Morgunblaðið - 06.12.1970, Qupperneq 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. DESBMBER 1970
Húsvörður óskast
Húsvörðuir óskast í félagshermili í Reykijavík fraim á næsta
sumar. (fcvúð fylgir. Umsóknir óskast sendar til afgr. M'bl.,
merkt: „Húsvörður — 6164",
Renaissancestólur fró Belgíu
Höfum fengið takmarkaðar
birgðir af þessutn
glaesilegu stólum.
Einnig ROCCOCO
stólar frá
Belgíu.
KJÖRGA R-ÐI SÍMI, 18580-16975
Hafnarstræti 19
Ný sending
Tækifæris-
fatnaður
Buxnasett
Skokkar
Kjólar
Buxur
Verið vel klædd á meðan þér biðið.
Hans G. Andersen, sendiherra:
Fyrir lítið land eru lög
sverð þessog skjöldur
STÚDENTAFÉLAG Reykj'avík-
ur fciefir farið þess á leit við
mig, að ég segði fciér nofckur orð
í kvöld uim landhelg!iismálið —
ástand og honfur í því. Vi'l- ég
fúslega verð'a við þeim tilmæl-
um. Er að sjálfsögðu ek'ki um að
ræða fræðilegan fyrirlestur
heldur aðeins nokkrar hugleið-
ingar — og verður að stikla á
stóru.
Oft hefur verið sagt, að land-
helgismálið sé mesta velferðar-
mál þjóðarinnar. A.m.k. verður
því ekfci neitað, að fyrir þjóð,
sem byggir afkomu sína á fiisk-
veiðum, er nauðisynlegt að sjá
um það hvort tveggja, að hún
geti tryggt verndun fislci'Stofn-
anna og hagnýtt sér þá í sem rík-
ustum mæli í friði fyrir ágangi
og rányrkju framandi þjóða. Eru
það auðsæ sannindi.
Nú er kunnugt, að einmitt um
þessar mundir fara fram um-
ræður í stjórnmálanefin'd alls-
herjahþiings Sameinuðu þjóðanna
um tillögur, sem miða að því að
kvödd verði saman alþjóðaráð-
stefna varðandi réttarreglur á
hafinu, ®em m.a. mundi ætlað að
fjallia um víðát'tu landhelgi, fisk-
veiðilögsögu og reglur varðandi
hið alþjóðlega hafslootnissvæði.
Eru allar líkur á, að allsherjar-
þingið muni síðar í þessum mán-
uði samþykkja ály’ktun um, að
slík ráðstefna verði kvödd sam-
an innan skaimms og að nefnd
sfcuÚ annast undirbúning henn-
ar.
Áður en ég vík nánar að vænt-
ánlegu verfcsviði hinnar fyrir-
huguðu ráðstefnu vildi ég mega
rifja upp nokkur atriði í sögu
íslenzka landhelgismálsins —
atriði, sem flestum eða öllum ís-
lendingum eru kunn, en nauð-
synlegt er að hafa í huga, þegar
rætt er um hina nýju ráðstefnu.
Ef litið er á kort af ísl'andi og
hafi'nu umhverfis það, þar sem
dregin eru inn bæði þriggja
míln'a mörkin, sem áður gi'ltu,
og núgildandi takmörk er hörmu
legt til þess að vita að þriggja
mílna ræman, sem þá kemur enn
greinilegar í ljós en ella og fylgdi
ströndinni einnig inná í flóum og
fjörðum, ég segi, þá er hörmulegt
til þess að vita, að sú aurna ræma
hafi ákveðið fiskveiðitafcimörk ís
lands í hálfa öld með þeim öm-
urlegu afleiðingum að við ör-
birgð lá, vegna rányrkju er-
lendra manna svo að segja upp
í l'andsstei'na. Svo sem fcunnugt
er, var byggt á þessu kerfi í
samningi Dana við Breta frá
1901, sem Danir hafa fengið
miklar skammir fyrir. Hinu má
þó ekki gleyma, að í þaim samn-
ingi var tveggja ára upþsagnar-
Hans G. Andersen.
ákvæði, sem fslendingar hefðu
getað notað sér að eigin víld hve
nær sem var eftir 1918. Ástæðan
fyrir því að svo var ekki gert
var væntanlega sú, að þriggja
mílna reglan var þá svo föst í
sessn, sem guðspjall væri. Þótti
því auðsætt, að enda þótt samh-
ingnum væri sagt upp, yrði þessu
kerfi ekfci haggað.
Rányrkja héfct áfram og hrun
færðist óðfluga nær með vax-
andi sókn erlendra skipa og auk-
inni veiðitækni.
Eif'tir heimssty þ j ö Idi n a siðaífi
ákvað ríkisstjórn íslands, að nú
gæti þetta ekki gengið lengur.
