Morgunblaðið - 06.08.1971, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. ÁGÚST 1971
Fyrsta norræna S.þ
námskeiðið hér
Erl. gestirnir óánægðir með
undirbúning og framkvæmd
í DAG lýkur að Hótel Loft-
leiðum í'ræðshinámskeiði um
umhverfisvemd, sem Félög
Sameinuðti þjóðanna á Norð-
urlöndnm standa að. Nám-
skeið sem þetta, eru haldin
árlega, og er þar fjallað um
ýmis mál, sem em efst á baugi
hverju sinni. Er þetta í fyrsta
sinn, sem námskeiðið er hald-
ið á íslandi. Alls 67 fulitrúar
sækja námskeiðið, 15 frá Nor-
egi, 44 frá Svíþjóð, 3 frá Dan-
mörkti, 5 frá Finnlandi, en
enginn íslendingur hefur tek
ið þátt í námskeiðinti. Fram-
kvæmdastjóri Félags Samein-
uðu þjóðanna á íslandi, Bjarni
Beinteinsson, er framkvæmda
stjóri námskeiðsins, en sakir
veikinda hefur hann ekki get-
að sinnt því starfi og hefur
Jón G. Reinholdt borið hit-
ann og þungann af því verk-
efni.
í gær hafði Morgunblaðið
samband við Reinholdt, sem er
formaður Félags SÞ í Noregi,
og sagðist hann vera mjög
undrandi á öllum undirbún-
ingi nám'skeiðsins, svo og
framkvæmd þess.
— Ég kom hingað til ís-
lands í þeirri góðu trú að ég
væri aðeins þátttakandi, en
raunin varð önnur. Ég hef
borið þungann af því að
stjórna námskeiðinu, óundir-
búinn með öllu, og verð ég því
sannarlega feginn að komaat
heim til mín á morgun, sagði
Reinholdt. — Við höfum ekki
séð neina íslendinga hér á
námskeiðinu, hvemig sem á
því stendur. Ef til vili hafa
þeir engan áhuga á SÞ og
skynja ekki þann vágest sem
mengun er né þörfina á um-
hverfisvernd og telja sig því
elcki hafa neitt hingað á nám-
skeiðið að sækja.
Síðan vék Reinholdt að því
að á síðasta námskeiði félaga
SÞ á Norðurlöndum hefðu ís-
lendingar sjálfir boðizt til að
taka að sér næsta námskeið,
en fram til þess tima höfðu
þeir ekki treyst sér til þess
vegna þess hve félagið hér
væri lítið og vanmáttugt.
-— Við urðum mjög ánægð-
ir yfir þessu boði, sagði Rein-
holdt, — og hlökkuðum til
þess að koma hingað, en mjög
fljótlega fór að bera á því að
undirbúningurinn væri ekki
sem skyldi. Það dróst óeðli-
lega að félögum á hinum Norð
urlöndunum bærust fregnir
um tilhögun dagskrár nám-
skeiðsins, sem Félag SÞ á Is-
landi átti að semja. Ég hafði í
millitíðinini leitt hugann að
málinu og var búinn að setja
sannan dagskrá í stórum drátt
um og endirinn varð sá að hún
var samþýkkt, en Bjarni Bein
teinsson bætti aðeins við hana
þremur fyrirlestrum, sem ís-
lenzkir menn áttu að fiytja.
Þegar við komum hingað til
námskeiðsins kom þó í ljós að
aðeins einn af íslenzku fyrir-
lesurunum hirti um að koma
og flytja fyrirlestur. Hinir
tveir birtust ekki af einhverj-
um ástæðum og urðum við að
fá tvo aðra íslenzka fyrirles-
ara til þess að koma í staðinn.
Eriindi þeirra voru góð, en
þau fjölluðu ekki beint um
það atriði, sem við vorum
að sækjast eftir. Önnúr atriði
í sambandi við námskeiðið
hafa verið álíka skipulagslaus
og eru erlendu gestirnir mjög
óánægðir.
Eins og áður hefur komið
fram eru námskeið, sem
þetta haldin árlega og hafa
Norðurlöndin skipzt á um að
halda þau. I viðtalinu við for-
mann S.Þ. félagsins i Noregi
kom fram að námskeið þessi
eru dýr í framkvæmd og hef-
S. Þ í Noregi er mjög virkt
og öflugt, og hefur það alis
26 fasta starfsmenn, sem
vinna við upplýsingaþjónustu
um landið. Halda þeir nám-
skeið fyrir almenning, gefa út
kennslubækur, og ferðast mili
skólanna og kynna S. Þ. Má
í þessu sambandi geta þess
að í Noregi lýkur enginn ungl
ingur stúdentsprófi, án þess
að fá 2 daga námskeið þar
sem SÞ eru kynntar rækilega
fyrir honum. Upplýsingar
þær sem við veitum eru ein-
göngu staðreyndir. Við látum
almenning sjáifan um að
draga ályktanir af staðreynd-
unum og hefur það orðið til
þess að við fáum fultt starfs-
frelsi hvort sem stjórnin í
Noregi er vinstri sinnuð eða
hægri sinnuð.
