Morgunblaðið - 20.12.1969, Blaðsíða 14

MQROUNBLAÐIÐ,
14
DESEMBER 196®
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
Veiðidagar
Stefán Jónsson:
Roðskinna.
Bók nm galdurinn að fiska á
stöng og mennina sem kunna
það.
Bókaútgáfa Guðjónsó.
Reykjavík 1969.
f>að heyrir ekki lengur til
Uffidianit)e*knflínga, að út komi
baetour unn srtanigarveiði. Björn
J. Blöndal var fyrstuir á ferð-
innd, síðan toom Guðimuindiur Dan
íelsson með Landshornamenn
(1967), ElMaáimBr (1966) og ÖM
usá og Sogið (1969). Ektoi má
heldur gleyma hinu ágæta tima-
rdti Veiðimanninum.
Nú hefur Stefán Jónsson (fyrr
um fréttamaður), autoið við is-
lenskar bókmenntir uan stangar-
Stefán Jónsson
veiði. Bók hians Roðskinna, er
fyrst og fremist ætluð tfl. leið-
beiningar þeim, sem eru byrjend
ur í listinni eða hafa hugsað
sér að reyna sportveiði. Em aiuk
þessa göfuiga hlutverks, er bók
innd einndg ætlað að vera veiði-
mönmium diaegrastyttiirug. Þymgist
á metunium hlýtur þó sú stað-
reynd að vera, að bókin er sú
fyrsta sinnar tegundar á ís-
lenstau.
Stefán Jónsson bregður jafn-
an á leik í bókum sínum og út-
varpsþárttuim, er fundvís á skop
leg atvito og fylgist vel með því
afkáralega í fari manna,
kannski eimhverjir vildiu nefna
það sérvistou.
Veiðasögur kann Stefán Jóns-
son margar. Ég geri ráð fyrir,
að ýmsir muni hlakka yfir sögoi,
sem gerist við Svarfaðardalsá
og Stefán telur dæmd um „hvern
ig stærðfræðileg hugsun kom í
veg fyrir árangur af stangar-
veiðd.“ Að sögn Stefáns var
þetokbum miamnd bernt á hyl tdl
að veiðia í, en þar sögtu hekna-
menn, að flestir silumgar í Svarf
aðardalsá hefðu veiðst á undan
förnuim árum. Maðlurinn dorg-
aði daglangt í hylnum án þess
að fá bröndu. Roðlskinnuheim-
speki: „Anthony gamii Brook-
wood setti fram þá kenninigu, að
stainigarveiðim'aðurinn þyrfti að
vera gæddur þremuir höfuð-
dyggðum í nolkkuim veigiinm jöfln-
um hiutföllum: kunnáttu í fag-
inu, prúðu geði og hæfileika tdd
að bregðast náttúnlega við
breyttum aðistæðum þúsund
sinnuim á dag“. Önnur Roð-
akinniuheimspeki, mjög gáfudeg:
>rAlgild fræðitoenning um gæfu-
rfkt framferði með veiðistöng er
tæpast hugsanleg fremur en al-
giQd fræðikenning um giftusam-
legt mannlíf.“ Stefán leggur
áhersúiu á, „að sbangarveiði bygg
ist aðeins að liiblu leyti á þekto-
ingu, en að miitolu leytá á vdztou"
Kennsla Stefáns í stangar-
veiði og ábendinigar hans um
veiðiálhöld, beitu, lánu og fleira,
er þess eðlits, að byrjandi ’hefur
af því tökwerð not. Framsetn-
ingiin er Ijós og bein, enda er
það stangarvei'ðimaður af ástr-
íðu og vitsmunium, sem á penn-
anum heildur.
í fyrsta kaffla Roðskinnu, ját-
ar Stefán, að hann sé hvorki
snililingur með stöng né sérfræð-
ioguir í sögu fþróttarinnar: „Ég
þekki persónulega tugi ísiend-
in ga, og sennilega skipta þeir
hundmxðum, sem væru miiklu
hæfari kennarar í fagin.u. En ég
er ekki viss um, að margir hafi
notið meird unaðar við dorg en
ég, kunni mitoliu betur að orna
sér við tninningar frá liðnum
veiðidögum eða hafi lagt á minn
ið ffleiri merkilegar veiðisögur
af miunni annarra m.anna.“
Stefán Jónsson byggir bók
sína ekki eingöngu á mæltu
máli, heMur einnig rituðu, eink
um bókum þeirra Izaaks Wait-
ons: The oompliete angler, og
The well tempered angler, eftir
Arnold Gingriöh. Eins og að lík
um læitur, er allur sá fróðtteikur,
sem hér er saman kominn um
stangarveiði, ekki nerna að
óverufliegu leyti rumninn frá hon
um sjlálfium. En taostir bólkiairiinin
air eru m. a. þeir, að Ihún er
persóntuflieg óhátíðleg, viniaflieg.
