Morgunblaðið - 30.06.1972, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1972
j
Gjáin í Kópavogi
1 nýútkomnu blaði I Kópa-
vogi eru birtar glefsur úr at-
hugasemdum annars af kjöm-
um endurskoðendum Kópavogs-
kaupstaðar um „fyrirbæri," en
það er nafnið, sem hann velur
því fyrirtæki, sem þekkt er und
ir nafninu „Gjáin“ í Kópavogi.
Kemur þar fram að búið er að
eyða nær 140 millljónum króna í
þetta fyrirtæki og einnig að
Kópavogiskaupstaður á hjá fyr-
irtækinu milli 8 og 9 milljónir.-
Það hlýtur að vakna áhugi hjá
skattborgurum í Kópavogi, þeg-
ar þeir sjá þetta og furðu gegn-
ir hversu lítið hefur verið rit-
að og rætt um þetta „fyrirbæri"
í seinni tíð. Við byrjun þessa
verks var því hvoru tveggja
haldið fram, að Kópavogur ætti
að greiða það og að Kópavogur
ætti ekki að borga, og var okk-
ur Kópavogsbúum ætlað að trúa
því, að við ættum ekki að greiða
það. - En hver á að greiða
þetta? Er það karmski jafn
óákveðið og þegar verkið var
hafið? - Nú, þegar hálft ár er
liðið frá því farið var að nota
„Gjána" væri ekki úr vegi að
gera sér ljóst af hverju og fyrir
hverja hún var gerð og þar með
hver eigi að borga hana.
Víða hefur verið búið á liðn-
um öldum, þar sem lífsbaráttan
hefur verið upp á lif og dauða
og ekki lifað af nema hraust-
ustu einstaklimgamir. I nyrztu
héruðum Noregs og Sviþjóðar er
þetta þekkt, eins og hér hjá
okkur. Með vélvæðingu nú-
tímans og „menningu" hefur
orðið á þessu breyting. Það er
mikið vandamál hjá þessum ná-
grönnum aftckar, hvemig þeir
eigi að viðhalda byggð í nyratu
héruðunum. Rikisvaldið hefur
reynt það með skipulagningu og
Styrkjum en með misjöfnum ár-
angri, fólkið flyzt tdd syðri
héraðanna, þar sem lífið er fjöl-
breyttara og afkoman »uð-
veldari. — Með breyttum
aítvinmuháttum upp úr siðustu
aldamótum, má segja að þess-
arar þróunar, fari að gæta hér
hjá okkur, þótt það yrði ekki
vandamál fyrr en í og upp úr
seinni heimsstyrjöldinni. — Sag-
an segir okfcur að aldrei hafi
festst hafis við SV-land og vit-
að er að vetrarríki er hvað
iminnst hér. Sú staðreynd, að hér
er höfuðstaður landsins, mun
þó aðaílorsök þess að fólkið
fluttist og flyzt hingað suður.
Lággja til þess ýmsar ástæður,
sem ekki verða raktar hér, en
efcki er það hvað sízt fjármagn-
ið eða ráðamenn þess, sem valda
þessum búferlaflutningum. - ráð
stafanir til að taka á móti auk-
inni byggð voru ekki gerðar,
hvorki í skipulagningu eða
byggingum. Skipulagsiausar
húsaþyrpingar og kofar hrúguð-
ust upp i og við bæi og þorp
SV-lands, samanber Blesugróf i
Reykjavik. - Svo kom stríðið og
hernámið og skildi eftir alla
braggana, sem fylltust af fólki.
