Morgunblaðið - 24.09.1971, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1971
Útgsfandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvsamdaatjóri Hsraldur Sveinsson.
Rilatjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
AðatoSarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið-
HAGKVÆM
¥ Tndanfarna daga hafa nokkr
ar umræður orðið um
virkjunarmál okkar Íslend-
inga í tilefni af þeirri ákvörð-
un stjórnar Landsvirkjunar
að halda áfram undirbúningi
að stórvirkjun í Sigöldu. I
þessum umræðum hefífr því
hvað eftir annað verið haldið
fram, að orkusölusamningur-
inn við álverið hafi verið ó-
hagkvæmur. Þetta er fjar-
stæða, sem margsinnis hefur
verið hrakin en engu að
síður er ástæða til að minna
á nokkrar staðreyndir.
Þegar fjallað er um Búr-
fellsvirkjun og álsamningana
og Sigölduvirkjun nú verður
að hafa í huga að bygging
Búrfellsvirkjunar á sínum
tíma var miklu meira átak en
Sigölduvirkjun og með Búr-
fellsvirkjun var orkufram-
leiðsla Landsvirkjunar aukin
hlutfallslega miklu meira en
með Sigölduvirkjun nú. Bygg
ing Búrfellsvirkjunar var
stórátak í virkjunarmálum,
grundvöllur þess að áfram
yrði hægt að halda á braut
stórvirkjana og þetta átak
hefði ekki verið mögulegt
nema með orkusölusamningn-
um við álverið í Straums-
vík.
í viðtali, sem Morgunblaðið
átti við Jóhann Hafstein, for-
mann Sjálfstæðisflokksins
snemma í september gerði
hann m.a. að umtalsefni
hVersu hagkvæmir samning-
amir um orkusölu til álvers-
ins og byggingu þess hefðu
verið. Jóhann Hafstein sagði
m.a. er hann var spurður um
hagkvæmni orku sölusam n-
ingsins:
„Ég skal aðeins tæpa á
nokkmm staðreyndum. Hann
tryggði lántökumöguleika til
Búrfellsvirkjunar, hann
tryggði landsmönnum miklu
Góðir
\ morgun koma hingað til
lands tveir góðir gestir,
Eingr Gerhardsen, fyrrver-
andi forsætisráðherra Noregs
og Tage Erlander, fyrrver-
andi forsætisráðherra Sví-
þjóðar. Munu þeir taka þátt
í umræðufundi á sunnudag.
Einar Gerhardsen og Tage
Erlander em í hópi virtustu
stjómmálamanna Norðurland
anna og báðir hafa þeir átt
ríkan þátt í að móta Norður-
lönid nútímans, velferðarþjóð-
félög, sem vakið hafa aðdáun
víða um heim, en eiga vissu-
lega við sín vandamál að etja
eins og aðrir. Báðir hafa þeir
dregið sig út úr eldlínu stjórn
0RKUSALA
ódýrari raforku en ella, raf-
orkan er greidd í erlendum
gjaldeyri og álverið skuld-
bundið til greiðslu rafork-
unnar, hvort sem hún er not-
uð eða ekki, en vegna erfið-
leika á álmarkaði nú, hafa
álbræðslur sums staðar lok-
að og aðrar dregið úr fram-
leiðslu. Tekjur af raforkusöl-
unni til álbræðslunnar munu
á 2 ámm nema um 6500
milljónum króna eða 74 millj.
