Morgunblaðið - 16.03.1971, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 16.03.1971, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1971 Útgefandi hf. Árvakur, Reykj'avtk. Framkvæmdastjóri Hsraldur Sveinsson. Rilstjórar Matthías Johannessen. Eyjóifur Konráð Jónsson. Aöstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson. Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson. Fréttastjóri Björn Jóhannsson. Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og afgreiðsia Aðalstræti 6, sími 10-100 Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80. Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands. f lausasölu 12,00 kr. eintakið. IÐNVÆÐING OG ERLEND ÞÁTTTAKA Þormóður Runólfsson Þankabrot ÞEIR RlKU VERÐA RÍKARI ••• ÞAÐ er varla ofsagt, að lífeyrisajóðir eru í tízku á ídlandi í dag. Utn síðusbu áramót vonu hérlendis starfandi 6 lög- boðnir lífeyrissjóðir og 66, sem höfðu íenigið regktr síniar samlþykktar af fjár- málaráðuweytiiniu. Hefur þessucn sjóðum fjölgað uim 8 síðan 1969, og fer væmtan- lega enn fjöligandi á næstu árum. Ekki er nema affilt gottt um það að segja, að fólk vilji vita fjárhagsafkomu sírua tryggða þegar makamissiir, örorka eða eili sækir það heim. Þó er ýmis'legt í þessum efnuim, sem veirt er að hyggja nánar að. — T. d. mætti öl'ium vera það ljóst, að dlíkuir fjöldi lífeyrisisjóða í okk- ar landi er hreinasti óþarfi, svo elkki sé meira sagt, og tiíl þess eins fallinin, að auka skriffinnisku og fjöiga bitliinig- um. Hvað ætti t. d. að vera því til fyrir- stöðu, að aliiæ iðnaðanmenn greiddu í sameiginilegan iífeyrissjóð? Eða banka- menn? Eða opinberir starfsmenn hjá ríki og sveitarfélögum? Eru yfiirlieitt nokkur skynisamflleg rö'k fyrir því, að ekki mætti sameina alla þessa sjóði í einn sameiginlegan sjóð fyriir alla ianids- menn? Fjöldi lífeyrisisjóða er mál út af fyrir sig. Hitt er verra, að það fyrirkomulaig, sem yfirleitt gilldir um greiðslur í þessa sjóði og úr, hefuir í för með sér geysi- legt misiræmi mi'ili hæst- og lægistlaun.- uðu stétta þjóðfélagsims. Segja má, að almenna reglan um greiðslur í þessa sjóði sé sú, að viðkomandi sjóðfélagi greiði 4% af lauimum sínum á móti 6% frá vininiuiveitanda. Þó er þetta nokkuð breytilegt mil'li hinna einistöku sjóða. Iðgjöld í hina lögboðnu lífeyrissjóði eru ölil frádráttarbær frá gjaidskyldum tekjum, og í ólögboðna lífeyrisisjóði með vissum takmörfeumum (sbr. D-lið 13. gr. laga um tekjuiskatt og eignar- skatt nir. 90/1965. Ýmsum himna ólög- boðnu llífeyrissj óða hafa þó verið veittar margháttaðar umdainlþágur frá þessu.m takmörikuiniuim). — Um greiðslur úr lif- eyrissjóðium gillda margháttaðar og flóknar regiur, en hér mun miðað við það, að maður, sem hættir störfum fyrir alduirssakir og greitt hefur í líif- eyrissjóð eftir framanigreindum reglum í 30 ár, fái árlega greidda % hluta þeirrar upphæðar, sem hann hafði í ársliaun í Starfi sínu. Með ofanritað í huga má setja upp eftirfaramdi dæmi: Með ofanritað í buga má setja upp eftirfarandi dæmi: Maður — við skuilum kala hanin A — með 1 milljón króin'a í árstekjur (sll'íkir menn eru margir á fslandi í dag) greiðir kr. 40.000.— af l'aunium sínum í lífeyris- sjóð, og kemur öll sú upphæð beinit til lækkunar á skattgjaldstekjum. Þar sem A greiðir án al'ls efa opinber gjöld sam- kvæmt hæsta þnepi ákattsitigains, kemur þessi frádráttur til með að lækka gjöld hans um því sem næst kr. 24.000.—. Sem sagt, iðgjaldagreiðsla A er raun- verul'ega aðeins kr. 16.000.— á ári; hitt greiðir hið opinbera í lækkuðtum gjöldum. Auk þessa gireiðir vinn.uveit- andinin (sem við skulum segja að sé ríkissjóður í þessum dæmurn) kr. 60.000. — fyrir A í lífeyrissjóðinn (6% móti 4%) árlega. Þantnig nema raunveiiu leg útgjöld þess opi'nbera, til þess að tryggj a að þessum eina manini líði vel í effl'inini, kr. 84.000.