Morgunblaðið - 11.04.1970, Blaðsíða 3

MORGUNIBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 111. APRÍL K970
3
Geta umboðsmenn Getrauna
átt yfir höfði sér málssókn?
Morgunblaðið leitar álits lögfræðinga á ábyrgð
umboðsmanna varðandi skil á getraunaseðlum

SKIPULAG knattspymuget-
raunanna á íslandi hefur nokk
uð verið til umræðu að und-
anförnu, og hefur athyglin
einkum beinzt að því atriði,
sem snertir áhyrgð umboðs-
manna Getrauna í þeim tilvik
um, að skil á getraunaseðlum
farast fyrir og kaupendur
þeirra missa af stómm pen-
ingaupphæðum af þeim sök-
um. Spyrja menn gjarnan: —
„Hver á að bera tjónið —
kaupandinn eða umboðsmað-
urinn?“
Þó að Getraunirnar séu ekki
gamlar hérlendis, hefur þeg
ar komið í ljós, að þær hafa
verulega fjárhagslega þýðingu
fyrir íþróttafélögin. Yfirleitt
er sá háttur hafður á við dreif
ingu seðlanna, að íþróttafélög
in taka á'kveðinn fjölda seðla,
og dreifa þeim út rrneðal fé-
laga sinna — ungra og gam-
alla — sem síðan annast sölu
á þeim í sjáifboðaliðsvinnu.
Sum félögin hafa líka samið
við verzlanir um söJlu og mót-
töku getraunaseðla gegn lítil-
legri þóknun. Hins vegar má
búast við, að bæði þessir sjálf
boðaliðar félaganna eða verzl
anirnar fýsi lítt að annast
þessa sölu, eigi eftir að koma
i ljós fyrir dómstólum, að þess
ir aðilar geti átt yfir höfði
sér stórfelldar bótakröfur,
vegna þess að skil hafa mis-
farizt hjá þeirn og vinning-
ur komið á einn þeirra seðla,
er eftir urðu.
• EITT MÁL í GANGI
Eitt slíkt mál er nú kom-
ið til lögfræðings. Stuttu eft
ir að starfsemi Getrauna hófst
gerðist það, að seðill með 10
réttum leikjum á, varð eftir í
verzlun einni, en þessi seðill
hefði fært eiganda sínum rúm
ar 80 þúsund krónur, hefði
hann komizt í réttar hendur.
Eigandi þessa seðils á erf-
itt með að sætta sig við að
verða af svo stórri upphæð,
og reynir nú að fá leiðrétt-
ingu mála sinna með aðstoð
lögfræðings. Morgunblaðið
náði tali af manni þessum, og
hefur fengið hann til að segja
sögu sína. Hann hefur gkki
viljað láta nafn síns getið.
Honum segist svo frá: „Ég
var með tvo seðla í þetta
Skipti, og eftir að hafa út-
fyllt þá, var þeim skilað á til-
settum tíma í verzlun í mið-
borginni, skammt frá heimili
mínu. Á sunnudagskvöld, eft
ir að úrslit leikjanna voru
kunn, fór ég að bera úrslitin
saman við „tipp“ mitt á seðl-
inum. Reyndist annar þeirra
vera með 10 rétta leiki. Ég
gerði þá ekkert frekar i mál
inu, en á mánudaginn hringdi
ég inn í Getraunir og spurð-
ist fyrir um úrslitin. Fékk ég
þau svör, að einn seðill væri
með 10 rétta leiki, og hand-
hafi hans væri Keflvíkingufl.
Þóttist ég þá strax sjá, að
minn seðill hefði ekki komizt
til skila, og fór ég þá þegar
til eiganda verzlunarinnar,
þar sem ég hafði skilað seðl-
unurn, og fékk vottorð í tví-
riti fyrir því, að þeim hefði
verið skilað á réttum tíma.
