Morgunblaðið - 28.10.1971, Blaðsíða 10

I
(
10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 1971
Söguleg atkvæðagreiðsla
í brezka þinginu í dag
EFNA HAGSBVNDA I.AGIfi
Viðræður Breta, Ira, Dana og
Norðmanna hafa sett mark sitt
á umræður um Efnahagsmál
Evrópu undanfarna mánuði.
í>essar viðræður eru komnar á
míBmiunandi stig í hverju þess-
ara landa. Norðmenn írar og
Danir sitja við samningaborðið
við Efnahagsbandaiagslöndin,
en í dag taka þingmenn Breta
afistöðu til málsins.
Stjórn Ihaldsflokksins hefur
tekizt að ná samningi við Efna-
hagsbandalagið og um þennan
samning verða greidd atkvæði í
Neðri málstofu brezka þingsins.
„HVlTA BÓKIN“
Þ>eir skilmálar sem brezka rík
isstjómin hefur komizt að, eru
ar lönd úr Efnahagsbandalag-
ínu, sem æskilegri viðskiptaað-
ila en Breta.
Þeir, sem óttast að Bretar tapi
sjálfstæði sínu við inngöngu er
'bent á, að löndin innan Efna-
hagsbandalagsins hafi haidið
sjálfsákvörðunarrétti sínum og
þjóðemislegum einkennum, á
sama tíma og þau hafi notið
ef aðidd verður samþykkt, eigi
framfærsiukostnaður eftir að
stóraukast í Bretlandí, erient
fjármagn ná yfirtökunum á
heldur illa stöndugum brezkum
iðnaði og fiskimenn frá Efna-
hagsbandaiagslöndunum eigi eft
ir að hreinsa upp allan fisk um-
hverfis landið.
Stefna Efnahagsbandalagsins
Bandalagsþingi eða Bandaiags-
stjóm. Benda þessir aðilar á
upprunalegu hugmyndina um
sameiningu Evrópu, þar sem
markmið er að sameina öil riki
Evrópu í Bandariki Evrópu með
þingi og ríkisstjóm í líkingu við
Bandaríki N.-Ameriku.
Rómarsáttmálinn setur, sem
endanlegt takmark nánara póii-
MAGNUS GUNNARSSON'-
Harold Wilson.
ræddir í skjölum, sem stjórnin
hefur sent frá sér og fengið
hafa nafnið Hvlta bókin.
I hvltu bókinni eru rökin fyr-
ir inngöngu Breta rakin ítar
lega.
Edward Heath forsætisráð-
herra segir m.a. í inngangi að
með þvi að afneita þeim skilmál-
um sem nú standa til boða, þver
brjóti Bretar þá meginstefnu,
sem fylgt hafi verið í brezkum
stjómmálium síðastliðin 10 ár,
sama hvaða ríkisstjóm hafi ver-
ið við völd. Með þvi að ganga
að samningnum afneiti menn
brezku heimsvaldastefnu fortíð-
arinnar og stefni að evrópskri
framtíð.
I „Hvltu bókinni" er lögð
áherzla á, að kostirnir við inn-
göngu í Efnahagsbandalagið yf
irvinni gallana til mikilla muna,
þ.e. ef brezku atvinnulifi tekst
að nýta sér þá möguleika sem
mun stærri heimamarkaður hef-
ur upp á að bjóða.
Mismunurinn á matvöruverði
og framfærslukostnaði milli
Efnahagsbandalagsins og Breta
hafi farið stöðugt minnkandi á
undanförnum árum.
Samhliða hinum efnahagslegu
rökum liggja svo einnig pólitisk
ar röksemdir. Ríkisstjómin
bendir á að með Evrópulöndun-
uim geti Bretar haft vaxandl
áhrif á alþjóðleg stjórnmál, en
ef iandið standi utan við
Evrópu eins og það er orðað,
fari áhrif þess stöðugt minnk-
andi.
Heimurinn sé orðinn svo van
ur stórveldi Rússa og Banda-
ríkjamanna og Kínverjar séu á
hraðri leið með að tryggja sér
sUka stöðu meðal þjóðanna.
Hvað efnahagsmáil varðar
séu bæði Japanir og Efnahags-
bandalagið komin í tölu stór-
velda.
Það er því ekki hægt að
reikna með, að neitt eitt
Evrópuríki geti kveðið sér
hljóðs með nægilegu áhrifavaldi
í framtíðinni.
