Morgunblaðið - 11.04.1970, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. APRÍL 1970
MMsam
Birgir Kjaran í ræðu um utanríkismál á. Alþingi:
Fámenn þjóð þarfnast
skilnings stærri þjóða
Utanríkisþjónustan leggi ríka
áherzlu á viðskiptastarfsemi
í GÆR var haldið áfram í
Sameinuðu Alþingi, umræð-
um um skýrslu Emils Jóns-
sonar, utanríkisráðherra, um
utanrikismál og flutti Birgir
Kjaran, formaður Utanríkis-
málanefndar Alþingis m. a.
ræðu í þeim umræðum. I
ræðu sinni lét Birgir Kjaran
í ljós þá skoðun að a.m.k. í
viðskiptalegum efnum ættu
íslendingar ekki sérlega nána
samlcið með sumum Norður-
landanna, þótt menningarlega
og stjórnmálalega lægju leiðir
oft saman. Ég tel að við eig-
um í heild efnahagslega séð,
meiri samleið með ýmsum
öðrum þjóðum, ekki sízt í
V-Evrópu og Ameríku, sagði
Birgir Kjaran.
— Ég vil þó síður en svo láta
pólitíska fordóma standa í vegi
fyrir eðlilegum viðsfciptium ag al-
rrnennuim samskiptum við aðrar
þjóðir, siem við aðra stjómar-
hætti búa, eins oig t.d. rfiki Aust-
ur-Evrópu. Fámienn þjóð með
einlhæfa fraimleiðsliu oig atviranu-
líf þarf að efiga vinigott við sem
flesta og bennar er eikki að
sttamida í pólitískium ýfinigum víð
aðrar þjóðir. Ekiki sízt nú, þegar
ofckiur ríður hvað miest á sfciln-
ingi og situðminigd stórþjóðanraa
við að fá viðtunkienrainigtu á yfir-
ráðum ofcfcar yfir landigrunirainu,
sem leragi hefur verið bairáttu-
mál Sjálfstæðismanna og flestra
airaniarra stjórnmálafloikka, þótt
stundum hafi borið á mdlli,
hvensu s tórum áfanigia væri hægt
að ná hverju sinni í landheigis-
málum oikkar.
í ræðu sánni rafotd Birgir Kjiar-
an nokkulð sögu íslenzikra utan-
ríkiismála frá 1918 oig fjallaði
sérstak 1 ega um þáitt Sjálfstæðis-
flokkeiims í mótiun utanríkis-
stefrau laindsins á fyrstu árum
lýðveldisiras. Hamin raeddii síðan
sérstakleiga um uitamríkislþjón-
uistumia ag saigði:
„ Síðan utamiríkisráðuniey tið
var stofnað hafa störf þess að
lífoum vaxið óðfluiga. Sérstaklegia
jufoust þau mjög á ófriðarárun-
um, m.a. veigna veru sietuliðsins
hér á lamdi og miargháttaðra
vairadiamáia og skipta víð það. Þá
kiomu og til söguinniar eftir stríðis
lok fjölmargiar alþjóðiastofraanir,
sem íslairadi var raauðsyn ýmiist að
eigia aiðild að eða fylgjiast með
störfum þeirra vegnia haigsmuma
lanidisdmis. Má þar m.a. nefna Sam
eimiuðu þjóðimar, Atlamitsfhafs-
bandalaigið, Eíniaibaigs og framfara
stofnuinina í P'arís (OECD), Evr-
ópuráðið o. fl. Þá tók oig barátt-
an fyrir fiskveiðiilandhelginni ag
allar þær ráðsteáraur, siem því
rraáli voru samfara, drjúgan
starfstímia utanríkisþjóniustunnar.
Síðar hiefur kom.ið í hlut utan-
ríkisráðiuraeytisinis að fjalla um
þau mál, sem lúta að veru vamn-
arliðsins hér á landi. Viðskipfia-
saminimgar hiafa ag verið drjúg-
ur þáttur í störfium þess, þótt sé
þátturi/nin hafi aið víisu faxið
minnfoanidi vegmia frjáMegri við-
skipta milli þjóða oig tiikiomu við
sfciptamálaráðumeytis og efraa-
haigismiálastaftraunar. Hiras veigar
hefur mauðisyn upplýsimgaþjón-
ustu ráðúmeytiisinis vaxið ag víð-
skiptamálin jiafraan verið smar
þáttuæ þeirra. Og alltaf kumna
störf við að gæta hiagsmuraa M.
borgara erlendis að reynast tíma
frek, þótt þau séu kanraski ekki
.11 stórvaxin á alþjóðamæli-
kvarðá.
