Morgunblaðið - 12.01.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. JANÚAR 1971
17
í mánuðunum nóvember og
desember 1940 voru línurnar
farnar að skýrast varðandi
orrustuna um Bretland, og:
ótti Breta við innrás Þ.jóð-
verja var farinn að dvína. t
eftirfarandi grrein, sem Aslier
Lee, flussvcitarforinsri, hefur
ritað á veffum Forum World
Features nú 30 árum síðar,
ræðir hann nokkuð um menn-
ina tvo, sem fyrir hinum and
stæðu flugherjum stóðu, ann-
ars vegar Göring, sem var eit
urlyf janeytandi, hins vegar
Dowding, flugrnarskálk, sem
var spíritisti. Lee telur að
þetta tvennt liafi liaft mikil
álirif á afstöðu þessara
tveggja höfuðandstæðinga til
ýmissa mála, og jafnvel haft
áhrif á ákvarðanir þeirra og
þar með heimssöguna.
LONDON-FWF
Að hve miklu leyti er sag-
an sköpuð af staðreyndum og
Hermann Göring — eiturlyf j aneytandi í 21 ár.
Dowding, flugmarskálkur. Hann var spíritisti.
Orrustan um Bretland:
Splritistinn gegn eit-
urlyfjaneytandanum
gerendum, og að hve miklu
leyti mótast hún' af skapgerð-
areiginleikum og rangsnún-
um hugmyndum manna? 1 orr
ustunni um Bretland sumarið
1940 áttust við tveir gjör
ólíkir yfirmenn loftherjanna.
Ákvarðanir þeirra frá degi
til dags, viku til viku, í þess-
ari fyrstu afgerandi orrustu,
sem háð hefur verið í lofti,
kunna því að hafa breytt
andliti sögu Evrópu.
Dowding, yfirflugmar-
skálkur (siðar lávarður) var
þá æðsti maður orrustuflug-
sveita brezka flughersins, og
gaf sig ekki að neinu öðru.
Hann helgaði sig algjörlega
því takmarki að bjarga flug-
sveitum sinum frá tortím-
ingu af hálfu þýzka flughers
ins, sem var mun öflugri, og
gerði árásir bæði með
orrustu- og sprengjuvélum.
Hermann Göring, ríkismar-
skálkur, yfirmaður þýzka
flughersins, þurfti einnig að
gegna öðrum störfum. Hann
var staðgengill Hitlers, flug-
málaráðherra, yfirmaður
Fjögurra ára efnahagsáætl
unar Þriðja rikisins, forseti
Ríkisdagsins (þingsins) og
bar ábyrgð á þróun dýralífs
og varðveitingu skóga í rík-
inu (Reichsmeisterjáger).
Ungur, þýzfeur liðsforingi,
sem ég hitti einu sinni, sagði
við mig: „Þessi Hinrik 8. ykk
ar átti eiginkomjrnar, en
Hermann okkar störfin."
Munurinn á persónuleika
Dowdings og Hermanns Gör-
ings var mikill og margþætt-
ur. Þeir eru báðir látnir.
Göring var gáfaður maður,
en gáfur hans nýttust ekki
vegna þess að þær beindust í
svo margar áttir í senn, og
áhugamálin voru mörg
Dowding réðst með fádæma
trúarlegri einbeitni að því að
halda lífinu í brezka flug-
hernum. Kannski var munur
inn á þessum tveimur mönn-
um mestur í því að Dowding
var ekki aðeins maður óþrjót
andi einbeitni, heldur var
hann og gæddur þeim eigin-
leika að vera auðmjúkur.
Hermann Göring var kjána-
legur bjartsýnismaður, og
hann brást í því að athuga
ekki nægilega vel þau lykil-
vandamál, sem við var að
glíma.
Þessir veikleikar í fari
Görings stöfuðu að
nokkru af þeirri staðreynd,
að Göring tók sterk eiturlyf
um langan tima. Þetta hófst
allt með uppreisn nasista í
Múnchen i nóvember 1923.
Þýzka lögreglan skaut á
fylkingu nasista, og Göring
særðist alvarlega á læri.