En það voru byggingar, sem
ekki voru til að standa til fram-
búðar og það þurfti að byggja
yfir braggafólkið, ekki sízt þar
sem ekkert lát varð á flutning-
um fólksdns suður. - Það var þá,
sem byggðin kom hér í Kðpa-
vog - byggðin, sem fræðimenn
í byggingum hafa sagt að mætti
í einu orði kalla „slys." Sjálf-
sagt er það rétt frá vissu sjón-
arhorni, en þrátt fyrir það, hef-
ur vaxið hér byggð, sem er nú
stærsti kaupstaður landsins. -
Eftir að byggðin þéttist, varð að
leysa hér sömu verkefni og í
öðrum bæjum, munurinn var að-
eins sá, að hér þurfti að reisa
allt frá grunni, þar sem annar
staðar dugðu viðbætur. Eitt af
þvi, sem varð að leysa var um-
ferðarvandamálið, ekki sizt aif þvi
að bærinn hafði vaxið báðum
megin vegarins, sem lá
frá Reykjavík til Hafnarfjarðar
ag Suðurnesja. Umferðin óx
jafnt og þétt, heil byggðalög
mynduðust í Garðahreppi, Hafn-
arfjörður og Suðurneein urðu
stöðugt mannfleiri, herstöðin á
Miðnesheiði og stóriðjan, sem
var í uppsiglingu í Straumsvík,
allt þetta kom á gamla veginn,
ásamt stöðugt vaxandi bOaeign
landsmanna. Tvöfaldur lögreglu
vörður á veginum í Kópa-
vogi tafði mjög umferðina og til
mála kom að setja upp umferða-
Ijós. Þá kom „Gjáin“ - fyrst á
pappírinn - svo i framkvæmd.
Ýmisir höfðu velt þvi fyrir sér,
hvort ekki væri rétt að
ljúka fyrst við Reykjanesbraut-
ina, sem byrjað er á og koma
skal hér fyrir austan Kópavogs-
byggðina og sjá hvað hún létti
á gamla veginum, en þær radd-
ir voru ekki ráðandi, svo
„Gjáin“ var grafin og á gaml-
ársdag í vetur var hún opnuð.
Umferðin um hana er greið og
ber fólki saman um að ailt ann-
að sé nú og greiðara að komast
i milli og gildir þá einu hvort
það eru hafnfirzkir verkamenn
eða aðaliinn i Amarnesi, sjó-
menn af Suðumesjum eða her-
menn af vellinum og engin lög-
regla í Kópavogi til að tefja um
ferðina. - En hvað um okkur
Kópavogsbúa ? Et.v. sýnir það
bezt hver búhnykkur okkur er
að „Gjánni" að viðekipti hafa
stórlega dregizt saman hjá
fjölda fyrirtækja, sem setzt
höfðu hér að og það svo að sum
þeirra eru farin héðan og önn-
ur hafa við orð að fara. Al-
menningur átti í vandræðum
með að komast á bílum heim til
sin í fyrstu eftir umferðarbreyt-
inguna og þeim sem vilja sækja
okkur heim eða sækja hingað
þjónustu, er gert illmögulegt að
rata i og úr bænum.
Við erum ýmsu vön hér i
Kópavogi, en bæjarbúar góðir -
Eigurn við að una þvi þegjandi
og aðgerðarlausir, að ekki sé
haldið áfram við þetta verk?
Ber okkur að borga þetta mann
virki, sem er okkur á allan hátt
til ilis, a.m.k. á meðan það er
hálfgert? Hvernig væri að halda
borgarafund um málið i
„Gjánni“ OKKAR, svo vegfar-
endur viti að það býr fól'k í
Kópavogi ?
Við ykkur, sem ráð'ið þessum |
máium, vil ég segja þetta: T iú’
ið þessu verkt ot lát'l ’
það, sem bsr aó gera þaó,
á þessu iigsfur me’ra e*.t m 1 a
„hringve_iUm,“ þvi liér býr fólfc
og e.t.v. getur það orðið þrej
á þvi að láta troða á sér.
A .Jónsmessu 1972.
Þófður Jóhaim Magnúaeon
Vallarfcröð S, Kópavogi.
Frá þingi Kvenrétt indafélags Islands.
Karlmenn í kven-
réttindafélagið
LANDSFUNDUR Kvenréttinda-
féiags íslands stóð dagana 19.—
22. júni og sóttu hann um 60
fuiltrúar.
Landsfundurinn staðfesti breyt
ingu á lögum félagsins, sem áð-
ur hafði verið samþykkt á aðal-
fundi þess í Reykjavík sj. vetur.
Er hún þess efnts að karlmenn
geta nú orðið féiagar í Kvenrétt
indafélagi Islands. Var þessi
breyting samþykkt með 34 at-
kvæðum gegn 8. Enginn karl-
maður hefur enn sótt um inn-
göngu í Kvenréttindaféllag Is-
lands.