Sömtu toagbir einkiennia eiininig
bæfkur þeiinra Bjöms J. Blön-
dlails ag Guðmundar Daníelsson-
ar. Likliega verða manm vd/trir af
stamgaveiðlL, að mdnmsta kosti
ekki leiðinlegri en uppttagið gef-
ur tilefind tiL
Guðjón Ó. Guðjónsson sjálf-
— Bókmenntir
Framhald af bls. 9
þrjú ár, er að flestra dómi mjög
hagkvæmt. Seinustu árim hefur
það gerst hérlendis, eins og víð
ar, að karlmenn hafa lært hjúkr
unarstörf. Fjórir karlmenn hafa
lokið námi frá Hjúkrunarskóla
íslands; nafni FélaigB íslenzkra
hjúkrunarfcvemna var breytt í
Hjútomnarfiélag íslands vegna
þeirra.
í Hjúkmnaitovennatali eru
upplýsingar um hverja hjúkrun
arkonu og hjúkrunarmann í þrett
án liðum og þess vegna allítar-
legar. Hjúkrunarkvennatal er
408 bls. í stóru broti. Öllum ævi
ágripum fylgir mynd. Bókin er
í vönduðu bandi, prentuð á
myndapappír.
í fljótu bragði verður ekki
annað séð en ritnefndin hafi unn
ið verk sitt af samviskusemi. Þær
Bergljót Líndal, Ema Aradóttir,
Guðrún Ámadóttir, Guðtrún
Guðnadóttir, Ingileif ólafsdótt-
ir og Salome Pálmadóttir hafa
safnað efni í verkið og unnið úr
svöram frá hjúkmnarkonunum í
tómstundum sínum, svo gera má
ráð fyrir að ýmsir erfiðleikar
hafi verið á veginum. Þær segja
í eftinmála, að starfið hafi geng-
ið vel, en nokkur dráttur orðið
á hjá sumum að svara; svörin
hafi verið misjafnlega skilmerki
leg og fjórar neiitað attveg að
svara. Sum svör fullnægðu ekki
settum reglum og þá kom til
kasrta nefndarinnar að bæta úr
því.
Innan hjúkrunairkvennastéttar
inniar hafalöngurni veriðdugmikl
ar félagsmálakonur og hæfileiki
þeinra til ritstarfa verður naum-
ast dregki'n í efa. Er skemmst að
minnast yfirgripsmikillar Hjúkr
unarsögu, eftir Mairiu Pétursdótt
ur, sem einnig kom út á þessu
ári og mun í firamtíðinni verða
notuð sem kennslubók í hjútor-
unarfiræðum. Hjúkrumarkonur
gefa út Tímairit Hjúkmnarfélags
Islands, sem er mijög læsilegt
og snyrtilegt að öllum frágangi.
Tímsiritið hefur komið út síðan
1925.
Það færist nú í vöxt, að vmsar
stéttir þjóðfélagsins gefi út bæk
Ur í líkum stíl og Hjúkmnar-
kvennatal. Þær bækur em allar
gagnlegar og nauðsynlegar í
landi, þar sem mikil áhersla er
lögð á persónusögu. Hjúkrunar-
kvermatal er ábyggilega með
vönduðustu verkum sinnar teg-
undar á íslandi.
Jóhann Hjálmarsson.
ur áhugasamu.r stangarveiðiimað
uir, eftir því sem mér slkilst hief-
ur búiið RoSskinmu vei úr garði.
Fremst er prentuð bláðsíða úr
fyrstu bókinni um stangarveiði
efitir Dame Juliama Berner, útg.
1496. Skýrinigaimynidir eru sum-
ar litprentaðar. Kaflaskreytinig-
ar enu eifitir Tómiaig Tómiassom,
snotna-r teikningar, sem gefa
bókimmii léttan og aðttaðlanidli sviip.
Jóhanm Bjjálmarsson.
Erlendur Jónsson X skrifar um X 5ÓKM1 SNNTIR
ri
Kvöld á flugvelli
Arthur Hailey:
GULLNA FARIÐ. 385 bls.
Þýð: Hersteinn Pálsson.
Bókaforl. Odds Bjömssonar
Akureyri 1969.
Staðurinn heitir (með tilheyr-
andi vígorði): Lincoln-alþjóða-
flugvöllur — knossgötur flug-
leiða heimsins.
Það er hálflri stundu betur
miðjum aftni. Hríð geisar og
fanmfiergi hleðst upp, eins og við
þekkjum hér á þessum veraldar-
innar útkjálka okkar (svo mað-
ur stætti nú orðattag forfraimaðra
heimsmanna eða þeirra, sem lát-
ast vera það). Flugvallarstarfs-
menn stritast við að halda vell-
iinium opnum og nota til þess öll
sín tól og tæki. Ein flugbraut-
in, og raunar sú lengsta og
bezta, hefur lokazt. Stór þota
hefur slysazt til að ana út af
henni, festist í leðju, kemst
hvorki lönd né sitrönd og situr
þar föst við jaðar brautarinnar.
