Morgunblaðið - 12.06.1970, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 1970

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
NÝTT SAMNINGSKERFI
róun síðustu vikna á vinnu
markaðnum, þ.e. kjara-
deiian og verkföllin, vekur
enn einu sinni upp þá spum-
ingu, hvort iiægt sé að korna
samningum um kaup og kjör
fyrir með öðmm og hag-
kvæmari hætti en venja hef-
ur verið til hériendis. Þetta
er að vísu mál, sem alltaf er
rætt, þegar erfiðar kjaradeii-
ur og verkfiill standa yfir, en
þrátt fyrir að þær umræð-
ur hafi enn ekki leitt til
árangurs er jafn rík ástæða
til að íhuga málið og áður.
Oft hefur verið vitnað til
j únísamkomulagsins 1964 og
þeirra kjarasamninga, sem
síðar hafa verið gerðir, sem
merkis um, að nýtt tímabil
væri hafið á þessum mikil-
væga vettvangi, tímabil auk-
ins skilnings milli aðila og
minni tortryggni, tímabil
vinnufriðar en ekki verk-
falla. Kjarasamningar á ár-
unum 1968 og 1969 voru tölu-
verð þolraun á þetta nýja
skeið, vegna þess að þá var
samið um kjaraskerðingu en
ekki kjarabætur. Þrátt fyrir
verkbönn og tímabundnar og
svæðisbimdnar vinnustöðv-
anir á árinu 1969 má segja
með nokkrum sanni, að í
báðum þessum tilvikum hafi
vel til tekizt og allir aðilar
komið fram með ábyrgum
hætti í sjálfum samningavið-
ræðunum.
Einhvem tíma hefur verið
sagt um okkur íslendinga,
að við stöndum okkur vel í
erfiðleikunum, en kunnum
okkur ekki hóf, þegar betur
vegnar. Og óneitanlega kem-
ur mönnum það nú spánskt
fyrir sjónir, að verkfall skuli
hafa staðið yfir í rúmar tvær
vikur, þegar allir eru á einu
máli um, að grundvöllur sé
til verulegra kjarabóta, en
ágreiningur um það eitt,
hversu miklar þær skuli
vera.
Hvort sém niðurstaðan verð
ur sú, að íslendingar þoli
erfiðleikana betur en vel-
gengnina eða ekki, er fullt
tilefni til að ræða mögu-
leika á því að koma á fót
nýju og haldbetra samninga-
kerfi en því, sem nú er
fyrir hendi. Yfirleitt eru
samningar gerðir hér til eins
árs í senn. Samningaviðræð-
ur hefj ast tiltölulega skömmu
áður en samningstíminn renn
ur út, og oft eru alvarlegar
viðræður tæplega hafnar áð-
ur en verkfall skedlur á. Af
hálfu verkalýðsfélaganna eru
viðsemjendur t.d. að þessu
sinni svo margskiptir, að
verulegir erfiðleikar eru á að
halda samningaviðræðum
uppi við alla aðila í senn.
Það væri tvímælalaust mjög
æskilegt, ef aðilar vinnu-
markaðarins hefðu stöðugt
samband sín á milli allt árið
um kring og fylgdust náið og
sameiginlega með þróun efna
hagsmála, kaupgjalds- og
verðlagsmála frá mánuði til
mánaðar, og kæmu jafnvel
fram með sínar tillögur til
umbóta á einstökum sviðum,
ef því væri að skipta. Vísir
að sam:starfi milli þessara
aðila er Kjararannsókna-
nefnd, en að henni standa
bæði vinnuveitendur og
verkalýðssamtökin og er hún
fyrst og fremst vettvangur
upplýsingasöfnunar um þró-
un kjaramála. Hugsanlegt
væri, að kjararannsókna-
nefnd þróaðist upp í fullgilda
stofnun, samstarfsvettvang
fyrir vinnuveitedur og verka-
lýðssamtökin, þar sem aflað
væri upplýsinga um þróun
efnahagsmála, þ.á.m. kaup-
gjalds- og verðlagsmála og
samráð haft milli vinnuveit-
enda og launamanna allt ár-
ið um kring um þróun þess-
ara mála og aðistæður til
kjarabóta.
Alla vega er nú tilefni til
að íhuga enn einu sinni,
hvort hægt sé að ná sam-
komulagi um breytta skipan
á því kerfi, sem nú ríkir í
samningamálum og er úrelt
o gúr sér gengið og þjónar
engan veginn þörfum okkar
þjóðfélags.
Stórtjóni bænda forðað
C|íðustu daga hafa menn haft
^ þungar áhyggjur af því,
að mikil verðmæti mundu
fara til spillis, ef hella yrði
niður gífurlegu magni af
mjólk vegna verkfalls mjólk-
urfræðinga og bændur þar
með verða fyrir stórtjóni.
