Morgunblaðið - 08.04.1970, Blaðsíða 14

14
MOR)GUN1BL,A.ÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. APREL 1©7®

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
NORÐURLANDAFLUG
LOFTLEIÐA
k morgun verður haldið
áfram hér í Reykjavík
viðræðum milli íslands, Dan-
merkur, Noregs og Svíþjóðar
um lendingarréttindi Loft-
leiða í Skandinavíu. Eru þetta
framhaldsviðræður, en fund-
arhöld um þetta mál hófusí
í marz sl. í Kaupmannahöfn.
í aprílmánuði 1968 voru gerð-
ir samningar við þessi þrjú
lönd um flug Loftleiða til
þeirra, er fólu í sér mim
minni fargjaldamun en áður
eða aðeins um 10% lægri far-
gjöld, svo og margvíslegar
takmarkamr á ferðum og far-
þegafjölda. Afleiðing þeirra
samninga er sú, að flug Loft-
leiða til Skandinavíu hefur
dregizt stórkostlega saman og
kann vel að vera að um halla
rekstur á því sé að ræða. Far-
þegafjöldi Loftleiða til og frá
Skandinavíu hefur minnkað
úr rúmlega 19 þúsund farþeg-
um 1963 í um 9600 farþega á
sl. ári. Árið 1953 var hundr-
aðshluti Skandinavíufarþega
af heildarflutningum Loft-
leiða 83%, en sl. ár aðeins
rúmlega 10%.
Ef litið er á önnur viðskipti
íslands við þessar þrjár
frændþjóðir, kemur í ljós, að
á sl. 10 árum hefur verzlun-
arjöfnuðurinn milli íslands
annars vegar og skandinav-
ísku landanna þriggja hins
vegar ve-rið íslandi óhagstæð-
ur um 6 milljarða íslenzkra
króna. Á þessu tímabili höf-
um við keypt vörur af þessum
3 löndum fyrir 13,2 milljarða
íslenzkra króna, en þau hafa
hins vegar keypt af okkur
fyrir aðeins 7,2 milljarða
króna. Á sl. ári einu námu
kaup okkar frá þessum þrem-
ur löndum einum milljarði
íslenzkra króna hærri upp-
hæð en þau keyptu af okkur.
Þessi óhagstæði jöfnuður í
viðskiptum okkar við þessar
þrjár frændþjóðir í Skandi-
navíu er ein af ástæðunum
fyrir því, að íslendingar telja
það sanngjamt, að Loftleiðir
fái að eiga nokkurn hlut að
farþegaflutningum til og frá
Norðurlöndunum. Eins og nú
standa sakir er beinlínis verið
að þrengja þessu íslenzka
flugfélagi út af þessum mark-
aði með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Hinir skandinavísku samn-
ingamenn, sem koma til ís-
lands í dag, mættu gjarnan
hafa það hugfast, að fyrir ís-
land er þetta mál ekki aðeins
spuming um rekstrarafkomu
eins fyrirtækis í landinu.
Rekstur Loftleiða er svo þýð-
ingarmikill þáttur í þjóðar-
búskap Islendinga, að öll nei-
kvæð áhrif á hann hafa hinar
alvarlegustu afleiðingar. Ef
Norðurlandaflug Loftleiða
leggst niður, missa á annað
hundrað íslendingar atvinnu
sína.
Frá sjónarmiði íslendinga
er hér einmg um að ræða próf
stein á það, hversu mikið til-
lit hinar norrænu þjóðir em
reiðubúnar til þess að taka
til hagsmuna hverrar ann-
arrar. Fyrir Danmörk, Noreg
og Svíþjóð skipta nokkrar
ívilnanir fyrir Loftleiðir
lit'lu máli, en fyrir íslendinga
er þetta stórmál. Vonandi
verður koma samningamarm-
anna hingað til lands til þess
að efla skilning þeirra á því,
að hér eru þjóðarhagsmunir
í veði.
Útflutningslán
l>íkisstjórnin hefur nú lagt
fram á Alþingi tvö laga-
frumvörp, sem miða að því
að auðvelda útflutningsstarf-
semi íslenzks iðnaðar. Er hér
um að ræða fmmvörp um
stofnun útf lutningslánas j óðs
og útflutningsábyrgðarkerfi.
Ráðgert er, að útflutnings-
lánasjóðurinn verði stofnsett-
ur með 150 milljón króna
stofnframlagi frá Seðlabanka
íslands, Landsbanka Íslands
og Iðnlánasjóði, og er hlut-
verk hans að veita lán vegna
útflutnings meiriháttar véla
og tækja, þ.á.m. skipa, sem
framleidd em innanlands og
ennfremur svonefnd sam-
keppnislán, sem eru lán til
ininlendra aðila, sem kaupa
vélar og tæki, sem framleidd
eru innanlands.
