Morgunblaðið - 21.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. FEBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Augtýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 12,00 kr. eintakið.
HVOR ER VERRI?
¥ gær birtist hér í blaðinu
grein, þar sem gerður er
samanburður á framkvæmd
kynþáttamisréttis í Suður-
Afríku og kommúnismanum í
Sovétríkjunum, en grein
þessi er unnin af brezka viku-
ritinu The Economist. Þegar
stjórnarfar í þessum tveim
ríkjum er borið saman, kem-
ur í ljós, að mannréttinda-
skerðing er miklu meiri í
Sovétríkjunum en í Suður-
Afríku.
Sá fslendingur mun naum-
Samvinna um
jö hreppar austan fjalls
hafa sameinazt um það
að bæta sorphreinsun og
kaupa tæki til þeirra nota.
Er þá gert ráð fyrir að ljúka
muni þeim sóðaskap, sem sézt
hefur í nánd við þorp á þessu
svæði ekki síður en annars
staðar.
Þá hefur verið frá því
greint, að líkur séu til þess,
að Bandaríkjaþing muni á
þessu ári samþykkja nýja
löggjöf um heilbrigðiseftirlit,
sem leiði til þess, að fylgzt
verði með því hér sem ann-
ars staðar, að fyllsta hrein-
lætis sé gætt varðandi
vinnslu matvæla fyrir Banda-
ríkjamarkað.
Ef þessi lög verða sett í
Bandaríkjunum, verður að
gera ráðstafanir til þess að
stórbæta alla umgengni við
frystihús landsins, og er tal-
ið, að margar milljónir muni
kosta að ganga frá svæðum
umhverfis hvert einstakt
frystihús, svo að sæmilegt
geti talizt.
Þótt mikið hafi að undan-
förnu vefið rætt um náttúru-
vemd og varnir gegn meng-
un, er eins og mönnum hafi
sézt yfir aðal sóðaskapinn,
þ.e.a.s. allt ruslið og sorpið,
sem sjá má í nánd við svo til
hvert einasta þorp landsins
og ekki sízt í námunda við
verstöðvar og fiskverkunar-
hús.
Engu er líkara en við ís-
lendingar séum slíkir trassar,
að löggjöf annarrar þjóðar
þurfi til þess að neyða okk-
ur tU sæmilegrar umgengni.
ast vera til, sem mælir bót
stjómarfarinu í Suður-Afríku
en þegar það er hugleitt, að
kúgunin er hálfu verri í
kommúnistaríkjunum, er
vissulega furða, að heill
stjómmálaflokkur skuli berj-
ast fyrir því að koma hér á
sama stjómarfari og þar rík-
ir og mæla bót öllum ofbeld-
isverkunum, sem unnin em
austan járntjalds, þótt raun-
sé það feimnislega gert stund
um, einkum er kosningar
nálgast.
sorphreinsun
En kannski má segja, að sama
sé hvaðan gott komi, hin
bandaríska löggjöf mun gera
það að verkum, að við verð-
um nú að gera stórátak til
þess að þrífa til í þorpum og
bæjum landsins.
Það skal játað, að ýmis
sveitarfélög hafa mjög tak-
mörkuð fjárráð og eiga því
erfitt um vik við verkefni
eins og það, sem hér um ræð-
ir, en nú er talað um að heild-
arendurskoðun fari fram á
tekjustofnum sveitarfélaga
og mætti þá gjarnan hafa í
huga, að með einhverjum
hætti verði að sjá fyrir fjár-
magni til að hindra mengun
og sóðaskap í námunda við
byggð.
Hér í upphafi var vikið að
sorphreinsun fyrir austan
Fjall, og er þá ekki úr vegi
að minna enn á það, að verið
er að eyðileggja fallega á,
sem áður var mikið veiði-
vatn, er þar átt við Varmá,
en skólp úr Hveragerði renn-
ur beint út í ána og er tíma-
spursmál, hvenær að því kem
ur, að allt líf í ánni er út-
dautt.
Það á að vera stefna okkar
íslendinga að koma í veg fyr-
ir, að slík náttúrugæði eyði-
leggist. Við eigum aldrei að
líða það, að fyrsta áin verði
eyðilögð með þessum hætti,
og þess vegna verður strax
að hindra það, að Varmá
verði sóðaskapnum að bráð.
