Morgunblaðið - 30.06.1972, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1972

Hvernig er
farið með mikla
fjármuni ?
Ný námsbraut fyrir ungar stúlkur
Sköiarrtál eru najög ofarlega
á dagskrá hjá ráðaanönnum
þjóðaiiiutar og almenningi.
Mikið er rítað og rætt um
breytingar, með thliti til
breyttra tima og viðhorfa.
Um einn þátt skólamáJ a n na,
og þann þáttinn, sem ég tel
ekfld sízt umtalsverðan, hefur
verið ft-ekar hljótt, og lítið
heyrzt ram bann á vettvangi
nefndra umræðna. Þegar tal-
að er um ftamhaldsnám er
eins og átt sé fyrst og íremst
við mennta- og háskólla eða
þá skóla, sem fullkomna menn
í tsakni og tölvisi. 1 umræð-
um um skólamálin er sjaldan
minnzt á húsanæðraskólana og
að því að mér finnst, þeim of
lítiH gaumur gefinn.
Brauð má ekki baka tflfl að
selja, nema af þeim iðnaðar-
mönnum, sem verið hafa við
nám í melra en 3 ár. Matur
er ekki framborinn á hótel-
um, nema hann sé búinn til
af matsveini, sem læra þarf
nókflcur ár, og sá, seim ber svo
matinn á borð, þarf einnig að
hafa llokið sínu sémámi. Kiæð
skerinn þarf sinn íðnskóla og
próf og svona mætti lengi
telja.
Ein er þó sú stétt i voru
þjóðfélagi, sem ailt þetta ger-
ir, býr til mat, bakar brauð,
ber á borð, saumar föt, og sú
stéttin, sem mest af þessu
gerir, - gerir það án allra
„réttinda" og oftast án skóla-
göngu.
Um tekjur hinna ýmsu
launastétta er oít erfitt að
koma sér saman og engum
finnst tekjur sinnar stéttar of
háar. Menn auka menntun
sína m.a. i þvi markmiði að
eiga kröfu tii hærri laurra.
En hver í f jökJskyldunni ráð-
stafar svo einna mestum hluta
fenginna launa? Það er hús-
móðirin, en tii hennar eru
engar kröfur gerðar um
þekkingu i meðferð f jármáia,
matargerð eða öðru tilheyr- ;
andi heimilishaidi. .
Fyrsta kennsian í heimilis-
haldi hér á landi fór fram á
heimiluinum og þá var eftir-
sótt af ungum stúlkum, að
komast í vist á heimilum, sem
í sliku glátu veitt einhverja
frteðsiiu. Fyrstu áratugi þess-
arar aidar þótti það viðburð-
ur, ef ung stúika gat íieitað
sér húsmæðrafræðislu á skóla,
sem þá þurfti að sækja til
útlanda.
Þegar húsmæðraskóiamir
taka að risa hér á iandi, er
aðsókn að þeim svo mikil, að
þótt þeim fjölgaði nokkuð,
fengu ávallt færri skólavist
en um sóttu.
En tíminn leið og Hður, -
og nú hafa þau straumhvörf
orðið, að húsmæðraskólarnir i
landinu eru ekfltí fullsetnir,
þegar aðra skóla þarf að tivi-
og þrísitja, og tel óg það
mjög miður. Nú er eins og
unga stúlkan geti gengið
beint í hjónabandið, án þess
að leita sér nókkurrar hús-
mæðrafræðslu. Um hendur
hennar fer meirihluti tekna
heimilisins, en tii hagnýtrar
ráðstöfunar á tekjunum, virð-
ist hún enga sérþekkingu
þurfa eða vilja afla sér. En
mitt álit er að á vettvangi
heimilisins þurfi ekki siður
kunnáttu i meðferð fengins
fjár, en i mörgu verzlimar-
skólans að Laugum í Þing-
eyjarsýsiu.
— Það virðist vera minnk-
andi aðsókn að skólanum hjá
ykkur og þið hafið ek'ki þurft
að visa frá umsóknum eins og
áður.
— Nei, það er lögmáflið, að
tímarrsir breytast. Og breytt
viðhorf og aðstæður, sem við
hugsum okkur að mæta með
þvi, að breyta nokkuð um
fyrirkomulag skólans næsta
vetur.
— Hvemig eru þær breyt-
ingar?
— Skólinn mun starfa
næsta vetur i tveim sjáilfstæö
um náxrnstimabilum, írá 15.
september til 15. desember og
10. janúar til 10 mai. Náms-
efnið fyrra tímabilið verður
fyrst og freimst ftamreiðslu
og þjónustustörf á hótelum og
við mötuneyti.
— Nokkurs koniar hótel-
sköJi?
— Ekki er nú beint hægt
að segja það. En þessu námi
lýkur röeð prófi og miunu nem
endur fá inngöngu í Hótel- og
veitingasikóla Isflands, og þá
væntanlega með styttri náms-
tlr setustofu skólans
gefst vel.
