Morgunblaðið - 11.05.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 1972
21
— íslenzk verzlun
Framhald af bls. 17.
á móti verðgæzlu, ef hún er byggð
á skynsamlegum og sanngjöi’num
grundvelli. Vakandi verðskynjun
neytenda er bezta lausnin í þessum
málum að mínu áliti.
G.M.: Hvað er helzt við að glíma
um þessar mundir?
•I.S.Ó.: Auk verðlagsmálanna er
það stærsta málið að íyrirtækin geta
ekki byigigt sig upp fjárhaigslega, m.a.
vegna ákvæða í skattalögum
og vegna hinnar stöðugu verðbólgu
hér á landi. Fyrirtækin eru þvi mjög
undir valdi bankastofnana og verzl-
unin virðist oft lenda milli steins og
sleggju i lánamálum. Einnig má kalla
það vandamál að mikill skortur er
á upplýsingum um viðskiptalífið i
landinu, einkum þó verzlunina, s.s.
framlag hennar til þjóðarfram-
leiðslu, framleiðnistig o.s.frv.
G.M.: Oft vill gleymast, að út-
flutningur verður einnig að fara um
heildsölustig. Framleiðendur hafa
með sér sölusamtök á mörgum svið-
um. Hvar komið þið inn í myndina?
J.S.Ó.: Það er merkileg staðreynd,
að margir íslendingar líta ekki á út-
flutning sem verzlun, heldur sem
nokkurs konar hluta framleiðslu,
sem framleiðendur eigi að hafa með
höndum. Hér er náttúrlega um mis-
skilning að ræða. íslenzkir framleið-
endur útflutningsvara vilja annast
þessa verzlun sjálfir, þótt hagkvæmt
gæti verið fyrir þá að eiga samstarf
við stórkaupmenn á þessu sviði. Stór
kaupmenn sinna því fæstir útflutn-
ingi, en nokkrir annast þó sölu á
skreið, lýsi og mjöli, svo eitthvað sé
nefnt.
G.M.: Var ekki ótti í mönnum við
inngönguna i EFTA við að verða
keyptir upp af erlendum fyrjrtækj-
um?
J.S.Ó.: Ég tel, að girt hafi verið
fyrir það í upphafi með takmörkun-
um á stofnunarrétti erlendra fyrir-
tækja hér á landi og fleira kom til.
Þau hafa ekki sýnt áhuga á þvi að
hefja hér rekstur, þannig að sá ótti
virðist hafa verið ástæðulaus.
G.M.: Svo að við víkjum að starfs-
mannamálum, hvernig eru sölumenn
launaðir, Er ekki sjaldgæft, að þeir
fái prósentur?
J.S.Ó.: Það tiðkast nær eingöngu
föst laun. Að nokkru leyti -er þetta
vegna þess, að söluframtak manns-
ins kemur ekki fram, en hann selur
mest í gegnum sima og söluörvun-
in felst í auglýsingum. En þetta
breytist sennilega með breyttum
söluaðferðum.
G.M.: Hvað myndirðu ráðleggja
ungum manni, sem vill gerast stór-
kaupmaður?
J.S.Ó.: Ég mundi ráðleggja hon-
um að fá sér starf hjá heildverzlun
til að kynnast þeim margvís-
legu handtökum, sem þarf við rekst-
urinn. Það er þó nokkuð völundar-
hús, sem koma þarf skjölum í gegn-
um og læra verður á. Einnig þarf að
kynnast markaðnum. Almenn
verzlunarmenntun kæmi að góðum
notum við reksturinn. Það er alls
ekki svo einfalt að kaupa einn kassa
af þessu eða hinu og selja hann.
Margt virðist einfalt Ag leika í hönd
unum á þeim, sem ktinna til hlut-
anna, en viðvaningnum finnst þraut-
in þyngri, þegar hann reynir hið
sama.
— íslandi sómi
Framliald af í>ls. 14
mun skemmtilegra sem al-
þjóð veit nú, að án aðstoðar
minnar við Skáksamband ís-
lands, hefði einvígið um
heimsmeistaratitilinn ekki far
ið fram á íslandi. Að lokusm,
eftir að komin va,r hánótt —
hirnn 5. maí, var ég vakinn
upp og tilikynnt símilieiðis —
með meiru — eftirfarandi bók
un Skáksambands íslands,
sem nú sánnar ósannindi Guð
mundar Þ. og mér skipað að
koma henni tafarlaust til
Pauil Marshallis:
— Að svo sem mál standa
nú, mun íorseti ekki eiga
frumkvaeði að simtali við
nefndan Paul Marshall eða
aðra bandariska aðila. —
Síðan er minnzt á skeyti,
sem eins og mál stóðu þá
hvað tímaþröng snert'i, jafn-
giTti svæfingu málsins.
