Morgunblaðið - 12.06.1970, Blaðsíða 12

12 MOKOUNBLiAÐH), FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 1970
BÓKMENNTIR - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
Sýning Ríkarðs Jónssonar
ÞESSA dagainia stenidur yfir í ný-
Þyggingiu Mieannitasdcólainis gaimlia
„Oa®a Ntovia“, sýniiing á Ihlultia af
aeviverki mynidislkieinainis og völumd
airfins Ríik'airðs Jóniasomiar. Mymd-
skurð'uir er forrn listdlðm, sem átJtíi
ein/n.a miestuma v'insælduim að
Æaigna í Evmópiu á málðöldiuim, en
hefiur jiatfiniain siðain verið iðtouð
VÍðlavagair í mismiumiandii rikuim
mæli. Utm aldairiaðir hiefiur þessi
listgrdi/n þróaat vtið hlið högg-
mymidaMisitiar. em hlefur þó álðtuieiga
hiatft aminlam tlilgaing en hiin ihreina
höggmymdalislt, sem leggur mieiiiri
álherziu á form og heild em tré-
dkunðuir á hfi@ „dlefcomatáivia". Elklki
er að miefittla því alð stamdium málg-
agt trédkiurðiur að vera hneiin
hlöggmiymdialisit oig igetur veráð
esrfitlt að selbja mörfcliin. Myind-
slkluirð í hfimmá fjölbtneytfiiegusltlu
úbgáfu má m. a. sjá í hiMum
mtiklu fciinkjum miegfimlamdisiins.
Oft enu hieiiu aitörim stkarlim út
í hiinni miaingbratiruuisitiu mymd, aem
igenir leáíkmianminm. agndiofa, er
hiamn háugsiar uim alla þá viminiu,
sem að bafci li’ggur. Vafalíitlið
haifia þá miaingir uinmlilð saimiam
umdir hiamdiedðelu eámis meisbama
eðla yfinmiainmis. Mimmáslt óg í því
samibamdá „Dobenaner Munister“
í Bad Dobenam miálæigtt Rostock,
sem óg hetfS oft séð, og sem hið
dininina er faamdálðm/aðariagt mieislt-
lanavenk fourtséð fná að háal'tiarið
er þó mtökkíuð tálgenðlarlegt.
Á borðiniu fyriæ fnammam miig
ligguir bók, sem ég blaða í jiafin-
finamt 'sem óg rfiltia þetltia. Hún er
um þýztoam mymdskiena „Tilmiam
Ri:emienschmieidier“ f. 14i60, freegan
mjög etn njmdeildam mieðal mynd-
höggvama. Ég virði fynir mér
mynd er miefináist „Maria m/e@
róstimlknanisáinin“ sem eæ Stór ait-
arismynd í fciirfcjiummá í Voifcaeh
í S.-Þýztoalamdi. — Ekfci er ammiað
haegt að segja en að m/aðiurfimin
MÁLTÆKIÐ segir, að allt sé
gott, sem endi vel — og er það
furðu lítið langræki.
Seinustu áskriftartónleikar
Sinfóniuhljómsveitar íslands
voru ágaet loik starfsársins undir
öruggri handleiðslu Bohdans
Wodiczfco. Leikur var jafn góð-
ur í verkunum þremur, sem flutt
voru: Fiðlukonsert Beethovens,
Rómeó og Júlíu Tsjækovskýs,
og Capriccio espagnol Rimsky-
Korsakoffs.
Einleikari í konsertinum var
György Pauk, sem lók með glitr
andi, taerum tóni og sveigjanleika
í hraða, sem var aðlaðandi, þótt
hljómsveitinni væri þannig ekk
ert auðveldara að fýtgja honum.
Hægi þátturinn var mjög hægur
— gæddur klassíSkri ró, og ör-
yggi eiinHeikarans bráat aldinei,
ekki heldur við það, að götu-
strákar börðtu óvænt að dyrum í
miðju verkinu.
