Morgunblaðið - 11.12.1970, Side 19

MOKGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESBMBER 1970
19
Sigurður Benediktsson
Framhald af bls. 14
huigljúfur og góður dremgur deyx
ekki. Hamin hverfur aðeins um
sburnd imn í roó'ðiuina roiMiu.
Magnús J. Brynjólfsson.
1 frétt Morgunblaðsins um lát
Sigurðar Benediktssonar var
komizt svo að orði, að hann hefði
verið einn þeirra, sem settu svip
á basinn. Þar var ekki nógu
djúpt í árinni tekið, því að bet-
ur hefði átt við að segja, að
hann væri einn þeirra fáu, sem
brugðu stórum svip yfir dálítið
hverfi. Þótt hann væri allur í
starfi sínu og lífsköllun í
þröngu og stundum hálfþreyt-
andi umhverfi yfirþyrmandi og
nærgönguls fámennis, lét hann
það aldrei smækka sig, eins og
mörgum hættir til. Hann hélt
höfðinu köldu, en hjartanu
heitu. Hann var fastur fyrir og
ákveðinn, þótt yfirborðið væri
brynja fyndni og gamansemi,
sem var honum, viðkvæmum al-
vörumanni, nauðsynleg vörn
gegn uppáþrengjandi almenn-
ingsafnotum af svokölluðum
„þjóðkunnum mönnum". En sam-
hliða festu hans og aðhaldi
var óvenjuleg orðvendni. Slík-
um mönnum er erfitt að sjá á
bak. Vinátta hans var ekki
fleðulæti heldur hreinskiptni
byggð á skilningi og umhyggju.
Ég þakka honum vináttu og
traust, þegar á móti blés.
Þá hefur stundum farið lítið fyr
ir hugrekki og staðfestu ýmissa
þeirra, sem bezt var treyst, en
ekki einungis bognuðu, heldur
brotnuðu þegar á reyndi. Á slík
um stundum var Sigurður Bene-
diktsson fjallið sem skýldi fyr-
ir öllum áttum. Af þeim orðstír
vex nú minning hans. Og ekki
síður þeirri staðreynd, að hann
var flestum öðrum ritfærari og
kröfuharður smekkmaður. Til
hans var því oft leitað.
Sigurður Benediktsson unni
öllu sem gaf önn dagsins og um-
hverfi lif og lit. Engin tilviljun að
hann dróst að Kjarval öðrum
fremur, og þeir hvor að öðrum.
Einkennilega oft tala skáldin
um liti, þegar þau vilja mikið við
hafa. Jóhann Jónsson spurði,
hvar dagarnir hefðu glatað lit
sínum og Stefán frá Hvítadal
segir um fóstbróður sinn látinn:
En þú gafst öllu líf og lit, svo að
dæmi séu nefnd. Þegar ég nú
kveð Sigurð, koma þessi orð
skáldanna ósjálfrátt í hugann.
Og þó einkum orð siðarnefnda
skáldsins, þegar hann kvaddi
Matthías Jochumsson, þvi að
þau eiga einnig við nú:
Að brugðið er liti . . .
Matthías Johannessen.
1 harmtrega um Önnu Pét-
ursdóttur eftir orðmanninn
Wiers-Jensen er eitthvert áhrifa
mesta atriðið þegar Anna ávarp
ar liðið lík manns síns fyrir há-
altarinu i Mariukirkju i Björg-
vin ásökuð fyrir dulinn mátt að
geta „kallað" menn á sinn fund,
einnig reyndar galdra, að geta
svipt menn lífi með óskinni
einni. Seinna atriðið er raunar
uppistöðuatriði i Galdra-Lofti
og til Jóhanns er það runnið frá
Wiers-Jensen fyrir snilldar-
lega túlkun frú Dybvads. En
það sem gerir mér þetta leik-
atriði minnisstætt við fráfall
góðs vinar og félaga lengi,
Sigurðar Benediktssonar, eru
hin geysisterku áhrif, sem lítið
orð býr yfir. Að kalla einhvern
til eins eða annars, það getur
verið að gerbreyta heilli ævi-
slóð, a.m.k. að beina nýjum
krafti að nýju verkefni. Svo
snögglega bar að dauða þinn,
Sigurður Benediktsson, að ég
hafði ekki tima til að standa við
gefið loforð að færa þér svolitla
grein, sem ég skrifaði í
Ber’ingske Tidende 26. jan.