dollara. Samtals munu gjald-
eyristekjur af sölu rafmagns
til álbræðslunnar og skatt-
gjald hennar í 25 ár nema um
11000 milljónum króna eða
hátt í þrefallt hærri upphæð
en allur stofnkostnaður Búr-
fellsvirkjunar. Gjaldeyris-
tekjur af sölu rafmagns til
álbræðslunnar og skattgjalds
munu fyrstu 15 árin nægja
til þess að endurgreiða öll lán
vegna Búrfellsvirkjunar með
7% vöxtum.“
Þessi ummæli Jóhanns
Hafstein, gefa einkar glögga
mynd af því hversu hag-
kvæmur samningurinn um
byggingu álversins og orku-
sölu til þess er okkur Íslend-
ingum. Má það furðu gegna,
að enn skuli til menn, sem
reyna á allan hátt að ófrægja
þennan samning og þær fram
kvæmdir, sem af honum
leiddu. Bygging Búrfells-
virkjunar og álversins hefur
ómetanlega þýðingu fyrir
framtíðaruppbyggingu fjöl-
breyttra atvinnuvega í þessu
landi. En þess skyldu menn
einnig minnast, að þessar
framkvæmdir veittu þúsund-
um manna atvinnu á erfiðum
tímum í atvinnumálum okkar
fslendinga. Atvinnuleysið
sem herjaði á okkur um skeið
hefði verið enn erfiðara við-
ureignar en raunin varð á, ef
þessara framkvæmda. hefði
ekki notið við.
gestir
málanna í heimalöndum sín-
Um en báðir njóta þeir
óvenjulegs trausts heima fyr-
ir og erlendis.
Við íslendingar stöndum í
margvíslegri þakkarskuld við
þessa tvo menn, sem
hvað eftir annað á undan-
förnum árum hafa beitt
áhrifum sínum íslendingum í
hag. Er okkur fagnaðarefni,
að þeir hafa tekizt ferð á
hendur til íslands. Hingað
koma margir góðir gestir en
heimsókn þessara tveggja
mætu stjómmálaskörunga er
óvenjulegur og ánægjulegur
viðburður.
Sveinn Kristinsson;
Skákþáttur
■im
Nýjasta skák Spasskys og Fischers
FLESTIR munu gera ráð fyrir
því, að Fischer fari með sigur af
hólmi í einvíginu við Petrosjan,
sem hefst í Buenos Aires 30.
sept. nk. — Hitt greinir menn
fremur á um, hvo-rt Petrosjan
heppnist að vinna eins og eina
skák.
En þegar kæmi að heimsmeist
araeinvígi milli Fischers og Spass
kys, sem yrði þá í apríl nk., þá
myndi fleirum þykja leika meiri
vafi á um úrslitin. Veldur þar
líklega mestu um, að Fischer hef
ur aldrei unnið skák gegn Spass
ky um dagana, en hins vegar
tapaði þremu.r (á ellefu ára tíma
skeiði). Gera ýmsir sér í hugar-
lund, að þetta kunni að hafa ein
hver sálræn áhrif á Fischer, er til
einvígisins kemur, en einvígi eru
líklega öðrum keppnisformum
fremur viðkvæm fyrk sálrænum
áhrifum.
Hvað sem um það er, þá hafa
menn nú mikla tilhneigingu tii
að ætla, að einvígi milli þessara
garpa verði mjög tvísýn viður-
eign, og engan hefði ég heyrt
gera því skóna í alvöru, að
Fischer vinni þar allar skákirn-
ar, enda yrði hann þá að vinna
13 fyrstu skákirnar — Slíkt ger-
ist ekki.
En nú skulum við líta á nýj-
ustu skákina, sem garpar þessir
hafa teflt sín á milli, en það var
á Olympíuskákmótinu i Vestur-
Þýzkalandí í fyrra sumar. —
Kannski sjá glöggir menn á tafl
mennskunni, hvernig heimsmeist
araeinvígi þeirra í milli muni
lykta. — Alla vega sýnir hún, að
Fiseher kunni fyrir ári síðan að
tapa skák fyrir Spassky. Bara að
hann hafi nú ekki gleymt því í
millitíðinni.
Hvítt:
SPASSKY
Svart:
FISCHER
Griinfeldsvörn.