— Það er einimitt þetta
atriði sem skilur á milli starf
semi Félags S. Þ í Svíþjóð og
félagsins i Noregi. Félagið í
Svíþjóð dregur ályktanir og
ber þær á borð fyrir almenn-
ing með þeim afleiöingum að
stundum er félagið alveg lam
að, þ. e. a. s. þegar stjómin
er á öðru máli en S. Þ. Að
öðru leyti er félagið í Sviþjóð
byggt upp á svipaðan hátit og
félagið í Noregi, sem hefur
eina miðstjórn í Osló og deild
ir í öðrum bæjum Noregs,
sem annast upplýsingastarf-
semi á ákveðnum svæðum. í
Danmörku er félagið aftur á
móti lítið og starfar á öðrum
grundvelli en við.
Á námskeiðimu á Hótel Loft
leiöum ihefur verið fjaiilað um
uimhverfisvemd. — Þetta miáil
er efst á bauigi i dag, sagði
Reinhoidt, og þetta er mál
sem varðar alla, hvar sem
þeir búa í heiminum. Fyrir
10 árum hefði engin.n Norð-
maður látið sig dreyma um
að árið 1971 ætti hann við
mengunarvandamál að stríða
á borð við þau sem Banda-
ríkjamenn glima við. En
þrátt fyrir það blasir meng-
u-nin við okkur nú.
—• Ég hef alidrei heimsótt
jafn hreint land og ísland er,
héi't Reinholdt áfram og sagði
síðan að lofcum. — Og ég
vona sannarlega að áhuiga-
leysi ísiendinga á námskeið-
inu þýði ekki sama og áhuga-
leysi á umhverfisvemd, því
það væri miikill skaði ef Is-
land iglataði gersemi sem það
á, þ.e.a.s. hneimni og óspilltri
náttúru.
1 tilefni af uimmælum for-
manns Félags S.Þ. í Noregi
sneri Margumblaðið sér til
Bjama Beiniteinissonar fram-
kvæmdasitjóra Félags S.Þ. á
íslandi og sagðist hann myndu
senda ítarlega greinargerð til
fj'ölmiðla um námskeiðið í
dag, þar sem m.a. ksemi fram
að forráðamenn Félaga S.Þ. á
hinium Norðurlöndiumum hefðu
ekki gert neinar athuigasemd-
ir Við dagskrántna -né um fyr-
ir við dagsski'ána né u-m fyr-
en á fundi sem fór fram á
Hótel Loftleiðum kvöldið fyr-
ir setminigu námiskeiðsins. —
Þá upphófuist allmiklar deii-
ur milii Svía og Norðmanna
þar sem Sviar kröfðust þess
að fyririestrum yrði fækkað
og jaifniframt að Svíar fengju
fleiri fyririestra en útsend dag
skrá gerði ráð fyrir. Fundin-
um lauik með því að ákveðið
var að semja nýja dagskrá
og eftir það varð ég ekki var
við nein vamdkvæði i sam-
bandi við námiskeiðið, sagði
Bjarni. — Að 1-okum sagði
Bjarni í viðtalinu að hann
hefði gert mangar tilraunir til
þess að fiá innlenda þátttak-
endur á námskeiðið en þær
tilraunir hefðu en.gan áran-g-
ur borið.
Jon G. Reinholdt.
(Ljósm. Br. H.).
ur kamið til tals að námskeið
ið í ár verði hið síðasta. Ef
raunin verður hins vegar sú
að áframhald verði á þeim,
mun næsta námskeið verða
haldið í Noregi undir stjórn
Reinholts og sagði hann í
grini að hann héfði sannar-
lega hlotið góðan undirbúning
fyrir það verk hér.
— Það yrði eftirsjá í þess-
um námskeiðum, sagði Rein-
holdt, því þau hafa verið mik
ilvægur liður í kynningar-
starfsemi S. Þ. á Norðurlönd-
um. Námskeiðin hafa verið
sótt af fuHtrúum S. Þ félag-
anna, sem hafa fen-gið tæki-
færi til þess að bera saman
bækur sínar og leiðbeina hver
öðrum og auk þess hafa full-
trúar einstakra félaga, svo
sem krabbameinsfélaga, upp-
graöslufélaga, verkalýðsfé-
laga, blaðamenn, rithöfundar
og fl. sótt námskeiðin og þess
ir aðilar hafa síðan allir
miðlað almennin-gi af þeirri
þekkingu sem þeir öf'luðu sér
á námskeiðunum. — Þá gat
Reinholdt þess að námsikeiðin
hefðu yfirleitt vakið töluvert
mikla athygli í fjölmiðlum og
sagði að t. d. hefðu tvö
stærstu dagbiöð Noregs sent
sérstaka blaðamenn hingað til
þess að fylgjast með því sem
fram færi og í dag myndi
norska sjónvarpið haía sam-
band við sig til þess að fá
fréttir.