Yfirleitt er það svo á hin-
um alþjóðlega markaði, að
meiriháttar fjárfestingarvör-
ur em seldar gegn nokkrum
gjaldfresti og hefur hann að
sjálfsögðu mikil áhrif á sölu-
möguleika. Útflutningslána-
sjóðurinn á að gera íslenzk-
um framleiðendum auðveld-
ara að keppa á erlendum
markaði m.a. með því að
geta boðið ekki óhagstæðari
greiðslufrest en keppinautam
ir. Með útflutningsábyrgðar-
kerfinu er útflytjendum hins
vegar gert kleift að tryggja
sig gegn tapi í viðskiptum við
erlenda aðila og ennfremur
mun þessi tryggingadeild
ábyrgjast bankalán vegna
fjármögnunar á útflutnings-
lánum. Frumvörp þessi eru
bæði þýðingarmikill þáttur í
þeirri viðleitni að efla út-
flutningsstarfsemi iðnaðarins
í kjölfar EFTA-aðildar.
ÞANKAR OG ÞJOÐLIFSBROT \j
EFTIR
VIGNI GUÐMUNDSSON
Á galdraslóðum
læknavísindanna
ÞAÐ er sjálfsaigt aið segja það hrein-
isfciLniisliega þegar í upp/hafi að tvennf mæl
ir algerlegia gegn. þvi, að ég sietji á blað
þanika þá, er í bug mér búa um það,
sem ég hef niefnt á gialdraislóðiuim lækna-
vísindanma.
Annians vegar það, að læikiniar telja sér
vísit enigam greiða gierðain mieð því að
raiusa um þá og þeirra mál (þótt fæstir
Skilji þá hæversikiu, eiinikium þar siem
þeiim er fleist betiur gefið en hæversika,
og ber að telja þeim það til hróss en
ekiki lasts), ein hiins veigar, þóitt ég sé
sloppinn undain ofurlítilli dvöl í visbar-
verum lækinia og hjúikrunarliðs kunna
sumir því illia að mienn með ritræpu
fjalli meyrgeðja um þá lognblíðu dýrð,
sem iþeir hafa nú orðið aðmjótandi þar
sem Hippocratesíhendur og Niglhtingale-
bliða hafi (hrifið þá úr kruimlum hinis
mikla manins mieð ljáinn.
Ég væniti þess hiins vegar að la:ngt
verði að bíða þess, að hér á landi a.m.k.
verði þaikklæti lítilsvirt þótt það sé
því miðuir að verða sterkiur þátfcur í öll-
um þessum ónóttúrum, siem vaða uppi
í beimimuim í daig. Það, sem ég ætiaði
rauruar að segja með þessu er ekiifald-
legia það, að ég er þakkláfcur.
Ég voma svo að ég sé það vel slopp-
imin úr hönidium þeirra Hippocratiesar og
Nightinigale að þaiu geti efcki Skaimmað
mig fyrir það, sem óg kiamn að raiusa
hér á eftir, fyrr en næst þeigar við hitt-
uimist, ég þá láréttiur, em þaiu lóðrétt,
því uippi á emdiamn er ég hvergi hrædd-
ur. (Nú seigir kammski einihver og broisir
í kaimpinm: „Það er miumiur að vera
mialður og míga sitandamdi").
Ég var eiitt simn staddiur þar sem fiull-
trúar eiraniar þjóðfélaigsstéttar akkar
iþiniguðu. Þar kiom fram siú sfcoðun, að
setjia ætti mje«ntamönr.ium þjóðarinnar
svo stólinm fyrix dymar, og þá einfcum
í fjárlhagslegu tilliti, að þeir greiddu
Iþjótöimmi fyrir mienni'iun sína, ef þeir mot-
uðiu námið erlendis, og miunu læikmar
hafa verið hiafðir í hugia fyrst og fremst,
kaininigki eitthv'alð af verlkfræðingium.
Þeir áttu að ieiggj-ast í einsikomiar átt-
hagafjötra með meminltuninmd. Það iá við
að ég ósfcaði þess, að sá, sem vildi kioma
tillögiumni á framfæri, væri kominn und-
ir hnífinm hjá íslenzikum hjartaisérfræð-
inigi t.d., sem dvalizt hefði erlendiis svo
sem fimm elða tíu ár og forframiaist þar,
og ruú væri svo komið fyrir tillögu-
mianini að úr honium þyrfti að tatoa gioll-
urshúsið svo pumpan í honum gæti hald-
ið áfrarn. Mér er nær að halda að skiin-
inigur hans á því, að þessi tiilaga væri
ótímialbær, hefði aukizt við það, jafmvel
þótt aðgerðim hefði verið mirnnii. Þegar
ég huigsa til þeirrar vamiþefckimgar, siem
almenningur í landi voiu býr vi!ð um
hina miklu gefcu, þeikkinigu og þjálfum
læknaliðis oklkar, þá væri lágkúruihótt-
urimin minmi í ýmsum tillögum ofckar og
tali.
