Morgunblaðið - 29.08.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1971
Otgafandi hf. Árvakur, Reykj'avík.
Framkvaemdastj'óri Haraidur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjóifur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfuiltrúi Þorbjðrn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritsljóm og afgreiðsla Aðalstræti S, sími 10-100
Augtýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
ÞEIR HAFA ENGIN RÖK
¥ Lesbók Morgunblaðsins í
dag birtist afar fróðleg
grein um olíuvinnslu í Norð-
ursjó, nánar tiltekið í land-
grunni Noregs. í grein þess-
ari er gerð ítarleg og nákvæm
grein fyrir olíufundinum í
Norðursjónum og þeim regl-
um, sem Norðmenn hafa sett
varðandi olíuvinnslu á þeirra
landgrunni svo og samningum
þeirra við erlend olíufélög.
Það eru fimm lönd, sem
skipta á milli sín Norðursjáv-
arbotninum, Noregur, Bret-
land, Danmörk, V-Þýzkaland
og Holland.
Hið mikla olíuævintýri,
9em nú er að hefjast í Norð-
ursjónum, leiðir hugann
óhjákvæmilega að þeirri bar-
áttu, sem við Íslendingar
eigum í, til þess að tryggja
yfirráð okkar yfir auðlindun-
um í hafinu yfir landgjrunn-
inu. V-Þjóðverjar flg Bret-
ar, sem senda fiskiskip sín til
veiða á fslandsmið, telja
auðvitað sjálfsagt, að það sé
þeirra réttur að hagnýta
þær auðlindir, sem felast
kunna á hafsbotni í land-
grunni þeirra í Norðursjón-
um. Báðum þessum þjóðum
mundi áreiðanlega þykja það
fáránlegt, óréttlátt og í alla
staði brot á alþjóðlegum lög-
um og reglum, ef við íslend-
ingar tækjum okkur skyndi-
lega til og ákvæðum að hefja
olíuvinnslu í þeirra land-
grunni í Norðursjónum.
Hins vegar virðist svo, sem
þessum tveimur þjóðum og
raunar ýmsum fleiri, þyki
það óhóflegar kröfur af okk-
ar hálfu, þegar við nú krefj-
umst þess að hagnýta einir
þær auðlindir, sem eru í haf-
inu kringum ísland yfir land-
grunninu. Óneitanlega væri
býsna fróðlegt, ef einhverjir
talsmenn þessara tveggja
ríkja vildu gera svo vel að
skýra það út fyrir íslending-
um, hvaða munur er á því að
nýta auðlindir á hafsbotni
landgnmnsins eða auðlindir
í hafinu sjálfu yfir land-
grunnssvæðinu. Slíkar skýr-
ingar hafa enn ekki komið
fram. Vel má vera, að mál-
svarar þessara tveggja ríkja
mundu vísa til þess, að fiski-
skip þeirra hefðu svo lengi
hagnýtt sér auðlindir okkar,
að þau hafi unnið sér hefð og
sögulegan rétt til þess að
halda því áfram. En slíkar
röksemdir gagna lítt.
Þótt Bretar hafi um aldir
hagnýtt sér ýmis auðævi,
sem finna má í ríkjum
Afríku, veitir sú sögulega
staðreynd þeim engan rétt'til
þess að halda því áfram, nú
þegar Afríkuríkin hafa varp-
að af sér oki nýlenduvaldsins
og tryggt sjálfstæði sitt. Það
þýðir ekki lengur fyrir Breta
að koma til þessara ríkja og
segja, að þeir eigi sögulegan
rétt til að hagnýta sér auð-
lindir þeirra. Þeim yrði vísað
á dyr. Hvers vegna skyldu
þeir þá komast upp með slíka
framkomu við okkur íslend-
inga?
Raunar er það furðulegt,
að svo vel upplýst og mennt-
uð þjóð, sem þekkt er fyrir
siðfágun um víða veröld, þar
sem eru Bretar, skuli leyfa
sér að halda þeim röksemd-
um á loft, sem þeir gera í
þessu máli. Miklu fremur er
hægt að segja, að við íslend-
ingar höfum sýnt Bretum
ótrúlega mikið umburðar-
lyndi að leyfa þeim að fiska
svo lengi á okkar miðum. I
þessum efnurn skipta í raun-
inni ekki máli þær fullyrð-
igar Breta, að fiskistofnar á
Íslandsmiðum séu ekki í
hættu. Við erum þar á öðru
máli, en jafnvel þótt svo
væri ekki, gefur það Bretum
engan rétt til að halda áfram
að ausa upp gulli úr fiskinám-
unum við ísland. Vissulega
gera íslendingar sér grein
fyrir því, að röskun verður á
högum brezkra fiskimanna
og útvegsmanna, þegar fisk-
veiðitakmörkin hafa verið
færð út í 50 sjómílur. En
skyldi brezka heimsveldið
ekki hafa orðið fyrir meiri
röskun en þeirri á síðustu
áratugum, er nýlenduveldi
þeirra hefur fallið og þeir
hafa orðið að hætta þeim sið
að hagnýta auðlindir annarra
þjóða? Nei, í þessu máli hafa
hvorki Bretar né aðrar þjóðir
nokkur rök og þeim væri
sæmst að viðurkenna það og
fallast á rétt þessarar fá-
mennu og tiltölulega snauðu
þjóðar til þess að hagnýta
sínar eigin auðlindir.