Komu þeir ekki í leitirnar
fyrr en nokkrum dögum síð-
ar. Að sjálfsögðu kærði ég til
Getrauna, en kæran var ekki
tekin til greina. Þar sem ég á
erfitt með að sætta mig við
þessi málalok, hef ég nú feng
ið lögfræðing mér til aðstoð-
ar, og telur hann fullvíst, að
ég muni fá leiðréttingu mála
minna“.
knattspyrnugetrauna (íþrótta-
félaganna og sjálfboðaliða
þeirra) í því tilviki, að skil á
getraunaseðlum farist fyrir,
og kaupandi missi af stórri
upphæð af þeim sökum. Geta
þeir átt á hættu að fá á sig
bótakröfur? Tókum við mál
það, sem rakið er hér á und-
an, sem dæmi um slíkt.
• UMBOÐ SM AÐURINN
ÁBYRGUR
Magnús Thorlacius, hæsta-
réttarlögmaður, svaraði svo:
„Með hliðsjón af ákvæðum
Magnús Thorlacius
Þar sem þetta er mál, sem
hlýtur að skiþta mjög marga
miklu máli, þ.e. alla þá, sem
annast áölu á getraunaseðlum,
hefur Morgunþlaðið snúið sér
til þriggja þekktra lögfræð-
inga hér í borg, og spurt þá
áiits á ábyrgð umboðsmanna
Jón Magnússon
laga nr. 7/1936 og aitmennum
reglum laga virðist full á-
stæða til að fara í mál við um-
boðsmanninn og gera han-n
ábyrgan fyrir því tjóni, er af
hlauzt".
• MÁLSÓKN HÆPIN
Örn Clausen, hæstaréttar
lögmaður, svaraði spurningu
okkar á þessa leið: „Mál það,
sem blaðamaðurinn spyr um,
er þannig vaxið, að A (kaup-
andi seðils) telur Sig hafa
skilað getraunaseðli til B
(kaupmanns), sem er ólaun-
aður sjálfboðaliði, er starfar
fyrir íþróttafélagið X, sem
verður að skoðast, sem um-
boðsmaður Y (Getrauna). —
Seðillinn kom síðan ekki
fram með þeim seðlum, er X
hafði tekið hjá B og ökilað
til Y í tæka tíð, þ.e. laugar-
dag kl. 13. Síðar kom í ljós
(á þriðjudag) að seðillinn var
í fórum B, og hafði misfarizt
Örn Clausen
hjá honum, eða a.m.k. hefur
A fengið vottorð hjá B þess
efnis, að A hafi skilað seðl-
inurn í verzlun B fyrir lak
frestsins, kl. 7 á föstudags-
kvöld. Y tók ekki til greina
kæru A og neitaði að greiða
honum vinning að fjárhæð kr.
82 þús.
Spurningin er: Hver er rétt
ur A, og gegn hverjum getur
hann beint hugsanlegri kröfu
sinni?
Höfuðregla íslenzks réttar
er, að umbjóðandinn (Y)
verður bundinn af gerðum um
boðsmannsins X eða starfs-
manns X — þ.e. kaupmaður-
inn í þessu tilfelli, hafi um-
boðsmaðurinn eða starfsmað-
ur hans ekki farið út fyrir
umboðið. Að sjálfsögðu eru til
afbrigði frá þessari reglu, og
fer það eftir því hvers konar
viðskipti er um að ræða. Get-
raunastarfsemi er svo sérstaiks
eðlis, að tæplega verður beitt
almennum höfuðreglum án af
brigða.
Hér er um að ræða mjög víð
tæka starfsemi sem líkist mjög
happdrætti. Möguleikar eru á
að vinna stórar fjárhæðir fyr
ir tiltölulega Mtið endurgjald.