Var stefnan þá mörkuð með setn
ingu laganna frá 1948, um vís-
indalega verndun fiskimdða land-
grunnsins. Er þar um heimildar-
lög að ræða, sem heimila ráð-
herra að á'kveða fiskveiðitak-
mörk innan endimarka land-
grunnsins. Er þá miðað við, að
lögin séu framkvæmd með hlið-
sjón af alþjóðalögum á hverjum
tíma. Þarna var grundvöllurinn
fenginn. Var nú skammt stórra
högga á miilli. Tvennt var gert
strax árið ef'tir — 1949. Samn-
ingnum frá 1901 var sagt upp og
féll hann því úr gildi árið 1951.
Jafnframt var ákveðið að hefja
öfluga sókn á alþjóðavettvangi
til þess að vinna að eyðileggingu
þriggja miílna reglunnar, þ.e.a.s.
vinna að því að breyta alþjóða-
lögum. Þetta sama ár 1949, kom
sendinefnd íslands á allsherjar-
þingi Samieinuðu þjóðanina því
til l'eiðar, gegn mjög harðvítuigri
mótstöðu Vestur-Evrópurikja, að
alþjóðalaganefndinni væri falið
að fjalla um réttarreglur á haf-
inu í heild. Þar með var tening-
unum kastað og vann alþjóða-
laganefndin síðan að þessu verki
í mörg ár. Á grundvelli tillagna
hennar voxu svo haldnar tvær
ráðstefnur í Genf árin 1958 og
1960. Fyrri ráðstefnan gelck frá
viðamiklum bálkum (im ýmsa
þætti réttarreglna á hafinu og
yfirleitt flestu, nemá víðáttu
landhelg'i og fiskveiðilögsögu.
Um þau tvö atriði fjallaðd síðan
1960 ráðstefnan, en ekki náðist
þar samkoimulag heldur.
Hins vegar var ljóst þegar á
1958 ráðstefnunni, að þriggja
mílna reglan var steindauð og
að mifcill meirihluti var fylgjandi
12 mílum, að vísu að ásfcildum
10 ára umiþóttunartkna.
Þegar- árið 1950 var hafin
framfcvæ'md landgrunnislaganna
með því að draga beinar grunn-
línur og fjöigra mílna fiákveiði*
takmörfc fyrir Norðurland'i, ’én
þá var slífct kerfi fyrir a:lþjóðá'í“'
dóm'stólnum í Haag í máli Bresta
og Norðmanna. Þegar Norðmemt
höfðu unnið málið Voru beináf
grunnlínur og fjögra mílna mörk
in dregin umihverfis allt ísl'and.
Eftir 1958 ráðstefnuna var síð-
an á grundvelli alþjóðalaga hægt
að halda áfram og fiskveiðitak-
mörkin voru þá færð út í 12* mí-fc-
ur, að visu án nokkurs umþótt-
unartíma og hófst þá þorsfca-
stríðið svonefnda. í samningun-
um við Breta og Þjóðverja frá
1961 var svo samið um þriggja
ára umþóttunartíma, en tækifær
ið jafnframt notað til að færa
grunnlínur mjög út á nokkrúm
stöðum.
Má óhikað fullyrða, að núgild-
andi reglur íslenzkar á þessu
sviðli ganga eins langt og nokkur
möguleiki var fyr.ir, þegar þær
voru settar og stendur enn við
það.
Ég hefi í stuttu máli rakið
þessa sögu, sem öllum er kunn,
til þess að minnast þess, að á
einum áratug náði íslenzka þjóð-
in undraverðum árangri á grund
velli alþjóðalaga eða e.t.v. má
segja, með því að fá alþjóðalög-
um breytt. Var það sannkallað
Grettistak.
Stundum hefur verið sagt, að
þetta sé að vísu rétt, en síðan
hafi ekkert verið gert til frekari
útfærslu. Ekki er það réttmæt
fullyrðing. Margt hefur verið
gert til frekari kynningar á mál-
stað Íslendinga, og til að fylgjast
sem bezt með þróun þessara
mála í heíminum. Varðandi síð-
ara atriði'ð, þ.e. að fylgjast sem
bezt með þróun þessara mála í
heiminum, má segja, að þar sé
um að ræða störf, sem að miklu
leyti eru unnin í kyrrþey, en þau
eru engu að siður þýðingafmik-
11 og raunar bráðnauðsynleg,
eins oig gefur að skilja. En aðafc-
atriðið er e.t.v. að fcjóst var, ,að
bíða yrðd eftir frekari þróun al-
þjóðalaga. Veigamikill þáttur í
því máli var að bíða þess, að ný
ríki bættust við sem aðilar a'ð
Sameinuðu þjóðunum. Er nú

n"
£vý
& '
Nýtt
Stuttir sloppar
Síðir sloppar
Sloppa-sett
'fJilvalin jófaíýjöH
O LY M P I A
Laugavegi 26