Morgunblaðið - 08.04.1970, Blaðsíða 3

MORGU'NBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. APRÍL 1OT0
3
Mun stærri hluti láns-
f jár aflað innaniands
Hlutföllin verða 71% innlend lán á móti 43% sl. ár
Eigið fé Framkvæmdasjóðs hefur vaxið úr
65 millj. kr. í 151 millj. kr,
Á FUNDI efri-deildar Alþingis í
fyrradag mælti Magnús Jónsson
fjármálaráðherra fyrir stjómar-
frumvarpinu um lán vegrna fram
kvæmdaáætlunar 1970. Gerði ráð
herra í ræðu sinni grein fyrir
lántökuáætlunum og því hvemig
ráðstafa ætti lánunum til verk-
legra framkvæmda og rannsókn
arstarfa á næsta ári. Þá gerði
hann einnig nokkurn saman-
burð á fjáröflunaráætluninni í
ár og áætluninni í fyrra, fyrir
árið 1969, og sagði, að nú væri
ætlunin að afla meira fjármagns
innanlands en áður og yrðu hlut
föllin væntanlega þannig, að 71%
af lánsfjármagninu kæmi innan
lands frá, en 29% yrði erlent. f
fyrra voru hlutföllin 43% inn-
lend lán og 57% erlend. Sagði
ráðherra að þetta yrði auðið nú,
vegna þess að rýmkazt hefði á
lánamörkuðum innanlands og
sparifjáraukning hefði orðið
vemleg upp á síðkastið.
Ráciherra sagði, að nú væri
gert ráð fyrir því að fjáröflun
næmi alls 748,7 millj. kr., en var
í'fyrra 627,9 millj. kr. Þá var gert
ráð fyrir, í þeirri áætlum, hlut-
ðeild í þýzku skuldahréfaláini,
193 millj. kr., seim elkki er nú
um að ræða.
Þá sagði ráðberra að orsök til
þessa breytinga væri sú fyrst og
fremist, að gert væri ráð fyrir því,
að eigið fé framkvæmdasjóðs
vaxi verulega eða úr 65 millj.
kr. i 151 millj. kr., og lánsfé frá
viðsikiptaibö.nkunum vegna mik-
illar aulkningar á innistæðum
hæklki úr 50 millj. kr. í 141 miillj.
kr. Jafnframt væri gert ráð fyr
ir því, að endurseld spariskírteini
verði um tvöfaTt meiri i ár held
ur en í fyrra eða hæklki í 160
millj. kr. úr 80 millj. kr. Gert er
hins vegar ráð fyrir nokkurri
minnkun á bándaríska vöru-
kaupaláninu, sem stafar af þvi,
að það eru erfiðleilkar á að nota
það, nema að tatkmörkuðu leyti.
Varðandi ráðstöfun fjárins,
sagði ráðlherra, að nú væri gert
ráð fyrir, að fjárfestingarlána-
sjóðir og fyrirtæki fengju 453,7
millj. fer., en fengu 402,9 millj.
kr. i fyrra og aðrar framkvæmd
ir væru 356,8 rnillj. kr. á móti
225 millj. kr. í fyrra. Áætlunin
væri íhins vegar 61,8 millj. kr.
hærri heldur en þessari fjáröflun
næmi, og hefði að vísu einnig
verið svo á síðasta ári að lítið
eitt hefði verið umfram. Kynni
svo að fara að einhverjar af þess
um greiðslum færðust á milli
ára, en ef svo yrði ekki þyrfti
að leysa fjárþörf einstafera fram
kvæmda með bráðabirgðalán-
töiku, þangað til að hægt yrði að
mæta þvi með sérstöfeum ráð-
stöftunum í framkvæmdaáætlun
næsta árs.