Utanríkisþjórauistan og kastn-
aður af henmá hefur því eðlilega
vaxið töluvert, en að mínu viti
alls ekki óeðlilega.
Nú er skipan henmar með þess-
um hætti:
ísland hefir nú sendiráð í 9
höfuðborgum og auk þess fasta-
sfcrifsitofur í New York, veigna
alðildiar að Samieinuðu þjóðuinum,
og Genf, vegma aðildar að, EFTA
ag öðrum alþjóðastofnumum, sem
þar hafa höfuðstöðvar.
Allir sendiherrarnir eru semdi-
herriar í fleiri en einu landi,
og ýmsir eru jafnframt fasta-
fulltrúar hjá alþjóðaistofnunum
(auk S.Þ. og EFTA má nefraa
NATO, Evrópuráðið, OECD,
UNESCO og Efnahaigsbaradalag
Evx-ópu).
Alls hefir Island formleigt
stjómmálasamband við náleiga
40 lönd.
Saimikvæmt fjárlögum fyrir
1970 er giert ráð fyrir, að utan-
ríkisþjónustan kosti kr. 128.762.
000,00, (þar af eru kr. 30.293.000,
00 framlög til alþjóðaistofraana).
I UMBÆÐUM á Alþingi í
gær um utanríkismál, flutti
Friðjón Þórðarson alþm.
ræðu, þar sem hann fjallaði
m.a. um þátttöku íslands í
starfi Sameinuðu þjóðanna.
Þingmaðurinn sagði m.a. um
þetta efni:
„Svo sem kumrauigt er voru al-
þinigiismienra ekfci einhuga, þegiar
íslamd sótti um innigöragu í Sam-
einuðu þjóðirniar 1946. Nakkrir
greádidu atfcvæði á móti tillög-
ummi, en aðrir sátu hjá. Nú hygg
ég, að mienn séu nakfcuð á einu
máli um þa'ð, að aðild okfcar að
þessu víðtæfoa alþjóðaisiamstiarfi
sé æiskileig ag rauraar sóólfsögð.
Oft er reyradiair <að því vfifeið, að
fulltrúar akk'ar á alþjóðáþinig-
um ag ráðstefnum hafi barla létt
vægu hiuitverki að giegraa. Hæst-
virtur utainríkisrálöherra miranti í
skýrslu sirani á frumlkvæði ís-
lands að tveim mierkum tillögum
á allsiherjarþimgi, þ.e. um ráð-
stafamir igiegm menigum hafsiras og
utn bagnýtingu og vernduin líf-
ræmna auðæfa þess. Hvor
tveggjia himar mierkustu tillögur,
siem að sönrau sraerta lífsibags-
miuini ísiendiiniga ag anmiarra
stranidrífcj-a, em jiafnframt svo að
segja giervalla hieimisiby’Sgðina.
Þetta sýnir m.a., að hlustað er
á rödid íslands, ef tillögur eru á
rökum reistar ag málflutniragur
skynisiaimlegiur.
Aðiid að Siameimiuðu þjóðuinum
ag sérstofniunum þeirra er brýrat
hiagsmunamiál Isleradjniga og séist
það því beiur siem lemigra líður.
