Morgunblaðið - 28.04.1971, Side 12

r-—
r-^2
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. APRlL 1971
Þorsteínn Scheving-Thorsteinsson
fyrrverandi lyfsali - Minning
//
ÞORSTEINN Scheving-Thor-
steinsson íyrrverandi lyfsali
andaðist í Heilsuverndarstöð-
inni að morgni 23. þ.m. eftir
inargra mánaða erfiða legu.
Með honum hefur horfið af
sjónarsviði okkar merkur og
mikilhæfur maður, mikill at-
hafnamaður, tryggur vinur og
óvenjulega ósérhlífinn og örlát-
ur maður, sem ekkert aumt
mátti sjá, án þess að vilja ráða
á því bót.
; Þorsteinn var fæddur á Brjáns-
læk á Barðaströnd 11. febrúar
1890 og stóðu að honum merkar
og sterkar ættir.
Foreldrar hans voru Davíð
Scheving-Thorsteinsson, sem þá
var héraðslæknir þar, f. á Þing-
eyri við Dýrafjörð 5. október
1855, d. í Reykjavík 6. mai 1935
og kona hans (14. júlí 1885) Þór-
unn f. 5. október 1860, d. 16.
marz 1942, Stefánsdóttir Step-
hensen.
Foreldrar Daviðs læknis voru
Þorsteinn, f. 14. júli 1817, d. 7.
desember 1864, verzlunarstjóri á
Þingeyri, siðar bóndi í Æðey,
Þorsteinsson og k. h. Hildur, f.
28. ágúst 1818, d. 27. nóvember
1889, Guðmundsdóttir sýslu-
manns Bjarnasonar Schevings.
' Foreldrar frú Þórunnar voru
Stefán Pétursson prófastur
Stephensen, f. i Ásum í Skaptár-
tungu 24. janúar 1829, d. í Vatns-
firði 14. mai 1900, og k. h. Guð-
rún Pálsdóttir amtmanns Mel-
sted, f. á Ketilsstöðum á Völlum
29. ágúst 1825, d. 8. október
1896, en móðir hennar var Anna
Sigríður, f. 20. maí 1790, d. 8.
júní 1844, Stefánsdóttir amt-
manns Þórarinssonar á Möðru-
völlum. Foreldrar Stefáns pró-
fasts voru séra Pétur Stephen-
sen, prestur jsíðast á Ólafsvöll-
um. f. 18. apríi 1778, d. 13. apríl
1867, Stefánsson amtmanns á
Hvitárvöllum, f. 27. des. 1767, d.
20. des. 1820, Ólafssonar stipt-
amtmanns og k. h., (21. júlí
3B21) Gyðríður Þorvaldsdóttir,
f. 29. okt. 1790, d. 10. júlí 1861,
prófasts og sálmaskálds síðast í
Holti undir Eyjafjöllum f. 21.
maí 1758, d. 21. nóvember 1836,
Böðvarssonar.
En ættir þessar svo merkar og
þekktar að óþarft er að rekja
þær nánar hér.
Davíð læknir varð héraðslækn-
ir 5. maí 1881 með aðsetri fyrst
á Vatnseyri síðar á Brjánslæk.
Hann varð siðar héraðslæknir í
Stykikishólmi, en 17. júní 1901
var hann skipaður héraðslæknir
i Isafjarðarhéraði og bjó þar þar
til hann fékk lausn frá því emb-
ætti 1. október 1917 og fluttist
til Reykjavíkur 1918. Var hann
sóttvarnarlæknir hér i bæ árin
1918—21.
Hann var prýðilega að sér i
fræðum sínum og þótti hinn
ágætasti læknir. En auk þess
var hann hinn mesti áhrifamað-
ur 1 héraðsmálum og einn af
aðalleiðtogum skátahreyfingar-
innar hér á landi.
Þau Þórunn og Davíð gengu í
hjónaband 14. júlí 1885 og eign-
uðust 11 börn, öll hin myndar-
legustu. Var Þorsteinn sál. sá 4.
i röðinni eftir aldri. Nú lifa
Magnús framkvæmdastjóri og
Einar kaupmaður af bræðrun-
um en af systrunum Anna og
Guðrún.
