Morgunblaðið - 11.01.1970, Blaðsíða 16

16
MOBGUINIBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. JANtTAR 11970

Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Bitstjórar
RitstjórnarfuHtriii
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
i lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði tnnanlands.
kr. .10.00 eintakið.
„GRIMMASTA AFTURHALD”
V gær birti Morgunblaðið ít-
arlegt viðtal við Bárð
Halldórsson, kennara, sem
stundaði nám í Rúmeníu í
haust. Er óhætt að fullyrða,
að í þessu viðtali kemur fram
gleggsta lýsing á lífi og kjör-
um fólks í kommúnistaríki
austan jámtjalds frá því að
SÍA-skýrslurnar voru birtar
hér í blaðinu.
Almenna athygli mun
vekja sá kafli í viðtalinu
við Bárð Halldórsson, sem
fjallar um kynni hans af
rúmenskum menntamanni og
afleiðingum þeirra kynna.
Hljóðnemar voru faldir í her-
bergi hans og kunningjum
hanis gefið að sök að standa í
sambandi við gagnbyltingar-
mann frá Islandi. Fylgzt var
með ferðum hans hvert sem
hann fór og að lokum hvarf
einn helzti kunningi hans í
hópi Rúmena. I>á mun mönn-
um þykja fróðlegt að kynnast
því fyrirkomulagi í hinu
sósíalíska ríki, að vart er
hægt að fá nokkra þjónustu
innta af hendi eða meiri hátt-
ar vörur keyptar, án þess að
greiða mútur fyrir. Segir
Bárður m.a. frá átakanlegu
dæmi um meðferð lækna í
Rúmeníu á litlu bami, sem
varð sjúkt og var lagt inn á
spítala, en líklega ekki greidd
ar nægilega háar mútur til
þess að fá viðunandi læknis-
þjónustu.
í lok þessa athyglisverða
viðtals segir Bárður Hall-
dórsson:
„Allt hið göfugasta í sósíal-
ismanum er fótum troðið, svo
sem samhjálp borgaranna,
lausn frá stéttarokinu og rétt
urinn til gagnrýni en lögmál
frumskógarins eru í fullu
gildi. Eins og ég sagði áðan
hefur hin nýja stétt ótak-
mörkuð fjárráð, en vegna
vöruskorts getur hún ekki
varið nándar nærri öllum fjár
ráðum sínum til kaupa á
varningi......Menn berjast
áfram með kjafti og klóm og
alls konar meðulum. Eina
leiðin til að verða ofan á er
að ganga í lið með og á mála
hjá yfirstéttinni, dansa með.
Enginn kemst til áhrifa, met-
orða eða auðs, nema hann sé
virkur í flokknum og dygg-
um flokksmönnum eru flestir
vegir færir. Yfirmenn stofn-
ana eru oft hrein fífl og góðir
flokksmenn — þótt finna
megi greinda og gegna und-
irmenn, sem ekki komast á-
fram, af því að þeir eru ekki
flokksbundnir......Sannleik
urinn er sá, að mjög fámenn
klíka notar völd sín yfir at-
vinnutækjunum sér til fram-
dráttar. Það er ekki stéttlaust
sameignarþjóðfélag eða sósíal
ismi í Rúmeníu fremur en á
tunglinu. Þetta urðu mér
óskapleg vonbrigði.“
Þá hló marbendill
SÝNISBÓK FINNSKRAR
LJÓÐLISTAR
SÆNSKUMÆLANDI Fintnar haifa sett
svip á ruoirtnæna Ijóðiaigeirð. Úr finnsk-
sæinisfcum jiairlðrvegi ispnuttiu brautiryðj-
endor niútíimiailjóðfListiair eiins ag Ediitih
Södiergran, EHmieir Diktomiiiuis og Gumm-
ar Björfámig. Bnm í d'ag er sæmslka ij'óða-
gemðiim í Fimmillamdi áibrdifamiilkil. Em á
I»vú hefuir bornið umidamlfairdð, að finmisk
flljóðll'ist 'geiriaist fyriirifleirðiainmieiiri em sú
finmisk-sæ'nsfca, flileiiiri h'ætfilieikiaimjemm
fcæmau flriam í ibópd Finmiammia sjáltftna em
iþteitnna, sem baldia tryglgð við siæmskiumia.