— En seinna námstíma-
bilið?
— Það verður nú meira í
hinu hefðbundna húsmæðra-
fræðsflu formi. Þó auðvit-
að með breytingum í samræmi
við kröfur nýs tíma og
breyttra viðhorfa. Við hætt-
um við veffnaðarflcennslu og
ieggjitim aðaláherzluna á hina
almennu húsmæðraíræðslu og
eða iðnfyrirtækinu, sem lög-
gjafimn leyfir ekki rekstur
nema forsvarsmaður þess hafi
tiflskilda þekkingu og próf.
Með stofnun hjúskapar og
heimilis skapa hjón ábyrgð
gagnvart sjáKum sér og ekki
síður gagirvart þjóðfélaginu.
Hjúskaparshtum fer f jölgandi
hér á íandi með ári hverju.
Á ekki u ndi rbú n in gsleysi og
þekkingarskortur á skyWum
hjúskapar þar eirthverja
orsök?
1 sambamdi við þessar hug-
leiðingar minar datt mér i
hug að hafa stutt blaðaviðtal
við fröken Jónínu Bjama-
dóttur, skólastjóra Húsanæðra
Húsmæðraskólinn að Laugum
tíma. Einnig má ííka telja að
þeir, sem lokið hafa prófi
þessu við skólann, hafi samn-
ingsaðstöðu til betri launa-
kjara við hótel og mötuneyti.
Það er okkur miikils virði,
að Menntamáíaráðuneytið
hefur fengið skólastjóra
Hótel- og veitingaskólans til
að sflápuíeggja kennsllutilhög-
un þessa fyrra námstimabös.
— Með auknum íerðanrarvna
straumi til landsins og fjölg-
un hótela er auðvitað mikil
þörf fyrir sérmenntað fóik tii
gestamóttöku ?
— Já, og hér ætlar skólinn
að fara inn á nýja námsbraut
á þessu sviði, sem vonandi
fatasaum. —
— Þetta verður mi'k'nu
styttri námstími en áður?
— Já, og þó að nemendurn-
ir tæflcju bæði námstimabilin,
sem ég tel sjálfsagt að ýmisar
muni gera, yrði hann styttri.
En húsmæðrafræðslu tímabil-
ið verður i vetur aðeins 4
mánuðir í stað 8 áður.
Það virðist að ungum stúlk-
um finnsit of mikil timaeyðsila
að eyða heilum vetrd í hús-
mæðrafræðsiu. En nú gefst
þeim kostur á fræðslu á helm-
ingi styttri tíma. Mér finnst
leggjum aðal áherzluna
á hina aflmennu húsmæðra-
að stúflku, sem er að hef ja bú-
skap, veiti ekki af 4 mánaða
kennslu fyrir þá lömgu Mfs-
braut, sem hún er þar með
að leggja út á. Kennsla á
kvöidnámskeiðum, sem miflcið
hafa verið haldán og sótt, er
góð svo langt sem hún nær.
En það er bara of Mtil
kennsla, að mér finnst, og
elcki nógu mikil verkleg tíl-
sögn, sem á þessum námskeið-
um er haagt að veita.
— Hefur skólinn ekki ver-
ið rekinn sem sumargistihús?
— Jú, að nokkru leyti.
Herbergin hér í heimavistinni
eru ieigð út í sambandi við
Hótelið á Héraðiss'kóilamim.
Og þau voru tekinn í gegn
í fyrra, eins og maður segir,
- sett á þau vaskar og ný
húsgögn.
— Þú ert að fara utan ?
— Já, ég fer til Noregs til
að kynna mér rekstur hótel-
skóla þar. Og hefi ég valið
það landið í samráðii við ráða
menn og þá sem sérþekkimgu
hafa á þessum málum hér
heima.
— Að k>kum, - hvað um
aðsóknina?
— Við höfum nú nýlega
auglýst þetta nýja fyrirkomu
lag, en það eru sitrax famar að
berast fyrirspurnir og um-
sðknir um bæði tímabilin.
Meira hefur verið sótt um
fyrra tímabilið, en nýja til-
högunin á húsmæðrafræðsl
unni virðist ætfla að mæiast
vel fyrir.
— Tilefni þessa viðtals við
þig, fröken Jónína, voru
nokkrar hugleiðingar minar
um húismæðrafræðsluna al-
mennt. Ég vona að þetta
fyrirkomulag á húsmæðra-
fræöslunni ve^Í til þess að
fleiri verðandi húsmæður
njóti hennar áður en þær
hefja sinn búskap, því það
tel ég þjóðarnauðsyn og þjóð-
arhag. Spb.