— áiiega. — Og hon- um ætti svo saninianlega að geta liðið vel, því þegar hann er orðinin 67 ára, og hættur störfum, fær hann greiddar hvorki meiira né minma en kr. 750.000.— á ári út úr lífieyrissjóðnum fyrir allt sitt 16.000 kr. árlega framlag. Miðað við stöðuigt venðlag og óbneyttar aðstæður að öðru leyti, heifiur A greitt alls í Mf- eyrissjóðinn á 30 ára tímabifli kr. / 480.000.— úr eigiin vasa, sbr. það sem áður er sagt. Á sarna tíma hafia útgjöld þess opinbera nuimið kr. 2.520.000.— B hefur kr. 200.000.— í ársfiaum, og greiðir kr. 8.000.— í lífeyriissjóð. Þar sem maðuæ með slík lauin (miðað við fjölskyldumenn í báðum dæmum) greiðir engan tekjuskatt og l'ltið eða ekkert tekjuútsrvar, keimur frádr'áttur iðgjaldsins frá skattskyldum tekjum honium að litluim eða engum notum. Hið opinbera tekur því engan þátt í blut B í iðgjaldsgreiðslunni með lækkum gjalda hanis. Hins vegar gneiðir vinmiuveitand- inin (ríkissjóðuæ) 6% á móti 4%, sem B greiðir, eða kr. 12.000.— á ári. Þannig nema útgjöld rikissjóðs vegna lífeyria- sjóðsgreiðslnia B kr. 360.000.— á 30 ára tímabili, en hjá B sjáMum kr. 240.000.— á sama tíma. Eftir 67 ára aMur fær B svo greiddar kr. 150.000.— úr sjóðnum árlega. Af framanrituðu sést, að enda þótt A greiði raumiverulega aðeims tvöfalt meira úr eigin vasa em B, fær hinrn fyrr- nefndi þó fimmfalit meira greitt úr sjóðnum. Mismundnn greiðir hið opin- bera. — Sem sagt, þekn mun síður sem maður þarf á aðstoð að haílda í ellinni, því meira fær hann greitt úr sameigin- legum sjóðum lainidsmanna. — Ein- hvem tíma hefði þetta nú verið kalfliað öfugmæli, og það af grófari tegumdinmi. Höfundur Þamlkabrota telur eðlileg- asta fyririkomnuilag þessara hluta það, að ahnannatryggiinlgar yfirtaki affl'a lífeyrissjóði landsmianma, og að greiðsl- ur úr þeim till öror*ku- og ellilífeyris- þega séu það háar, að tryggt sé, að viðtakendur geti lifiað þægilegu og áhyggjiull'ausu lífi, fjárhagslega séð, en ekkert fram yfir það. Greiðsllur úr tryglg- ingunium gætu verið með svipuðu sniði og niú gierist, aðein's mi'klu hærri. Ef því fjármagni, sem nú remnur úr ríkis- sjóði, beinit og óbeiint, til himna ýmsu Mfeyriissjóða, væri veitt tii almanínia- trygginga óskiptu, þá er allsemdis óvíst að greiðshxr hiins almenmia borgara til tryggingamina þyrfitu að hækka mikið til þeas að þær gætu gegnt þessu hluit- verki. Ef einhverjar stéttir manina vildu tryggja aifkomu sína frekar en gert væri með tryggingunom, væri þeiim það auðvitað flrjálst. En þeir yrðu þá að gera það án beinnar eða óbeinnar aðstoðar ríkisvaldsinis eða atvmmurefc- enda. — Anniars var þetta greinarfcorn fyirst og flremst hugsað sem punlktar til umhugsunar, og skulu því ekki fleiri orð um þetta höfð að sinmi. eneral Motors málið svo- ^ nefnda er afar lærdóms- ríkt fyrir okkur íslendinga. Fyrir nokkrum vikum skýrði Morgunblaðið frá því, að þetta bandaríska risafyrir- tæki eða dótturfyrirtæki þess hefði hug á að reisa hér málm steypu, sem framleiða mundi vélarhluta í bifreiðar, úr fljót andi áli, sem keypt yrði frá álverinu í Straumsvík. Full- trúi frá einum stærsta banka Bandaríkjanna hafði þá kom- ið hingað til lands m.a. til viðræðna við íslenzk stjóm- arvöld, og von var á tækni- mönnum frá fyrirtækinu til þess að kanna aðstæður bet- ur.. Nú fyrir nokkrum dögum kom í ljós, að fyrirætlanir þessar eru úr sögunni og að hið bandaríska fyrirtæki stefnir nú að því að byggja málmsteypu þessa í Noregi, en eins og skýrt hefur verið frá í Morgunblaðinu mundi hún veita um 600 manns at- vinnu. Mál þetta er til komið