Um þetta vitnair bófc, sem mýlega kom
út í Svíþjóð: Lyrik i Finland nu, em í
hemrnii eru lljóð etftiir 27 fimmisk oig fimmisk-
sæmisik sfcáid. Útgeflamdi er FIBs Lyrik-
fcliu'bb, sæmiski Ijóðatoliúbburinm, og eir
bótain sú 136. í röð ijó'ðiabófcia, sem
toamiið haf'a út á veigum tollúbbsiims.
Ljóðiin emu piriemitiuð bæðii á sæmistou og
>i flinmislfcu. Bókmiemmitafmæðiinigiuirimm Kai
Laitiniem 'Sfcrúifar llamigan immigamig um
finmigfca Ijóðllist. Hamm fjiaiMiair eimikium
um iþær breytimigar, sem omðið hafa á
Ij óðagierð í Fimmiianidi seinaisita áiraitug,
lýsiir því bvermiig einst'akiiinigsbumdiinn
og lotoaðiuir skállldskiapuir heflur smóm
saman þoitoað fyrir Ijótðii, sem villl vera
opið, tetour þátit í umræðiú samitímiams.
betta samia heiflur gerst anmans staðar
á Norðiurllömidlum, en Iþaö er aithygiisvert
að þa/u sfcál'd, sem ekki bafla vaæpað fyr-
ir borð ságáWum yrkdisieflmum, virðaist ná
bestum áxiamigiri í þeinri viðlieiiitirm að gera
Ijóðið mátemigidara almeniruum Olesamda.
Femitti Saarikiosifci (f. 1937) gatf úit ár-
ið 1962 ljiólðiaibókina Hvað er eigimiiega
'að igleriagt; Ijóðlim í hemmi eiru sium hver
nofcfcuirs fcomar yfirfýsinigar og sifcáld-
ið hiltoar ekiki við að taka átoveðmia atf-
stöðu. Saarikioistoi var áður þeikkitiur fyr-
ir hetfðlbumid'iinm módemiisma og æsfcan
haflði gert harnm að óitirúmiaðarigloði, því
húin flamm i hionium verðiuigam fluiiitrúia.
Ljólðagerð Saarilfcostois minmiir firiefcar á
stoállidskiap Rúissanma Majakiovskís og
Évtúsénkias en hina þmingliyndiisllteigu
ijóðagerð Södiengranis og módiemiista atf
gaimiia skóttiamium. 1 skáíkislfcap hams
stamidia aMiar dyr opmiar og hamm óttast
hvortoi miaelistou né vatfaisaimar sfcoöamir.
Hamm kiailiar sjállfiam silg óflllokkisbumiddmm
taoimmiúmiisita, em uppneismiartouigtur toans
er að meisitu laiuis við þœr toriedidiur, siem
margir vinisitiri sinniaðiir höflumdiar tieilja
akyidiu síma að þjónia. Mestu Skiptir
flerslfcleiki hams og hmigrnymjdaiauðlgli, það
að hanm er eklfci á valdi edmsýnmar tál-
ggingsliistar. Hamm hetfiur mieira vaM á
iijóðræmni tjánimigu en fliastir skáM-
bræðiur hans og hetfiur aiuðlsýmiiiaga iært
maeira atf súrreallismamium en hamm iæt-
ur í veðri vaifca. Óvæintar mytmdir skjóta
uipp fcotllinium í texta hams ám þass að
rj'úfia þa'ð samtoemigi, sem harnm staflnir
að.
Ég 'hef nieflnt Femtti Saiairikioski siem
dæmi um sikáM, sem villll „breyta hedm-
inum“ með Ijóðaglerð isdmmii, autoa sam-
féliagstoemind ilesamidiams. Bn Saariífcoski er
Síður en svo einráður í fiinmiskjum skáM-
Sfcap. Sfcáld eimis ag til diæmiis Mirkfca
Rekiola (f. 193(1) eii igóður fluJllltrúi
lj'óðiagerðar, sem í semm er opim oig Jiok-
uð. Djúp ííhiyigM og 'hlijóðlát flramsetn-
ing einkienniir Refcolia, siem jrridr um
þrámia til þass, sem er Mlðið: „Við vilLj-
um eigmiaist afltur / okfcar dkmmibiáu
rnætuir og stjörmiur.“
Temgisil mammis og niáttúiru eru enm
áberandi yrtoiiSBflmi finmsik-sænskiu skáld-
anna. Bn það er einmiig Ijóet, alð ljóða-
gemð þeirra tefcuir mið atf því, setm etfst
er á bauigi í heimsmálilum. Skáld eims og
Glaes Andlerlsisom (tf. 1937) og Lams HuM-
én (f. 192i6) flaira bil beiggjia, en gneiini-
iegt er að þedr sætta sdig ekitoi við þá
fcröflu, að í ijóðinu skuili flegtmðiin ríikja
ein.