í hinum verkunum var hljóm-
sveitin ein um sviðsljósið, og
gat Skartað sínu bezta litavali,
nema í Tsjækovský var píanó
notað í stað hörpu, því að harpa
hljómsveitarinnar er svo flámælt
í krómatíkinni, þ.e. ónýtt hljóð-
færi.
Capriccio espagnol veitir ýmis
taðkifæri til einleiks, sem menn
nýttu vel, með konsertmeistar-
ann í fararbroddi.
Þannig endaði starfsárið glæsi
lega við áköf fagnaðarlæti í troð
fullu húsi.
Ef huganium er rennt yfir starfs
árið allt, er hins vegar líka eftir
minnilegt það, sem miður fór á
illa sóttum tónleikum vetrarins,
og ætti að vera auðvelt að forð-
ast sMk mistök í fraimííðinni.
Hljómsveitinni var strax mik-
iM óleikur gerður með hælbkuðu
miðaverði í haust. Þar með var
t.d. skólafólki öllu bægt frá tón
leikunium og haldið inn á það
baifli kuintruað þá liist að skeria út!
Trúleiga heflur myndslk/urðiur, sem
var a?óitgréáinin lidtiðniaðlur í Þýzíka
lamdli, boæiizt þalðam á okkiar fljör-
ur. Myndisíkiuirðlur var efkki síður
iðkaðlur í hamdverlldmiu, t. d. á
húisigögn hvepg koniar og alls
komiar hiuái. Útslkuinðarliislt á raót-
ur í óinatfyirmiskiu, sem finarn toemiuir
í Æormleyfium víðsvagar og er
Séra Ámi Þórarinsson
efbiritetotanv'ert hve rik oig 'hreiin
flormkenind kemiur þar fnam,
lauls vfiJð alia tilgerð, sam SÍðar
verðúir vairlt í þesgairá ofit óiinlkar
aðlað'amdli M'Stgnaiin.
Ríkairðúr Jómissom á að bakv
lamgam sbajrtfsdag og viða hefiur
hamm bomið miðuir á lilsibaiþnauit
simirti, hi'ð hvassa biitj'áirm hefluir
leikið í hön/duim þessa völulndar
og teikminigar hanis bena liprfi
hendá vitná. Á sýmiiinigu á verkum
öngstræti að gera hljómsveitar-
tónieika einhver forréttindi. Það
var óafsaikanleg ráðstöfun. — í
upphafi starfsáns var fátt, sem
var sérstaklega áhugavekjandi.
Eina sýnilega „framförin" var
hækkaða miðaverðið.
Bijómsveitin hafði ekki verið
stækkuð eða styrkt — og að vissu
leyti var hún veikbyggðari en
fyrir tíu árum. Ekki hafði heldur
verið unnið að umbótuim í hljóm
burði hússins yfir sumarið, þrátt
fyrir mishávært nöldur tónleika-
gesta, áskoranir og loforð, í nærri
áratug!
Þessari stöðnun svöruðu marg-
ir fyrrverandi ádkrifendur með
því að sitja heima.
Aðdráttarafl við upphaf sér-
hvers starfsárs eru væntanlegir
stjómendur, einleikarar og verk
efni. Stórvirtoið Missa solemmis í
marz sl. var mikil prýði á heild
aryfirlitinu. Það voru líka önn-
ur eftirsóknarverð listaverk —
en því miður hurfu allt of mörg
þeirra sporlaust út af dagsikrá,
t.d. Makalausi Mandaríninn eða
Dafnis og Klói-svítan, svo að
eitthvað sé nefnt. Nær 50%
breyting á aiuiglýstum efnisskrám
hafði fráhrindandi áhrif á áheyr
endur.