Fundarstörfum var á þann veg
háttað að öilum fundarkonum
var skipt í umræðuhópa, sem síð
an lögðu niðurstöður sínar fyrir
fundinn til umræðna og af-
greiðslu. Voru ýmsar ályktanir
samþykktar, sem sendar verða
viðkomandi aðilum. Voru gerðar
ályktanir um uppeldismál, um
þátttöku kvenna í stjórnmálum,
um launa- og atvinnumál, um ým
is mál sem sérstaklega varða
dreifbýlið og um áfengis- og
fíknimál, þar sem m.a. var lagt
til að áfengi verði aðeins selt
gegn framvísun þar til gerðra
vínkaupaskírteina. Þá var skor-
að á konur að styðja að gróður-
vemdarmálum, hver á sínum
stað.
Að loknum héraðsf undi
A-Barðastrandarsýslu
Eftir að hafa setið héraðsfund
í Bjarkarlundi 11. júní, þar sem
rædd voru að nokkru helztu
vandamál byggðarlagsins, sem
um leið eru einnig sameigin'leg
hagsmunaleg strjábýlisinns, kom
margt upp í hugann.
Framsögumaður fundarinns,
séra Sigurður H. Guðmundsson,
reifaði mál sín með ágætum, er
vænta mátti. Kom skýrt í ljós
að hann tók á málum með fullri
einurð og í anda almennra
mannréttinda.
Á þessum fundi voru tveir
háskólaborgarar. Annar úr
þeirrl stétt, er virðist geta gert
hiáværar iífsgæðakröfur, þar á
ég við fulltrúa Læknafélags
Vesturlands, er þjónaði urn tíma
Reykhólalæknishéraði með ágæt-
um.
En hinn úr þeirri stétt há-
skólaborgara, er ávallt hafa
gert minnstar kröfur til lífsþseg
inda. Og þar á ég við séra
Sigurð H. Guðmundsson. Þar
sem. ég hefi um árabil verið
kirkjuorganleikari og söngstjóri
Reykhólakirkju, heíi ég ekki
komizt hjá því að vita, að til
eru þær lágmarkskröfur,
er hver sóknarpresitur innan is-
lenzku þjóðkirkj uninar hlýtur
að gera til safnaðar sins, og skai
hér bent á nokkrar. Að
kirkjan sé i viðunandi ástandi
með hljóðfæri sem hentar að-
stæðum ennfremur organleikari,
söngflokkur, meðhjáipari, og
áhugasöm sóknarnefnd. Einnig
ættu safnaðarmeðlimir að finna
sig í því að sækja vel kirkju
sína.
Svo heppin höfum við verið,
að hingað til höfum við alltaf
haft prest. En mér er spurn, hve
lengi varir sú þjónusta, þegar
farið er að brydda greinilega á
prestaskorti i það minnsta úti
á landsbyggðinni? Svo ég viki
aftur til héraðsfundarins, þá
var fyrsta mál á dagskránni:
Um heiibrigðisþjónustu í Reyk-
hólalæknishéraði. -
Þá var heyrum gert kunnugt,
að Læknafélag Vesturiands ætl-
ar ásamt ríkisvaldinu að gera
okkur skylt að sækja alla heil-
brigðisþjónustu til Búðar-
dals, og Reykhólalæknishérað
lagt niður. Skyldi svo rísa af
grunni læknamiðstöð í Búð
ardal. Málflutningur nokkurra
fundarmanna var síðan í þá átt,
að ef þessu yrði ekki hiýtt um-
Ólína K. Jónsdóttir.
til leiðar komið að þriðji bekkur
yrði starfræktur við Reykhóla-
skóla. -
Þar sem héraðsfundurirm
fjallaði lítillega um skólamál,
gerði séra Sigurður það að til-
lögu sinni að kosin væri fimm
manna nefnd til að vinna að
framkvæmd skólamála byggðar
lagsins. Og voru að sjálfsögðu
kosnir menn úr öllum hlutaðeig-
andi hreppum. Á meðan séra
Sigurður var skólanefndanfior-
maður gerði hann mjög mikið til
úrbóta á þeim vettvangi, enda
vanur skóllamaður, og góðum
hæfileikum búinn. Hann hef-
ur nú kennt í tvo vetur við
skólann. Mér er það umhugisun-
arefini: Eru foreldrar með á nóit-
unum, hve mikils virði það er
að hafa prest í sinu kennara-
liði? Síðastliðið sumar átti ég
yrðalaust, skildist manni að sú viðureign Isl'endinga og þess kost að vera á söngkenn-
refsing lægi við að fólk í Reyk
hólalæknishéraði ætti að deyja
drottni sínum, ef veikindi bæru
að höndum.
