Morgunblaðið - 07.05.1970, Síða 9

MÖRGUNIBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 1970
Sverrir Runólfsson;
Valfrelsi um
menn og
málefni
— eftir prófkosningar
Frá því grein mín með sama
nafni birtist í Mbl. 21. des. s.l.,
hafa ýmsir hvatt mig tii að gera
•nánari fyrir skoðunum mínum
og útskýra frekar meginefni
hennar þ.e. persónubundnar kosn
ingar og aknennar atfcvæða-
greiðslur (skoðanakannanir) uan
mikiilvæg málefni.
Ég held, að viðbrögð alrnenn-
ings sanni, að prófkjör sé mjög
heppileg og vinsœl aðferð til að
velja frambjóðendur, og liikleig
til að auka álit viðkoimandi stjórn
málaflokks og þar með afla fleiri
atkvæða í kosningum.
Þegar athugaður er framboðs-
listi Sjálfstæðismanna í Reykja-
vílk við borgarstjórnarkosningar
31. maí n.k., kemur í ljós, að í 7
af 8 efstu sætum iistans eru þeir
frambjóðendur, sem flest at-
kvæði hlutu í prófkjöri flokks-
ins nokkru áður, þótt röð þeirra
á listanum sé ekki sú sama og
úrslit prófkjörsins gáfu til
kynna. Með þátttöku sinni í próf
kjörinu hafa þvi kjósendurnir nú
þegar getað haft bein áhrif á val
væntanlegra borgarstjórnarfull-
trúa flokksins.
En betur má ef duga sikai.
I grein minni h. 21. des. s.L,
lagði ég til, að teknar yrðu upp
persónubundnar kosningar, bæði
til Alþinigis og bæjar- og sveitar
stjórna. Ég líit svo á, að úrslit
prófkjörs sjálfstæði'smanna í
Rvik og hinn endanlegi framboðs
listi, sem byggður er á því, sanni
einmitt ágæti þeirna. (Með per-
sónubundnum kosninguim á ég
við það kosningafyrirkomulag,
að kjósandinn setur kross (x)
aftan við nöfn þeirr.a frambjóð-
enda Sem hann velur, en ekki við
listabókstaf flokksins eins og nú
tíðkast).
Þá kemur að spurningunni:
Hvernig á að raða frambjóðend-
um á lis.ta, ef slíkt fyrirkomulag
yirði lögleitt?
Tvær leiðir virðast helzt koma
til greina: a) Að frambjóðendum
aillra flokka verði raðað á einn
sameiginlegan lisita eða b) Að
frambjóðenduim hvers flokks sé
raðað í einn dálk niður undan
heiti flokksins.
Rannsóknir á úrslitum persónu
bundinna ko'sniniga erlendis
sýna, a<5 þeir framibjóðendur, sem
ofarlega eru á lista, flá hlutfalls-
lega fleÍTÍ at'kvæði en þeir, sem
neðar eru á listianum og þyrfti
þess vegna að ákveða í byrjun,
hvort nöfnuim fraimbjóðenda yrði
raðað í stafrófsröð eða tiltekinn
aðili dnægi um röð þeirra á list-
anum. (Með þetta í huga er for-
vitnilegt að athuga t.d. áður-
nefndan fr.amboðslista sj á.lifstæð
ismanna. í ljós kemur að nöfn
22ja frambjóðenda 'hefjaist á bótk
stöfum á bilin-u A—M, en aðeins
8 á biilinu N—Ö).
Næsta spurning: Hvernig á að
kjósa?
Séu aldir frambjóðendur á ein
um sameiginlegum lista, g'erir
kjósandinn kross (x) í reit aftan
við natfn þess eða þeiirra, sem
haann kýs, og þeir þvi réttkjöm-
ir, sem flest atkvæði flá.
Séu frambjóðenduT hvers
flokks í sérsifcökum dállki niður
undan natfni flolkíksins, koima
tvær leiðir til gneina, annaðfhvort
að krossa einvörðungu við nöfn
frambjóðenda sama ftokks, eða,
ef það yrði leyft, að krossa við
nöfn frambjóðenda án tillits til
í hivaða dál'ki þau væru. Ef sáðari
leiðin yrði valin, eru réttikjömir
fulltrúar fundnir þannig: Fyrst
eru talin þau atkvæði (eða kross
ar) sem hver flk>k.kur (eða dálk-
ur) faer samtaLs og reilknað út
með einföld'uim hlutfallareSk'n
inigi, hve marga flullbrúa hver
flolökur eigi tað flá. Síðan eru tal
in persónuleg atkvæði frambjóð
endanna og þeir því réttlkjörnir
fulltTÚair sem fllesf slík atkvæði
fá.