Ef Hveragerðishreppur hefur
ekki bolmagn til að sinna því
verkefni, verður ríkið að
hlaupa undir bagga.

Jóhann Hjálmarsson
SKqoAN,
RODD UR HASKOLANUM
UNGUR remandi í Háskóla Islanda,
Haukur Ingibergsson, rabbaði um dag*
inn í Lesbók Morgun b lað;: i n s um bók-
menntakennslu Háskóíans. Haukur segir
um musterið: „í stað íjöss að vera mót-
andi affl í bóíkmenntalífi Islendinga, eins
og skólinn hefur löngum verið, ríkir
andi lognimo®u og drunga yfir bók-
menntakennislu og bókmenntaumræðum
og virðast prófessorar hvorki hafa metn-
að né getu til annars en rekja spor
þeirra, sem í augum hins ajlmenna borg-
ara hafa valdið í dag, dagblaðamnia."
Rithöfundar hafa ósikað þesis, að sett
yrði á stofn gestaprófessorsembætti í
nútímabókmennttum við Háskólann, sem
rithöfundar skiptust á um að sldpa.
Þessi titlaga hefur ekki svo vitað sé
fengið hljómgrunn í Háskólanum eða
náð eyrum ráðamanna. Aftur á móti
hafa viðhlæjendur nýskipaðs bók-
menntaprófessors við skólamn mótmæit
hugsanlegum ofsækjendum, sem leyfa
sér að vekja atihygli á jafn ólýðræðia-
legri ti'ilögu og þeirri, að eitthvað verði
gert til að auka viðsýni ungra manna,
sem nema bókmenntir við Háskóla Is-
lands. Aumllegra dæmi um öfuguggahátt
þekki ég varla. Annars er grein Hauks
Ingibergssonar þess efnis að ástæða er
til fyrir þá, sem leggja metnað sinn i
að efla Háskólann að gefa henni gaum.
LEIÐSOGN OG AUKINN
SKILNINGUR
Kristinn E. Andrésson hefur nú látið
af ritstjórn Tímarits Má'ls og menning-
ar. I kveðjuorðum til lesenda í 3.—4. h.
1970, segir hann: „Við setfluðum þessu
tímariti eins og Rauðum pennum áður
að vera þjóðinni leiðsögn í bókmennt-
um og veita henni aukinn skilning á
samtíðinni, en það hefur Vist margt
skort á að þeirri stefnu hafi verið fýlgt
eftir.“
Eflaust munu margir harma það, að
barátta Kristins E. Andréssonar og fé-
laga hans tókst ekki betur en raun ber
vitni. En þó held ég að Kristinn megi
vel við una. Lærisveinar hans eru marg-
ir. Hvað sem öðru líður er hann með
svipmestu bókmennitamönnum aldarinn-
ar og bókmenntasaga hans íslenzkar nú-
tímabókmenntir 1918—1948 er vel þekfct
í Skandinavíu. Að vonum er sú bðk í
réttum anda og rithöfundum yfirleitt
skipað í rúm eftir sannfærinigu þeirra.
Islendinigar haifa efcfcert betra að bjóða
útlendingum, sem fræðast vilja um ís-
lenskar nútímabökmenníir, svo að gera
má ráð fyrir að bðkaútgáfa islenska
ríkisins uni því vel að postilla Kristins
verði áfram í gildi. Hver treystir sér til
að hnekkja valdi hinna rauðu penna á
Islandi? Varla svokallaðir lýðræðissinn-
Tímarit Máls og menningar mun halda
áfram að koma út og ritstjórar þess
verða þeir Jakob Benediktsison og Sigfús
Daðason.
ER ÁTTHAGATRYGGÐ
TAUGABILUN?
Margt skrýtið stendur í erlendum
blöðum, ekki síist í greinum eftir sænska
menn, sem í sakleysi sínu láta mata sig
á hverju sem er og trúa því helst, sem
er nógu ótrúlegt.