I bókinni er bent á að lönd í
brezka samveldinu velji nú þeg
ávaxtanna af saunvinnunni, með
auknum afköstum, auknum út-
flutningi, hærri þjóðartekjum
og mjög iitlu atvinnuleysi.
Er tekið fram að 1958, hafi með
altekjur Breta verið þær sömu
og Frakka, V.-Þjóðverja og Bene
luxlandanna og mun hærri en
meðaltekjur ítala. En 1969 hafi
meðaltekjur Breta verið þær
sömu og ítala, en áðumefnd
lönd komin langt yfir Breta.
Andstæðingar aðildar að Efna
hagsbandaiaginu óttast m.a. að
í útvegsmálum m. tiiliti til Breta
og Norðmanna hefur þó ekki
verið endanlega ákveðin.
Þó er sú röksemd, sem mestan
hljómgrunn fær meðal brezkra
kjósenda sú, að með þvi að
ganga inn í Efnahagsbandalag-
ið verði menn mun minna ensk-
ir, welskir eða skozkir eftir inn-
gönguna.
Andstæðingar Efnahagsbanda
lagsins óttast að allar ákvarðan
ir verði teknar í framtíðinni af
nefndum í Brussel eða af
tískt samband, en nú á sér stað.
Skiigreiningin á þessari grein í
sáttmálanum á sér samt eins
marga skýrendur eins og menn-
irnir eru margir.
AFSTAÐA
VERKAMANNAFLOKKSINS
Afstaða Verkamannaflokksins
til inngöngunnar kom mönnum
ekki á óvart. Mikill meirihluti
hinna stærri verkalýðsfélaga
hafa tekið eindregna afstöðu
gegn aðildinni af ótta við að
brezkt athafnalif bregðist ekki
Neðri niálstofa brezka þingsins. Vinstra megin við forsetastólinn eru bekkir stjórnarinnar
stjórnarþingmanna, en hægramegin stjórnarandstæðinga. Efst eru áheyrendapallar. —
og
Hvað verður um EFT A?
í RÚM 10 ár hefur V-Evrópa
verið skipt í tvær efnahags-
heildir, Efnahagsbandalagið
og Fríverzlunarsamtök Evr-
ópu.
Allt frá stofnun EFTA í
nóv. 1959 hafa átt sér stað
viðræður miUi aðildarríkja
þessara tollabandalaga um
frekari samvinnu eða sam-
einingu. Á þetta við bæði
milli bandalaganna og ein-
stakra landa EFTA við Efna-
hagsbandalagið. Nú virðist,
sem 3 aðildarríki EFTA, Bret-
ar, Norðmenn og Danir séu á
mörkum þess að fá aðild að
EBE.
Með tilliti til þeirra reglna,
sem gilda í EFTA, verður
hvert aðildarríki sem hyggst
yfirgefa samtökin að gefa
það til kynna með 12 mán-
aða fyrirvara. Ef samningar
nást, má reikna með að þessi
þrjú lönd muni segja til imi
brottför sína úr EFTA ein-
hvern tímann á árinu 1972
eða í seinasta lagi 1. jan.
1973.
Hvað verður um EFTA?
Það liggja ekki fyrir beinar
áætlanir um að leysa EFTA
upp, svo eftir stendur nokk-
urs konar Mini-EFTA, eins og
það hefur verið kaUað.
Aðildarlöndin, sem eftir
standa, munu haida þetm
fríverzlunarréttindum, sem
EFTA-samningurinn gerir
tilkall til. Sömulelðis má
ætla að löndin í Mini-EFTA
muni að einhverju leyti sam-
ræma afstöðu sína gagnvart
Efnahagsbandalaginu. Þó er
Ijóst að hagsmunir EFTA-
landanna, sem eftir standa
eru alls ekki sameiginlegir
með tilliti til EBE. Sameigin-
Iegt er flestum EFTA-land-
anna að vilja gæta hlutleysis
síns, sem þau telja ekki nægi-
Iega gætt með inngöngu í
EBE.
Viðræður Austurríkis og
EBE um nokkurs kunar auka
aðild, hafa t.d. Ieitt i ljós,
að þar geta aðiiar náð sam-
komulagi um skattamál, en
ef eitthvað er rætt þar fyrir
utan, næst ekki samkomuiag.