Ráðherra vék síðan noklkuð að
fjárfestingarsjóðunum og eagði
að nú væri gert ráð fyrir því að
sjóðirnir i heild gætu veitt lán,
sem nærniu 995 millj. kr., en í
fyrra hefði sú upplhæð numið 792
millj. kr. Aulkningin væri þvi
203 millj. kr., eða 26%. Af þess-
ari lánsfjárfhæð mun fram-
kvæmdasjóður, samkvæmt áætl
uninni, leggja fram 290 millj. kr.
samanborið við 208 millj. kr. i
fyrra. Er það aufening um 82
mffllj. kr., eða tæp 40%. Hins veg
ar voru í fyrra með þessum áætl
unarhluta háar fjárhæðir til op
inberra fyrirtaékja, innlendra
sfeipasmíða og Vestfjarðaáætlun
ar, en þessir liðir eru nú ýmist
falknir brott, eða færðir yfir á
opinberar framkvæmdir.
Ráðherra ræddi síðan um ein-
stafea liði er varða fjárfestingar-
lánasjóðina. Sagði hann, að gert
væri ráð fyrir að stofnlánadeild
landbúnaðarins fengi 62 millj. kr.
eða svo að segja óbreytta fjár-
hæð frá áætlun fyrra árs, en
aukning annars ráðstöfunarfjáns
mundi gera deildinni kleift að
auka útlánin um 24 millj. kr. frá
fyrra ári, eða upp í 140 millj.
kr. En þar af mun væntanlega
ganga um 10 millj. kr. til stofn-
unar minkabúa. Veðdeild Bún-
aðarbanfeans fær nú 8 millj. kr.,
sem er sama fjárlhæð og endan-
lega var lánuð 1969, en þá var í
Magnús Jónsson
deildinni sérstakt ráðstöfiunarfé,
sem voru 15 millj. kr. af gengis
hagnaði.
Fisfeveiðasjóður er eitt mesta
vandaimálið í sambandi við stofn
sjóðina nú. Þar er um mjög háa
útfærða áætlun að ræða, því að
fýrir utan 188 millj. kr. vegna
innfluttra skipa frá fyrri árum,
er útlánaáætlunin 366 millj. kr.,
en var 231 millj. kr. á síðasta
ári. Að meðtöldum 80 millj. kr.
lánsfé framkvæmdasjóðs og á-
ætluðu 50 millj. kr. erlendu láns
fé vegna vélakaupa, þá nemur
ráðstöfunarfé sjóðsims til nýrra
lána 325 millj. kr. Þá vantar all
verulega fjárfhæð, eða samkvæmt
þeissari áætlun 141 millj. kr.,
sennilega þó töluvert hærri, eða
allt upp í 170 millj. kr., til þess
að ná nauðsynlegri útfærðri á-
ætlun, og hafa verið gerðar ráð-
stafanir til þess að afla megin-
hluta fjár og áætlanir um, hvern
ig afla skuli þess sem á vantar
eru fyrirhugaðar. Ég tel fulla
ástæðu þess, að hægt verði að
afla þessa fjár, sagði ráðherra.
— Á lánum fiskveiðasjóðs hafa
orðið meginbreytingar, vegna
þess að fisikigkipasimíði hefur nú
færzt að meginhlúta til inn í
landið og eiginlega allt sem nú
er verið að byggja af skipuim er
byggt innanlands. Áður hefur
þetta verið fjánmagnað með 7
ára export — credit lánum er-
lendiis, sem fisfcveiðasjóður hef
ur síðan tekið að sér, en nú verð
ur að afla þessara lána beint,
til þess að auðið sé að byggja
skipin innaniands. Hér verður
því um að ræða vandamál, sem
í rauninni er ekkert að athuga
við, þó að sé leyst að allverulegu
leyti með erlendu lánsfé, þar sem
það er engin breyting frá þvi
sem áður var, því að það er að-
eins uim það að ræða, að Skipa
smíðarnar séu fluttar inn í land
ið.
Síðan sagði ráðherra m.a.
Á vegum fiökveiðasjóðs eru
dráttarbrautalánin sérstakur lið
ur, sem læfckar nú nofekuð eða í
18 millj. kr. úr 23 millj. kr. á sl.
ári, og nú skiptast lánin í ár á
3 staði. Til dráttarbrauta á Akra
nesi, í Njarðvík og í Reykjavík.