1. d4 Rf6,
2. c4 g6
3. Rc3 d5
(Venjulega leikur Fischer hrein-
•ræktaða Kóngs-indverska vörn
gegn drottningarpeði, en bregður
þó stundum fyrir sig Grúnfelds
vörn, sem er mjög eðlisskyld fyrr
nefndu vöminni. Taflið verður þó
yfirleitt ekki eins lokað í Grun-
feldsvörn og Kóngs-indve'rskri
vörn).
4. cxd5 Rxd5
5. e4 Rxc3
(Stundum er riddaranum leikið
til b6, en sá leikur er tæplega
betri, þótt hann styrki að vísu
ekki eins mikið peðamiðborð
hvíts. En bæði er það tímatap
fyrir svairtan og eins stendur
riddarinn ekki sé-rlega vel á b6).
6. bxc3 Bg7
7. Bc4 c5
8. Rg-e2 Rc6
9. Be3 o-o
10. 0-0 Dc7
(Hér var hins vegar lengi vel
mjög í tízku að leika að leika 10.
í staðinn góð sóknarfæri).
11. Hcl Hd8
12. h3 b6
13. f4 e6
14. Del Ra5
15. Bd3 f5
16, g4! —
(Þessi djarfi leikur Spasskys er
eina leiðin til að tefla til vinn-
ings. Hann neyðir eiginlega Fisch
er til að drepa strax á e4, en við
það fær hann stakt peð á e6.
Við sjáum síðar hverju öðru
mikilvægu hlutverki peðið á g4
fær að gegna. — Hins vegar hefur
Fischer lipra stöðu, sé á heildina
litið, heldur t.d. uppi þrýstingi
gegn d4 og riddarinn á a5 fær
nú góðan reit á c4 — vanddæmd
staða).
16. — fxe4
17. Bxe4 Bb7
Námstími Heyrnleys-
ingjaskólans lengdur
AÐALFUNDUR Foreldra- og
styrktarfélags heyrnardaufra var
haldinn að Hótel Esju dagana 11.
og 12. þessa mánaðar.
Fundinn sátu foreldrar heym-
ardaufra barna víða að af land-
inu. í skýrslu stjómar um starfið
á árinu kom fram, að rneira hefur
verið unnið að málum fulltíða
heyrnardaufs fólks en áður.
Haldin var ráðstefna að tilhlutan
félagsins, þar sem um fiimimtíu
heyrnardaufir komu af öllu
landinu, ræddu áhugamál sín og
óskir.
Á ráðstefnunni fékikst mikil
vitneskja um hagi þessa fólks.
Félagið hafði opna skrifstofu
einu sinni í viku í vetur sem leið
og leitaðist við að veita félags-
mönnum aðstoð.
Félagið hafði góða samvinnu
við Heyrnleysingjaskólann og
nefnd þá, sem fjallar um skipu-
lag á kennslu heymardaufra
barna.
Fyrri dag fundarins fluttu
Gylfi Baidursson, heyrnarfræð-
ingur, og Ólaf ur Bjarnason,
læknir, erindi, þar sem þeir
skýrðu frá niðurstöðum rann-
sóknar, er gerð var á börnum,
fæddum 1964, sem eru með
skerta heyrn af völdum rauðra
hunda.
Seinni daginn sagði Brandur
Jónsson, skólastjóri, frá starfi
Heyrnleysingjaskólans og gat þar
sérstaklega um fyrirhugaða leng-
ingu skólans um 1—2 ár.
Þá flutti Guðmundur Löve,
framkvæmdastjóri, erindi, þar
sem hann kynnti skipulag og
starf Öryrkj abandalagsins.
Fundurinn gerði margar álykt-
anir, m.a. um hugsanlega aðild
að Öryrkjabandalagi íslands og
þjónustu sjónvarpsins við heyrn-
ardauft fólk.
