Morgunblaðið - 29.08.1971, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1971
r
%
Enski landlæknirinn í heimsókn:
„Samfélagið þarf að skilja að
reykingar eru ekki sjálfsagðar“
HÉR á Iandi er nú staddur enski
landlæknirinn, sir George E.
Godbér, og hefur hann haldið
hér fyrirlestra bæði fyrir lækna
og almenníng. Fjallaði annar fyr-
irlestra hans fyrir lækna um þró-
unina í læknismenntun í Bret-
landi, en hinn um varnir gegn
ýmsum slæmum áhrifum um-
hverfisins á heilsu manna.
Á blaðamannafundi með sir
George í gær, föstudag, kom
fram að sú hætta, sem mannin-
um stafar af umhverfi sínu, fer
mjög vaxandi, og þörf er á að
stórauka varnir og eftirlit með
ýmsum þáttum umhverfisins,
svo sem fæðu, mengun i and-
rúmslofti og geislavirlmi til þess
að bægja þessari hættu frá. Sir
George benti á að hér á landi
væri t.d. mjög gott eftirlit á
sviði hjartavémdar, en sííkt eftir-
lit þyrfti að ná yfir mun víð-
ara svið, og þóunin væri í þá
átt.
Brezki landlæknirinn hélt
einnig almennan fyrirlestur i
Norræna húsinu á fimmtudag
tun reykingar og heilbrigði, og
höfðu blaðamenn á fundinum
mestan áhuga á þvi efni.
Sir George sagði að hann hefði
sjálfur einu sinni reynt vindl-
ingareykingar, sex ára gamall,
ásamt yngri bróðu-r sínum, sem
hefði orðið veikur á eftir, og hef-
ur landlæknir látið sér það að
kenningu verða og ekki reykt
síðan.
Hann sagði, að þótt menn
hefðu reykt í fjölda ára, þá væri
það strax mjög til bóta að hætta
reykingum, t.d. um 40 ára aldur;
betra er seint en aldrei. Þess eru
dæmi að menn sem hættu, hefðu
fengið fullan bata af þeim sjúk-
dómum sem reykingamar yllu,
t.d. lungnakrabba, en það tæki
oft a.m.k. 15 ár.
Á síðasta ári létust 30.000
manns í Englandi og Wales úr
lungnakrabba, að vísu mikið af
þvi gamalt fólk, en þó stór hluti
ungt fólk sem annars hefði átt
langa ævi fyrir höndum.
Á síðustu 20 árum hefur með-
alneyzla tóbaks minnkað í Bret-
landi, en kvenmenn virðast þó
reykja meir en áður. Magn það,
sem menn reykja á dag ræður
úrslitum, þannig tekur sá sem
reykir 20 vindlinga á dag 10 sinn
um meiri áhættu en sá sem reyk-
ir 10. Það er áætlað að 20%
fjarvista frá vinnu í Bretlandi
stafi af áhrifum tóbaks.
Sir George sagði að ekki
segði þó lungnakrabbinn alla
söguna, því að margir aðrir sjúk
dómar stafa af reykingum, t.d.
65 ára
VALDIMAR Bjömsson, fjármála
róaherra Minnesotafyikis i Banda
rSkjuwum, er 65 ára í dag. —
Heimilisfanig hans er: 2914 — 46
th Ave., Minneapolis, Minnesota.
hjartveiki og lungnakvef. Hann
sagði að um % af öllum tilfell-
um langvinns lungnakvefs, væru
af völdum réykinga og slikt
lungnakvef gerði menn að ör-
yrkjum.
í sambandi við varnir í þessu
efni, sagði sir George, að menn
yrðu að hætta að hugsa aðeins
um sjálfa sig, því t.d. á heimilum
þar sem reykingar eru viðtekinn
hlutur, getur það haft mjög var
hugaverð áhrif á börn, og hvatt
þau til að reykjsf sjálf. Hann
sagði að lítið væri um góð lyf
til þess að venja .menn af reyk-
ingum og fræðsla næði einnig
skammt, því að menn vilja ekki
óþægilega fræðslu. Það hefði þó
reynzt vel, að menn taki upp
annan vana í stað reykinga til
dæmis sveskjuát, þvi reykáng-
ar eru hjá flestum ekkert annað
en vani, slæmur vani. Land-
læknirinn sagði að reykingar
væru títt notaðar sem hjálpar-
tæki í samskíptum manna á
milli; menn mætist yfir sígarettu.
En það þurfi að koma því inn hjá
fólki, að þegar það býður mánn
eskju sígarettu, er það hið sama
og rétta henni líkkistu.
Sir George nefndi að hann
hefði komið þennan dag á tré-
smíðaverkstæði að Reykjalundi,
og þar hefði verið skilti sem
bannaði reykingar vegna eld-
hættu. Hann stakk upp á því, að
slíkum skiltum yrði komið upp
víðar, því þau sönnuðu að menn
gætu vel verið án tóbaks. Hann
mælti með hömlum, en ekki bönn
um.