Eigið ráðstöfunarfé iðnlánasjóðs
mun aukazt mjög frá fyrra ári
og nema 117 millj. kr., vegna iðn
lánasjóðsgjaldsins fyrst og fremst
hærri fjárhæð en útlánin á síð-
asta ári. Með 28 millj. kr. láns-
fé samkvæmt áætluminni, mun
sjóðnum gert kleift að veita veru
lega fjárhæð að láni til Kísil-
iðjunnar aulk þess að sinna eðli-
legri, almennri aukningu. Munu
útlánin væntanlega hæfefca upp
í 145 millj. kr. úr 105,6 millj. á
fyrra ári. Sjóðurimn mun þó ekki
þurfa að sjá fyrir viðamestu þörf
um iðnþróunar, þar sem iðnþró
umarsjóður mun talka til starfa á
árinu með upphaflegu stofnfé,
sem mun væntanlega koma til út
lána nú um 300 millj. kr.
Gert er ráð fyrir, að lánsfé
sveitarfélaga aukist rnjög veru-
leiga e'ða sem mæst tvöfaldiiist á
þessu ári, — hækfei úr 33,7 millj.
kr. í 62,4 millj. kr. og er aufcning
in einkum vegna hitaveitufram
kvæmda á Húsavík, Dalvík og á
Seltjamarnesi, og er sjóðurinn
studdur af framkvæmdasjóði
með sérstöku láni, til að mæta
þessum þörfum.
Gert er ráð fyrir að til ferða-
málasjóðs gangi 6 millj. kr. og
þar fyrir utan er áætlað, að fram
kvæmdasjóður aðstoði við útveg
un á tveimur lánum, til gistihúsa
bygginga í Reykjavik, hvoru að
fjárhæð 15 millj. kr., þannig að
til fjárfestingar í ferðamálum,
hótelum verði samtal um 36
millj. kr. Stofnlánasjóður verzl
unarfyrirtæfej a er ennþá mjög
vanmegnugur sjóður, en það er
reiknað með verulegri aukningu
útlána, eða í 39 millj. úr 16,6
millj. á síðasta ári, og stuðlar
framkvæmdasjóður sérstaklega
að þesisu með verulegri aufcn-
ingu á sínu framlagi, þ.e.a.s. 18
millj. í stað 6 millj. á árinu,
sem leið.
Þegar gengið var frá þessum
málum og áætlunum, var enn
aliverulega á huldu um bygg-
ingansjóð verkamanna, og hús-
næðismálin í heild. Það hefur
verið unnið áð þeim málum af
rikisstjórninni nú að undanförnu.
Lausn þeirra er efeki tekin hér
sérstaklega inn í þetta dæmi,
vegna þess að efeki var ljóst,
hvernig frá þeim málum yrði
gengið. Meginbreytingin, sem þar
kemur til greina, mun ekki
koma til á þessu ári, heldur fyrst
og fremst á næsta ári, sem er ný
fjáröflun, m.a. ríkisframlög, en
gert er ráð fyrir því á þessu stigi,
varðandi árið í ár, að afla láns-
fjár 15 millj. kr. aufe framlags
á fjárlögum 15 millj., þannig að
30 mil'lj. kr. verði aflað til verka
mannabústaða. En sérstakar lán-
veitingar komi til vegna annarra
bygginigairmála. Til byggðaáætl-
ana fara fyrst og fremst það, sem
eftir er af fé Norðurlandsáætlun
ar, 160,3 millj., sem ekki er hægt
að segja um, að hvé mifelu leyti
verður ráðstafað á þessu ári, og
nokkur fé, sem eftir var til þess
að ljúka vegaáætlunum samkv.
Vestfjarðaáætlun.