Ofanskráð orðrétt bókun í
fundagerðarbók Skáksam-
bands Islands dags. 4. maí
1972 var svar við eindreginni
beiðni Paul Marshalls um að
Guðmundur hringdi til hans
þegar í stað — beiðni, sem ég
hafði komið á framfæri við
forseta Skáksambands íslands
fyrr um kvöldið.
ÓSANNSÖGLI
Verður nú rakin sú umsögn
Guðmundar G. Þórarinssonar
í Morgunblaðinu 7. maí, sem
hrekja skal. Grein um ekwíg
ið þar endar svo: Varðaindi á
sakanir um sambandsileysi við
forystumenn skáksambands-
ins hér, sagði Guðmundur, að
þær væru ekki á rökum reist
ar. Sér vitanllega hefðu
Bandaríkjamennimir aðeins
giert tvær tilraunir til að ná
s-ambandi við sig, og hann
rætt við þá í síðara skiptið.
Hin au'gljósu ósannindi Guð
mundar fe'last í, að í Morgun-
biaðinu 5. maí lætur hann
hafa eftir sér — að harin vissi
til þess, að Marshal! hefði
reynt að ná í sig í fyrrakvöld
—■ það er 3. maí. Og við aðra
tilraun Bandaríkjamanna, 4.
maí, sem hann rengir á engan
hátt, lætur hann bóka það
svar, sem áður segir. Sú til-
raun Marshali's, að ná í Guð-
mund 5. maí, sem tókst, var
því að minnsta kosti hin
þriðja að vitund Guðmundar.
ÉRSLITASTUND
Þess má geta hér, að er ég
afhenti Marshall simleiðis
þau boð frá Skáksambandi ís-
lands, sem mér var skipað að-
faranótt 5. maí, svaraði Mars-
halil undrandi og klökkur: „Á
þessu missir ísland einvigið.“
Fyrst eftir nokkurt áframhaid
andi rabb, og þá uppástungu
mína, að ég hefði samband
við utanrikisráðherra um mál-
ið, samþykkti Marshall að
biða með lokaákvörðun og ró-
aðist nokkuð. Síðan náði ég
taö af Einari Ágústssyni. sem
var vinsamlegur og lofaði að
ræða við Guðmund um mál-
ið, og Mansthall, ef samband
næðist. Um svipað leyti og
fleiri þingmenn voru komnir
í spiiið, þóknaðist Guðmundi
loksinis að ræða við Marshall.
Að sögn annars meðiima
Skáksambands íslands i sím-
tali við miig sama kvöld, féllist
það fijótlega á skilmála
Bandaríkjamanna um einvig-
ismálin með litlum breyting-
um og samþykkti jafnvel 72ja
stunda frestinn i skeyti til
dr. Euwe. Þar með var má'ið
feyst gagnvart íslandi, en eft-
ir stóð aðeins Fischer og frest
urinn var að renna út.
Samkvæmt fréttum frá
Morgunblaðsmönnu'm og skák
sambandinu, stóð Fischer enn
öndverður gagnvart íslandi á
síðasta degi frestsins. Vegna
drumbslegrar framkomv. for-
seta Skáksambands íslands,
taldi ég rétt að Fischer fengi
að minnsta kosti eitt vinsam-
legt skeyti frá íslandi, eins og
mál þá stóðu. Sendi ég skeyti
sem vinur, og hét allri þeirri
aðstoð, ss-m ég gæti honum í
té látið við einvígishald hér í
sumar, ef hann óskaði eftir
slíku. Ef ég þekki Fiscner
rétt, mun hann meta slikt ein-
hvers. Hann á fáa vini á ís-
landi, þótt hann eigi marga í
heimaland; sínu.
LOKAORÐ
Þótt ofanrituð dæmi um
ósannindi Guðmundar G. Þór-
arinssonar kunni að virðast
lítilvægt eitt sér, er það þó
skýrt dæmi um ósannsögli,
sem hrekja má skráðum orð-
um. Eftir áður rakin átján
axarsköft hans í einvígismál-
inu í saimnefndum gveinum
mínum í Morgunbtaðinu,
verða slík vinnubrögð ekki
til að auka hróður hans, eða
styrkja ísland út á við í fram-
kvæmd þess máls, sem þarf
að verða ísJands sómi. Jafn-
framt hljóta að vakna þær
spurninga.r í hugum lesenda.
hvort fjölmargar ásakanir
Guðmundar í minn garð í bók
unum Skáksambands íslands,
þar sem hann er hæstráður og
raunar stundum einn að baki,
eins og sést í Mongunblaðinu
1 dag, styðst við sama sann-
ieiksglldi, eins og fram kemiur
í ummælum hans i Morgun
blaðinu 7. maí, þar sem hann
laggur aldrei í að reyna að
svara mér beint i frjálsum
blöðurn.