Lyrik i FimiLamd niú, hefltur miest giMi
fyrir það, að bún kymmiir nionriæinum
lesendium SfcádJd, sem yrkja á máli, siem
fáir skiHjia utam Finmíiamids. Fimnskiu-
miæilamdi sifcáldám gilknia við likiam vamda
og íslemisk skáld, siem vagna iruálsiirus eiru
fláurn toumm í Skiaindímiavíu oig víðar. Aft-
ur á móti má siegja, að Finmiamnir sóu
rnuin betur siettir en Isdlemidimigar að því
leyiti, að þeir eiga völ á smjöfflllum þýð-
enduim, sem eiga a/uðvelt mieð að fcoma
verfcum þeirna á flramflæri í Svíþjóð.
Aðeinls fáein Ij'óð etftir fliirmsfctumœi-
aindi 'SkáM hafla verið þýdd á ísillemiatou,
en Ijóð efltir noklfcur finmisk-siæinisk iskáM
eru til í ísilemiakum þýðimigum. Mest
hefltur verdð þýtt efltir Ediitlh Södiemgram,
en einruig Guinmiar Björl'imig, Blmiar Dikt-
onditus og Rabbe BnctoetKL. Þeissar þýðdmig-
ar eru ytfiiriiedtit vamdaðiar. Úsrval úr
fimmstouim og rieyndar sfcamiddmiavísffcum
skáildlskiap væri igaman að flá á ísfflemstou
Bn óg geri eikítoi ráð fyirir, að útgetf-
enditur hatfi ábuiga á silíkri flramtovæmd,
aikia síst þeir, sem þykijiaet getia að
óreyndu fcveðdð upp dóm um það að
Ijóðabætouir sedjist efcfci. Þieir gætu
fleinigið á sig þamm hættiulleiga sitimpil að
veria orðað'ir við miemmdtmgu. Bn er ekki
fcomiiinmi itímii till að íisiemisfcar bókimiemmt-
ir njóti Norræna memmimigarsjóðsiins? Br
hann jatfm illotaaiður ístondinigum og ís-
lensítouir SfcáMsitoapur er þeirn, sem ediga
sæti í dómmieflnd bóikmiemmtaverðEiauma
Norðuriandiaráðs?
Norræn ráðstefna
um bindindismál
Síðastl. föstudag birti Þjóð-
viljinn frétt á forsíðu
sinmi með 6 dálka fyrirsögn
þess efnis, að „inntaks-
mannvirki Búrfellsvirkjunar
(hefðu) fyllst af ís.“ í frétt-
inmi var sagt, að „feiknarleg
ishrönn“ hefði myndazt og
því lýst með stóryrðum hví-
lík ótíðindi hér væru á ferð-
inni.
Nú skal engan veginn gert
lítið úr þeim vandamálum,
sem ísmyndanir skapa við
Búrfellsvirkjun, enda hefur
frá upphafi verið gert ráð
fyrir þeim og sérstakar ráð-
stafanir gerðar í því sam-
bandi. En þrepahlaupið í
Þjórsá, sem Þjóðviljinn birti
frétt um með heimsstyrjald-
arfyrirsögn, var minni háttar
vamdamái. Samkvæmt sögn
Gísla Júlíussoniar, stöðvar-
stjóra Búrfellsvirkjunar stóð
það aðeims í kliukkutíma og
gekk greiðlega að losa það.
Rafmagnsframleiðslan var
minnkuð eingöngu vegna
þess, að Sogsvirkjun gat auð-
veldlega tekið hana á sig, en
ekki vegna þess, að brýna
nauðsyn bæri til.'
