Morgunblaðið - 28.03.1971, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MARZ 1971
1
Hjúkrunarkona fyls'ist með hj artslætti sjóklings sem er með
hjartsláttartruflanir, á skerm inum.
búin nauðsynleg’uim tækj'uim tll
meðferðar kxansæðasjúklinga.
Arrnað hvort verða læiknir eða
Ihjúkrun ankon a ávalHt að fara
aneð bifreiðinni, eða halda
verður náimtslkeið ifyxtir slöWovi-
Hiðsimenn og fylgja þeim í
hokíkrar fyrstu ferðimar. Bf
siðari leiðin yrði farin æfti að
íkaupa tseki, sem simsenda
:lljartaliír||fjrit sj'úiklinigs um tal-
stöð eða ven julegt simalkertfi
þannig að lœiknir í sjúkrahúsi
geti fylgst með hj artslæittinum
tfrá tomu sjúkraifliutningsmann
anna að sjúíkraþeði og getfið
fyrirmadi um meðferð þar tii
sj úklingur kecnur í sjúkrahiús.
1 Landspiitalan'Uim hefur sitarf
að hjartagæzIudeiM í 2 ár, en
samkvæmt reynslu frá sjúkra-
húsum eidendis hafa hjarta-
gæzliudeildir sem þessi laBfekað
dauðsföll eftír kraniS'æðastífliu
úr 30—35% niðiur í 15—18%,
eða um helming. 1 þvi sam-
bandi sagði Árni að ef jafn
igóður árangur ætti að nást með
þess konar deildum hér yrði
þegar að en durskipuleggja þau
mál.
— Landsspítailinn hefur sliíka
hjartagæzludeild, svo og Borg
arspitalinn. Sjúkrahúsin skipt-
ast á 'um að taka inn sjúklinga,
sem þurfa að komast inn á þess
ar deildir og verður þetita til
þess að eina vdkuna þyrpast
sjúklingar inn á spítaliann og
næstu tvasr vifeurnar standa
tækin otft ffiitt notiuð og þjálf-
lun starfsfólfesins ryðgar. En í
jmeðf-erð þessara sjúkiinga
skipt.ir hver sekúnda máli og
.st.öðug starfsreiynsila er frum-
skiJyrði þess að góður árangur
Örn Amar.
Örn Arnar skurðlæknir á
Landakotsspítalanum var næsti
maður, sem viið töliuðum við.
Hann sagði að hjartabílar þeir,
sem sýndir voru í kvikmymd-
inni myndu sennilega ekki eiga
við hér á landi þótt þeir séu
hentugir í stórum borgum.
— Þegar sjúklingur fær
kransæðastiflu hér í Reykja-
vík eða nágrenni, saigði Öm,
væri lítill tímaspamaður I því
að senda lækni og tæki á stað-
inn, heldur kæmi sér betur að
tsenda strax sjúferabíl etftdr
sjúklingnum og flytja hann í
sjúkrahús, þar sem hann fengi
betri umönnun en hann gæti
noifefeurn tiímann fengið í bóln-
um. Hitt er annað mál að í stór
borgum þar sem vegalengdirn-
ar eru geysilegar er mikill
ttímaspiarnaður atf að nota bíl
sem þennan og getur hann án
efa hjálpað mörgum.
Síðan hélt öm áfram og
sagði að litil reynsla væri kom-
in á gagnsemi hjartabílanna,
en erlendis væri hins vegar
komin mikil og góð reynsla á
gjörgæzludeildimar við sjúkra
hús og telur hann að það séu
slíkar deildir, sem Islendingum
henti betu.r en Warnir.
Næst vikum við talinu að
heilbrigðismálum á Islandi al-
mennt, en Öm er þeirrar sfeoð-
unar að Island, svo og ðnnur
Norðurlönd, hafi dregizt nokk-
uð aftur úr á því sviði á und-
hversu tfánýtt slfeipyiagið er. Ég
tel að etóki sé grumdivölliuir fyr-
dr fleiri en tiveimur hjarta-
gæzludeildium á suðvestur-
landi sem taka á móti sjúkl-
ingum annan hvem sólarhring,
en auk þess verði feomið á fót
sérdeild fyrir fárveika hjarta-
sj úklinga á einu sjúkrahúsi.
Aðspurður hvort hann teldd
að ofefeur bæri að steifna að því
að hefja hér skurðaðgerðir
vagna kransæðasjúfedóma,
sagði Árni:
— Síðuisfu itvö tdl þrjú árin
heíur aithygli lækna beinzt að
nýrri aðferð við að igræða æð-
ar inn í hjartað og hefur ár-
angur þessara aðgerða verið
mjög igóður S fyrstu, en ekki
liggur enn fyrir vitneskja um
hve iengi hinar nýju æðar end
ast áður en þær kalka og
þremgjast. Bf reynslan sýnir á
naasita ári að þessi aðferð hafi
heppnast verðum við að
vera viðbúin að igeta hatfið
rannsöknir og skurðaðgerðir á
kransæðasjúfelin.gum,. því að
útilokað er að senda fjölda Is-
lendimga utan til þessara að-
gerða. Kostnaður í Bandarílkj-
unum er nær hálf milljón á
sjúkling, en aiuik þess eru alMr
Sfeurðlœknar þar yfirhlaðndr af
vinnu úr eigin heimalamdi. —
Við Landspdtalann vanitar að-
eins herzfamuminn á að hægt
sé að fevikmynda kransæðar
en hins vegar er aðstaða fyrir
Skurðaðgerðimar ekki tfyrir
hendi, og legg ég til að þegar
í stað verðd skipuð nefnd
h j artaskur ðdedkna, hjarta-
lyflæitna oig svæfingalækna til
að gera áætlun um framfevæmd
þesisara mála héi’lendis.