— En það sem er langmikil-
vægast, er að koma þeirri hugar-
farsbreytingu á í samféilaginu,
að þar séu reykingar ekki eðli-
legur hlutur, sagði sir George.
Að ilokuim sagði sir Geonge E.
Godber, að dvöl hans hér væri
liður í mjög ánægjulegum og
nytsamlegum samskiptum heil-
Hamvas, Anna og Miklos, Csik. (Ljósm. Sv. Þorm.),
Námskeið fyrir söng-
kennara og fóstrur
NÁMSKEIÐI fyrir söngkennara
og fóstrur lauk á föstudag.
Var námskeið þetta haldið í Tón-
listarskólanum fyrir kennara og
fóstrur og íóstrunemar viðs veg-
ar að af landinu.Voru þátttakend
ur um 90 alls. Kennarar voru
fengnir frá Ungverjalandi og
voru það hjónin Hamvas,
Anna og Miklós, Csik. Þau eru
mjög framarlega í sínum grein-
um í heimalandi sínu og kenna
eftir kerfi Zoltán-s Kodály, sem
notað hefur verið undanfarin 25
ár og byggist á þjóðlögum. Er
uppbygging þessa kerfis talin
heppileg, hvað snertir tónlistar-
fræðslu, sögðu hjónin.
Hann er 'skólastjóri í tónlistar-
grunnskóla í Búdapest (þar er
tónlist kennd í kiukkustund dag-
lega í stað tveggja stunda á viku
í öðrum skólum), auk þess, sem
60—80 börn læra þar aukalega
á eitt eða fleiri hljóðfæri. Frúin
kennir i sams konar skóla í Búda
pest, og er auk þesa æfingakenn-
ari, þ.e. tekur við tónlistarkenn-
aranemum til uppfræðslu og æf-
inga í skóla sínum.
Hérna hafa hjónin skipt með
sér vérkefnum, hún hefur kennt
fyrri hluta dags, hann síðari hlut
ann.
Áður en þau komu hingað
fengu þau sent allt íslenzkt söng-
kennsluefni til athugunar, svo að
kennslan mæti betur grundvall-
ast á því. Sögðu þau, að kerfið
væri nokkurs konar tónlistarmál
fræði, sem síðan teygðist út í að-
lögun og aðhæfingu nemandans
við tónlistarkennslu heimalands-
ins.
Aðspurð, hvemig „50 fyrstu
söngvar“, sem hér er kenndir
væru að tónlistargildi, kváðu
þau þessa bók vel upp byggða
til kennslu.
Þau sögðu einnig, að í Ung-
verjalandi færu núna fram rann-
sóknir á því, hvemig tónlist
þroskaði aðra námshæfifleika og
greind nemandans (í öðrum
greinum). Væri full snemmt að
gera sér fulla grein fyrir árangri
þeirra, og engar tölur hægt að
nefna i þeim efnum, en greini-
legt væri, að hæfileikar til tungu
málanáms og stærðfræði ykjust,
auk þess, sem börnin næðu betra
jafnvægi og fengju mikla útrás í
tónlistamámi sínu.
Færeyingum
fagnað innilega
FÆREYSKI leikflokkurinn
rá Havnar sjónieikarfélagi
rumsýndi Uppi i eini eiki-1
andi eftir Jens Pauli Heine- (
en í fyrrakvöld við húsfylli {
g mjög góðar undirtektir
horfenda. Voru leikararnir
dappaðir margoft fram í
íikslok og færð blóm. Höfund
rinn var viðstaddur sýning-
una.
1 hófi síðar um kvöldið i
Iðnó færðu Sjónleikarmenn
Leikfélagi Reykjavíkur að
1 gjöf stórt landslagsmálverk
I frá Færeyjum, en LR gaf
Havnar sjónleikarfélagi rit-
safn Kambans.
1 kvöld verður síðasta sýn-
ing á Uppi í eini eikilund, en
uppselt varð á allar sýning-
1 arnar strax á föstudag.
Sir George E. Godber.
brigðisþjónustu Englendinga oglir á heimsmælikvarða, og það
ísiendinga. Hann sagði að hér væri margt sem hann hefði lært
væru heilbrigðismál í ótrúlega og myndi flytja með sér heim iál
góðu horfi, t.d. væru berklavarn- ' Englands.
Eldeyjarförin frek-
legt brot á lögum
— segir í ályktun
N áttúru verndarráðs
Blaðinu barst í gær eftirfar-
andi frá Náttúruvemdarráði:
„Á FUNDI Náttúruverndarráða,
þann 25. ágúst 1971, var rætt um
för Árna Johnsen og fél-aga til
Eldeýjar, svo og umamæli hans
varðandi samia efni í dagblaðinu
Vísi, fimimtudagirm 19. ágúst
1971.