Það er nú eitt verkefnið að
koma henni óskemmdri upp úr
leðjumni.
Gutt'lna farið, sem er Boeing-
þota, á að leggja af stað til Hóm
ar seinna um kvöldið og fljúga
þangað án viðkomu á leið sinni.
Er nú verið að undirbúa brott-
för hennar. Eftirlitsflugstjórinn
hlakkar til að komast á kvenna
fiar á ítalíu. Meðal tilvonandi
farþega er maður nokkur, sem
pukrast við það heima hjá sér,
síðustu stundimar fyrir brott-
för, að setja saman sprenigju.
Þrátt fyrir æma viðleitni hefur
hann ekki komizt áfram í lífinu,
öðm nær, hann er senn kominn
á vonarvöl, bömin horfin í
geymslu til ættingja, konan far-
in að vinna úti, bráðum verða
þau hjónin boriin út úr íbúð
sinni, þar eð hann getur ekki
borgað leiguina. Fyrirtæki hans
haía ölil misheppnazt. Þetta skal
verða hans síðasita. Og mikið er
undir því kómið, að þáð mistak-
ist ekki.
Fl'uigval'l arstjórimn er að kafna
í annríki. Au.k þess em ýmsir
váboðar á himni varðaindi einka
mál hans, loftvog hjónabandsins
felliur ískyggilega, en notalegur
þeyr er farinn að stefna í átt
till amnarrar kvenpersónu.
íbúar þess hverfie, sem næst
liggur fluigvefflimiuim, langlþneytt-
ir á þeiim ærandi hávaða, sem ár
og síð dyn.ur yfir húsþökwn
þeirra, hafa nú loks misst þolin-
mæðina (eins toonar Kánsnesing-
ar). Þetta tovöld þinga þeir með
sér og enda rweð kröfiuigöngu út
á fiu'gvöll. Ma-rgir kama við
sögu í Guittna fariniu. En þar
sem hér er á ferð Skemmtisaga,
verður ekki sagt meira um efin-
isatriði sögunnar. Hvemig hún
þróast og endar — það má ekki
segja, um það verður hver að
fræðast, sem viilfl. — af bókimni
sjáifri.
Að minni hyggju er saigan
hressilega spennandi og þanniig
undirbyggð, að auðvelt er að
samlagast henni, lifa sig inm í
hana, verða háðuir örlögum henm
ar, svo lemgi sem húm endist til
lestrar. Hluitfiöllin í sögunni em
meistaralega útreiknuð. Og
hvernig höfundur fier að tengja
saman þá mörgiu þræði, sem
hann helduT á samrtJímás og gerir
þó ölflu skil — það er út af fyxir
sig efni til að dást að —
hvernig hann fer úr eirau í ann-
að, Skiptir yfir á aðra rás, þegar
spenman í einni hefur náð há-
marki.
Mikilsvert er lika, að höfund-
ur sýnist hafa þauikannað efni-
við sinn, eða réttara sagt fyrir
myndir hams. Hann fjallar um
tæknilegan útbúnað eins og sá,
sem veit og þekkir, gerir t.d.
skýra grein fyrir því, hvernig
snjó er mtt aí filuigbrauit,
pxíStoS
hvað gerist í ratsjáhherbergjuim,
fiiuigstjórnarklefium, afigreiðsJiu-
sal og kontómim, hvað farþegar
íá að éta og drekka, hve mörg
prósent af fliuigfreyjum verða
óléttar árlega, og hverniig laun-
fiarþegar komast Heiðar sinnar. í
Giuilttna farinu er þáttur af ein-
um slíkum. Hailey firæðir oktour
uim, að álag á saflerni aukist í
vondu veðri, „bæði á jörðu og í
lofiti“, einmig að þotur megi ekki
nota fiuigbrautir, eí á þeim er
„meira en hálfrar tommu krap
eða þriggja þumluniga sn.jóir.“ Þá
virðist hann hafa kynnt sér
rækilega fiiuigmái yfiirleitt og
áætlanir sérfróðra m.anna þar
að lútamdi, t.d. þau tímamiót, sem
risaþotur og M'jóðtfráar þotur
miuniu valda með tilkomu sinni
innan skamms. Allur sá fróðleik
ur, sem hann hiefiuir viðað að sér
og sáldrar svo í smáslkömmtum
inn í söguna, á hvorki að gera
hana mierkittegri né gæða hana
neiins konar menntagiMi, enda
blandað saman við annað efní í
útreiknuðlu dropatatti, heldur að
autaa eannindagiMi sögunnar,
hjálpa lesandarauim til að trúa
því sem hann ies, auðlvelda hon-
utm að sjá fyrir sér vettvang at-
bu'rðainna. Þannig vinraur höf-
Sveinn Víkingur;
VINUR MINNG OG ÉG
146 bls.