Samt var verkefnaval hljóm-
sveitarinnar yfirleitt gott —
smæðar sinnar vegna verður hún
að sniðganuga stóra hluta heims-
bókmenntanna. Það eru líka ótrú
lega mörg sígild listaverto, sem
hljómsveitin er enn að láta heyr-
ast í fyrsta sinn (eða annað) hér
lendis. Sérgrein hljómsveitarinn
ar hefur líka verið frumflutn-
ingur íslenzkra verka, og var sl.
startfsár metár á því sviði. fs-
lenzkir einleifcarar og einsöngv-
arar komu og oftar fram en áð
ur og er það vel.
Alþjóðiegar stjömur komu
hingað og léku með hljómsveit-
Framhald á bls. 17
bamls í Oaisa Nova, sem satt mium
uipp af ættinigjuim hams getur að
líta teöfcmfiinigar, höggmyndliir,
(ihrtjóstmymidiir), lágmymdir, út-
sfconnia hluifii og löks ýrnsa miumii. í
þessuim tafcmörkuiðiu hÚBakymmium
enu siaimainkomim hvorlki mlelina nié
mfinmia en 179 verk iaif ólítoum
toga, en þefim er þar mjög hlaind-
að samain svo að hiefildainmymdiim
vemður efclki sú sem sfcyldi. Sýn-
inigím Ibetfðli orðfið stóriuim heilieigrfi
og svipmeiiirfi, etf beituæ heifði veirfið
gætlt að veljia og haflnia. Hér toomia
gnelimiilega flnam þaiu gömlu sianm-
ílnidli iað viinliæ og vamdiamiemm enu
sjaldniaslt þðir útvöldiu til kymm-
fimigair lilslbaveirtoa, þnáitt fyráir lofs-
venðan og góðian viljia. Liisibsiag-
am toarnm mlörig dæmfi um það.
Ævistianf Rítoarlðs Jómissiomiar vUS
að Skaipa þjóðlega og alþýðlega
iiisit er virðlilnigainverlt — mymdiir
hanis viinðast mér höfðia fymslt og
fnemst til alþýðumin/ar, ihamm er
líltiillátuir og eimlæigur í iiist simlnri
Forðahandbókin. 344 bls. Rit-
stjóri: Örlygur Hálfdánarson.
Útg. Ferðahamdbækur s.f. 8.
útg. 1970.
FERÐAHANDBÓKIN, sem Örlyg
ur Hálfdamarsom ritstýrir, er ekki
aðeims greinagóð bók, heldur
einniig læsileg. Þar er að finna
flestar upplýsinigar, sem að
gagni mega koma íslenzkum
ferðamanni, hvort sem hann er
kunniuigur eða ókunnugur á land
imu. Fyrir það fyrsta — á undan
sjálfri efnisiskránni — eru ferða-
manni lagðiar lífsre'gílJU'rnar,
hvernig hann skiuli skilja við
heimi'li sitt, áður en hiamn leiggur
af stað í ferðalag. Eikki veitir af
að hafa þær reglur á eimum stað,
því að mörgu er að hyggja, tími
stundum naumur, hugurinn
dreifður eða tvís‘traður og tauga
kerfið eins og síimstöð með yfir-
álagi, þegar verið er að leiggja
af ®tað í langferð, en hins vegar
mörg atriði, sem verða að vera
í iagii, ef miaður vill koma aftur
að heimili sínu, eims og hann
skildi við það.
Þá eru í bókinni upplýsimgar
um alia baiupstaði, iþorp og aðra
algenguistu viðikomiustaði flerða
manna, og eru við hvern stað til
greindir heilztu embætti'sm'enn
viðkomandi svæðis; læknir, ef
slys kiernur fyrir, hreppstjórieða
sýsiumalður, ef bíiar refcast á oig
— prestiur, ef ferðafólaigar verða
svo ástfangnir, að þeir geta ekki
beðið mieð giftingu (þetta síðaist-
talda er kannski úrelt og mis
lukkuð fyndni, en sileppuim því);
suncUaiugar; helztu söfn og merk
isstaðfir, auik almieninria upplýis-
inga, sem hver miaður þarf og
verður að vita, vMji hamn ekki
stamda eins og álfur út úr hól,
ef t. d. útleudiimgiur ieitar á náðir
hans og spyr.