Læknar gáfu honum morfín
til þess að lina þjáningar
hans. Hins vegar leið ekki á
löngu þar til Göring var
orðinn ánetjaður lyfinu. 1924
var hann i fjóra mánuði á
geðveikrahæli við Langbro
skammt frá Stokkhólmi. En
hann sneri sér aftur að notk-
un morfínlyfja, svo og ann-
arra lyfja svo sem „paraco-
deine“, og þessari eiturlyfja-
notkun hélt hann áfram í 21
ár. Engin skýrsla er til um
daglega skammta hans en
vitnisburður þeirra, sem um-
gengust hann, sýnir að hann
notaði morfín að staðaldri.
Það var ávallt til reiðu, ef á
þurfti að halda, hjá
einkahjúkrunarkonu hans,
Christia Cormanns, sem ferð-
aðist með honum hvert sem
hann fór. Þá geymdi Göring
jafnan lyfjabirgðir í hinu
viðamikla sveitasetri sínu,
Karinhall.
LÉX SIG MINNI ATRIÐI
ENGU SKIPTA
Hver eru áhrif morfín-
neyzlu á ákvarðanir manna?
Lyfjasérfræðingar og geð-
læknar vilja ekki kveða upp
einhlítan dóm um þetta. Þeir
benda gjarnan á að brezkir
bókmenntamenn svo sem
Coleridge og De Quincey
hafi neytt sterkra eiturlyfja
í ópíumflokknum, en í hon-
um er og morfín, og þrátt fyr
ir það hafi þeir ritað ljóð og
óbundið mál af mikilli snilld
og hafi engin merki sýnt þess
að hugsanir þeirra hafi beðið
tjón. En sömu sérfræðingar
leggja einnig á það áherzlu,
að af og til geti morfínneyzla
leitt til þess, að neytandi
þess verði skeytingarlaus um
smáatriði. Hún geti orðið til
þess að hann verði fullur
bjartsýni og skeyti ekki um
kjarna vandamálanna.
Hið viðurkennda rit um lyf
og notkun þeirra eftir Paton
prófessor við Oxfordháskóla
og Payne, prófessor við
Skurðlæknaháskólann í
London, segir svo um morfín:
„Morfín breytir skapi manna.
Ef sársauki er fyrir hendi,
fylgir létti hans örvun og ýkt
vellíðan (euphoria). Morfín
hefur einnig róandi áhrif,
sem leiða til dagdrauma."
Ýkt vellíðan og dagdraum-
ar höfðu sitt að segja um
stjórn Görings í hinni örlaga
ríku orrustu um Bretland.
Þegar þýzka herforingjaráð-
ið spurði yfirmann Luftwaffe
(flughersins) um það í júlí
eða ágúst 1940 hversu lang-
an tíma það mundi taka
hann að ná yfirburðum í lofti
umfram orrustuflugsveitir
Dowdings, svaraði Göring:
„Fjóra eða fimm daga.“
Lexía sú, sem þýzki flugher-
inn lærði yfir Dunkirk í lok
mai, er þýzkar flugsveitir
fóru halloka fyrir Hurricane
og Spitfire-orrustuvélum,
sem sendar voru frá Bret-
landi, virðist ekki hafa fest
rætur í huga Görings. Eftir
bardagana í júlí yfir Ermar-
sundsströnd Bretlands, er
þýzki flugherinn missti nær
helmingi fleiri flugvélar en
sveitir Dowdings, sagði Gör-
ing við nokkra helztu undir-
menn sína: „Óvinurinn hefur
þegar beðið siðferðislegan
ósigur, sem sker úr um fram-
haldið." Þetta gerðist á fundi
I Amsterdam 1. ágúst. Og all-
an ágústmánuð hélt Göring
áfram að endurtaka vellíðun
arkenningu sina við foringja
í flugher, flota og landher;
yfirburðir í lofti myndu nást
„á fjórum eða fimm dögum,“
og niðurlögum brezka flug-
hersins yrði endanlega ráðið
„eftir svo sem tvær vikur"
Einu sinni bætti hann þó við,
e.t.v. vegna þess að kviknað
hefur smáljós örlitils raun-
sæis I heila hans: „Kannski
það taki f jórar vikur.“
Dowding, yfirflugmar-
skálkur, var á margan hátt al
gjör andstæða Görings. Til
viðbótar gerði starf hans í
flughernum sem yfirmaður
Rannsókna og þróunarmála,
fyrir 1936, honum kleift
ásamt öðrum að koma á
hinni mikilvægu þróun þess
að finna árásarflugvélar og
staðsetja þær með radíó-
merkjum — þ.e.a.s. þróun rat
sjárinnar. Göring lét þýzk
ratsjármál ekki mjög til sín
taka, en í Þýzkalandi hafði
ratsjáin verið fundin upp og
reynd með árangri 1935
Þýzki flotinn pantaði ratsjár
á undan flughernum.