anfömum árum. 1 því sambandi
sagði Öm:
— Það eru hvorki smæð ofek-
ar né fiáitækt, sem standa d veg-
inum fyrir framförum í heil-
brigðismálum á Islandi, heldur
rikisvaldið og hugsanagangur
almennings. Hér á rikið að
gera allt og á meðan það
ástand varir verður lítið gert.
Yfirvöld hafa í mörg hom að
lita o.g þau eru sein í vöfum
og þróunin viil verða sú að
reymt sé að spara á öllum svið-
um. En þvi miður er ekki hægt
að fá góð og fullkomin tæki
með því að hugsa fyrst og
fremst um að spara og með
ónógan tækjakost hljótum við
óhjákvæmilega að dragast æ
lengra aftur úr. Hér á Islandi,
þar sem þunglamalega danska
embættismamnakerfið gengur í
erfðir, er brýn nauðsyn á að
almenningur ranki við sér og
geri sér það Ijóst, að ef hann
vill fá fyrsta flokks þjónustu
á sviði heilbrigðismála þá verð
ur hann að gera eitthvað sjálf-
ur í málinu. — Mér dettur helzt
í hug almenn fjársöfnun til
tækjakaupa fram yfir það sem
ríkið veitir til þessara mála.
Með slíkri söfnun mætti fá fjár
magn til tækjakaupa, en tækja
kosti hér er mjög ábótavant.
Mér er þá efst í huga tækja-
skorturinn í sambandi við
hjartaskurði. 1 dag höfum við
enga möguleika á að fram-
kvæma ópnar hjartaaðgerðir,
em éig tel að fyrir tvær mill-
jónir króna mætrti fiá mjöig góð-
an útbúnað, sem gerði okkur
kleift að framkvæma slíkar að-
gerðir hér. Til þessa þyrftum
við i fyrsta lagi að kaupa
hjarfa-Iunignavél oig í öðru lagi
þyrftum við að fá sérþjálfað
aðstoðarfólk. Oft hefur verið
nefndiur í þvd sambandd mikffl
kostnaður við þjálfun aðstoð-
arfólksins, en þegar að er gáð
er hann ekki eins mikill og
ætla mætti. Aðeins einn starfs
maður við opnu hjartaaðgerð-
ina þarf að vera algjörlega sér
hæfður, en það er sá sem lít-
ur eftir hjarta-diungnavélinni
sjálfri á meðan á aðgerð stend
ur. Startf annars aðsto ða rfó.lks
er ekki svo frábrugðið öðru
starfi þess, að það lærist mjög
fljótt. Rætt hefur verið um að
senda þyrfti allt aðstoðarfólk-
ið utan tffi náimsims, en ég
álít að ódýrara og á all-
an hátt öruggara og hagkvæm
ara yrði að fá sérhætfðam hóp
lánaðan hingað, sem kenndi is-
lenzka fólkinu og starfaði með
því til að byrja með. Ég hef
loforð um að geta fengið slík-
an hóp hingað, þegar við ósk-
um eftir. Loks þurfum við að
fá tilraunastofu þar sem hægt
yrði að reyna hinn nýja út-
búnað. Slik tilraunastofa hefði
átt að vera komin upp hér fyr-
ir löngu, þar sem ný tæki
væru reynd og nýjar aðférðir
í læknisfræði, -—- bæði aðferð-
ir, sem reyndar hafa verið er-
lendis, svo og nýjar aðgerðir,
sem ekki hafa verið reyndar
áður, væru reyndar. Tilkoma
hjiartaiteekjanna yrði ágœtt til-
efni til þess að. koma upp til-
raunastofunni, en stofa sem
þessi er ekki aðeins nauðsyn-
leg vegna hjartaskurðlækn-
inga, eins og ég sagði áðan,
heldur einnig fyrir tilrauna-
starfsemi alla, svo og kennslu
í læknadeild H.l. og kennslu
fyrir starfsfólk allra spital-
anna.