Mikið fler fyrir samfelldu ies-
máli í bókinni, og er það þó allt
ákjósanlega S'amlþjiappað. Megin
hluti þess eru leiðarlýsimgar
Gísla Guðmundssonar. Gísfii er
lamdsikuinimur leiiðsöglumiaður,
og muin nú Mtið á hamn
sem imestian fagmanm í
þeirri grein hérlendis. Leiðar-
lýsimgar haims, sem spamina
landið all’t, þar sem vegir liggja,
og jafmvel mieira, eru fjörlegaog
hugvitlega samdar, og þó með
sparsemi or'ðabókarstíls. Hygg
ég, að verið hafi ærinn vandi að
þræða þann mieðalveg, sem Gísli
hefur þarna þrætt, svo textinn
yrði hvorfci of stuttaralegur né
langdreginn og leiðimlegur. Einn
Tove Kjarval
og 'h ains miuin lenlgi verðla miininzlt
í röðuim liisitiuininieinida. Mangar
iig er mikill vandi að storifa svo
síðu eftir sfiðu um sams konar
efni, að ekki sé sífellt tafsað á
sömu orðasambönd'unum. Þann
vanda' reynist miörgum höfund
imum erfitt að leysa. Gísli vind
ur sér léttilega fram hjá slíkum
krókum og keldum og leysir
verkefni s-itt af hendi rmeð ágæt
um. Lýsingar hans eru svo skýr
ar, að þær munu koma ókunnug
um að fluMu gagni. En æski ferða
maður miklu ýtarlegri upplýs
imga, dugir auðvitað etokert
minna en árbæfcur Ferðafélags
ins eða önnur rit af því tagi.
Umdrurn sætir, hve Gfela hefur
tekizt að gera efnið læsiilegt, svo
m'ikil upptalning sem í því er
fólgin. En einhvern veginn verð
ur maður hennar lítt var. Elkki
hnaut óg heldur um missagnir,
vil ég þó ekkert forsvara í þeim
efnumi, því á fárra færi er að
sannprófa svona víðtætoa leiðar
lýsing. Álitamáil mundu hims veg
ar fyrirfinnast í greinnm Gísta
og ekki senn.il egt, að allir verði
honum saimirmála í einiu og ödlu,
t. d. mati því, sem hann leiggur
sumsstaðar á landið; fegurð þess
og svo framivegfe. En í þeim
efnum mun Gfisdi þó fara mest
eftir almiamnu áliti, svo tæpast er
við hann að sakast, þó einhverj
um kunni að þykja hjartkærir
heimahagar ekki nógsamlega róm
aðir. Loflsvert er, að hann sneið
ir hjá fræðimannlegum vafning
um og vífilenigjum eiinis og: „ætla
má, talið er, gizkað er á“ — oig
þar fram eftir götunuim. Var-
græstoulaiuisain luinidiætón, eiriu brcnba
brot frláaaginia atf saimitiílð og föru-
maiutium toaims mieð bó'kmieintnlba-
iegu íviatfli þar seim þjóðgaigain er
sízt vamriækt. Sú spurniilnig valkm-
iar hvort þessfi Misibaimiaðiuir hatfli
ávallt þnæitt það etiinisltigfi listar-
iininiar, þar sem möng ljóin emu á
vegi en gimfilegir Miðiarvegir á
aðma hönd. Tiigerð er lokkand’i
í tréákuirði, eintoum í gerð 'tiæfcí-
færagripa, en. hæfSleiitoa Rikainð's
og næomt fonmisfcyn ber ég efctoi
brligðiur á. Ég vil éintoum meflnia
sem dæmii um hriefinlt flormislkyn
mynd hams atf Tove Kjiarval, stam
er mjög efiiniföld og liflandi og ber
sérisltæðulm persónuleilba vitmi. Þá
má teljia í samia fioktoi imymdir atf
Gulðmiumdi Mosdal myndstoera,
séæla Árima Þónarfilnssiynli, Berig-
svaini í Urðlaritefiigi o. fl. slítoar.