1926 eða svo er hún merkt í úr-
klipnubókinni, en líklegar frá
26. jan. 1927 en hvort heldur,
•var það álit mitt, að þessi grein-
arstúfur hafi verið kveikjan að
köllun þinni til blaðamennsk-
unnar. 1 stuttu máli, 14 ára að
aldri vannst þú til Carnegie-
verðlaunanna fyrir Norðurlönd,
bronsverðlaunanna svokölluðu,
fyrir sjálfráða hetjudáð, bjarga
tveimur mannslífum án hirðu
um eigið líf. Nánar þarf eigi að
greina frá atvikum hér, en sag-
an af ungri hetju fór víða. Af
þessu tilefni bauð Cavling rit-
stjóri þér til Danmerkur, setti
þig til náms og innan stundar
rýmdi hann eitt skrifborðið í
rúmgóðri ritstjórn blaðsins á
Ráðhústorgi og stakk þér penna
í hönd. Og ekki var það neinn
vanmetamaður sem stóð upp fyr-
ir þér, Færeyingurinn Jörgen
Frantz Jakobsen, þá sýktur af
berklum og sjúkur tíðum en bú-
inn að skrifa söguna „Far,
veröld, þinn veg“ (í Pelican-út-
gáfu, London 1939 þar nefnd
Barbara), þýdd á íslenzku.1941 af
Aðalsteini Sigmundssyni.
Það er ekki að orðlengja það,
þú tókst við daglegri fréttaþjón
ustu fyrir Island og Færeyjar,
að svo miklu leyti sem Jörgen
Frantz gat ekki annað henni
sökum veikinda.
Erindi mínu, sem fyrirfórst
vegna langrar fjarveru minnar í
haust, er hér með skilað í höfn
þó um seint sé. Hafi greinarkom
mitt sem mig uggir verið „köll-
un“ á einhvern hátt, þá hef ég
mér til afbötunar, hversu frá-
bærlega þér lék í lófa penna-
stöngin frá Cavling. Vissi ég
það áður að hann var frábær
mannþekkjari og vissi ég það
enn, að honum var óhætt að
treysta unglingi norðan úr
Suður-Þingeyjarsýslu, enda þótt
danskur kaupmaður að nafni
Kopp, eða Koppe hefði þá alveg
nýverið fleygt íslenzkum verk-
fræðingi á dyr sem ætlaði að
kaupa sér föt, neitað að eiga
nokkur viðskipti við Islending
og neitað búðarfólki sinu um
leyfi til að afgreiða íslending
nokkru sinni í búðinni „af þvi
þeir væru frekir og óheiðarleg-
ir, létu umturna öllu og keyptu
svo sjaldnast neitt!“ Það er mér
ráðgáta, hvernig rökin eiga að
heimfærast í niðurlagi setningar
innar, en þetta lét sá góði maður
Kopp eða Koppe hafa eftir sér í
dönskum blöðum um þessar
mundir. Mér er ekki grunlaust
um að Cavling ritstjóri hafi reiðzt
og heldur betur en ekki út af
svigurmælum kaupmanns i garð
islendinga og þá hafi hann í
verki ætlað að sanna löndum
sínum, að islendingar væru fær-
ir til flestra hluta og Dönum
engu síðri, jafnvel óharðnaðir
unglingar. Honum varð líka að
tiltrú sinni. Það var mannsefni í
unga piltinum úr Norðurþingi.
Drottinn styrki oss alla sem
enn bíðum átekta, hvað upp
kann að rísa úr þoku framtíðar-
innar, versta hlutskipti er það
ekki að kveðja formálalaust.
Heill og sæll, vinur!
Lárus Sigurbjörnsson.
SIGURÐUR Benediktsson situr
ekki lemguir við skattholið sditt
und'ir súðimni í Auisturstræti 12.