í fyrradag gerðust þau tíð-
indi, að Ingólfur Jónsson,
landbúnaðarráðherra, ræddi
við stjóm og samninganefnd
Mjólkurfræðingafélags Is-
lands og féllust þessir aðilar
á það fyrir orð ráðherrans,
að unnið yrði úr allri þeirri
mjólk, sem til mjólkurbú-
anna berst. Þessi málalok eru
mjög ánægjuleg, og verður
þeim vafalaust fagnað sér-
staklega meðal bænda, en út-
lit var fyrir, að hella þyrfti
niður 250 þúsund lítrum af
mjólk næstu daga. Því tjóni
hefur nú verið forðað og er
það mjólkurfræðingum til
sóma að hafa fallizt á til-
mæli landbúnaðarráðherra.
Eggjahvítuefni unniö úr gróðri:
Getur bjargað millj-
ónum mannslifa —
I
A3/5 er efni, sem getur haft
gifurleg- áhrif. Það gæti leyst
vandann varðandi skort á
eggjahvítueJni um allan heim
- efninu, sem nauðsynlegt er
til eðlilegrar þróunar maíans-
ins bæði líkamlegrar og sál-
rænnar.
Milljónir manna fá ekki
nægilegt e'ggj-aihv'ítuefni í
fæð>u sinni, og á það ekki ein
ungiis við í vanþróuðum löni
um þótt þar sé vandamálið
mest. í auðugri hieiimshlutum
eiga aldraðir og fátækir oft
erfitt með að veita sér það
kjöt, fi-sk, ost og egg,. sem
ríkast er af eiggj'ahvítuefni,
og víð.a eru börn alin á öðr-
um matartegunduim á kostnað
hinná, sem fuilln-ægja þörfinni
á eggjahvítuefni.
Tailið er að árið 2.000 hafi
íbúatala heimsins tvöfaldazt
frá því sem nú er, og að þá
verði sikorturinn á eggjahvítu
efni orðinn tilfinnanlegiur og
áhrif þess skorte hræðileg —
ef ekbi koma fram nýjar teg-
undir matvæla ríkar af eggja
hvítiuefni. í>ess vegna hefur
uppgötvunin á A% verið tai-
in einn merk'asti viðlburður
aldarinnar.
FÆÐA ÚR ÚRGANGI
A3/5 er gæðaríkt eggja-
hvítuefni, tvöflalt betra en
nautaisteik og talið jafnaist á
við eggjahvituefni í mjólk.
Það er unnið úr kolvetnissam
böndum planitna, sem vaxa svo
til hvar sem er. Það er enginn
skortur á þessum gróðri. I
sumum heimshlutuim er offram
leiðsla, og ræktun kolvetni-
ríkra jurta — til dæmis syk-
urreyrs — því takimörkuð
vegna lítillar eftirspurnar.
Vís'indamenn við Ranks,
Hovis, McDougall rannsókna-
stofurnar í High Wycombe,
skammt frá London, hafa not
fært sér þessa offraim'leiðslu
á kolvetnirí'kium gróðri, og
unnið úr honum eggjahvítu-
efni, sem er svo gæðaríkt, að
85 grömm af því á diag nægja
öll-uim þörfum vinnandi manns.
Hafa þeir opnað leiðina til
nýtingar á gróðri, sem farið
hefur verið með sem illgresi,
þannig að nú er unnt að vinna
úr honum n.auðisynlega nær-
ingu handa þeim, sem búið
hafa við skort.
Ransóknir þessar hófust
fyrir fjóru og hálfu ári undir
stjórn Arnold'S Spicers próf-
essors. Frá upphafi var það
ekki aðeins tilgangurinn að
vinna eggjahvítuefni, heldur
einnig að eggjahvítuefnið
væri ooðlegt til neyzlu. Vitað
er að fæstir viilja leggja sér
til munns fæðu ef þeim lí'kar
ekki bragðið eða útlitið, jafn
vel þóbt fæð.an sé næringar-
mikil.
BRAGÐ AÐ EIGIN VALI
Snemma á þessu ári varö
vítsindamönnunum loks ljóst
að tilraunir þeirra höfðiu bor-
ið góðan árangur, og hafði þá
um einni milljón sterlings-
punda verið varið til þeirra.
Vinnslan er að vissu leyti
svipuð gerjun í ö'lgerðarhús-
um, og er sveppagróður noi
aður við ,,gerjunina.“ Með.ati
á vinnsilunni sbendur er unnt
að bæta bragðefnum við
eggjahvítuefnið, oig gefa því
hvaða bragð sem er, til dæm
is kjöt-, kjúklinga- eða fi®k
bragð. Næsta skrefið er að
auka framleiðsluna. Nú er
unnt að vinma um 50 kíló af-
eggjahvítuef.ni á vifcu, en ætl
unin er að aufca framl'eiðsi
una í þrjú tonn á vifcu. Gæti
vifcu-'framleiðslan þá fullnægt
ársþörf 300 manna.