Mininzt befur verið á markaðs-
konnun Iðnlþróunarstofnuiniar
Sairraeiniuðu þjióð'anmia í þáigu Í3-
iarads að því er vairðar niður-
suðuiðniað og athuigum fledri út-
Þetta er nól. 1.6% af ríkisút-
gjöldiuraum og skiiptist þaranig:
Yfirstjórn .................. 02%
Lögigæzla Keflavíkurflugv. 0.3%
Sendiráðiira ............... 0.7%
Aiþjóðastofnanir ........... 0.4%
1.6%
Mönnum kerara áð þy'kja ég
hafi e.t.v. verið of miargorður
um þeissa tæknilegu hlið máis-
ins. Hinis vagar haf óg eikiki ver-
ið það að ástæðulaiuisu, sökium
þesis að mér virðist þess oft
keraraa, að af ákiunrauigleifca sjái
menn ofajóraum yfir því fé, sem
rikið ver til þessiara hluta, en
að mínu mati er þar sázt of
milklu til varið, þótt eitthvað
miegd vafalauist um starfshætti
bæta, þar sem anraars staðar, og
einfcum þó tel ég það mikiran
ljóö á, að efoká hefur verið lögð
rne'iri áherzla á að sikipa sérstaka
viðskiptafulltrúa í þeirn lönctum,
sem okkur er miest nauðsyn á
að kynna afurðir okkar í og út-
flutninigsvarninig og aðra, ' sem
eikki þyrftu endilega að hafa
fasta búsetu erleradis en gætu
ferðazt um oe unnið að nýrri
rraarkiaðsöflun. Virðist mér þarna
vera varfoefni að vinma í siam-
vinrau við sarntök útflytjend'a.“
flutrainigsiðnigreiraa. Einniig baig-
nýtan stuðnimg frá Tækndmiðstöö
Samieinuðu þjóðanma til jarð-
efmaleitar, svo og sérfræðileiga
könraun á svi'ði ferðaméla. Allt
hef'Ur iþetta miargþœtt haignýtt
BREZKA myntin hefur ruglað
margan fetðamanninn I ríminu
og ekki hefur ástandið batnað
eftir að 50 penny, 10 p og 5 p
myntin kom í umferð, en það er
hluti hinnar nýju myntar, sem
tekur við af þeirri gömlu 15.
febrúar 1971, er enskur gjald-
miðill verður samræmdur tuga-
kerfinu. Til þess að vekja at-
hygli á þessari breytingu hefur
Seðlabankinn seint út eftirfar-
andi frétt:
ÁStiæðia er tiill áð velkj'a 'altthygili
á því, alð hiinin 15. iebrúair 1971
verðuir eniskiuir gjaildmiiðillll rsiam-
ræmdiur tuigaíkierifiiniu>. Enisfca
Leiðrétting
í TEXTA undir mynd af Lang-
hodtskirkju, varð sú prentvilla
að báðir hlutar kirkjunnar vo.ru
sagðir hægra megin, en nýja
kiíkjubyggingin ea- vinstra m&g
in á myndinni. Áður en safnað
arheimilið var tilbúið á síraum
tíma fóru messur í Langholts-
sókn fram í Laugarneskirkju, en
ekki Langholtsskóla.
— Skattlagning
Framhald af bls. 32
2. Frumvarpið gerir ráð fyrir
stefnubreytinigu að því er varðar
skattalega meðferð sölulhagnað-
ar. Við raúgilda'ndi reglur er sölu
hagraaður skattfrjáls, ef liðiran er
tiltekiran tími frá því, að selj-
aradi eigraaðist hina seldu eign,
3 ár, ef ram er að ræða lausafé,
en 5 ár, ef um er að ræða sölu
fasteigniar. Gerð er tiliaga um,
að sölrahagraaðrar ó fyrnanlegum
eigraum og hiutafé sé alltaf skatt
skyldrar, en að misstórum hluta
eftir eignairtíma, minnst 25% eft-
ir 4 eða 6 ár. Nýjar reglur um
söluhagnað verðrar að skoða í
beírau sambenigi við og sem far-
seradur fyrir tiilögum frumvarps-
inis um sveigjanlegar fyrningar-
reiglrar. Þanmig er miðað að því,
að fyrirtæki, sem tii þess hefur
nægan hagraað, geti fyrrat eignir
síraar tiltöluiiega ört og ekki gneitt
skatt að því leyti að svo stöddu,
en selji stíkur aðili milkið fyrnda
eign eftir skamman tímia, er til
þess ætlazt, að komi til skatt-
laigniragaT verral'egis söluhaignaðar
eða öliu heilduir gireiðist þá sá
tekjuskattrar, sem firestað var
rraeð sérstökum fyrniragarheim-
ildum.
3. Frumvarpið snertir að
aulki sjálfa sfcattlagniragu bagira-
aðairriis a-f rekstri fyrirtæka. Að
því er varðar skatblaginiMgu hjá
fyrirtækjuinram sjálfum er um
að ræða þrjár stefiraulbreytiragair.