Alliar þagstar mijmdiir og aðirar
þóim lítoar sýinla ótvíriælðla form-
tilflimnlilnigu og fæma þeininian liátla-
miainn ‘tdl vagiegr'a sætlis en þar
sam hanin leitar á vit toininia smá-
gerðairi óbriilðla, þar sam svið hliinis
fjölhæifa vöknndar tetour við.
naiglar sem þesisir eru ávallt
hvimileiðir og ættu sízit heimia í
svona lagaðri bók. Fer hvengi
milli mála, að vánur maður lýsfir
þar leiðurn, sem GMi er á ferð.
Áf ærinni reynslu veit hann,
hvað ferðamann langar að vi'ta,
hvað honum ber að vi'ta og
hvernig á að fræða hann um
það.
Þá eru þarna tvær aðrar grein
ar, stuttar; önnur eftir Sigurð
Björnsson, Kvískerjum: Göngu
leiðir um Skaftafell; hin eftir
Sigurjón Ri.st vatnamædinga
m'ann.: Bifreiðiaslóðir á miðlhá
lendinu.
A'Uglýsingar teljaisit sjaldan
vesdðluigt umræðiuefinii þagar bóka
er getið, en hér á við að nefna
þær. Margir bafa auglýst í
Ferðiahandbókinini, og er auglýs
ingunum svo hagandega fyrir
komið, að þær aiufca við þær upp
lýsángar, sem ferðafólk þarf á
að halda um hivern stað, og
'gegna 'því æmu hluitverki í bók-
inni, því a'Uglýsendurnir eru
einkum ferðaþjónustufyrirtæki
einhvers konar og víðs vegar um
landið. Það spidlir þó fyrir sium
um auglýsinigunum, að þær eru
klunnal'ega eða andihædisieiga orð
aðiaæ. En bagfcvæmt getur verið
að hafa þessar auglýtsingar til
tætoar, ef ferðamaður skiptir við
fyriritæki og þykist ekki verða
þeirrar þjónustu aðnjótandi, sem
boðið toeflur verið upp á. '
Smekkiegar teikningar eru
feildar inn í textann., bæði til
skrauts og skýringar. Má auð-
veldlega þekkja eftir þeim ýmis
náttúrufyrirbæri, svo sem Hraun
dranga og Syistrastapa, svo dæmi
séu tekin. Vegaikort Ferðiafédags
íslanjdis flylgir bókinmi, og er víða
Skírskotað tid þess.
Þanindig er þessi nýjasta út-
útgáfa Ferða'handbókarinnar —
skipuleg við fyrstiu sýn, vonandi
einnig trúverðug, þegar á reyn-
ir. Gaman er að blaða í henni
sitjandi kyrr á sama stað. En á
flerðadagi hlýtur hún að vera ó*
missandi — í hanZkahólfinu,
ferðatöskunni eða bara í vasan-
um. Útlit hennar er þofckalegt,
stærðdn hæfileg tii að smieygja í
vasa, ef á þarf að halda, en
reynslain vierður svo að stoera úr,
hvað heftingin duigir. i
Skal svo að lotoum minnt á, að
hér er um að ræða hvorlki meira
né minna en áttundiu útgáfu
sömu bókar, og ber hún það
raunar með sér, því lanigan tíma
tökur að vinna upp svona fjöl-
þætt og náfcvæmt ri't.
„GÓÐ BYRJUN“
tefilkniiingar harns hatfa yffiir ser
Bragi Ásgeirsson.
Erlendur Jónsson "1 skrifar um J 0] KJ M [] El N n m n [] R

Viðskiptaskrá ferðamannsins