Þá ætla ég að ræða litfillega
atriði, sem mér finnst undarlegt,
• •
Onnur grein
hve lítið ber á hér á landi, en
það eru almennar atkvæðagreiðsl
ur aða skoðanaikannanir um
ýmis málefni.
í mörgun ríkjuim Evrópu og
Ameríku tíðkast mjög, að leitað
sé álits hins almenna borgara á
ýmsum málefnum, sem efst eru á
baugi hverju sinni og snerta
hann á einhvern hátt. Þar telja
stjórnmálamennirnir það vera
skyldu sína að viðhalda sem nán
ustu sambandi við kjósendur og
óaðskiljan'legan hluta starfs síns,
að afla sér sem gleggstfrar vit-
neskju um skoðanir og vilja al-
mennings.. Þeirrar vitmeskju og
Sverrir Runólfsson
viljayfirlýsingar er aflað með at
raennum skoða.nakönnunuim og at
kvæðagreiðslum. í sumum tilféll-
um er leitað álitfs kjósenda, í öðr
um eru mál lögð í dóm þeirra.
í sérstökum tilvikum gefcur niður
staðan haft lagagildi.
Nú gæti einhver spurt: Hvern
ig er hægt að ætlast til að fáfróð
ur almenningur ge'ti áttað sig á
því moldviðri áróðurs og bLekk
inga, sem s'tundum er þyrtlað upp
í kringmm sum mál í dagblöðum
og öðrum fjölmiðlum?
Við þessu er raunverulega til
mjög einföld lau-sn. HóMum til
heiluim mánuðd fyrir kjördaig fær
kjósandinn sendan heim til sín
sýnisihorn af kjörseðiinum ásamt
bæklingi með upplýsingum um
frambjóðendur og málefni, sem
kjósa á um. Hann á að geta haft
nægan tírna til að kynna sér
hv.aða framfairamáiluim hver ein-
stakur frambjóðaindi hyggst beita
sér fyrir og hvaða aðferðum
hann telur bezt að beita við lausn
vandamálanna. Hann ákveður,
hvaða frambjóðendur og málefni
hann æfclar að styðja, merkir inn
á sýnishornið atf kjörseðlinum,
tekur það síðan með sér á kjör-
stað og flytur óskir síraar yfi.r á
hinn gilda kjörseðil. Á einum og
sama kjörseðlinum getur kjósand
inn kosið um fraimbjóðendur til
forsetaembætftis, Alþingis, bœjar
og sveitastjórna og einnig um
þau máJefni, seim lögð eru í dóm
kjósenda.
Það má ger.a ráð fyrir, að
silíkt fyrirkomulag yrðd eiramitt
ódýrara en hið núverandi, og ég
hygg, að með því að lögleiða
það hér, væri stigið stórt skref í
áttina til betra og virkara lýð-
ræðis, amnað skiptir ekki megin
máli.
Urx
Sýnishorn af kjörseðli t.d. fyrir Reykjavíkurkjördæmi. (Úrslit).
Frambjóðendur til forseta.
Setjið X fyrir aftan einn.
Bjöm A. Haraldsson
Ásgeir M, Bogason
Frambjóðendur til borganstfj.
Setjið X fyrir aftan einn.
Bragi G. Guðnason
Agúst K. Bragason
Frambjóðendur til Alþingis.
Setj ið X fyrir aftan tólf.
Páll H. Hafsteinsson Óháð.
Stjórnarskrármálefni sett fyrir kjósendur.
Til að kjósa um málefnin setjið X orðið „Já“ eða orðið „Nei“, nema beiningar séu gefnar. fyrir aðrar aftan leið-
Málefni nr. 1. Nú skal Alþingi íslands verða sameinað, í eina deild. Já
Nei
o.s.frv.
Málefni utan stjórnarskrár, sett fyrir kjósendur.
• (Framkvæmdaatriði).
Óskar J. Pálsson Fr. fl.
Anna J. Sveinsdóttir Frjáls
Gunnar P. Hannesson S.fl.
Andrés B. Bergsson Alþ. b.
Sveinn H. Högnason Alþ.fl.
....................... o.s.frv.