Ég kynntist Þorsteini sál. ekki
fyrr en foreldrar hans fluttust
til Reykjavíkur. Var heimili
þeirra sannkallað rausnar- og
menningarheimili, þar sem þjóð-
leg menning og ættrækni skip-
uðu öndvegið. Var þar gaman að
koma og varð ég heimagangur
þar. Tókst þar með okkur Þor-
steini vinátta, sem aldrei brást
og var mér dýrmæt.
Þorsteinn var settur til náms,
er hann hafði aldur til. Tók hann
próf upp úr 4. bekk Menntaskól-
ans árið 1910 en sigldi þá til
i'áupman ú.' afnar tii þess að
nema lyfjafræði. Tók hann próf
í þeirri grein 1918 og gerðist þá
starfsmaður i Reykjavíkurapó-
teki.
Árið eftir vildi þáverandi lyf-
sali, Christensen, selja apótekið,
sem var þá hið eina hér í
Reykjavik og tók við af gamla
Nesapótekinu, sem stofnsett var
1760. Með aðstoð föðurbróður
síns tókst Þorsteini að ná eign-
arhaldi á apótekinnu. Tók hann
við rekstri þess 1. júlí 1919. Tók
hann fljótt til ópsilltra mála um
að endurskipuleggja rekstur
apóteksins og fáum árum síðar
keypti hann svonefnt Nathan &
Olsenshús og lét innrétta það að
nýju. Þar rak hann apótekið þar
til að hann seldi það núverandi
apótekara, Sigurði Ólafssyni,
sem um langt skeið hafði verið
hægri hönd hans, 1. júlí 1962 og
er það enn rekið i sömu húsa-
kynnum.
Ég hitti Þorstein vin minn í
mörg ár svo að segja daglega,
en nú þegar ég er að reyna að
skrifa litla minningargrein um
hann vefst mér tunga um tönn.
Er það bæði vegna þess hversu
mörgum ljúfum endurminning-
um skýtur upp í huga mér og
kannski ekki síður af þvi, að
Þorsteinn var manna lausastur
við alla fordild og ég finn með
sjálfum mér, að honum myndi
falla það þungt, og ef til viil
skoða það sem trúnaðarbrot, ef
ég segði frá þó ekki væri nema
lítlu broti af þeim góðverkum,
sem ég vissi að hann vann í
kyrrþey.
Ég læt mér því nægja að telja
upp nokkur atriði úr lífi hans,
sem eru almenns eðlis.
Þorsteini þótti vænt um fyrir-
tæki sitt og skoðaði starf sitt
sem þjóðlegt trúnaðarstart.
Hann hafði mjög í huga, að vera
eigandi elzta fyrirtækis á Is-
landi og skoðaði það sem heilaga
skyldu sina að búa svo að þvi,
að það stæðist að öllu leyti fylli-
lega samanburð við bezt reknu
sams konar erlend fyrirtæki.
Hann fylgdist mjög vel með í
starfsgrein sinni, keypti öli
meiriháttar erlend tímarit í
þeirri grein og samdi rit um hin
ýmsu „patentlyf" sem sífellt
voru að koma á markaðinn til
glöggvunar fyrir lækna og sendi
þeim ritin að gjöf.
Hann var íþróttamaður í
æsku, sérstaklega hlaupagarpur
og unni íþróttum og útilífi.
Styrkti hann iþróttahreyfinguna
hér með ómældum fjárframlög-
um.
Hann mat þjóðlegan fróðleik
mikils og átti ágætt bókasafn.
Hann var maður trúrækinn
um venju fram og kom stundum
fram sem meðhjálpari í Dóm-
kirkjunni. Og þegar hann hlust-
aði á messu í útvarpi lét hann
sér ekki nægja að sitja í hæg-
indastól og hlusta, heldur tók
hann þátt i messunni með því
að taka undir sönginn og standa
upp á viðeigandi stöðum í mess-
unni,
Þorsteinn var félagslyndur
maður og sparaði hvorki fyrir-
höfn né fé til styrktar þeim fé-
lagsskap, sem hann áleit til
blessunar fyrir þjóðina. Hann
gekk ungur i' Frímúrararegl-
una, unni henni mjög og varð
er stundir liðu fram einn af
æðstu embættismönnum henn-
ar.