Ludvig Als
Látinn er í Dartmöiflcu Ludvig
Als kaupsýslumaöor 76 ára að
aldri. Tengsl hans við Is-
land voru alllnáin þar eð hann
átti íslenzka mágflconu, frændur
og vini. Ludvig var einn þeirra
upplýstu manna i Danmörku er
Iitu ísland vinaraugum og átti
hlut að því, að Danir eru sú
þjóð á jarðarkringtami, sem
vinveitt ust er f.sfleiMlingum.
Ludvi'g var markaður sterk-
um sérkennum og búinn miklum
hæfiipikum. Hinar dýpri rætur
þeirra eru mér huldar en farveg
ur þeirra lá um virtar og kunn-
ar æí ' Wessel, Bolle, Scétrffen
berg i' Fúrstenberg. Faðir
Ludvi var 'aanka&tjóri. og
skatt í Állaborg. Synirnir
— Minning
þrír og tirðu tveir þeirra læflcn-
ar, annar dux við Kaupmaima-
hafnarháskóla og guMmedaJíu-
þegi sama háskóla fyrir visinda
Iegar ritgerðir en iézt innan við
þritugt.
Ludvig lagði eflski á hinn aka-
demiska bratta líkt og bræður
hans tveir en lauk verzlunar-
Sfoöla og hðf störf hjá Handels-
banken i Kaupm'annaihðifn. Hann
hiaut þar sflcjóta'n fraima og stóð
við dyr hinna æðistu metorða við
þennan voidiuga banka þeg-
ar hann skyndiflega sveigði inn
á nýja braut o.g tók að leggja
fyrir sig katipsýsfu. Gerð-
ist hann brátt umsvifamikiM inn
flytjandi og fjáður vel. Hélt
hann sig þá sköruflega og bjó í
glæstum sötan við Bredgade.
Hér má greina tvo áberandi
þætti í skapgerð Ludvigis. Ann-
ars vegar óvænt steifnubreyttng
með nokkurri áhættu þegar allt
virðist leika í lyndi. Hins vegar
ósveigjanfleg krafa um reisn og
risnu. Krafa þessi var hon-
um svo sjálfsögð og eiginSeg, að
þegar efnin um skeið urðu
minni fannst það hvergi á þvi
Ludvig var óþreytandi að haflda
háfctum sínum á hverju sem
gek'k. Pormfesta var honum
ómissandi og samgróin tiflveru
hans ftá byrjun en hann feunni
manna bezt að gera formið að
haofiiiegri uimgjörð álkveðinna
lifshiátta, sem fóílai í sér gamla
arfleifð, og urðu því réttlætíng
formsins. Sönn háttvísi brást
honum ekki. Hann iðkaði sam-
ræðulist af snffld, spilaði bridge
með ágætum og var góður skák
maður. 1 margia áratugi var
hann tíður gestur í hfljómleika-
sölum Kaupmannahafnar og á
gifldaskáluim borgarinnar veitti
hann gestuan sinum af rausn og
jós yfiir þá andríiki sínu. Per-
sónuitöfrar Ludvigs voru mikl-
ir og oft sá ég menn verða orð-
lausa andspænis mælsku hans
og hnyttni.
Á mektarárum sínum kvænt-
ist Ludvig söngkonunni E.
Tönnies en sarnbúð þeirra varð
stutt. Þau áttu eina dóttur
bama, Vibeflce Als. Um langt ára
bil hélt Ludvig hekmili með aldr
aðri vinflconu fj ölskyld'unn-
ar, frk. Lund. Naut hann góðs af
mennáingu hennar, tryiggflyndi og
giaðværð. Reyndi h'ann ósleiti-
lega að leggja sitt í móti og var
óþreytandi í þeirri viðleitni
sinni að gera henni elflina létt-
bæra. Þegar frk. Lund var jarð
sett fyrir fáeinum árum hélt
Ludvig fallega þakkairæðu yfii
mioldum hennar.
Er árin liðu tók umgjörðin um
tilveru Ludvigs að mást nokk-
uð og siðir hans margir virtust
ekflci eiga heima í tímanum. Gat
hann þá stundum minnt dálitið
á leikara, sem villzt hefur inn á
sviðið í þriðja þætti en átti að
leitaa í fyrsta. En riddara-
mennskan var honum töm
og undarlega lífisei'g. Fram á sið
ustu daga tflveru sinnar gat
hann miðlað öðrum ai gnótt lífs-
gleði sinnar og þiróttar. Ludvig
var alla tið hinn hermannlegasiti
og stundaði lengst af róður og
fleiri íþróttir sér til likamsrækh
ar og skemmtunar. Seinustu ár
ævi sinnar var hann nokkrum
sinnum óþyrmiflega á það minnt-
ur hvað í vændum var en eng-
inn sá honum bregða. Hann bar
hafuðið hátt trffl hinzitu stundar
og karlmannleg glaðværð brást
honurn afldrei.
Emil AIs.