1 hollustu sinni við starf sitt
og menn þá leitaði Dowding til
trúar sinnar varðandi styrk,
og þó einkum trúar sinnar á
spiritisma. Bækur hans um
þetta, segja okkur nokkuð
um hinn innri mann flugleið-
togans. 1 bókinni „Töfra-
brögð Guðs,“ sem gefin var
út af Spíritistasamtökum
Bretlands, ritar Dowding svo
um manninn: „Andlega séð
verður hann að halda vöku
sinni. Þetta þýðir að hann
verður að gera sér grein fyr-
ir og játast undir veru Guðs
í honum sjálfum og öllum með
bræðrum hans . . . þessu tak-
marki getur hann náð með
hugleiðingum og bænum;
hugsunina um lif þess, sem
leiddi mig.“ Hann heldur
áfram og lýsir bæninni sem
„lifandi lífi,“ og maður tek-
ur að skilja hina gífurlegu
einbeitingu, sem hann gat
sýnt vandamálum, svo og
hina að þvi er virtist algjöru
andlegu einangrun hans er
mest hvíldi á honum.
SIÐFERÐISÞREK
Trú Dowdings á spíritisma
var djúpstæð, en hann var
ekki öfgamaður. Hann ritaði
í „Töfrabrögðum Guðs“:
„Það sem ég hefi sett mér að
takmarki í þessari litlu bók
er að koma yður yfir fyrsta
þröskuldinn varðandi spíri-
tismann, sönnun þess að lifið
haldi' áfram." Hann minn-
ist á „gáfulegar vangaveltur
um lífið eftir dauðann."
Hann segir frá því, sem fyrir
honum eru órækar sannanir,
að hann hafi með milligöngu
miðils haft samband við látna
flugmenn, sem skotnir höfðu
verið niður yfir Þýzkalandi.
Þetta gerðist á heimili hans
skammt utan London 1944.
Hugrekki Dowdings og
siðferðisþrek er ekki aðeins
hægt að sjá í stjórn hans á
flughernum 1 orrustunni um
Bretland, heldur einnig á
sviði mikilvægrar stefnu, sem
hann beitti sér fyrir áður en
orrustan sjálf hófst. Allan
maímánuð 1940, svo og júní
hvatti hann Flugráðið og
forsætisráðherrann, Winston
Churchill, til þess að eyða
ekki orrustuflugsveitunum
með þvi að senda þær enda-
laust inn i Frakkland í bar-
áttu fyrir máli, sem þegarvar
glatað. Á þennan hátt tókst
honum að blása ferskum and
blæ inn í mjög ruglingslegt
ástand, enda þótt hann með
því tæki all nokkra áhættu
varðandi starfsferil sinn í
framtíðinni. Farið var að ráð
um hans — og það varð til
ýmissa mikilla atburða: í
fyrsta lagi var hægt að heyja
orrustuna um Bretland með
einhverri von um sigur. 1
kjöifarið sigldi svo að Þjóð-
verjar hættu við innrásar-
áform sín í Bretlandi og upp
haf þess að martröð sú, sem
heimurinn bjó við í ltki
Hitlers, varð smátt og smátt
að engu gerð.