Ef til vill má fcenna þetta að einhverju
leyti þögm lækniamma sjólfra. En þá er
bara að fara einhverja aðra leið að
mönmumum með mummlhíerkjiuna.
e. t. v. verður leiðin sú að legigja
nokfcra blaðametnn urnidir hnífimn og
þeir reymdu .siíðan að miðla öðrum af
reynislu sinni. Verst er að lækinaliðið
(og þó bezit) beldur þeim í sífelldum
draumaheimii dieyfilyfja meðam það,
sem er fróðlegaist og mest spemnamdi
geriist.
Ég naut þeirrar ániægju að fá að
ska’óa innam í maganm á stofufélaiga
mínium og voru þar fyrir miklir undra-
hekmar, sem (ef ég mam rétt) samam-
safn humdrað og fimmtíu þúsumd
glerja flúttu upp að myndiavél og sjón-
aiuka. Þarma gat að líta litskrúð'uigan haf-
sjó af líffærum. Em iskyndiilega bar fyr-
ir sjónpípuina ofurlítinn gulleitain blett,
sam sfaar siig úr. Ham,n var ekfci stærri
en sem svarar haius ó tommiuniaigla eða
tæplaga það. Bn þetta var maigasár, ör-
lítið og á byrjiunarstigi. Það haí’ðd ekfci
kiomið fram á öðrum venjulegtum mynd-
um.
Sjúklingurkim var útgerðanmaðúr og
hiann heyrði að talað var um hafrótið
þarna niiðri í honum Hanm spurði mig
skiömimiu síðar, þá alldiasaður og draf-
miæltur eftir skoðunima (éðia speiglum-
ina, eins og Ihún er víst niefnd): „Held-
urðu að væri ekfci hægt að gera út á
þetta?"
Ég hældi mér hirnis vagar af því við
kiomiurta harns (en þaiu hafa búið samoin
í niolklkra áraitulgi) að nú hefði ég séð
fhluta af mamniniuim benraar, sem hún
htefði aldrei séð, en má þó vera að só
hluti haras stæði hemnd næs't.
Þótt óg hafi rnjög hrifizt af dásiemd-
um læikinavÍBiindiamna þá stumid er ég var
innan dyra hjá þeiim, verða sj'úlcliinigarnir
mér sennilsga miifldu miinraigstæðari. Það
er dæmailaust hváð við eiigum af and-
lagum þrosfca í raábýlisfóllki okkar, æðru-
leysi og kjarki, hvort sem þeir eru á upp
leið eða niðurleið í barátitumini við til-
veruna. Mifcið óistoöp finnaist mamni gerag-
isfellinigar, vinnudeilur og Skiattaikerfi
fjarlæg hugtöik í þessum hópi.
Ég er efckii með þeseu að mælaet til
nieinnar uppigjafar í samibandi við þess'i
svotoölluðu ,,barátbumál“ þjóðarininiair.
En mér er nær að balda að sfcilniragur
Oklkar á iþeúm kynni að verða metdmm í
noktouö öðru og víðfeðmara Ijóisii, ef við
kæmumst oftar í sniertingu við þeraniain
þröskuld, sem þau herra Hippoerates og
frú Niglhtinigale er sífellt að kippa okk-
ur inn fyrir á ný.
n
Gera kvikmynda-
textana á íslandi
Spara 10 millj. i gjaldeyri árlega
NÝTT fyrirtæki, Texti h.f.
mun hefja gerð texta með
kvikmyndum sem sýndar
verða hér á íslandi, í septem-
ber næstkomandi. Þá verður
komin til landsins sérstök vél
til þeirra hluta, sem fyrir-
tækið kaupir frá Svíþjóð. Er
talið að með því muni kvik-
myndahúsin spara um 10
milljón krónur í gjaldeyri ár-
Iega.
Nú eru svo til allar kvik-
myndir sem hér eru sýndar,
með íslenzkum texta og hafa
þeir eintoum verið gerðir í
Hollandi, Danmlörku og Nor-
egi. Þessu hefur fylgt tölu-
verður aukakostnaður, og
svo auðvitað gjaldeyriseyðisila.
Forráðamenn Texta h.f. von-
ast til að fá einnig eitthvað
af verkum fyrir Bandaríkja-
martoað, þ.e. setja texta við
evrópskar myndir sem þar
verða sýndar, en þær njóta
sívaxandi vinsælda í Banda-
ríkjunum.
Telja þeir sig geta boðið
það mitolu lægra verð, að það
muni borga sig að setja texta
við myndirnar hér á íslandi.
Láta mun nærri að íslenzkur
texti sé gerður við um 259 til
270 myndir sem sýndar eru
hér árlega. Reiknast mönnum
svo til að þegar Texti h.f. teto
ur til starfa, rnuni fyrirtælkið
spara um 10 milljón krónur í
gjaldeyri á ári. Sjórnarfor-
maður Texta h.f. er Valdimar
Steinþórsson, en fram-
kvæmdástjtóri Ratgnar Guð-
mundsso*!.