fyrir frumkvæði Félags ísl. iðnrekenda og í viðtali við Morgunblaðið sl. sunnudag sagði Gunnar J. Friðriksson, að eftir því sem næst yrði komizt stafaði breytt stefna málsins af því, að Norðmenn hefðu einfaldlega gert banda- ríska fyrirtækinu góð boð og sýnt málefnum þess áhuga. I>á bendir Gunnar J. Frið- riksson á það í áðurnefndu viðtali, að aðrar þjóðir kepp- ast um að fá slík fyrirtæki. „Ef við viljum það líka, þá þýðir ekki að sitja eins og kona, sem bíður þess að vera boðin upp í dans,“ sagði for- maður Félags ísl. iðnrekenda ennfremur. Þetta mál sýnir í hnot- skum viss vandamál, sem tengd eru áformum okkar um alhliða iðnvæðingu. íslending ar hafa lengi verið þeirrar trúar, að erlend stórfyrirtæki bíði þess í ofvæni að fá tæki- færi til þess að hefja starf- rækslu hér á landi í því skyni að græða á okkur. En þetta viðhorf er á miklum misskilningi byggt. Það sitja engin erlend stórfyrirtæki um það að fá að byggja iðju- ver hér á landi, en þau fá ef til vill áhuga á því, ef hag- kvæmir samningar, fyrir báða aðila, standa til boða, eins og var um Svissneska ál- félagið á sínum tíma. Fyrir nokkrum árum var þekktasti Norðmaður á okk- ar dögum, Trygve Lie, fyrsti aðalritari Sameinuðu þjóð- anna, sérstaklega ráðinn til þess af norsku stjóminni að ferðast um heiminn og vekja áhuga erlendra stórfyrir- tækja á því að hefja starf- rækslu í Noregi. Það er rétt að hafa í huga, að það var þáverandi ríkisstjóm norska Verkamannaflokksins, sem fól Trygve Lie þetta verk- efni. Norðmenn, eins og við, geta boðið upp á orku á hag- kvæmu verði, og nú þegar er risinn þar upp umtalsverð- ur áliðmaður og margvísleg iðnaðarframleiðsla í sam- bandi við álið. Samningarnir um bygg- ingu og starfrækslu álversins í Straumsvík vom fyrsta skref okkar íslendinga í átt til alhliða iðnvæðingar í landinu. Telja mátti víst, að ef vel til tækist mundi verða haldið áfram á sömu braut. Ekki verður lengur um það deilt, að samningarnir við Svissneska álfélagið tókust vel og hafa reynzt okkur hagkvæmir. Til árekstra við álverið hefur ekki komið, eins og einhverjir hafa ef til vill óttast. En þótt við höf- um þegar góða reynslu af þessum samningum og starf- semi álversins, gætir enn nokkurs tvískinnungs í af- stöðu íslendinga til slíks er- lends atvinnurekstrar á ís- lenzkri gmnd. Við rótgróin ótta þjóðarinnar við allt það sem erlent er, bætist nú nýr ótti vegna mengunar og eyði- leggingar umhverfis og nátt- úru. Það er augljóst, að eitt helzta verkefni næstu ára og áratuga, hvar í heiminum sem er, verður að samræma sjónarmið iðnvæðingar og náttúruvemdar. Ef þjóðir heims og þ.á.m. við íslend- ingar, vilja halda áfram að bæta kjör sín, verður ekki hjá því komizt að halda áfram á braut iðnþróunar. En jafnframt er sýnt, að al- menningur a.m.k. í hinum iðn þróuðu löndum, sem þegar hafa orðið fyrir barðinu á mengun og eyðileggingu umhverfisins, mun ekki sam- þykkja aukna iðnvæðingu nerna fullt tillit sé tekið til mengunarvama og náttúru- vemdar. Á þeim grundvelli hljótum við íslendingar að halda áfram á þeirri braut að iðn- væða landið. Sú iðnvæðing byggist annars vegar á upp- byggingu orkufreks stóriðn- aðar og hins vegar á eflingu verksmiðjuiðnaðar til út- flutnings. Við eigum að leita eftir stóriðnaði, en vera kröfu harðir í vali okkar á þeim fyrirtækjum, sem hér hefja starfrækslu. En við megum ekki við því, að áhugaleysi okkar verði til þess að mörg fyrirtæki á borð við General Motors sriúi sér anniað. Þegar til lengdar lætiur, mun það aðeins ieiða til þess, að við verðum ekki samkeppnisfærir við frændur okkar Norð- meran og aðra um þau lífs- kjör, sem við búum okkar fólki.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.