En mest starf og fjármuni
hygg ég að hann hafi látið af
hendi rakna til Rauða kross Is-
lands. Hann var stofnfélagi
hans 1924 og í stjórn hans frá
byrjun til 1962, þar af formaður
árin 1946—1962. Hann var full-
trúi íslands í stjórn Alþjóðafé-
lags Rauða krossins frá 1946
og mun það ekki sízt honum
að þakka, að Rauða kross deild
þessa litla lands hefur hvað eft-
ir annað vakið á sér athygli er-
lendis og orðið landinu til sóma.
Hinn 14. júlí 1922 kvæntist
Þorsteinn Bergþóru Jóannes-
dóttur Patursson, kóngsbónda í
Kirkjubæ í Færeyjum, f. 26.
febrúar 1898. Jóannes Patursson
var, svo sem kunnugt er, einn af
aðal forvígismönnum Færeyinga
í frelsisbaráttu þeirra. Kona
Jóannesar og móðir Bergþóru
var íslenzk: Guðný Eiriksdóttir
frá Karlsskála við Reyðarfjörð
og er sú ætt, Karlsskálaætt, víð-
fræg að myndarskap. Foreldrar
hennar voru Eiríkur Björnsson,
bóndi á Karlsskála og k. h. Sig-
ríður Pálsdóttir að Karlsskála
Jónssonar.
Þau eignuðust saman einn
son, Gunnar Scheving-Thorsteins
son, f. í Reykjavík 29. maí 1923,
sem andaðist 13. júní s. á.
Tvö kjörbörn tóku þau hjón
og ólu upp að öllu leyti:
1. Sverri Scheving- Thorsteins-
on, jarðfræðing, f. 18. júní 1928.
Kona hans er Áslaug Sigur-
steinsdóttir, Árnasonar tré-
smiðs, f. i Rvík 25. sept. 1932 og
eiga þau saman 3 börn: 2 syni
og eina dóttur.
2. Unnur Scheving-Thorsteins-
son, f. 18. sept. 1930.
Maður hennar er Sigmundur
flugumferðarstjóri Guðmunds-
son, f. i Reykjavík 7. maí 1928.
Þau eiga einnig saman 3 börn:
2 dætur og einn son.
Áður en Þorsteinn kvæntist
eignaðist hann son með Guðrúnu
Sveinsdóttur, f. 1. marz 1892, d.
18. ágúst 1967, bónda á Hrauni
á Skaga Jónatanssonar, er síðar
giftist Óskari lækni Þórðarsyni:
Bent Hilman Svein Scheving-
Thorsteinsson, f. 12. janúar 1922,
deildarstjóra hjá Rafmagnsveit-
um ríkisins (sjá Isl. samtíma-
menn I bls. 75—76). Hann er
kvæntur amerískri konu:
Margaret Ritter Ross Wolfe, f.
18. júlí 1924. Þau eiga saman 6
börn, 4 dætur og 2 syni.
Þennan son gerði Bergþóra
jafnan kjörbörnum þeirra til
arfs með arfleiðsluskrá.
Bergþóra var hin mesta mynd-
arkona eins og hún átti ætt til
og bjó manni sínum fagurt og
friðsælt heimili. Hún andaðist
úr krabbameini 22. október 1970
og var Þorsteinn þá svo veikur
að hann gat ekki fylgt henni
til grafar.
Fjölskylda Þorsteins var sér-
staklega einhuga og samhent og
sem litið dæmi um ræktarsemi
skal þess getið, að hann, ásamt
Magnúsi bróður sínum stofnaði
myndarlegan sjóð til minningar
um foreldra sína, sem þeir af-
hentu Háskóla Islands til ráð-
stöfunar til styrktar stúdentum.
Eins og að líkum lætur var
Þorsteini sýndur ýmiss konar
sómi í lifandi lífi. Hann var
kjörinn heiðursfélagi Rauða
kross íslands, Apótekarafélags
Islands og Læknafélags Reykja-
víkur. Hann var sæmdur ridd-
arakrossi Fálkaorðunnar 1938 og
stórriddarakrossi sömu orðu
1956. Sæmdur var hann og gull-
merki Rauða kross Islands.
Hér hefur í fáum orðum verið
sagt frá nokkrum ytri atriðum í
lífi Þorsteins vinar mins, en
þagað yfir því, að hann var stór-
gjöfull höfðingi í leynum, sem
ekki gat látið neinn synjandi frá
sér fara, ef hann sannfærðist
um að hjálparþörí væri fyrir
hendi. Standa margir ónefndir
menn í þakkarskuld við hann af
þeim sökum.
Ég slæ botninn í þessi fátæk-
legu kveðjuorð með því að taka
upp símskeyti, sem ég sendi hon
um árið 1960 í sambandi við hóf
er hann hélt í tilefni af 200 ára
afmæli Reykjavíkurapóteks:
„Það fer vel á þvi, að elzta og
virðulegasta einkastofnun á Is-
landi skuli vera í eigu bezta
sonar þess."
Lárus Jóhannesson.
Þorsteinn Sch. Thorsteinsson
Fæddur 11. febr. 1890
Dáinn 23. apríl 1971
og kona hans
Bergþóra Sch. Thorsteinsson
fædd Patursson
Fædd 26. febr. 1898
Dáin 22. okt. 1970
LÁTIN eru með sex mánaða
millibili sæmdarhjónin frú Berg
þóra og Þorsteinn Sch. Thor-
steinsson. Fædd var hún í Fær
eyjum 26,- febrúar 1898, dóttir
hins alkunna kóngsbónda Jóann
esar Patursson og konu hans
Guðnýjar, sem var íslenzk frá
Karlsskála við Reyðarfjörð. Þar
ólst Bergþóra upp í stórum
systkinahópi við mikið ástríki
og var manni fljótt ljóst,
hversu mikil samheldni var þar
á milii systkinanna, sem hélzt
alla tíð allt frá barnæsku til
hinztu stundar. Líkt var hjá
manni hennar Þorsteini. Sama
samheldnin og stór systkinahóp-
ur, þótt skörð væru höggvin í
fyrir aldur fram. Þá muna
gamlir Reykvíkingar eftir þeim
höfðingshjónum frú Þórunni og
Davíð Sch. Thorsteinsson, öðl-
ingsmanneskjum í hvívetna.
Með þetta veganesti héldu Berg
þóra og Þorsteinn út í lífið 14.
júlí 1922 og settust að í Thor-
valdsensstræti 6. Þar urðu þau
fyrir sárri sorg að missa kom-
ungan lítinn son, Gunnar. Á
heimili þeirra dvöldu langdvöl-
um Grímur Magnússon læknir,
systur Bergþóm tvær og bróðir
þeirra Erlendur, sem gekk hér
í Menntaskólann og varð stúd-
ent 1933. Margir aðrir áttu þar
gott og ómetanlegt athvarf.
Sólargeislar heimilisins urðu
börnin þeirra, Sverrir og Unn-
ur. Árið 1939 fluttu þau heim-
ili sitt að Staðastað við Sóleyj-
argötu og bjuggu þar alla tíð
síðan við rausn og skörungs-
skap. Frá barnsminni eru mér
efstar í huga frásagnir af hjálp-
semi, greiðvikni og örlæti Þor-
steims jafnt við skylda sem
vandalausa. Það sem gert var,
var gert í kyrrþey. Við hlið
hans stóð eiginkonan Bergþóra
jafnt í blíðu sem stríðu. Frá því
Þorsteimn veiktist alvarlega í
júlí 1953, var fyrst og fremst í
huga hennar velferð eigin-
mannsina. Er ég viss um að er
hún háði síðastliðið sumar
hetjubaráttu við banvænan
ajúkdóm, þá hafa það áreiðan-
lega verið henni erfiðar stund-
ir að horfast í augu við skiln-
aðinn og þurfa að fara á undjin
og geta ekki lengur staðið við
hlið eiginmannsins. Minnisstæð
eru Bergþóra og Þorsteinn á
marga lund og gaman var þau
heim að sækja, Ekki sízt óvænt,
og að fylgjast með natni hús-
freyjumnar að útbúa jólahátíð
og aðrar gleðistundir fyrir Þov
stein og fjöiskylduma alla.