Hira fyrsta er fólgin í því, að
laigt er til, að 'heimild til að leggja
fé í varasjóði verði fie'lld niður
og er gert iráð fyrir upplausn
varaisjóða á tilte'knu árabili.
í öðru lagi er heimild til skatt-
frjáls frádkáttar arðs rýmkuð,
þanndg að hún miðast við 10%
af hlutafé eða stofinifé eða helm-
irag hagniaðar, hvort sem er
hærra.
í þriðj'a lagi er stoattfreilsið skv.
síðuistu migir. ekki takmarkað við
útborigaðan arð, hieldirar er fram-
gildi fyrir þjóðiiraa. Tvímæla-
laust er uppb'yigigirag ferðamianima
þjóraus'tu sú atvinraragrein, sem
fært getur þjóðairbúiinu rífouleg
verðmæti í aðra hörad, mieð skjót
ram hætti, ef rétt er að stalðið.
Sé l&leiradiiragium alvara, að færa
sér þesisia rraiklu miöigu,leik>a í rayt,
verða þeir að hafia náinia hlið-
sjón af þróun ferðamála hjá
öðrmm þjóðum, læra af reyraslu
þeirra, og hafa marglhá'ttaða sam
vinrau við þær um framigiang
mólá á þesisum vettvaragd."
praradið veirðmr óbrieytt að vemð-
giildi og raúveraradii praradaisieðlar
ibaflidia fiuliiu giiidii og vanðia áfram
í 'umifienð.
Prandiiniu verðiur himls veigair
skiipt í 100 parany í stað shilllliiniga
og panoe, otg lalllldir paniiragar, sem
til þessa hiafa veriið í uimfeirð a'ð
vanðgildii mliintnia en pranid, þ e.
sihiillliiniga seðliar og miáflimipeinirag-
air, fallllia úr gilldi í áfaniguim,
Hin nýjia mymit veirðuir þessi :
50p, lOp, 5p, 2p, lip ag V2p.
Lítdð „p“ verðirar tlákux fyiriir toiið
mýjia peniny, an puinldmiarlkið, £,
varðrar áfinam við liýði.
Hlrati toiininiar mýjiu miynltar er
kramúnin í ramifierð, þ. e. 5p, l'Oip oig
50p, an sé peiniiingiuir kemirar í
Stað 10 Stoilllliinigia seðiflls'inis. Ömniuir
miyrat kemirar í ramifieirð 115. fielbrú-
ar miæsta ár.
Sénsitölk -atlhyigiii iar viakin á því,
að „Ihaiifcirowra" (2/6’) hætitJi að
vera siiöglmiæitiur igj'aildeyirir um Sl.
áraimiát, an enislkiir bainikar imn-
lieysa toania enin uim sinin.
Er valkiiin altlh.y!gli á því, að métlt
ar iað ininlieysa fyrr en sieiiininia 10
sthifll.inlga seíðiiia ag lailliia eraska
miyrait í iShiflliliiniguim og peincum.
lag ti>l arðjöfraunarsjóðs allt að
ofaingreindu marki frádráttair-
bært.
Um Skattlagrairagu útborgaðs
arðs er gerð ti'llaga um þá stefnu
breytinigu, að adlt að 20.000 kr.
arðrar af hlratafé og vextir af
stoínisjóðsininst. í eigu einstakll-
iraga verði tekjuskattfrjáls og allt
að 100.000 kr. hlutabréfaeign og
eign í stofrasjóði eigraairskattfrjáls.
Er með þessum hætti stigið skretf
í þátt átt að gera hlutafjár- og
stofnsjóðseign að niofckru sam-
keppnighæfari við sparifj áreign.
og skattfrjáis spariSkírteini, sem
raú er vö‘l á.
4. Frramvarpið gerir ráð fyrir
mjög ákveðinrai stefrarabreytinigiu
að því er varðar saimeigraiarféfög.