Þrjátiu ár hafði hanin skrlfstofu
og móttöku í því húsii. Gaf út
bl'öð, seldi fonniar bækur, list-
grdipi og málverk. Skapaði góð-
an listasmekk hjá peniingafólki
og gaf útigangsmönnum fyrir
súpu.
Hanin var merkffliegur maður.
Hkuuit ungur mliikl'a viðurkemn-
imgu fyrir björgun úr ldfsháska.
Vildi ekkd heyra á það miininzt.
Stofnaói og gaf út blað, sem
öðlaðiisit þegar óvenjuiliegar vim-
sæidiir. Hrekkviisdr menn höfðu
af honuim blaðið með svikum,
en hanin Villdi ékkd halimiæla
þeitm. Hanin fókik mörg af helztu
skáldum samtimainis tiffl að riita
óveuj'ui'egar og hreinskilnar
greinar í blöð sin. Hainin upp-
götvaði, að Tómas Guðmiuinds-
son og Steimn Steiinarr gátu
skrifað próisa oig fékk þá tffl að
tjá sig. Sjálfur var hann góð-
ur ritihöfundur, en skrifaðd fátt
seimnd árin. Sj álifsrýni hains var
beiitt og mdstiamdi. Henni brá
hann um of. Greinar hans eru
með bezta prósa okkar tíma,
dreifðar i blöðum. Enginn
þekkti betur þræði ætitar- og
haígsmunaisamfélags nútímans
og fáir voru minnli aðdáendur
þess.
Sigurður Benediktisson var
miikiffl tfflifinniingamaður. Samti
var í sfcaphöfn hans dui og
feiimni. Réttisýná hans var sér-
stæð og eðllislæg og með henni
stóð hann eða féll.
fisland hefur misst góðan
dreng. Reykjavik er göfugu
hjarta fátœikari.
Bragi Kristjónsson.
Þakkir af þeli klökku
þér færd ég, vimur kæri.
SVO kvað séra Friðrdk Frið-
riksson um látinn vin sinn og
veilgerðaimamm og þanniig munu
manngir nú vfflja kveðja Sigurð
Befnediktssion frá Bamafelli.
Honium ber að þakka vináttu og
fjölmargar velgerðdr, þvi hann
var vinfastiur með afbrigðum
og vildi ölílum gott gera.
Aðrir munu segja frá ævi
hans og starfi, hvemág hann
vann afreksverk kornumgur svo
um getiur í annáium, varð vin-
sæffl blaðamaður og skemmtiileg-
ur ritistjórd og gaf ság loks að
Idsta- og menndngarmálum. 1 öffl-
um störfum léiitaðiist hann við að
vera meðbræðrum sinum og
Viðskiptaimönnium hjálplegur svo
að oft gekk út ýfir hans eigin
hag. En hann var hófsemdar-
rnaður í öfflu Hiferni og fómaði
því, sem hann aflaði, fyrir heim-
illi siitt og fjölskyldu.
S'igurður var maður mjög vel
greiindur, rdtfær í bezta lagd
og fór afburðavel með íslenzkt
mál. Hann var óveniju áreiðan-
ilegur í viðskiptuim, reglusamur
og íhuiguiffl, en það jók honum
á stundum áhyggjur, sem
íþynigdu honum um of. Hann
verður eflausit hvíld sáinind feginn,
en er ættínigjum sínum og Vin-
um mikdiffl harmdauði.
Mdðborg Reykjavíkur verður
öll önrour án Sigurðar Benedikts-
sanar, sem þar var á ferð frá
því smemma á morgnama alla
daga, heiga sem aðra. Menn-
imigarllíf verður fábreyttara þvi
með bóka- og listim'unasölum sín-
um vann Sigurður mdkilvægt
menniniganstarf. Hann var raun-
veruieguir temgiíMður miargra
manna við menndmguna hérlend-
is og erlendis, fjölfróður um bók-
memmitiir og lástasögu. Allflesta
daga mun Siigurður hafa lesið
mjög á siig í þeim greinum og
ávallt var hann fús að rroiðla
öðrum aí fróðleik sínuim.
Sig'urður Benedikteson verður
ekki bættur, svo sérs'tæðuir per-
sónuleiki var hann, en það er
von vina hans að yngrd sonur
hans megi taka upp menningar-
stiörf föður síros þegar er hann
hefur aldur tiill, enda var það
eim heiitastia ósk Sigurðar að
Benedifet yrði eftiirmaður hans.
