann trúir að
sjálfsögðu á það, að miorgun-
stund gefi gull í mund og fer
því snemma ofan á morgnanna
og þau hjón bæði — þó að ekki
sé róðrarveður. Þegar frúin er
búin að hita og hann að gá til
veðuirs og snússa sig og full-
vissa sig um að ekki sé róandi
drekka þau saman kaffið og
rabba þá gjaman um landsins
gagn og nauðsynjar og það
höfðu þau einmitt gert morgun
þess dags, sem okkur Helga bar
að garði.
— Við vorum að ræða um það
í morgun sagði Hirxrik, að í raun
og veru væri ekki dýrtíð í land-
inu. Þegar konan vann í siátur-
húsi, en það gerði hún mörg
fyrstu búskaparár okkar, hafði
hún 80 aura á timann en þá
kostaði mjólkurpotturinn 42
aura. Hún náði því sem sagt
ekki að vinna fyrir tveimur
mjólkurpottum á klukkustund-
irrni. Nú myndi hún vinna fyrir
fjórum eða fiimm pottum. Þannig
er um fleira. Qrsökin til erfið-
leika okkar er vitaskuld sú,
hvað þarfirnair hafa aukizt geysi
lega. Það er auðvitað vandalaust
að búa til þarfir umfram tekjur
sínar og auðvitað getum við
ekki snúið aftur á brautinni, en
miðað við það sem áður var, er
ekki dýrtíð í landinu."
Þetta sagði hann nú karlinn
um dýrtíðarmálin.
Hinrik sagðist vera búinn að
afla um 30 tonn af fiski upp
úr sjó, síðan hann hóf róðrana í
febrúarlok, eða í rúma átta mán-
uði, en úthaldstímiran sagði hann
að væri venjulega um 9 mánuðir
alls á ári. Fjögur tonn á mán-
uði eir vitaskuld ekki mikill afli,
ef gæftir eru sæmilegar, það hef
ur einmitt ekki verið £ sumar og
er þetta með rýrustu úthöldum
Hiniriks og þeirra í Höfnunum
almennt. Það gleymdist að
spyrja Hinrik um nettótekjur
hans við róðrana, honum er það
vafalaust ekkert launungamál,
en það má ímynda sér af aflan-
um, að þær hafi ekki verið mikl
ar í ár.
Þar sem þetta er allt færafisk-
ur verðuir að gera ráð fyrir, að
hann sé í hæsta verðflokki og
þá eir þetta brúttó um 200 þús-
undir króna. Olíukostnaður hlýt
ur að vera all-tilfinnalegur, þeg
ar jafnlangt er iróið eins og þeir
verða að gera í Höfnunum og
svo að nettotekjur Hinriks eru
þetta úthaldið ekki miklar, en
eins mun um fleiri Hafnarmenn.
Þeir una þó glaðir við sitt og
þeim nýtast t ekjumar betur en
fólki í bæjum.
— Við þuirfum ekki að kvarta,
sagði þessi öldungur, sem lifir
því lífi, sem flestir karlmenn
þrá, veiðimaranslífinu. Hann hvíl
ir sig frá fiskveiðunum á því að
veiða refi. Hann á margar byss-
ur og stórar og reyndar fjölda
vopna. í stofunni hjá honum var
mikil exi og langskeft, einnig at-
geir. Sonur hans hefur smiðað
þessi vopn.
Skyndilega stökk HinTÍk á
fætur.
— Það er ekki til setunnar
boðið. Það er að verða hátt í. og
ég þarf að bjarga bátnum.
Hann átti trilluna sína við
hryggjuna, og hún hafði hafst
þar vel við um fjöruna, en í því
brimi, sem var, myndi hún ekki
haldast þar á flóðinu. Hinrik
þurfti þvi að færa hana inn í
vörina, þar sem Hafnarmenn
geyma báta sína í aftökum. Þeg-
ar kom ofan á bryggjuna var
bátur Hinriks eirm eftir. Það
var aðeins byrjað að gutla yfir
vamarvegginn á garðinum. Hinr
ik losaði landfestamar, dró
framfestarendann í gegnum
kenginn á bryggjunni og stökk
síðan með endann út í bátinn
og batt honum um mastrið Ef
einhveirjir halda, að menn slitni
vemr í Höfnunum en annars stað
ar hefðu þeir menn átt að sjá
þennan mann á áttræðisaldrin-
um stökkva niður í trilluna sína,
snarast léttilega aftur í véla-
rúmið, þegár hann b? '"r; fest
framendanum um mastrið og
setja í gang, hlaupa síðan enn
fram og losa framendamn, draga
hann að sér, og stikla þá aftuir-
eftir á ný, stjaka frá að aftan
og setja á fulla ferð fram á vog-
inn. Þetta allt tók hann ekki
nema andartak. Það voru engin
ellimörk á manninum.
Kotvognr.