Það ' er því nauðsynlegt, að
fyrirkomulagið sé þannig, að
engin hætta geti verið á því,
að A skili getraunaseðli of
seint eða eftir að úrslit voru
kunn. Vottorð það, sem A hef
ur í höndunum frá B sýnir,
að svo var ekki í þessu tilviki,
sem hér um ræðir. Hór er aft
ur sú hætta fyrir hendi, ef al-
mennar reglur um umboð
ættu að gilda og Getraunirnar
Framtaald á bls. 24
U Thant óskar eftir tillögu
íslands um landhelgisráðstefnu
Leggjum áherzlu á samstöðu allra
flokka, sagði forsætisráðherra
ÍSLENZKUM stjórnarvöld-
hefur borizt bréf frá U Thant,
framkvæmdastj. Sameinuðu
þjóðanna, þar sem óskað er
eftir tillögum íslenzku ríkis-
stjórnarinnar um það hvern-
ig haga skuli alþjóðlegri ráð-
stefnu um fiskveiðilögsögu
mál og hvenær hún skuli
haldin. Á að svara þessu
bréfi fyrir lok júnímánaðar.
Tillaga um þetta efni var
samþykkt á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna og falin
framkvæmdastjóra samtak-
anna til fyrirgreiðslu.
Þetta kom fram í ræðu er
Emil Jónsson, utanríkisráðherra,
flutti á Alþingi í gær. Sagði ráð-
herrann að mál þetta yrði borið
undir utanríkismálanefnd Alþing
is og kvaðst hann vænta þess að
samstaða næðist þar um afstöðu
til þess. Sjálfur kvaðst Emil
Jónsson vera þeirrar skoðunar,
að slíka ráðstefnu ætti að halda
á breiðum grundvelli og að hún
yrði ekki einskorðuð við það
hvort fiskveiðilögsaga skyldi vera
12 mílur, eins og stórþjóðirnar
hefðu óskað eftir. Ráðherrann
sagði, að þeirra hugmynd væri
sú, að fá lögfest sem alþjóðalög,
að lögsagan, bæði hin almenna
lögsaga og fiskveiðilögsaga yrði
miðuð við 12 sjómílur. Þetta
hefði strax komið fram, þegar
borizt hefði ósk um stuðning við
slíka ráðstefnu frá sendiherra
Sovétríkjanna á íslandi fyrir
tæpum tveimur árum. Síðan
hefðu Bandaríkjamenn komið í
kjölfarið og óskað eftir því að
ísland veitti stuðning til slíks
ráðstefnuhalds. Ég veit ekki hver
niðurstaðan verður af þessu
fundarboði U Thants, sagði Emil
Jónsson en ég geri ráð fyrir að
ráðstefnan verði haldin síðari
hluta þessa árs eða í byrjun þess
næsta. Við höfuim talið æskilegt,
að þessi ráðstefna yrði ekki hald
in of fljótt svo að hægt væri að
undirbúa hana vel og þá jafnvel
ekki fyrr en 1972. Gert er ráð
fyrir því, að utanríkismálanefnd
fjalii um þetta mál, en þar eiga
allir flokkar fulltrúa og geta
sagt sina skoðun á málinu.
Bjarni Benediktsson, forsætis
ráðherra kvaðst vilja undirstrika
að ríkisstjórnin legði rika á-
herzlu á nána samvinnu allra
flokka um aðgerðir í landhelgis
máiinu á næstunni. Eðlilegt væri
að leitað yrði eftir því formi
slíkrar samvinnu, sem líklegast
væri til árangurs, svo að ekki
kæmi upp tortryggni milli
flokka. Og við skulum ekki fyrir
fram gera ráð fyrir, að um ágrein
ing verði að ræða, sagði forsætis
ráðherra.