Tryggð islenska sveitamannsins við
átthaga sína er til dæmis flokfcuð undir
taugabilun (Fager ár liden neurosen),
þegar frægasti rithöfundur landsins
ræðir við sænskan kollega og gagnrýn-
anda, samanber grein eftir Per Olov
Enquist í Expressen, sem birtist í ís-
lenskri þýðingu í Timanum 11. þessa
mánaðar.
Ein hefcta félagsleg staðreynd okkar
tíma, þjóðflutningarnir miklu til borgar-
innar, sem Indriði G. Þorsteinsson hef-
ur al'lra rithöfunda best gert ski'i i skáld-
sögum, verður tiiefni bituryrða um ís-
lenska skáldsagnagerð. En sé ekki
sveitamaðurinr. í borginni með söknuð
sinn og þrá eðtilegt viðfangsefni ís-
lenskum skáldsagnahöfundi, þá geta rit-
höfundar alveg eins saigt sem svo: Lífið,
hvað kemur mér það við?
Fjölmargir erlendir rithöfundar, efcki
síst Suðurlandamenn: Frakkar, Italir,
Spánverjar hafa i merfcum s'káldverkum
fjallað um þetta efni. Ég sé heldur ekki
betur en þjóðfélagsleg alvara sMkra bók-
mennta, sem heQst í hendur við listræn
vinnubrögð, sé einmitt framlag til um-
ræðu, sem er fyrirferðarmilkil í Sfcandi-
navíu.
En margt breytist yfir baffi og
koniaki uppi á íslandi.

Flótta-
fólk ’71
Ávarp frá
framkvæmda-
stjóra Flótta-
manna
stofnunar SI*
ENN einu siani eru Norðurlönd
in að undirbúa öfluga söfnunar
herferð til lausnar flóttamanna
vandamálinu í heiminum. Ég
minnist með innilegu þakklæti
þeirra liðinna aðgerða, er þjóð
ir Danmerkur, Noregs, Svíþjóð-
ar, Finnlands og íslands sýndu
ekki aðeins samúð sína við mál
stað flóttafólks, heldur réttu
fram þá hjálp, sem var nauð-
synleg til að leysa vanda flótta
fólks víða um heim.
Lausn á vandamálum flótta-
fólks byggist ekki nema að litlu
leyti á fj árhagsaðstoð og skyndi
hjálp, vandamálið er margslung
ið og erfitt úrlausnar: Það þarf
að brjóta nýtt land, leggja vegi,
byggja upp skóla og sjúkrahús,
koma á iðnmenntun, sjá fólki
fyrir nýjum heimkynnum og ót
al margt fleira, er snertir ein-
staklinga og hópa — í raun og
veru allt, sem getur stuðlað að
því að skapa einstaklingnum
nýja framtíð. í viðleitni okkar
að finna varanlega lausn á
vandamálinu, höfum við notið
verulegs stuðnings frá ríkis-
stjórnum og félagasamtökum á
Norðurlöndunum fimm.
Því miður er það svo, að ekki
hefur fyrr verið lokið við eitt
verkefni en önnur vandamál
skjóta upp kollinum vegna
nýrra hópa flóttafólfcs, sem
þarfnast aðstoðar. Marfcmið hinn
ar norrænu söfnunar, „Flótta-
fólk 71“, er að leggjast á eitt
við að ljúka þeim verkefnum,
sem þegar hefur verið byrjað
á, og finna varanlega lausn á
vanda nýrra fórnaríamba skamm
sýni, óréttlætis og kynþáttamis
réttis, er neyðast til að leita
hælis utan heimalands síins.
Ég er mjög þakklátur fjölmiðl
um fyrir þeirra mikilvæga þátt
í þessari söfnunarherferð. Al-
menningur vill vita, og á rétt á
að vita, hverjar þarfimar eru;
hvað hefur verið gert og hvað
á að gera. Þessa vitneskju fær
almenningur aðeins gegnum fjöl
miðlunartækin, þar sem ekki að
eins er slegið á strengi tilfinn-
inga, heldur einnig skýrt frá ó-
fölsuðum staðreyndum málsins.
í tilefni af „Flóttafólki 71“
leyf ég mér enn að lýsa yfir að
dáun minni á óþreytandi starfi
Norðurlanda í þágu flóttafólks.
Sadruddin Aga Khan.