Lönd EBE óttast aftur á móti,
að ef um aukaaðild einhverra
landa verði að ræða, verði
þau áhrifalaus á ákvarðanir
EBE, eða aUar ákvarðanir
verði að leggja fyrir landið
með aukaaðild og þess vegna
seinki um of ákvarðanatök-
um hjá bandalaginu um mik-
ilvæg málefni.
Meðan menn bíða eftir
ákvörðun hinna þriggja um-
sækjenda halda öU EFTA-
löndin, sem eftir eru, uppi
samningaviðræðum við Efna-
hagsbandalagið hvert í sínu
lagi. Benelúx-löndin hafa
stungið upp á því, að ef sam-
komulag náist við löndin
3, þá verði samið við ÖU 6
EFTA-ríkin, sem eftir verða
í einu. Hvort af slíku verð-
ur, er erfitt um að spá emn
sem komið er.

Edward Heath.
nægilega skjótt við breyttum að
stæðnm.
Afstaða formanns flokksins
aftur á móti varð mönnum
óvænt umræðuefni. Wilson er
einn af þeim mönnum, sem hef-
ur á seinni árum gerzt stöðugt
meiri talsmaður aðildar Breta að
Efnahagsbandalaginu. Þó hann
hafi farið sér hægt, vitandi um
andistöðuna innan flokksins. Hin
neikvæða afstaða Wilsons hefur
komið á stað innan flokksins
ýmsum vangaveltum. Ýmsir
halda þvi fram að Wilson reyni
umfram allt að halda völdunum
innan flokksins og mun þess
vegna sífellt taka afstöðu með
þeim er hæst láta, í stað þess
að hafa mótandi áhrif á stefnu
flokksins á hverjum tíma.
Aðrir segja að Wilson viljí
haida fram vantrú sinni á þeim
samningum sem stjórn íhalds-
fiokksins hefur komizt að og í
náinni framtið, ef halla tekur
undan fæti fyrir Bretum og þeir
lenda í erfiðleikum, geti hann si
felit vitnað í afstöðu sína frá
1971, líkt og Churehiil gat gert
er hann varaði þjóðina við upp-
gangi Þjóðverja.
Á þingi Verkamannaflokksins
urðu harðar deiiiur um þetta mál
og fékk Wilson andstöðuna við
aðild samþykkta með hlútfail-
inu 5 gegn 1. Þó eru margir
helztu fórustumenn Verka-
mannaflokksins fylgjandi aðild,
svo sem Roy Jenkis, George
Brown og George Thomson,
fyrrum samningamaður Verka-
mannaflokksins fýlgjandi aðild,
bandalagið.
AFSTAÐA
ÍHALDSFLOKKSINS
Afstöðu Ihaldsflokksins hef-
ur verið lýst hér að nokkru á
undan með tilvitnunum í „Hvítu
bókina“.
Forsætisráðherrann Edward
Heath hefur lengst af verið
þekktur fyrir baráttu sína fyrir
aðild Breta að Efnahagsbanda-
laginu. Hann var aðalsamninga-
maður Breta þegar stjórn Mac-
Miillans reyndi inngöngu í Efna-
hagsbandalagið og var neitað
af De Gaulle.
Á landsfundi íhaldsflokksins
fékk Heath stuðning meirihluta
fllokksmanna sinna eða með hlut
fallinu næstum 8 gegn 1, eða
2474 atkvæði gegn 324.
Ýmsir aðilar innan Ihalds-
flokksins eru þó andstæðingar
inngöngu og ber þar hæst þing
manninn Enoeh Powell.
ÚRSLITIN Á FIMMTUDAG
Hver verða úrslitin í dag. Um
þetta geta ekki reyndustu aðil-
ar spáð. Ýmsar starfsvenjur
þingsins gera þingmönnum mis-
munandi erfitt, að fylgja sann-
færingu sinni.
Ákvörðun Heaths forsætisráð
herra um að leyfa þingmönnum
íhaldsflokksins að gera upp við
sjálfa sig, afstöðu sína til þessa
máls, án sérstakrar pressu frá
þingflokknum, kom mönnum
mjög á óvart! Verkamannaflokk
urinn hefur ekki í dag gefið út
slíka yfirlýsingu.
Tilgangurinn hjá Heath er
vafalaust sá að reyna að gera
Verkamannaflokknum erfitt fyr
ir að leggja of mikla pressu á
þingmenn sína.
Fréttaritarar hafa haidið þvi
fram að um 35 þingmenn Ihalds
Framhald á bls. 23