En hvað veldur fréttafiutn
ingi Þjóðviljans? Ástæðan er
augljós. Þetta kommúnista-
blað hefur um iangt skeið
haldið uppi linmulausri rógs-
herferð á hendur þessari
m'estu virkjun íslendinga. Ef
einhverjir erfiðleikar gera
vart við sig kætist ritstjóri
Þjóðviljans. Og kátína hans
er svo mikil, að hann kamn
sér ekki hóf. Þrepahlaupin í
Þjórsá gáfu ekki titefni til
þeirrar miklu gleði, sem
breiddist yfir síður kommún-
istablaðsins. En þá tók ósk-
hyggjan við stjórninni. Stað-
reyndir voru hafðar en engu
og fréttin skrifuð í samræmi
við óskhyggju Þjóðviljarit-
stjórans.
FYRSTA ráðstefna norrænna
bindindlskennara og annarra
áhugamanna um bindindis-
fræðslu var haldin í Osló dag-
ana 12.—14. desember sl. og sóttu
hana tveir fsleindingar, Sigurð-
ur Gunnarsson kennari við
Konnaraskóla íslands og J»or-
varður Ömólfsson framkvæmda
stjóri. Var ráðstefna þessi hald-
in í framhaldi af umræðum,
sem urðu um bindindisfræðslu
á norræna bindindisþinginu í
Reykjavík í sumar.
Helzitu viðfangsefni ráðlstefn-
unnar voru þessi:
1. BinidindisfræðBla í sfcólum
okkar eims og hún er raú.
2. Eiturlyfjavandamálið í saim-
flélagi nútímains og í næstu fram
tíð.
3. Á hvaða forsendium á að
byggja bindindisfræðlslu?
4. Skipulagnirag og marfcmið
bindindisfræðslu og fcennsluað-
ferðir á ýmisum aldursstiguim.
5. Vandamál sem skólinn á við
að stríða vegna eiiturraautraa nem
endanna.
6. Á hvern háitt geflum við
Norðurlandabúar haflt nána sam
vinrau uim bindindiistfræðlsLu?
í ályfctun, sem samþykfct vax
í lofc ráðstetfnunnar var m.a.
átoveðið að framhald skyldi
verða á samstarfi því, sem hóflst
með þessari ráðstefnu. Hetfur
Svíþjóð boðið til næsitu róð-
stefnu í raóvemiber 1970 og er
fyrirbugað að hún fjalli einfcum
Beirut, 9. janúar, AP.
FLUGVÉLARRÆNINGI vopnað
ur riffli og tveim skammbyssum
neyddi flugstjóra Boeing-þotu
frá bandaríska flugfélaginu
TWA til að breyta stefnu og
lenda á flugvellinum í Beirut.
Þotan var upphaflega á leið frá
París til New York. Eftir lend-
inguna í Beirut skaut hann
nokkrum skotum í mælaborð
flugvélarinnar og í gegnum
glugga aðstoðarflugmannsins, en
strax og hann kom út var hann
handtekinn og afvopnaður.
Piltur þessi hatfði flrandkt vega
bréf, og fcvaðist hatfa rænt flug-
uim kennslugögn og hjálpartæki,
og um mennitun og undirbúm-
ing kennara.
í ályfctuninni er kveðið á um
frekara námsfceiðahald og
fræð&luistarfsemi, sem eflna beri
til og lagt er til að tékið verði
uipp samstarf við raorræna netfnd
vísindamanna á sviði áfe-ngis-
rannsókna í Því skyni að koona
á viðræðum um vandamál atf
uppeldisfræðil'egum toga.
vélininii til að mótmæla aðgarð-
uim ísraelslmanna gegn Líbanon.
Með vélinni voru aðeins táu far-
þegar, og þeir ifcamust út um
neyðarútgang þegair ræniingiinn
hóf sfkothríð í stjómfcleÆanuim.
Engan þeirra sakaði, og heldur
éfcki áhöflniina. Líbönsfcu öryggis
verðirnir, sem tófcu á móti ræn-
ingjainum, tfóru óblíðHega með
hann, og mótmælti hann þá há-
stöfuim á frönsfcu.
Líbönslk yfirvöld hafa saigt að
þotan tfái að fara aftur til Banda
rtkjanna strax og viðgerð lýfcur.
Bkki er vitað hvort farið verð-
uir firam á framsal ræningjans.
Flugvélarræninginn
hóf skothríð um borð