Síðan hélt Örn Amar lækn-
ir áfram og sagði: Hér á landi
fæðast á ári hverju nokkur
börn rnieð mieðfiædda hjarta-
galla, sem eru steurðtækir og
fullorðnu fólki með áunna
hjartasjúkdóma hefur fjölg-
að geysiört. Álit þeirra ís-
lenzku hjartasérfræðinga, sem
ég hefi rætt við, er, að krans-
æðásjúkdómar séu hér fullt
eins algengir og t.d. I Banda-
ríkjunum og Vestur-Evrópu,
þar sem þeir eru orðnir geysi-
légur váigestur, sem velidur
skyndidauða annars vegar og
hjartabilun og örfeumlun á
hinn bóginn. 1 Bandaríkjunum
er farið að gera aðgerðir við
kransæðasjúfedómum og hefur
árangur til þessa farið langt
fram úr öllum vonum. Sjúkra-
hús þau, sem gera aðgerðir
þessar eru svo ofskipuð i dag
og langir biðlistar hjá þeim, að
ógerlegt væri að koma íslenzk-
um sjúfelingum með kransæða-
sjúkdóma til aðgerða þar. Þvi
verður að fara að byrja á þess
um aðgerðum hér ef fólk á
að geta noitið þeirra framfara
sem orðið hafa á þessu
sviði. Auk þess vil ég benda á,
að ef ein grein læknavísind-
anna er vanrísfet er hætta á að
hliðargreinar hennar dragisit
einnig.
Að lokum benti örn Arnar,
sem er viðurlfeenndur hjarta-
og brjóstholsskurðlæknir fná
Bandaríkjunum, á að til
skaimimis tima hafi efeki verið
einn einasti spítali á öllu Is-
landi, sem fullnægði lágmarks-
staðli fyrir bandarisk sjúkra-
hús, en aíbur á móti ætrtd Is-
land óvenjulega manga ved
menntaða lækna miðað við
fólksfjölda. Sagði hann að stór
hópur ungra manna væri við
nám erlendis í ýrnsum sérgrein
um innan læknisfræðinnar og
kvaðst hann vonast til þess að
þeim yrðu, einis fljótt oig mögu-
legt væri, búin láigmarkisiskil-
yrði til starfa, svo að þeir
fengust til að koma heim að
námi loknu, þannig að við
héldiuim ekki átfraim að missa
okkar hæfustu menn burtu og
héldium áffam að dnagasrt afitur
úr á sviði heilbrigðismála.
★
Magnús Karl Pétursson, sem
hefur verið við nám i hjarta-
sjúkdómum I Bandaríkjunum
og starfar nú á Landakoti sem
lyflæknir, varð næstur fyrir
svörum. Fyrst vék hann að því
heildarskipulagi sem hann tel-
ur æskilegt að komið verði á, í
sambandi við hjartasjúkdóma
og þar á meðal kom hann inn
á hjartabilana, sem hann telur
eiga mikið erindi hinigað til
lands.
Magnús sagði að sannað
væri að kransæðatilfell-
um fjölgaði með ári hverju og
teldi hann að lausn þess vanda
væri þríþætt. í fyrsta lagi
Magnús Karl Pétursson.
þyrfti að hefja aðgerðir til
þess að feoma í veg fyrir sjúk-
dóminn. t öðru lagi væri með-
ferðin þegar sjúklingurinn
hefði fengið kransæðastlfluein
kenni og þriðja lagi væri efth>
meðferðin og endurhæfingin.
Siðan snéri Magnús Karl sér
að fyrsta atriðinu og sagði:
— Ég tel að orsakir krans-
æðasjúkdáma séu aðallega
hreyfingaríeysi, reykingar,
streyta og rangt mataræði. —•
Það þyrfti að koma hér upp
miðstöð þar sem hægt væri að
fá leiðbeiningar um hvers kon-
ar iþróttir hentuðu hverjum og
einum. Gera þyrfti þrekþols-
könnun og skipuleggja þjálf-
un viðkomandi í samræmd við
gertu hans. Trimmið gæti orðið
mikilvægur þáttur í þessu sam
bandi. Rétt fæði er þó ekki sið
ur mikilvægt en hreyfingin. Of
fiturík fæða er skaðvaldur og
hér þyrfti að gera ítarlega
rannsókn á fituinnihaldi á
fæðu landsmanna, og þá ekki
sízrt barna og unglinga og jatfn-
framt að gera könnun á fitu-
innihaldi þeirrar matvöru, sem
hér er á boðstólum í búðum. 1
samræmi við það mætti svo
setja reglur um hámarksfitu-
innihald þeirrar matvöru til
manneldis.
Næst vék læknirinn að með
ferð sjúklings með kransæða-
sjúkdóm.
— Ég tel, sagði Magnús Karl,
að við séum ekki á réttri leið
hér á landi hvað viðkemur með
ferð kransæðasjúkdóma. í
Reykjavík efu þrjú sjúkrahús,
hvert með sinn vísinn að tækja
búnaði til lækninga á krans-
æðasjúkdómum. Eðlilegra væri
Franihald á bls. 15.
Séð inn í sjtíkrabil, búinn öllum nauðsynleguni tækjuni, sem á
þarf að haida, þegar komið er að sjúklingi, sem fengið hefur
kransaeðasjúkdóm. Bílar sem þessi eru algengir i borguin eriend-
ls.
naist og hljóta þvtí allir að sjá