Færeyskur leikflokkur í heimsókn
¥Tm þeæar mundir er stadd-
ur hér á landi færeyskur
leikflokkur, sem sýnir hér
færeyskt leikrit. Þetta mun
vera í fyrsta skipti, sem Fær-
eyingar koma hingað í leik-
för, en Leikfélag Reykjavík-
ur fór fyrir nokkrum árum
með leikflokk til Færeyja.
Koma hins færeyska leik-
flokks til íslands er okkur
alveg sérstakt ánægjuefni.
Samskipti íslendinga og Fær-
eyinga hafa verið alltof lítil
til þessa, en þau eru nú að
aukast bæði á sviði viðskipta,
V&J
UTAN ÚR HEIMI
Pappírsfarganið hjá S.t*.:
Starfsemin er að
drukkna í skjölum
DAG hvern (og stundum
tvisvar á dag) ekur gríðar-
stór, tómur vörubíll að Palais
des Nations í Genf og hefur
táknrænan kúst, sem skagar
fram af þakinu. Vörubíll þessi
er drekkhlaðinn pappírsrusli,
sem áður hefur verið þjapp-
að saman í sekki i nýtízku-
legri vél, sem er í kjallara
þessa aðseturs Sameinuðu
þjóðanna. Kústinn nota hin-
ir þrifnu svissnesku verka-
menn til að sópa upp ræm-
um og tjásum, sem hafa dott-
ið úr sekkjunum.
Þetta gefur aðeins örlitla
innsýn í „skjalasprenginguna"
sem tekin er til meðferðar í
enn einu skjalinu (130 bls.)
sem Allsherjarþing S.Þ. mun
taka til umræðu er það kem-
ur saman nú í september.
Þar kemur í ljós, að árið
1970 „létu samtökin prenta (á
öllum tungumálum) meira
en 867.880 blaðsíður af skýrsl-
um og skjölum og kostnaður-
inn var um 29 millj. dollara.
Hvert aðildarríki varð í orði
að „melta“ um 600 síður á
dag, laugardagar og sunnu-
dagar meðtaldir. . . . Kostn-
aðurinn við þessa skjalaút-
gáfu hefur aukizt um 10%
á ári síðan 1968.“
Heildarmagn skjala S. Þ.
heldur áfram að vaxa um
2.3% á ári, þrátt fyrir marg-
endurteknar beiðnir Allsherj-
arþingsins um að hægt verði
á ferðinni. 1 skýrslunni segir:
„Ef svona heldur áfram, þá
mun talan um 1980 verða
1.100.000 bls. . . . Þótt ástand-
ið sé nú óviðráðanlegt, yrði
það þá orðið beinlínis fárán-
legt."
Lester B. Pearson, fyrrum
forsætisráðherra Kanada og
forseti Allsherjarþingsins hef
ur sagt: „Sameinuðu þjóðirn-
ar eru að drukkna i eigin orð-
um og kafna í eigin skjöl-
um.“
Skýrslan, sem sjálf er æði
margorð, segir að nú sé
„mettunarstigi náð og meir
en það, og samkvæmt lögmál-
inu ætti nú að fara að draga
úr magninu aftur. Til þess að
samtökin geti þjónað hlut-
verki sínu i framtíðinni, er
það mikilvægt að þau verði
ákveðin í að binda í eitt skipti
fyrir öll enda á þetta, og
koma á strangri en skynsam-
legri minnkun skjalamagns-
ins sem hinar ýmsu stofnanir
innan samtakanna hafa þörf
fyrir og senda frá sér.“
Fjárhagshliðin er einnig
furðuleg. Það fjármagn, sem
eytt var í skjalaframleiðslu
hækkaði, samkvæmt fjárlög-
um SÞ, úr rúmum 24.000.000,00
dollara árið 1968 upp í rúrna
29.000.000,00 dollara 1970, en
hér eru ekki meðtalin höfund-
arlaun og önnur þjónusta
við skjalagerðina. Þessi kostn
aður er falinn undir ýmsum
yfirskriftum á fjárlögunum,
en varlega áætluð tala um
kostnað við gerð uppkasts og
undirbúning að útgáfu skjals
á fjórum tungumálum árið
1970 er 140 dollarar (um 12300
ísl. kr.) á hverja blaðsíðu, en
það þýðir að þessi umrædda
skýrsla hafi sjálf kostað
a.m.k. 18.200 dollara.