Aðspurður um starf félaga
S. Þ á hinum Norðurlöndun-
um sagði Reinholdt: — Félag
U mh verf isvernd
í skáldskap
NORSKA skáldið Knud Ödc-
gaard kom á námskeiðið sem
fulltrúi norska rithöfunda-
sambandsins, til að fræðast
um vandamálin, sem tekin eru
fyrir á námskeiðinu, og í leið
inni notar hann tækifærið til
að fræðast um ísland og ís-
lendinga, skoða landið og
ræða við fólk. Ödegaard, sem
gefið hefur út þrjár ljóðabæk
ur, er bókmenntagagnrýnandi
hjá Aftenposten. Við náðum
tali af honum stutta stund og
spuröum hann, hvað aðallega
hefði vakið athygli hans á
námskeiðinu.
— íslendingar og Norðmen.n
eiga það sameigi'n'legt, að báð-
ar eru þjóðirnar fiskveiði-
þjóðir og því er hafið þeirra
forðabúr. Mengun hafsins
hlýtur því að verða þeim
áhyggjuefni, því fái fiskur í
sig eiturefni ber hanm þau
áfram. SjófugLar, sem lifa á
fiski, geta til dæmis borið eit-
urefnin aftur á land og þetta
veldur hættu og röskun á
hringrás náttúrunmax. Ferð
skipsins Stella Maris kom til
umræðu á námskeiðiimu í sam
bandi við mengun sjávar, því
Stella Maris-málið er gott
dæmi um hvað S'ífe'jlt eir að ger
ast. Það eru ekki til mein al-
þjóðleg lög, sem bannia að
eitruðum úrgangsefnium úr
iðnaði sé varpað í sjóintn, og
skip geta því óáreitt siglt út
á haf og varpað hverju sem
er fyrir borð — ef ekki er
sa,gt frá 'því.
En í þessu tilViki, var sagt
frá því, hvað til stóð, og
við megum vera þakklát fyr-
ir það, því þetta vakti þjóðir
til umhugsunar um hvað eig-
inlega er að gerast.
— 1 þessum efnum er Is-
land reyndar i sérflokki, því
það er ekki iðnaðarland og
því lítið um þann úrgang,
sem iðnaði fylgir. En málið
er þó jafn alvarlegt fyrir Is-
lendinga, því þeir fá sinn
skerf af menguninni, þótt
hann komi frá öðrum. — 1
Noregi eru þessi mál stöðugt
til umræðu, því úti fyrir
ströndum Noregs er miklum
efnaúrgangi frá ýmsum lönd-
um varpað í sjóinn.
Ödegaard sagði, að hingað
til hefði ekkert verið skrifað
um umhverfisvernd og meng-
un í norskum bókmenntum,
en að því hlyti að koma fljót-
lega.
— Ef hægt er að taka þessi
vandamál fyrir i góðu skáld-
verki getur það orðið áhrifa-
meira en allur sá fjöldi kynn-
ingarbæklinga, sem nú rignir
yfir fólk. Fólk er að drukkna
Knud Ödegaard
i alls kyns bæklingum og
hættir að gefa þeim gaum.
En góð skáldsaga hrífur les:
andann og vekur hann betur
til umhugsunar en flest ann-
að. Og við, rithöfundarnir, er-
um neyddir til þess að hafa
áhuga á umhverfinu, sem er
undirstaða tilveru 'okikar.
— Hyggist þér sjálfur taka
þessi mál fyrir í verkum yð-
ar?
— 1 nýju Jjóðasaíni, sem
ég er með í handriti, kem ég
inn á þessi mál í einu verk-
inu. 1 ljóðum er maður alltaf
að fást við fólk, og fólk verð-
ur að lifa í einhvers konar
umhverfi, og ef þessu um-
hverfi er ógnað með eitrun og
óhreinindum, þá getum við
ekki annað en skrifað um
það. Á ferli mínum sem skáld
hef ég breytzt frá því að
horfa í eigin barm og skrifa
um hugrenningar mínar sem
einstaklings, yfir í að líta á
sjálfan mig sem manneskju
í samfélagi, og þá hlýt ég
óhjákvæmilega að hafa áhuga
á umhverfinu — því það er
hluti af sjálfum mér.