STAKSTEINAR
A
Ovelkomnir
gestir
Undanfarið hafa dvalið hér á
landi tveir fulltrúar frá
ástralska sendiráðinu í Stokk-
hólmi. Að jafnaði eru erlenðir
menn aufúsugestir á íslandi, en
vegna þeirra erinða, sem þessii
tveir menn reka hér, verður að
segja það umbúðalaust, að þeii
eru óvelkomnir gestir. A íslandi
er ekki rúm fyrir slíka „agenta",
sem reyna með gylliboðum að
tæla fólk til að flytjast af landi
brott. Nú er einnig upplýst, að
þessir starfsmenn í utanríkis-
þjónustu Ástraliu hafa beinlínis
haft í frammi ósanninði á blaða-
mannafundi, er þeir efnðu til.
Þar fullyrtu þeir, að nú væru
700—800 íslendingar búsettir í
Ástralíu. Þetta er alrangt. Skv.
upplýsingum, sem Hagstofa ís-
lands hefur gefið Morgunblaðinu,
lætur nærri að um 250 íslend-
ingar séu í Ástralíu og hafa þeir
flutt þangað allt frá árinu 1952.
Hinir áströlsku „agentar" eru
því berir að ósannsögli, sem vafa
laust hefur verið ætlað að gefa
fslendingum til kynna, að land-
ar þeirra hefðu talið búferla-
flutninga til Ástralíu sérstaklega
eftirsóknarverða. Slíkir menn
ættu í framtíðinni að taka þeim
ráðleggingum að halda sig fjarri
íslandsströnðum. Þeir eru vel-
komnir, sem einstaklingar, en ó-
velkomnir þeirra erinda, sem
þeir nú reka.
Hver er
reynslan?
Reynsla fslenðinga, sem dval-
ið hafa um skeið erlendis er með
örfáum undantekningum sú, að
lífskjör þar séu sízt betri en hér
á landi, jafnvel þótt erfiðleikar
hafi verið hér síðustu árin, sem
nú eru vonandi að baki. Háar töl
ur um launaupphæðir segja ekki
nema hálfa sögu, því að hitt skipt
ir einnig máli hvert verðlagið er.
í Banðaríkjunum geta ungir
menntamenn jafnvel fengið þre
föld laun í krónutölu á við það,
sem þeim býðst hér, en reynsla
þeirra er samt sem áður sú, að
hér sé hagstæðara að búa, ein-
faldlega vegna þess að verðlag-
ið er svo gífurlega hátt í Banda-
ríkjunum. Sömu sögu er að segja
frá öðrum löndum. Hjá frænd-
þjóðum okkar á hinum Norður-
löndunum kann einnig að vera
mögulegt að fá hærri krónutölu
í laun, en framfærslukostnaður er
þar líka miklu hærri en hér og
t.d. húsnæðiskostnaður og mat-
vælakostnaður gífurlegur. Þeir
eru þess vegna margir, íslending
arnir, sem flutt hafa til annarra
landa í leit að gæfunni, en hafa
snúið heim til íslands á nýjan
leik um leið og þeir hafa haft
fjárhagslegt bolmagn til. En hitt
er alvarleg staðreynd, að þeir ís-
lendingar, sem nú búa við kröpp
kjör í Ástralíu, eiga ekki auð-
velt með að afla fjár til þess að
greiða fargjaldið heim. Áströlsk
stjórnvöld greiða nefnilega að
eins ferðakostnað aðra leiðina.
I>okkaleg iðja
í ljósi þess, sem reynslan
segir okkur um lífskjör hér og í
öðrum löndum, er illt til þess að
vita, að einstakir stjórnmálaflokk
ar og blöð þeirra stunda þá iðju
að vegsama lífskjörin í öðrum
löndum, en rakka niður hag
þeirra, sem hér búa. Kommún-
istablaðið birtir t.d. tölur í gær
til þess að sanna, að ellilaun séu
mun lægri hér en á hinum Norð-
urlöndunum. En slíkur talnaleik
ur er blekking ein. Það verður
einnig að líta á hina hliðina á
málinu, þ.e. hvað kostar að lifa
í þessum löndum. Og um það þeg
ir kommúnistablaðið venjulega.