Kvöldvökuútg. Akureyri 1969.
Sá, sem fæðist á áratugnium
næstuim fyrir aldamót, elzt upp í
ígl.enztori sveit, eiins og hún ger-
ist fyrir tíma bflaaldar, brýzt til
miennta, verður sveitaprestur
auistur á Fjörðum og sezt svo
loks að í höfiuðstaðnum ogþreyr
þar eitt'Magaraa og horfiir svo um
öxl yfir þessa krókóttu lifisleið
— hvernig kem.ur tiilveran hon
um fyrir sjónir? Tekst honum
að varðveita æskuminningar sán
ar heilar og óstoemmdar gegn-
um al'l'a ringuilreið nútimans?
undur, sem ber virðingu fyriir
starfi sínu og verkefni.
Persónur sínar rnótar Haifley
efitir gamalkunnum aðferðum
raunsæisbókmennta, gerir þær
misgóðar og hverri anraarri ólík
ar, engar algóðar og engar með
öiiu iilar, sumar staðfastar, aðr-
ar maranlega breyskar. Og pers-
órauiieg vandamál þeirra eru 1
fytt'lsta máita nútíimialeg, hvort
sem það nú er hjónaband
á hei j arþröm, lautsakaup í ástuim,
erfiið viðskipti, streita eða bara
skark og erfiði úti í vondu veðri
Höfiundur gerir sér sem sagt
ljóst, að skemmtisaga — eins og
hvert annað skáMverk — verð-
ur að vera úr láfirau og samtím-
araum. Hún verður að vera þaran
g, að lesandinn — meðaímað'urinn
eins ag hann er á hverjum tima
— trúi henni, firani sjálifan sig í
henni, taki þáitt í henni sjálfiur.
Hún rraá ekki vera svo mangbrot-
in, að yfiirburða skarpttieik þurfi
titt að skiltja hana. Hún má ekki
heldur vera svo einföld, að rraeð-
al lesamdi sjái ektoi annað en
barn askap í henni. Jöfiraum hönd
um verður hún að Skírsikota tifl.
gagntfræðings og doktors, svo
og aflJira þar á rrailli.
Og svo er það vettvangiur efn
isins: flugvöllurinn. Hafley virð-
ist vera ofantekinn fyrir nútóm
anum atf sögueifiraum síraum að
marka. Hann hefiur skrifað sögiu,
sem gerist á hóteli, meira að
segja risaihótei'i. Hvort tveggja,
fierðamannaJhótel og fiiugvölflur, er
tákn nútíimans sérstaklega. Þar
em eragin landamæri, heimurinin
mælir sér þar mót, miaðlurinn er
þar hinn eiLífi ferðamiaðúr, horno
viator.
Saranarttega er hægt að upp-
teikna l'istrænind myndir af hót-
eli og ftugvelli en þær, sem Art-
hur Hailey hefur dregið upp I
bófcutm síraum, kafa dýpra, varpa
yfir efnið nýstárlegra ljósi. En
Hail'ey er ekki að skrá raafin siltt
í heimsbókmjenntasögTuna. Hann
er að skemimta. Út frá því sjón
armiði verða bækur hans að
dæmast. Lesendur í Amerílku.
kvað hafa úrskurðað fyrir sitt
leyti með því að gera þær að
metsöluibókuim. Áreiðaralega hafa
■léttleigri bækur komizt í þann
flokkirLn. Því Guflllna farið er
fyrsta flokks sfcemmtiðnaður.
Auto þesis hefur þessi bók þanm
ikost fram yfir margar léttar
gkemmtibækur að vera ekki
filótti frá lífinu, heldur er hún
unnin upp úr þvl og —■ samtím-
anurn; og fjaiHar hispursl'aust um
líðandi sttund.
Sé leitað svars við sttíkum
spumiragum, er vænlegt að líta 1
bók Sveins Víkings, Vinur minn
og ég. Sveiran Víkiragur gerist
svo ræktarlegur að heiðra minn
irag fortíðarinnar. Og hann er
lífca nógu djarfur til að tala svo
við nútímia lesanda, að skiljist
Hann slær ekki af Skoðumum
síraum, en heMur við siinn keip,
iætur ekki undan tíZkunni tízto-
unnar vegna, en teltour fomar
dyggðir fram yfir dægjurfluigur.
Þó er fátt honum svo heilaigt,
að haran taki því gagnrýnislaust
Hann vekur sjáifiur og hafnar.
Hann veit, hvað harara skiSiur, og
Ihverjfu hann trúir, án þeas að
Vinur minn og ég