Fór þá að fara um suma fund-
armenn og vottaði fyrir þeim
ótta, er var hér ríkjandi á ein-
okunartimum Dana forðum. Lit-
ilmagninn mætti ekki mótmæla
þeim stóru og sterku. Ráðleg-
ast væri því að fylgja þeim er
fjölmennari og félagslega sterk-
ari væru, hvort sem það leiddi
til okkar farsældar eður ei. En
leiði maður aftur á móti hug-
ann að félagsskap læknanna, þá
eru samtök þeirra meðal ann-
ars sterk af þvi, að þeir gera
háværar kröfur.
Nú er mér ofarlega í huga
sú spurning. Er mannslífið met-
ið hærra virði í fjölbýli
en strjálbýli? — Þessari
fáfræði minni gætu ef til vill
aðiljar eins og heilbrigðismiálla-
ráðherra eða stjórn Læknafé-
lags íslands svarað. Er annars
ekki þegar kominn tími til fyrir
íbúa landsbyggðarinnar þar sem
fámennið er mesta vandamálið
að varpa af sér fjötrum ánauð-
ar og auðmýktar? Er þetta
ástaind ekki farið að mirma svo-
Englendinga í landhelgismálinu?
Ólafur E. Ólafsson, kaup-
félagsstjóri, kvaddi sér hljóðs á
héraðsfundinum fyrr nefnda og
kom fólki skemmtilega á óvart
í sinum málflutningi. Hann lýsti
yfir eindreginni óánægju sinni
með að Reykhólalæknishér-
að skyldi lagt niður. En aftur
á móti ætlar hann nú þegar að
hefjast handa og beita sér fyrir
almennri fjáröflun til ágóða fyr-
ir heilsúhæli að Reykhóium.
Fyrir þremur árum fór grein-
arhöfundur þess á leit við Þór-
hail B. Ólafsson læfcni, að
gera greinargerð um lausn heil-
brigðisiftála í Reykhólalæknis-
héraði. Og var það mál auðsótt.
Greinargerðin kom fljótlega, vel
af hendi leyst eins og hans var
von og vísa.
Veturinn 1971 tók Þórhallur
læknir sig upp með fjölskyldu
sína og starfaði hér um sex
mánaða skeið. Ekki lágu þeir þá
á liði sínu embættismennirnir,
sóknarprestur og læknir, hvað
áhrærði hagsmunamál byggðar-
lagsins. En óhætt er að segja
með sanni, að ekki stóðu þeim
allar dyr ávallt opnar. Eitt dæmi
um árangur er, að prestur gat
araruámskeiði i Reykjavik. Á
meðail þáttrtakemda námskeiðsins
var söngkennari frá einum bezta
skóla dreifbýlisins, Laugagerð-
isskóla í Snæfellsnesssýslu. Sú
kona tjáði mér að þar væri fólk-
ið öruggt um það, að það væri
þeim ávinningur að sóknarprest-
ur væri í kennaraliði skólans.
Og víst er um það: MENNT —
ER — MÁTTUR! Ég vili nota
þetta tækifæri til að beina
áskorun minni til allra þin,g-
manna Vestfjarðaikjördæmis að
vinna ötullega að heilbrigðismál
um Reykhólalæknishéraðs og
hvers konar öðrum knýjandi
framfaramálum byggðarlagsins.
Minnugir þess að þeir eru þing-
menn fámennustu sýslu landsins,
það mætti vera stolt ykkar að
geta lagt hönd á ptlóginn þar
sem þörfin er mest.
Ólína K. Jónsdóttir
lí*l
Bezta auglýsingablaðið