Að því mættu affllir vimiir Sigurð-
ar gjarman stuðla.
Sigurðar víst mun verða
vinarkymnimg í mimmd,
kvað séra Friðriik og hér á það
eimmi'g við. Þeir, sem eigmuðust
vinátitu S’jigurðar Beneddkt'ssomar,
verða ævinilega þaikklátir fyrir
saimfylgd hams, því hamm létti
mömmum sporim á lífsleiðimni.
Veri hann nú góðum Guði fal-
inn.
Á þesisum tímamótum í
ReykjavíkurMfin'u þegar Sigurð-
ur Bemiediktsison er kvaddur tjá
þeir, sem værot þótti um þenman
góða vin, eiginkonu hans, son-
um, aldraðri móður, sem hamn
bjairgaði konmunigur úr lifsháska,
og ástvimum öllum inmillega
saimúð.
Sviptimáttur breytir
sifji mannlifs
ranni numinn
góðvinur genginn
óþekkt svið
vonum æðri
í sögu mun skráð
hetju dyggð
fyrir það fyrsta
mikils vits
er hér í minnum
mun lengi lifa
Guðm. Másson.
ÞEGAR ég heyrði lát þitt, hrá
mér mdkið og hugsaði ég: affltaf
er kunnlinigjunum að fækka.
Það var gaman að þekkja þig,
þú varst svo sérstæður pensórou-
ieiki. Þú átrtiir svo margt gott
tiffl — en mamni leið ekki afflitaf
vel, þegar þú afdráttarlaust
saigðir marond tffl syrodanna. Hver
man ekki eftiir svip þímurn, sema
þekkti þig vel?
Við sáumast ekki oft utpp á
síðkastiið, en ég átti edrou sdnni
því lámi að faigma að eiga þig að
heimilisvini. Hvernig sem á síóð,
lagaðist allt þegar þú komst inn
um gættina.
Þú stríddir mér oft á því, að
þú ætilaðir ekki að koma inn ef
ég væri í fýlu, en þótt þú sjálf-
ur kæmir og færir án þess að
segja edtt orð, hugsaði maður
ekkert út í það. Þú hefðir þá
baira ekki verið Sig. Bero.
Þú hafðir skemmtifflega kímmd-
gáfu. Vertu saoll, vinur — við
hittiuímist aftur, þá getiurðu
kannski lokið við söguna, sem þú
varst að segja mér þegar þú
hljópst frá mér, því það var
kominm kaffitiimiron þiron á Borg-
inroi.
Korou þinn'i og fjölskyidu
sendi ég samúðailkveðjur.
Hulda Samúelsdóttir.
ÍBÚÐIR ÓSKAST TIL KAUPS
Þrjár fjögurra herbergja íbúðir i sama húsi (t. d. fjölbýlishúsi)
óskast til kaups. Ein íbúðanna þarf að vera laus fyrri hluta
næsta árs, en hinar eftir samkomulagi.
Þeir sem áhuga hafa á þessu og óska frekari upplýsinga
sendi nafn og nánari upplýsingar á afgreiðslu blaðsins merkt:
„Miililðalaust — 6175“ fyrir 20. desember.
Bótagreiðslur
almannatrygginga í Reykjavík.
Laugardaginn 12. desember verður af-
greiðslan opin til kl. 5 síðdegis og verða þá
greiddar allar tegundir bóta.
Bótagreiðslum lýkur á þessu ári á hádegi
24. þ.m. og hefjast ekki aftur fyrr en á
venjulegum greiðslutíma bóta í janúar.
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS.
Laugavegi 114.
POKABUXUR úr riffluðu flaueli.
Litir: Blátt, rautt, grænt.
Verð no. 10 — 14. Kr. 648.00.
_ _ 16 — 40. — 698.00.
ZEBRA-BUXUR.
Litir: Blátt, brúnt, rautt, grænt.
Verð frá kr. 598.00.
.uUMiMmalBi.ti
..iiniMiimiiliuimi'
.MIIIIMIMIll
•IMMMIMMMll
H. F.