Stjórn félagsins skipa nú þessir
menn: Sigurður Jóelsson, kenn-
ari, formaður; Jóhann G. Berg-
þórsson, verkfræðingur, ritari;
Ásgeir Axelsson, vélvirki, gjald-
keri; Vilhjálmur Vilhjálmsson,
deildarstjóri, varaformaður; Há-
kon Tryggvason, kennari, með-
stjórnandi.
18. Rg3 Rc4
19. Bxb7 Dxb7
20. Bf2 Dc6
21. De2 cxd4
22, cxd4 b5
23. Re4! —
(Þessi leikur er táknrænn fyrir
stil og skapgerð Spasskys. f stað
þess að valda enn frekar peðiö
á d4 og gefa svörtum þar með
frumkvæðið í sínar hendur, þá
kýs hann að hefja þegar gagnað
gerðir og láta peðið á d4 af hendi.
— Þessi riddari á eftir að verða
máttugur maður í taflinu, enda
e.r Spassky þekktur að því að
vera einkar kænn að stýra ridd
urum).
23. — Bxd4
24. Rg5 Bxf2f
25. Hxf2 Hd6
26. Hel Db6
27. Re4 Hd4
28. Rf6f Kh8
(Ljóst er, að fall svarta kóngs
biskupsins hefur veikt verulega
stöðu svarta kóngsins og notfær
ir Spassky sér það á meistara-
legan hátt, þrátt fyrir það, að
kóngsstaða hans sjálfs virðist nú
ekki ailltof traust. Það verður
banabiti Fischers, hve hræðilega
sterkur maður riddarinn á f6 er).
29. Dxe6 Hd6
(Ekki munar miklu, að Fiseher
hefði unnið, með því að leika 29.
— Hdl og hvítur virðist missa
mann, hverju sem hann leiku>r.
Einn varnarleik á hann þó, og er
sá raunar banvænn fyrir svart-
an. Það er 30. Df7! Hvítur fóm-
Spassky
— cxd4, 11. cxd4, Bg4. 12. f3, Ra5,
13. Bd3, Be6, 14. d5! o.s.frv. —
Hvítur fórnar skiptamun, en fær
Fischer
ar þannig hrók, en kóngur hans
losnar með lagi undan skákun-
um og að því loknu væri svart-
ur óverjandi mát! — Eigi er allt
sem sýnist í skák. — Já vel á
minnzt: er nú ekki riddarinn á
f6 dauðans matur. í fljótu bragði
virðist svo. En sem sagt: Eigi er
allt sem sýnist, eins og brátt kem
ur fram).
30. De4! —
(Þessi einfaldi millileikur bjarg
ar öllu og „festi.r“ riddarann á
f6. Nú hefði Fischer trúlega leik
ið sterkast: 30. — Ha-d8, og hef
ur hann þá óneitanlega talsvert
mótspil og úrslitin varla einsýn.
— Eftir leik þann, sem Fischer
velur, er hins vegar hæpið að
hann eigi sér viðreisnar von).
30. — Hf8?
31. g5 Hd2
32. Hfl Dc7
(Einhvern veginn va-rð að hindra
að hvíta drottningi kæmist til e7)
33. Hxd2 Rxd2
»4. Dd4 Hd8
(34. — Db6 gagnar ekki heldur,
vegna 35. Dxb6, axb6, 36. Hdl
og síðan Hd7, með máthótun á
h7).
35. Rd5f Kg8
36. Hf2 —
(Ekki þýddi að leika 36. Dxd2,
þar sem svartur ynni riddarann
á d5 í staðinn með 36. — Dc5f).
36. — Rc4
37. He2!
(Engin vörn, sem gagnar, er nú
til við hótuninni He7).
37. — Hd«
38. He8f Kf7
39. Hf8f! —
Og eftir þennan þrumuleik gafst
Fischer upp, því eftir dráp á f8
vinnu.r Spassky auðveldlega með
Dh8f og drepur síðan drottning
una.
Lærdómsrík viðureign tveggja
jötna: