Morgunblaðið - 06.08.1971, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. ÁGÖST 1971
5
Dagur í Vínarborg
— með Birni Sigurbjörnssyni
1 Vinarborg miðri er hús sem
á sér merkilega sögu. Upphaf-
lega var þar til húsa eitt glæsi
legasta hótel hér sem hét
Grand Hótel. Á hernámsárun-
um voru aðalstöðvar rússneska
hersins í Vinarborg þar og ekki
setur þetta hús ofan í dag því
þar eru nú aðalstöðvar IAEA
eða Alþjóða kjarnorkustofnun-
arinnar.
Fyrir þann, sem ætlar sér að
reyna að miðla af þvi, sem
hann álítur gerast merkilegast
i Vin er ekki óskynsamlegt að
skyggnast inn í þá stofnun hér
staðsetta sem hvað mesta þýð-
ingu hefur fyrir umheiminn.
Bjöm Sigurbjörnsson erfða-
fræðingur er framkvæmda-
stjóri Landbúnaðar- og matvæla
deildar IAEA sem er rekin sam
eiginlega með FAO ( Matvæla-
og landbúnaðarstofnunar Sam-
einuðu þjóðanna). Hann var svo
elskulegur að eyða eftirmið-
dagsparti með mér i þeim til-
gangi að koma mér í örlitla
snertingu við það sem er að
gerast innan veggja þessarar
stofn unar.
Við byrjum á því að fá okk-
ur að borða í matsalnum, sem
er hinn upprunalegi i húsinu
og er sá salur eins og vera ber
i Grand Hótel; maður hefur á
tilfinningunni að ekki megi
hósta án þess að vera minnst
milljóner. Það eru að vissu
leyti orð að sönnu, þvi þar inni
eru saman komnir margir fræg
ustu vísindamenn heimsins, en
mér er alveg óhætt því ég er
með Birni og fæ því að hósta
eins og ég vil. Húsakynni öll
eru þannig, að manni dettur
ósjálfrátt í hug njósnamyndir
frá Bandarikjunum. Fundarsal-
ir eru þannig að ef ýtt er á
takka þá getur maður valið um
5 tungumál og aVur er ..salur-
inn hreyfanlegur þannig að
alilt sé sern hentugast fyr-
ir hvern fund en niðurröðun
húsgagna fer eftir fjölda þátt-
takenda og efni fundarins
hverju sinni.
í matsalnum er varla stund-
legur friður fyrir okkur til
þess að tala saman. Allir eiga
erindi við Björn, ef ekki til
þess að leggja undir hans úr-
skurð eitthvert vandamál, þá
bara til þess að tala við hann,
vegna þess að það er gaman.
Þau vandamál sem þar eru
rædd eru ekkert smá i sniðum.
Stjórnmálalegu jafnvægi í Pak
istan er raskað og það veldur
miklum ugg vegna þess að þá
getur áætlunin um Pakistan taf
izt og valdið ófyrirsjáanlegum
afleiðingum. Birni tókst að
kreista 850 þús. dollara út úr
V-Þjóðv. til styrktar rann-
sóknum; ætla Rússar að leyfa
þeim að veita peningunum mót-
töku? (V-Þjóðv. eru ekki aðil-
ar að S.Þ. og styrinn stendur
um Berlín.) Þannig mætti lengi
telja.
Aðspui’ður kvað Björn höfuð
tilgang IAEA vera að breiða
út friðsamlega notkun á kjarn-
orku og kjamorkutækni auk
þess að stemma stigu við út-
breiðslu kjarnorkuvopna.
í Brekkukotsannál eftir
HKL segir á einum stað eitt-
hvað í þá veru að dúxar verði
aldrei annað en undii’kontórist
ar og búðarlokur. 1 huga þess
sem þessar línur ritar eru eigin
leikar áðui’nefnds hóps einkum
bundnir við þurra skynsemi og
brjálaðan metnað. Þvi er ekki
nema von að mig hafi undrað
að verða þess vísari að við-
mælandi minn er ekki einungis
þekktur vísindamaður heldur
og margfaldur dúx í ýmsum há
skólum vestanhafs. Einkenni
Bjöi’ns ei'u nefnilega fyrst og
fremst hin mjúka skynsemi
húmanistans og hinn rólegi
metnaður visindamannsins.
Þannig virðast margs konar
viðurkenningar og styrkir ekki
hafa haft nein áhrif á hann um
fram þá ánægju sem duglegum
mönnum verður af bættri
vinnuaðstöðu.
„öll þessi stai’fsemi hérna
kostar nú drjúgan skilding.
T.d. er reiknað með því, að
deildin sem ég starfa við hafi
eytt á s.l., ári u.þ.b. 3% milij.
dollara. En þessum peningum
er ekki eytt öllum hér í Vín.
Eitt af aðalverkefnu-m stofnun-
arinnar er að styrkja og standa
fyrir rannsóknum víðs vegar
um heim. T.d. veitti stofnunin
á þessu ári 880 þús. kr. styrk
til þrívetnisrannsókna á Vatna
jökli.1’
„Stofnunin stuðlaði einnig að
verkefni sem Kjarnorkustofn-
un Bandaríkjanna og Rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins
unnu sameiginlega að. Til-
í-aunin stóð í eitt og hálft ár
og var tilgangur hennar að
auka með geislum geymsluþol
á humar, rækjum og bolfiski.
Þessar tilraunir tókust mjög
vel og hafa vakið alþjóðaat-
hygli. Stofnunin hérna hefur nú
gefið skýrsluna um þessar
rannsóknir út í bókarformi.
Mestan heiður af þessum ár-
angri eiga þeir Guðlaugur
Hannesson, Björn Dagbjarts
son og Þói-'ður Þoi’bjarnarson
forstj. Rannsóknast. fiskiðnað-
arins. En það er annað sem
mér líkar ekki eins vel og það
er að nú litur út fyrir að það
eigi að byi’ja að leyfa sölu á
þessum varningi svona unnum
i Bretlandi og Islendingar hafa
mér vitandi, ekki sýnt neina
hreyfingu í þá átt að nýta sér
þessa þekkingu sjálfir. Tilfell-
ið var að þetta var svo vel unn
ið heima, að þótt Bandaríkja-
menn hefðu verið með ákaflega
svipaðar rannsóknir svo árum
skipti þá var árangur þeirra
ekki sambærilegur við þann
sem náðist heima.“
„Ha, hvað segir þú? Hvenær
byi’jaði ég að vinna héma? Jú
sko, árið 1957 fór ég á þriggja
mánaða námskeið í Bandaríkj-
unum, í notkun geisla og ísó-
tópa í landbúnaði á vegum
kjar-norkustofnunarinnar þar
vestra. Þetta var eiginlega í
fyrsta skiþti sem þeir hleyptu
útlendingum í upplýsingar um
kjamorkurannsóknir sinar.
Nema hvað. Á þessu námskeiði
voru tveir visindamenn söm
seinna urðu" starfsmenn kjarn-
orkustofnunarinnar og þeir
skrifuðu mér og spurðu hvort
ég væri til í að starfa hér í
Vin í tvö ár við uppbyggingu
nýrrar deildar. Síðan eru liðin
sjö og hálft ár.“
„Ég skal svo sem viðui-kenna
að ég var ekkert alltof fjáður
á þessu tímabili. Árið 1960
hafði ég 6.100 kr. i kaup og
hafði þá lækkað um helming i '
kaupi siðan á námsárum mín-
um minum í Bandaríkjunum
en þar hafði ég 450 dollara í
ýmsum styi-kjum og lánum.
Samt sem áður vil ég taka það
stíft fram að það var ekki ein-
göngu fjármálanna vegna sem
ég fór að heiman. Heima var ég
algjöi’lega í mínu fagi og hafði
fullan áhuga á því, að halda
áfram, þrátt fyrir það að ég
hafði ivið lægra kaup en 13 ár
um áður þegar ég vann á skurð
gröfu í Kjósinni. Ég hafði bara
áhuga á jurtakynbótum með
geislum og þar aí5 auki vildi
ég gjarnan fara eitthvað út til <
þess að læra meii’a og halda
mér opnum. Heyrðu annars, ág
vildi gjarnah að það kæmi
fram. að i fyi’sta lagi þá er ég
ekki fluttur að heiman, enda-
stöðin hlýtur alltaf að vera
heima og þar fyrir utan þá er
ég að vinna fyrir Island hérna,
því ég er hér að sumu leyti sem
einhvers konar vísindalegur
fulltrúi Isiands hjá stofnuninni.
Þess vegna álit ég mig alltaf
vei-a að vinna fyrir Island hér
þó að mig langi að sjálfsögðu
alltaf tii þess að vinna á Is-
landi. Það var bara þannig að
ég lenti í mjög skemmtilegu
starfi hér. Eiginiega lenti ég í
að bvggja þetta starf upp i
þeirri deiid sem ég var við.
Upphaflega var ég eini erfða-
fræðingurinn við þessa stofn
un en núna eru þeir orðnir 6.
Það starf sem mér var ætlað að
vinna var svo umfangsmikið að
þegar samningurinn minn var
útrunnin effir tvö ár var starf ^
Framh. á bls. 8
I)r. B.jörn Sigurbjörnsson, Ilelga Pálsdóttir kona hans og dótt-
ir þeirra Unnur Steina.
OKKAR LANDSFRÆGA ÁGÚSTÚTSALA
HEFST MÁNUDAGINN
AGUST
c1SMJQAVEQI 89
Terelyn-bútar. Úrvals buxnaefni í tízkulitum.
Ullarteppi, föt, skyrtur, peysur, buxur og margt fleira.
NOTIÐ TÆKIFÆRIÐ OG SAUMIÐ Á UNGA FÓLKIÐ.