Vegna framangreinds telur
NáttúruverndaTTáð ástæðu til að
táka eftirfarandi fram:
1 Lögbirtingablaðinu, 16. mai
1960, birtist svofelld auglýsing:
„Náttúruvemdarráð gerir kunn-
ugt: Saimikvæmt heimild í c-lið
1. gr. laga um náttúruvernd hef-
ur náttúruvemdarráð ákveðið að
lýsa Eldey út af Reykjanesi seim
friðland.
Þar sem telja verður mikil-
vægt, að friðlýsa Eldey sakir
sérstæðs fuglalífs, er hér með
lagt bann við því að ganga á
eyna án sérstaks leyfis náttúru-
verndarráðs, svo og að ræna þar
eða raska mokkrum hlut.
Jafnframt eru öll skot bönnuð
nær eynni en 2 km, mema nauð-
syn beri til, og bannað er að
hafa eyna að skotmarki, hvort
— Námskeið
Framhald af bls. 16.
aldri til að mæta daglega og fór
þá fram sýnikennsla.
Heimir Áskelsson er fulltrúi
fræðslumálastjóra á þessu nám-
skeiði og tjáði hann Morgun-
blaðsmönnum í gær, að mestur
hluti þeirra kennara, sem nú
sækja námskeiðið, hefði elkki
sótt slíkt námskeið áður. Stór
hluti þessara kennara er utan
af landi og sagði Heimir, að nú
hefði verið tekin upp sú nýjung,
að borga þeim kennurum dagpen
inga, sem sæktu þetta námskeið
utan af landsbyggðinni, og væri
þannig reynt að jafna aðstöðu-
mun þeirra og kennara, sem búa
á höfuðborgarsvæðinu.
heldur er af landi, sjó eða úr
lofti.
Þeir, sem brotlegir gerast við
ákvæði þessa, úrakurðar, verða
látnir sæta ábyrgð samkvæmt
33. gr. laga nr. 48/1956, um nátt-
úruvernd.
Samkvæmt síðustu málsgrein
35. gr. áðurnefndra laga, falla
lög nr. 27/1940, um friðun Eld-
eyjar, úr gildi við birtingu þessa
úrskurðar.
Ásgeir Pétursson
Gunnar Vagnsson“.
Þau rök, sem liggja til þess að
Náttúruverndarráð friðlýsir Eld-
ey, eru fyrst og fremist þau, a<5
í Eldey munu um varptímann.
vera um 15 þúsund súlupör. Álit-
ið er, að hér sé um að ræða ekta
stærstu, ef ekki þá stærstu, sam-
felldu súlubyggð sem þekíkt er.
Friðlýsing þessi hefur verið
stranglega haldin fram til þessa,
enda þótt óskir hafi komið fram
um að mega klífa eyjuna. Með
bréfi, dags. 28. júní 1970, sótti
Páll Steingrímsson, ásamt fleiri
Vestman.naeyingum, þar á meðal
Árna Johnsen, um leyfi til að
klífa Eldey, en var synjað. Síðar
um sumarið sótti Árni Johnsen
um leyfi til að klífa Eldey. Var
sú umisögn tekin fyrir á fundí
ráðsins 5. ágúst 1971 og afgreidd
á eftirfarandi hátt:
„Munnleg beiðni frá Árna
Johnsen um að fara í Eldey, og
skrifleg mótmæli frá Þorsteimi
Einarssyni gegn því að farið
verði í eyna.
Saimþykkt var að synja öllum
beiðnum um landgöngu í eyj-
una“.
Ártna Johnisen var tilkynmt
þessi ákvörðun munnlega.
Náttúruvemdarráð telur, að
umrædd för til Eldeyjar sé frek-
legt brot á iögum nr. 48/1956 um
náttúruvernd. Ráðið hefur því
vísað málinu ttl menntamála-
ráðuneytisinfl til frekari meðferð
ar.
Birgir Kjaran
Gtiðmundur E. Sigvaldason“.
Aukið samstarf í
norrænum símamálum
Á NORRÆNNI siímaimálaráð-
stefnu, sem lauk í Reykjavík í
fyrradag var samþykkt að auika
til muna samstarf norrænna
símamálLa að sögn Jóns Skúlason
ar póst- og siímamiálastjóra. 27
útHendin.gar sátu ráðstefnuna,
sem stóð í 4 daga og var haldin
að Hótel Esjiu. Þar var m. a. ræU
uim ýmsa þætti samstarfs á sviðí
símamáila og væn>tanlegar nýj-
unigar, svo sem gervihnetti og
fleira. Ýmis saimtök og stofnanir
á Norðurtöindiuim áttu fullitrúa á
ráðstefnunni.
*