Vil ég að lokum l'áta í ljós
þá ósk, að heimsmeistaraein-
vígið geti farið okkur íslend-
ingum farsællega úr hendi.
Og að forystumenn skáksam-
bandsins gæti sóma okkar ís-
lendinga það vel í orðum og
athöfnum, að ég eða aðrir
þurfi ekki oftar að taka upp
hanzkann fyrir Fischer eða
Spasský, og verja þá fjar-
stadda, eða umbjóðendur
þeirra. Ég mæli að síðustu:
Góðir ís'endingar! Gieðjist
yfir sigri í einvígismálinu, en
gleymið ekki að aðstoða flest-
ir — á sem beztan méta —
við samstillt átak, til að
heimsmeistaraeinvígið á ís-
landi meg: verða — ísiandi tii
sóma.
— Minning
Bergþóra
Framhald af bls. 22
enda höfum við aldrei kynnzt
samhentari hjónum. Þau eignuð
ust einn son, Berg, sem er raf-
magnsverkf-ræðingiur, og vinnur
hjá Landsvirkjuni Hann er kvænt
)ur Ingu Guð,miundsdóttur frá
Efri-Brú í Grimsnesi, og eiga þau
fjögur börn, eimnig óiu þau upp
bróðurson Bergþóru, Halldór
Magnússon, sem er við.skipta-
fræðimgur og kvæntur Kriistíniu
Bjarnadó'ttur og eiga þau tvö
böm. Á nú Jón, sem er orðinn
mjög lasburða,. örugigt ath.varí
hjá þess'um somum sínum og
þeirra yndislegu konum, sem allt
vil'ja fyrir hann gera, til að létta
homium hið milcla áfaill.
Okkur setur hljóðar, vinkonur
hennar, sem vorum svo iánsaim-
ar að eiga þcssa elskuleigu konu
að félaga og vin í fjölda mörg
ái.
Síðan 1944 hittumst við að jafn
aði vikulega yf'ir vetrarmánuð-
ina, og var þeð svo sanmarlega til
hlökkun í hvert skipti. Álltaf
var Bergþóra hress og kát — hún
var ailltaf sú sterka. Hún bar af
öðrum fyrir glæsibrag og örugga
framkomiu, eiri af þeim sem allir
báru ósjálfrátt virðinigiu fyrir og
lit'U upp ti'l. Við viljum af ein-
lægni þakka allar þær ógleyman
legu stundir er við áttum á heim
ili þeirra Jóns og Bergþóru, þar
var jafinan gott að koma. Þar var
hátt til lofts og vitt til veggja í
orðisiins fyllstu merkingu, þótt
sjál'ft húsnæð'ið væri ekki alltaf
stórt, þá rikti þar sá heimii isbraig
ur sem gaf manni innri gleði.
Nú ertu horfiin af sjónarsviði
þessa jarðneska tófs, en miiming
arnar lifia í hugum okkar aliira.
Við drúpum höfði og biðjum
góðan guð að blessa þá sem sár-
ast sakna og mest hafia misst og
siendum eiginmanni, sonum og
fjölskyldum þeirra, ásamt systk
ínum hennar, okkar hjartanleg-
ustu samúðarkveðjur.
Vinkonur.
— Kanadapistill
Framhuld af bls. 17.
til þeirrar staðreyndar, að
ungt fólk leitar að nýjum til-
gangi í lífinu. Það hefur hafn
að, a.m.k. allstór hluti þess,
efnishyiggju foreldra sinna,
sem átti sér ekki aðra hug-
sjón háleitari en að komast
áfram og að geta sýnt ytri
merki þess með einbýlishúsi
með öllum tiiheyrandi heimil-
ilistælkjium, litasjiónvarpi og
tveimur bílum.
1 barátitiunni við að ná þassu
marki varð allt hið mannlega
og andlega útundan, svo að
jafnvel hjónin og börnin
lifðu í tveimur heimum, sem
voru ekki einu sinni í kall-
færi hvor við annan. Framtið
fjölskylckmaiar taldi dr. Lar-
son ekki vera í voða, én áð-
ur en öldin væri liðin, mynd-
um við að líikindum sjá ný
fjöls'kylduform lögleidd, sem
nú þegar væru til í reynd,
t.d. samkynja hjónabönd
tveggja karla eða tveggja
kvenna og sambýli hópa, sem
hefðu allt sameiginlegt, eign
ir og ástir. Slíkt hópsambýli
er nú þegar tíðkað, en fyrir-
lesarinn taldi að það myndi
verða löghelgað í framtíð-
inni. Valfrelsi verður meira,
en sá á kvölina, sem á völ-
ina. Eitt er víst, starf kirkj-
unnar og trúarlíf fjölskyld-
unnar mun taka miklum
breytingum með breyttum
þj óðf élagsháttum.