212 MILLJÓNIR ÞARF TIL
HRAÐBRAUTAFRAM-
KVÆMDA
En ef við lítum á fruimvarpið
sjálft og framkvæmdaáætlunina
í þrengri mierkingu, eins og hún
lítur út, þá er upphæðin þar
356,8 millj. kr., sem afla þarf
fjár til, og meginhluti af þeim
f ramk væmdum, sem þar er um
að ræða, eru framkvæmdir sem
telknar voru í drög að fram-
kvæmdaáætlun, sem fylgdu fjár
lagafrumvarpinu. f fyrsta lagi
er um að ræða framlag til Reyfeja
nesbrautar. Það er gamalt vanda
mál, sem er ennþá óleyst, en í
sérstakri athugiun, hvernig á að
leysa þann vanda, en vandinn
stafar af þvi, að það fé, sem
hverju sinni hér aflast, annars
vegar framlög í vegaáætlun og
hins vegar veggjaldi, nægir alls
ekfki til þess einu sinni að greiða
að fullu vexti af þeim lánum,
sem hvíla á Keflavíkurvegi, þann
ig að lántökumar mun fara
hækfeandi á næstu árum, ef ekfci
verður sérstaklega við spyrnt fót
um með sérstakri fjáröflun. Það
mun vera nægilegt í ár að afla
27,2 millj. til að standa undir
skuldbindingum vegna vegarins.
Þá.er jafnframt nauðsynlegt að
afla 11,8 millj. sérstaklega, til
þess að ljúka vegaframkvæmd-
um samfevæmt Vestfjarðaáætlun,
það eru eftirstöðvar frá sl. ári,
en ekki tókst þá að ljúka, og þar
er um það lága upphæð að ræða,
að það kemur ekki til álita að
fara að leita á sömu mið eins og
áður, til þess að leysa þær eftir
stöðvar en eins og kunnugt er var
þetta leyst fyrst og fremist með
lánum úr viðreisnarsjóði Evrópu
ráðsins. Þá er framlag til Hafn-
arfjarðarvegar í Kópavogi 12
millj. kr., sem eru eftirstöðvar
af lofaðri fyrirgreiðslu í sam-
bandi við þann veg, Auk þess
hefur Kópavogsfeaupstað verið
veitt vilyrði um, að greitt jTði
fyrir sérstöku 5,5 millj. kr. láni
til kaupstaðarins sjálfs til þess
að halda áfram þessu verki, en
heildaráætlun um það er ekki
enn lokið. Varðandi vegamálin
að öðru leyti er það að segja, að
ætlunin er, og að því hefur verið
unnið að undanförnu, á vegum
samgöngumálaráðuneytisins að
gera . heildarvegaáætlun, auk
þeirra sérstöku vegaáætlama, sem
unnið hefur verið að í sambandi
við Austuriand og Norðurland,
en stærsti þátturinn í hinni al-
mennu athugun á vegamálunum
eru hraðbrautaframlkvæmdirnar
og samkvæmt þeirra áætlun, sem
síðast hefur verið gerð um það
efni, og hugsunin er að reyna að
framfcvæma, þá hefur verið gert
ráð fyrir, að það þurfi um 212
millj. kr. á þessu ári í hraðbraut
arframkvæmdir. Og þarf þá í þvi
sambandi að afla lána, sem munu
vera um 132 millj. fer. fyrir utan
lán, sem gert er ráð fyrir, að fá-
ist ihjá Alþjóðabankanum, en
þangað hefur verið sótt um lán
til hraðbrauta og má telja nokk-
urn veginn öruggt, að það lán
fáist nú á þessu hausti, en það
verður ekki nema lítið eitt, sem
verður hægt að vinna fyrir það
lán á þessu ári. Það kemur aftur
aðallega til framkvæmda á næstu
tveiimur árum. En fyrir utan það
lán mundi þurfa að afla, eins og
ég segi, um 130 millj. kr. á þessu
ári, og er það mál nú í sérstakri
athugun.
TENGINGAR
RAFVEITUKERFA
Raímagnsveitur rikisins þurfa
35 millj. kr., það er sama og gert
var ráð fyrir í framfevæmdaáætl
un í haust. Það er fyrst og fremst
um að ræða tengingar á milli
rafveitukerfa, til þess m.a. að
reyna að minnka dieselrafstöðva
nofckun, sem er mjög mikilvægt,
að sé hægt að draga úr vegna ó-
hagkvæmni hennar. Þá er 6. lið
ur í þessari framkvæmdaáætlun.