Nöfn tekin' að handahófi.
Málefni nr. 10.
Skattastaðgreiðslufyrirkomulag
skal vera tekið upp. ______
Nei
o.s.frv.
Þau tvö atriði, sem ég hef gert
hér að umræðuefni, persónu-
bundnar kosningar og almennar
atkvæðiagreiðslur (skoðanakann
anrr) um mikiilvæg rraálefni, væru
vissulega verðug verketfni handa
uraga fólkinu til að taka upp sem
sín baráttumál og bera fram til
sigturs.
í leiðara Mbl. h. 5. apríl s.l.
segir á þessa leið:
„Það (unga fólkið) getur ekki
faillizt á að taka við ríkjandi
skoðunum athugunarlaustf, held-
ur krefstf það rét'tar síns til þess
að leggja sjáltfstfætt mat á við-
teknar venjur. Samtöl Morgun-
blaðsins við ungt fódk á ýmsum
aldri og úr ýrnsum starfshópum
sýna, að undir bítlahárinu og
að baki hins afkáralega klæða
burðar (a.m.k. að mati hinna
eldri) stendur heilbrigt og ótfrú-
lega þrosikað æskaifólk. Islend-
ingar þurfa ekki að hatfa áhyggj
ur atf sinni æsku, þvert á móti
getum við verið sboltir atf henni.“
Ég álilt að taika beri fulflt til
lit til ósika unga fóltksiras um
aukna ábyrgð og aðsfcöðu til að
hafa meiri áhrif á mótun og
stjórnun ýmissa þeirra þjóðtfé-
félagsstofraania, sem það er í
hvað mestri snertingu við. Leið-
araihöfundur Mbl. virðist vera á
sama máli.
Og þegar þú, lesandi góður, at
hugar, hve einfalt slíkt kosninga
fyrirkomulag £ rauninni er, er ég
algjörlega viss um, að eiramitt
svona óskir þú að hafa það.
Hafðu sérstaklega í huga, að
með þessu eina móti hefur þú
bein áhrif á, hvað frambjóðend-
ur verða valdir og einni-g, hverra
ig máium verði ráðið á Alþingi
og í bæjar- eða sveitfarstjórnium.
í einlægni trúi ég því, að það
yrði öllum á íslandi til mikils
gagns.
Fyrir yður:
Er SKODA d hagkvæmu verði — Spor-
neyfinn, eyðir aðeins 7 iítrum ó 100 km.
— Ódýrir varahlutir og örugg varahluta-
þjónusta — Traustur og vel fallin til ferða-
laga, framsæti mó leggja niður til oð
mynda svefnplóss, farangursrými 370 lítrar.
Tvöfalt bremsukerfi — Diskahemlor —
Oryggisbelti — Rúðusprautur — 4ra hraðo
þurrkur — Stýrislæsing — Viðvörunorljós
— o. m. fl.
Fyrir frúna:
Er smekklegur í útliti — Innréttingar og
frógangur í sér flokki — Sérlego sterkt
þvottekta óklæði — Barnoöryggislæsingar
ó afturhurðum — Gangviss — Viðbrogðs-
fljótur og lipur í bæjarakstri — Víðtæk
þjónusta hjó umboðinu, sem tekur fró
frúnni allt eftirlit með bílnum.
SKODA RYÐKASKÓ
í fyrsfa skípti á íslandi
— 5 ÁRA ÁBYRGÐ —
Þegar þér kaupið nýjan SKOOA,
fóið þér ekki aðeins glæsilegan far-
kost, heldur bjóðum við einnig 5 óra
RYÐVARNARTRYGGINGU eftir hinni
viðurkenndu ML aðferð.
SKODA 100 KR. V?8 000.00
SKODA 100 L KR :;10.000.00
SKODAllOL KR. 216.000.00
(solu*» 'jf innif.)
Innifolið í verði er vélarhlíf, aurhlífar,
Þoð er þess virði oð kynno sér SKODA. öryggisbelti, 1000 og 5000 km eftirlit,
SÝNINGARBlLAR Á STAÐNUM. 6 mónaða ,,Fn' óbyrgJ rþjónusta,
auk fjölmargra oukahlutc
SKODA
100
TEKKNESKA BIFREIÐAUMBOf iO
Á ÍSLANDI H.F.
AUÐBREKKU 44-46 KÓPAVOGI SfMI 42600
FYRIR YÐUR - FYRIR
FRÚNA