Fimmtudaginn og föstudag-
inn heyrðum við og ræddum
fyrirlestra um Jörðina sem
vistkerfi, sem ekki á sinn
líka, um manninn og landið
og mannfjölda. Erindin voru
flutt af jarðfræðingi, jurta-
fræðingi og líffræðingi, allt
stórfróðleg erindi sem of
langt yrði að gera grein fyrir
í blaðagrein.
Fyrirlestrar og umræður
eru ramminn utan um nám-
skeið sem þessi. Að auki sann
reynium við það, að maðiur er
manns gaman. Hér er vett-
vanigur til að hitta starfs-
bræður úr ölium fylkjum
Vestur-Kanada og er það f jör-
ugur hópur. Þetta ár eru 50
ár liðim frá því að fyrstu
tveir nemendurnir útskrifuð-
ust úr prestaskólanum, síðan
eru þeir orðnir 281. Mikið
samkvæmi var haldið til að
minnast þessara tímamóta og
til' að heiðra þann nemand-
ann, sem enn er á lífi.
Þá var gaman að hitta
þarna séra Ingþór Indriða
son Isfeld frá Gimli, en við
Ingþór erum einu íslenzku
prestarnir, sem þjónum söfn-
uðum í Kanada um þessar
mundir.
Guðrún og Jón Örn Jóns
son buðu okkur klerkunum í
kvöldmat á miðvikudags-
kvöldið og þá var nú eins og
jólin væru komin, því að Guð
rún hafði íslenzkt hangikjöt
á borðum með kartöflum og
uppstúfi. 1 hópinn bættust
svo Vatur Magnússon og
kona hans Jónína Björg Gisla
dóttir. Valur er að ljúka
prófi í sálarfræði við háskól-
ann og eru þau hjónin á för-
um eftir nokikrar viikur til ís-
lands. Það var glatt á hjalla
hjá okkur löndunum hjá þeim
Guðrúnu og Jóni. Sameigin-
leg reynsla i litlu, stéttlausu
þjóðfélagi mótar okkur land
ana á fremur einhæfan veg,
þannig að við höfum svipaða
samkennd og fjölskylduhóp-
ur. Þetta er einn af kostum
þess að vera smáþjóðarþegn.
Síðdegis á föstudag er svo
haidið heim, vestur á bóginn
til Edmonton og þaðan til
Bawlf. Einn af ferðafélög-
um mínum í bílnum er séra
Donald Olson, sem er Winni-
peg-Islendingur að uppruna.
Við rifjum upp ýmsa þætti
kirkju- og trúmálasögu Is-
lendinga i Vesturheimi, sem
minnir um margt á flokkapóli
tíkina heima á Islandi.
Þegar heim er komið til
konu og barna, veröur mér
hugsað til þeirra hugmynda
um framtíði.na sem dregnar
hafa verið upp á fyrirlestr-
um undanfarinna daga. Mín
börn verða á miðjum aldri ár
ið 2000.
Mun mannkynið brátt
renna sitt skeið á jörðinni
eða mun það þekkja sinn vitj
unartima ? Krdstin trú og
kenn'ng boða endurlausn
ekki aðeins einstaklingsins
heldur og alls heímsins. Enn
er von.
Bawlf, Alberta, 27. apríl
1972.
Lyfseðlaútgáfan
könnuð
SAKSÓKNARI ríkisins hefur
gert kröfu um sakadómisrann-
sókn vagna skrifa Kristjáns Pét-
urssonar, deiidarstjóra, þar sem
Kristján staðhæfði, að Viss hóp-
ur lækna í Reykjavík gæfii út lyf
seðla á óeðlilega mikið magn af
sterkum og róandi lyfjum.
— Handknatt-
leikskeppni
Framhald af bls. 31.
Skatitst. Bl. og Stál 15:11 (7:7)
Hekla Búnaðarb. 6:4 (4:0)
Héðinn Kassagerðin 9:3 (4:2)
Brieið'h. Landsib. 8:4 (5:1)
Lögreglan--P. Edda 6:6 (2:1)
'Loftleiðir — Bæjarl. 11:9 (8:3)
Héðinn -- Breiðihoit 10:9 (3:5)
SS Sliippstöðin 9:5 (5:3)
BP P og S. 15:6 (7:1)