Það er nýtt mál, — 15 millj. kr.
lánsöflun til rafvæðingar í sveit
um, og þessi fjárhæð er sett hér
með það í huga, að það er ætlun-
in að ljúfca þessari rafvæðingu
Framhald á bls. 27
STAKSTEINAR
„Forysta" Ólafs
Bersýnilegt er, að Tímanum
þykir mikið við liggja að tjasla
upp á orðstír Ólafs Jóhannesson
ar jafnvel meðal hinna tryggustu
flokksmanna, nú að loknum mið
stjómarfundi Framsóknarflokks-
ins. Blaðið birtir sérstaka for-
ystugrein í gær, sem er eingöngu
helguð Ólafi Jóhannessynl og
þar «r sagt, að miðstjómarfund
urinn háfi leitt í Ijós „eindregið
traust til forystu Ólafs Jóhannes
sonar . . . traust til hans hefur
aukizt, þvi meira, sem á hann
hefur reynt . . . “ o.s.frv. Af
þessum endurteknu traustsyfir-
lýsingum Tímans í garð Ólafs
Jóhannessonar verður ekki dreg
in önnur ályktun en sú, að framá
menn Framsóknarflokksins hafi
orðið áþreifanlega varir við þá
óánægju, sem ríkir meðal flokks
manna í garð flokksforystunnar,
á miðstjóraarfundinum um .sl
helgi. Að öðru jöfnu væri ekki
sérstök ástæða fyrir Tímann til
þess að birta forystugrein um
þetta mál, en sú staðreynd, að
hún birtist, er staðfesting á því,
sem menn hafa raunar vitað um
skeið, að innan Framsóknar-
flokksins er mikil og vaxandi
ólga og óánægja með forystu Ól-
afs Jóhannessonar og raunar
einnig annarra núverandi forystu
manna Framsóknarflokksins. I
forystugrein sinni nefnir Timinn
nöfn fjögurra fyrrverandi for-
manna Framsóknarflokksins,
þeirra Jónasar Jónssonar,
Tryggva Þórhallssonar, Her-
manns Jónassonar og Eysteins
Jónssonar. Þetta er athyglisvert.
Allir þessir menn voru með ein-
um eða öðrum hætti hraktir frá
formennsku Framsóknarflokksins
gegn vilja þeirra. Nú er Tíminn
að skipa Ólafi Jóhannessyni á
bekk með þeim. Kannski er það
vísbending um að hans bíði sömu
örlög fyrr en varir?
N azistaáróður
Framsóknar
Það er til marks um þá upp-
lausn, sem rikir í herbúðum
Framsóknarmanna, að formaður
flokksins gengur svo langt í ræðu
sinni á miðstjómarfundinum að
saka stjórnmálaandstæðinga sína
um að beita „nazistaúrræðum".
f ræðu sinni sagði hann: „Stjóm
arsinnar klifa æði oft á því, að
við séum stefnulausir. Þar beita
þeir gamla nazistaúrræðinu —
að saka aðra um það, sem þeir
sjálfir em sekastir um“. Með
slíkum brigzlyrðum gengur Ólaf
ur Jóhannesson skrefi lengra en
sæmandi er. Lýðræðissinnar
kippa sér ekki upp við það, þótt
kommúnistar beiti svo lágkúru-
legum baráttuaðferðum að saka
aðra um nazistabrögð, en öðru
gegnir, þegar formaður annars
stærsta stjómmálaflokks þjóðar
innar tekur að brigzla mönnum
um slíkt. Þá er stjórnmálabar-
áttan dregin lengra niður í svað
ið en efni standa til. Ólafur Jó-
hannesson ætti að spara sér slík
brigzlyrði í framtíðinni, jafnvel
þótt hart sé í ári hjá honum og
hans flokki.
Æmmmm.