Ég og fjölskylda mín þökk-
um ómetanlega tryggð og vin-
áttu liðinna ára og vottum böm
um þeirra, tengdabörnum,
bamabörnum og fjölskyldunm
allri innilega samúð við fráfall
elskulegra hjóna.
Inga Hailgrímsdóttir.
KVEÐJA FRA RAUÐA KROSSI
ÍSLANDS
„ÞÁ kemur mér hann í hug er
ég heyri góðs manns getið.“
Ég vil gera þessi orð að min-
um er ég sikrifa þessar línur og
ég veit að allir þeir, sem unnu
með Þorsteini Scheving Thor-
steinssyni að málefnum Rauða
krossins, geta tekið undir þau
af heilum hug.
Þorsteinn var einn af stofn-
endum Rauða kross Islands, sat
í stjórn hans samfleytt frá 1924
til 1961, þar af sem formaðúr
Rauða krossins frá 1947.
Var hann bæði heiðursfélagl
Rauða kross Islands og sæmdur
æðra stigi heiðursmerkis Rauða
kross Islands.
Hann var mikilhæfur forystu-
maður, sem hafði einstakt lag
á að laða fram og virkja krafta
allra í kringum sig og var jafn-
an reiðubúinn að leggja sig per-
sóriulega allan fram við að leysa
þau verkefni, sem fyrir lágu
hverju sinni og sparaði þá
hvorki tíma, eigin fjármuni, né
fyrirhöfn.
Mun Rauði krossinn lengi búa
að þeim gjöfum, er hann færðí
honum, en þó einkum þvi for-
dæmi, er hann gaf okkur öilum
sem sannur mannvinur.
Megi minning hans lifa í
hjörtum okkar allra,
Davíð Sch. Thorsteinssom,
MEÐ Þorsteini Scheving er geng
inn einn þeirra manna, sem um
langan aldur settu svip á bæinn.
Hann var glæsimenni að vallar-
sýn og vakti af þeirri ástæðu
athygli hvar sem hann fór. En
það sem mest er um vert er að
hann var drengur góður, gjaí-
mildur og hjálpfús við bág-
stadda, enda kunnur að áhuga
og forystu í liknarmálum.
Eftir 30 ára kynni, tíða sam-
fundi og samstarf meiri hluta
þess tíma, er margs að minn-
ast, og allar eru þær minningar
á einn veg. Við störfuðum lítið
eitt saman að málefnum Rauða
krossins, en mest i Frímúrara-
reglunni. Auk þess vorum við
um árabil veiðifélagar ásamt
nokkrum öðrum vinum og kunn-
ingjum. 1 þeim hópi var oft glatt
á hjalla og Þorsteinn Scheving
þar jafnan hrókur alls fagnað-
ar. Hann var hafsjór af skemmtí
legum sögum, sem hann hafði
sjálfur yndi af að segja og aðr-
ir á að hlýða, jafnvel þótt sum-
ar þeirra yrðu okkur gamal-
kunnar með árunum. Það er
varla ofmælt, að hann hafi haft
á takteinum sögu, sen hentaði
við hvert tækifæri. Minnið var
með eindæmum og augu og eyru
einkar næm fyrir öllu, sem
skoplegt var og skemmtilegt, en
jafnframt var allt hans gaman
græskulaust. Mætti ef til vili
segja að það hefði verið hóflegt
sambland af íslenzkri fyndni og
léttri danskri kímni. Hann var
líka glöggur á það sem kátlegt
var í fari hans sjálfs og hélt
því óspart á loft í hópi vina og
kunningja. Hann var t.d. enginn
snillingur með veiðistöngina og
vissi það mætavel sjálfur, enda
hef ég engan veiðimann heyrt
lýsa betur eigin viðbrögðum og
tilburðum, þegar eitthvað fór
Framhald á bls. 20