Er iiagt til, að sameigraarfélrag sem
sjáiifstæðir skattaðilar verði felid
niður úr skattkerfí'nu. Hér er
um að ræða félagsform, sem er
náraast óþekkt sem sjálfstæðir
skattaðilar í öðrum EFTA-lönd-
ram, auk þess sem fyrirkomuiiag-
ið, sem hér hefuir gilt, felrar í
sér, að sameigendum, þremur
eða fæixri, er gefinra kostrar á að
velja sér Skattálag'ninigarform og
þar með skattstiga, eftir því sem
þeim heratar át’ hvert, ýmist sem
hirati af saimieigraarfélagi eða sem
eiraistakliraigar. Er talið mjög ó-
æskilegt að veita slíkt valfreisi
í sfcattalöggjö'f. Að því er varðar
samsignairfélög er sömuieiðis
gert ráð fyrir niðrarfeliiragu vara
sjóðsheimilda og upplau3n nú-
veraradi varasjóða á nokkrum ár-
um.
5. Eitt þeirra atriða, sem ætl-
ranin var að raá fram með frum-
varpinu, var auðveldari saimrumi
og siit hl'U'tatfélaiga. Að því er
varðar samrrana hlurtafélaga hef-
rar ek'ki reyrat til frallls á gildandi
reglur í þessu efini. Frumivarpið
gerir hinis vegar ekki ráð fyrir
að eyða ákveðinni réttaróvissra,
sem verið hefrar að því er varð-
ar samruna og gerir ráð fyrir, að
samrrani hlratafélaiga sem ein-
gönigu er fólginn í allgjörum sam
runa fjiái-miunia oig eiigin fjár mieð
skiptram á hlu'tabréfum era erag-
ram öðf'um greiðlsluim til hluthatfa
í félaigi, sem slitið er, skuli ekki
leiða til ökattsfcyldu við samrun-
anin. Til skattskyldu getur kom-
ið, þegar slík bréf í eftirlifaindi
félagi eru sei'd eða því félagi er
siitið etftir reiglum um söluihagra-
að.
Að því er varðair slit hlutaifé-
lagia gerir frumvarpið hins vegar
ráð fyrir gireinilegri stefraubreyt-
inigu. Núgildaindi reigilrar í þvi etfni
gera ráð fyrir aigerri Skaittlagn-
inigu alls eigin fjár í hlutafélagi
ramfram raatfraverð hlutabréfa og
það jatfmivel án tiilits til þess,
hvert kaupverð hlutabréíanna
var. Afieiðinig þessairar stefnu
hefrar verið sú, að hlutafélögum
er oft eklki s’itið, jafnvel þótt
þau séu í rairan aígjörlega hætt
starifsemi. Er laiusn þessa máls
í firramvarpirau í beinum teragsl-
um við ákvæði um sölrahagraað
og gert ráð fyrir, að skattlalgn-
ing við siit verði samis konar og
gildir að því er va-rðar skatt-
laigniraigiu söluhaginaðair, þaranig
að skaittiiaigninig ráðiist atf því,
hversu laragt er síðan og fyrir
hversu mikið fé hluthatfi féikfc
bréf sín og skaittlaigt verð.i aldrei
miraraa en fjórðrangur þess hagn-
aðar, sem fnam kemur við slit
félags.
6. Gerðar eru tiliögur uim
bráðalbirigð'ailau'sn að því er varð-
ar fyi-minigiair veigna ársiras 1969 og
fraimlbúðarlaiusn vegraa áranna
1970 oig síðair vegna þess, hversu
verðþróun síðrastu ára hetfur rýrt
raunigi'Idi fyrniraga á kostmaðar-
verði eignia.
7. Með frumivarpirau er breytt
ákvæðum ram mat á birgðum við
uppgjör til skatts, þainiraig að
heim'iiaðuir verði viss sveigj'an-
leiki í mati bdrgða.
Riffli stolið
BROTIZT var inn í fyrriraótt hjá
Eiríki Ketilssyni á Vatnsstíg 3
og stolið þaðan rússneslkram riffli,
einskota 22 ja cal. með döikk-
brúnu skefti. Þjófarnir gerðu
sér lítið fyrir áður en þeir stálu
riffiinuim og athuguðu hvort
hann væri lagi, því að skot hafði
hlaupið gegnum hurð og hafntð
í skrifborði. Málið er í rannsóikin.
Aðild að SL> og sér-
stofnunum
brýnt hagsmunamál íslendinga
sagði Friðjón Þórðarson
Ensk smámynt
úr gildi —
-- er tugakerfið tekur við 1971