Vonir standa tiil þess að
unnt verði innan fimm ára að
vinma eggjiahvítuiefni hvar
setm er í hekninum úr kolvetni
ríkum gróðri eins og til dæm-
is kartöflum, sykurrófum,
cassavarótum o. fl. Fram-
leiðslukostnaðurinn er nú
kominn niðiur í um 45 krónur
á kíló og með auknum afköst-
um ætbu framtiðarhorfurnar
að vera góðar.
(London Presis Service)

UTAN ÚR HEIMI
Kosygin:
Góð sambúð
við USA
— er í friðarins þágu
Stjónnimiálafrétbaritbar'ar í
Moslkvu sisgja, að Kosygiin bafi
N orðurs j ávarsíldin
lítil og mögur
Moskvu, 10. júní — NTB-AP
KOSYGIN, forsætisráðherra Sov
étríkjanna, sagði í dag, að góð
sambúð milli Bandaríkjanna og
Sovétríkjanna væri í þágu frið-
arins í heiminum. Hann sagði
einnig, að lítið sem ekkert hefði
miðað í þá átt að bæta samskipti
Kína og Sovétrik.ianna, og hefðu
landamæraviðræður ríkjanna i
Peking þar engu um breytt.
Kosygin gagnrýndi harðlega
stefnu Bandaríkjamanna í Suð-
austur-Asíu og sagði, að siik ár-
ásar- og hernaðarsteína væri
löngu úrelt og gæti aldrei borið
neinn ávöxt. Kosygin sagði, að
tillaga Sovétríkjanna um örygg-
isráðstefnu hefði fengið litinn
hljómgrunn í Washington.
Húisavíik, 10. júní.
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ. sem nú send
ir Leiikflokk um landiið, hafði sýn
iinigu í gærkvöldi á Húsavílk á
gjónleiknum „Gj,aldiið“ eftir Mill
er. Húsið var fuilisetiið og gerðu
áhorfendur mjög góðan róm að
sýningunni. Það má segj'a aðvel
sé til þesisarar sýnin-gar vand-
að, því í hverjiU hlubvierki er val
inn. liist.aimaðiur, og aillur sviðs-
úbbúnaðiur 111 fyrirmiyndar.
SEX ísilenzkir S'íildveiðibátar hafa
verið að veiðum í Norðursjó og
hafa þeir landað í Cuxhaven
aðallega, en einn.iig í Bremer-
haven og í dönsikum höfnu.m.
Hafia þair fenigiið reytingBafla 25
til 50 lasitir, sem selzt hefur á
16 til 18 krónur hveirt kíló-
gramm og er þá um brútbóverð
að ræða. Fitiumagn síLdarinnur,
Þótt leiksviðið sé mjög lítið
hér, og í gömlu húsi, og aðstæð
ur valdi miklum erfiðleikum,
yfirstigu leiksviðsmenn það allt.
stiigu leifcsviðsimienn það allt.
Héðan fer floklkiurinn tiiil Ól-
afsfjarðar en síðan vestur um
land. Ættu leifclisitarunnendur,
s©m á því hafa bök, ekíki að láta
þessa sýningu frarn hjá sér fara.
— Fréttari'tari.
verið alltvíátta í tali sínu og
svo hafi virzt sieim hiamn væri
að rétta hieindur fram, bæði til
Kíiniverj'a oig Bainidarífcj'aimaninia,
án þess þó áð full alvara lætgi
að baki.
í daig bair sovézika utanríkis-
ráðuinieytið þaö einidregið til baka
að Kosygin hefði í hug'a að segja
af sér á'ður en miáinuðurinn væri
liðiimn, en brezika blaðið Dadly
| Mail hafðii sikýrt frá því í gær
oig siagzt hafa þatö eftir áreiðan-
Uieigium heimildum.
sem er fremur smá hefur að-
eins verið 8.3%.
Fleiiri bátar m.unu hafa í at-
hugiun að hailda á Noirðursijáva'r-
mið.
Palme til
Rússlands
Mioslkvu, 9. júmlí NTB.
OLOF Palme, forsætisráðherra
Svíþjóffar fer í opinbera heim-
sókn til Sovétríkjanna síðari
hluta þessara mánaðar. Fer hann
þangað í boði sovézku stjórnar-
innar.
★ ★
NÆR 900.000 lausar stöður
eru nú fyrir hendi í Vestur-
Þýzkalandi. Samkeppnin uan
vinnuiaflið á milli stóriðnfyrir-
tækjanna 'hefur því harðnað
verulegia og er talin milkil hætba
á enn hraðvaxandi verðbólgu í
landinu af þessum sökum.
„Gjaldið“ á Húsavík
við mikla aðsókn