Hið önnum kafna starfslið
samtakanna er oft alvarlega
á eftir áætlun, vegna þessar-
ar skriðu af skjölum, sem á
það fellur. Aðeiris 17.5% af
hinum 200 skjölum, sem út-
gefin voru fyrir ýmsar nefnd-
ir, voru tilbúin þegar þingið
kom síðast saman. Þetta hafði
það í för með sér að sumar
nefndanna urðu að fresta
störfum sínum og sumir dag-
skrárliðir voru afgreiddir áð-
ur en tilheyrandi skjöl voru
fáanleg. Til dæmis hófust um-
ræður um eitt atriði 13. nóv.,
þótt viðeigandi upplýsingar
kæmu ekki út fyrr en þrem
vikum síðar. Áttatíu prósent
skjalanna koma svo seint út
að nefndir hafa aðeins tíma
til að renna augum yfir þau
áður en ákvarðanir eru tekn-
ar. Skýrslan segir: „Þar af
leiðandi verður meðferð mála
hroðvirknislegri og gefur af
sér minna og minna af upp-
byggilegum niðurstöðum,þeim
mannafla og fjármagni sem
veitt er i framleiðslu þessara
skjala er í sívaxandi mæli
á glæ kastað, — oft á kostn-
að annarrar og árangursrík-
ari starfsemi; þarna er stífla
í starfsvél Sameinuðu þjóð-
anna.“
Skýrslan segir að „eina
raunhæfa leiðin til að ná við-
unandi árangri er að nota
kvótakerfi í hverri deild, sem
Allsherjarþingið endurskoð-
ar og samþykkir formlega,
ásamt kerfisbundinni bókun
I fjárlagaskjölunum." Þannig
gerir skýrslan ráð fyrir 15%
minnkun magns þegar í stað,
og endanlegt takmark er
50% minnkun miðað við töl-
urnar frá 1970.
Einnig mælir skýrslan með
því, að Allsherjarþingið sitji
í 10 vikur í stað 14 vikna eins
og nú er, og að aðalnefnd-
irnar starfi aðeins I 8 vikur.
Áætlun yfir starfsemina
byggð á bráðabirgðaskrá
á að dreifa a.m.k. 30 dögum
áður en þingið hefst. Ræðu-
menn eiga að takmarka lengd
yfirlýsinga við ákveðið há-
mark, og sennilega verður
óvinsælasta tillagan sú, að
lengja vinnuvikuna og halda
fundi á laugardögum til að
halda lengd þingsins innan
settra marka.
(Observer —
öll réttindi áskilin).
Myndin er tekin í gær á nams keiðinu, þegar fram fór sýnikenn sla.
(L)ósm. Mbl.: Sv. Þorm.)
Enskukennarar á námskeiði
NÁMSKEXÐ fyrir enskukennara,
sem haldið er á vegum mennta-
málaráðuneytisins og Eræðslu-
málaráðs, hófst þann 16. þ.m. og
því lýkur þann 31.
Forstöðumaður námskeiðsins
félagsmála og menningar-
mála. í rauninni þyrfti leik-
för íslenzkra leikara til Fær-
eyja og færeyskra til íslands
að vera árlegur viðburður og
er W. R. Lee, sem er ritstjóri
hins þökkta fagtímarits „Engl-
ish Language Teaching" og for-
maður alþjóðasambands ensku-
feennatra, sem Félag íslenzkra
enskukennara er aðili að.
gæti áreiðanlega leitt til enn
víðtækara samstarfs í menn-
igarmálum. Hinir færeysku
leikarar eru sérstakir aufúsu-
gestir á íslandi.
Þetta er fimmta námskeiðið
sem hann er viðriðinn hér á
landi, en hin voru haldin 1959,
1961, 1964 og 1969.
Að þessu sinni sækja nám-
skeiðið um 40 kennarar víðs veg-
ar að af landinu og stendur það
yfir frá kl. 9—4 daglega. Nám-
skeiðið er fyrst og fremst mið-
að við kennslu byrjenda
á barnaskólaaldri og var feng-
inn nokkur hópur barna á þeim
Framhald á bls. 2