Morgunblaðið - 30.06.1972, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1972
13
Halldór Jónsson, verkf ræðingur;
Um kjör og framtíðina
NÚ er sumar í lofti og fuglarnir
sytrt'gja. Næg atviinna ©r tii sjávar
H>g sveilta, (kaupið rokið upp, þökk
Sé imíáletfrtasaminingnum og ríkis-
ptjórnin ræðst nú til atlögu við
rökstrairfé atvinnaiveganna með
happdrættiisbréfasölu og göml-
um , ,ihaleLsíúrræðuin ‘ ‘ eins og
verðtryiggðum spariskírtteinum.
Og Fram/kvæimdastoínunin svif-
ur yfir vötnunum duiúðug og
Öjúp. Og ekki þurfum við að
kvíða þvl að genigið faili, Ólafur
er búinn að ktfa að redda því
á einihvem hátit. Og þó.
FORSAGAN
Það er oft hollt að hyggja að
gömilu þá nýtt skai byggja. Ég
teiknaði mér til gamans linurif
af genigi Baodaríikjadollars og
lágmarkstímakaupi á undanföm-
um árum. Þetta var birt í Morg-
unblaðinu fyrir 2 árum. Feriarriir
hægra megin við línuna voru að
visu teilknaðir án þess að hafa
hugmynd um málefnasamntag-
inn og skipulagshyggjuna, sem
síðan hefur tekið hug og hjarta
hvers Isleindings, a. m. k. ef
marka má það sem stendur i
Tímanum (sjá mynd).
Sem sagt, það voru teknar
djarfar ákvarðanir af sigurveg-
urum kosninganna og ákveðið
að auka kaupmáttinn með einu
pennastriki etas og fleiri hafa
reynf, þótt þeir hatfi faliierað á
því að hafa til þess blátt blek
í staðtan fyrir rautf. Kaupgjalds-
iínan heifur því tekið myndar-
legra stökk en fyrri spá gerði
ráð fyrir og fjarlægzt doltara-
ræfilinn myndarlegar eins og
myndin sýnir. En NB. bilið er
íarið að breikka vægast sagt
ískyggilega ef nokkuð er að
marka söguna. Því er Mklegt að
dollartam fari í 150 kr. innan
skamms, ef þá Ólafía býr efcki
yfir leynivopntau, svipuðu því
oig Hitler langaði sem mest til
að eiiga í gamla daga.
En nú er Kiljan orðinn doktor
og því ekki að vera kátir og
segja: „Héðan í frá er fortíð mita
í öslcu/ og framitið mín er
„vinstristjórnarljóð.“ „Við lesurn
bara málefnasamn.imginin og
blustum ekki á neina þvælu um
efnahagslögmál og svoddan leið-
indi. Og þó.
FUAMVINDAN
Eifct hefiuir Ólafía sýnt okkiur
fram á. Það er hægt að
sleppa því „Affentheater" sem
vökunæfcur vinnumiálaforkóilf-
anma hafa verið til þess að
ákvefta hversu þröinig snaran um
háls atvinnuveganma skuili vera
og tilheyrandi verkfa1i]ale:iksýn-
ingar. Það á bara að leysa þetita
mieð málefnasamninigi og ákveða
að h~fcka kaunið. Vininiumállafor-
kól'farnir geta svo þess á milli
dundað við að útbúa fínessur
eims og t. d. máimiðnaðarmemn,
sem skrifuðu undir það að mað-
ur, sem vinmvr á verkstæði og
reyn'r á sig skuili hafa 15° hita
i krtaigum sirr, en sá sem ekki
reyn r á sig skuii hafa 17°, hvort
tvegr'ia CeloiuiS-gráður að sjálf-
sögðn. Og svo skulum við lárta
bankastjóra T.andsbamkains lárta
taka mynd af sér í b’öðin með
hæf' ■g'u miik'bHi og m'nna á að
héða” í frá varði útlánta í krón-
uim m ðiuð við barfir atvinniuveg-
ann? Og síða.n auglýsa útsölu á
nýji’-’o og betr: krónum, krómum
sem 'kki rýrna, spariskirteinum.
Já '’að er í sjáiifu sér ágæfct að
Skrifa á vix'.a s?m aðr'r eiiga að
borg'i í þessu tilviki hinir friðu
hópa • uppva’iandi Framsóknar
og • instri manna, já jaifmvel
Fyik ngar- or SÍNE menn. Em
Mar°'','r gievið, sem ku lána
gegr raunvö'tfium, svipað og
skír nta, h. e. verðbö’ga plús
hag >xtur, b nn er a fliixipaður
og r ■ 'tt.ur.
Svu er veri) að t a'a iwn að
auk- átttök'- 'ó'ksins i atvinnu-
rekf inum. f'i fól'k ti’l þeSs að
leggja fé siitt í framleiðslufyrir-
tækta. Ég spyr: Hvermig er hægt
að spila fjárhættuspil við mót-
spilara, sem á móti manns eigin
pemta'gum samþykkir aðeins
ófalsaða víxla mieð manns eigin
rithönd? Getur maður unnið?
HL.UTVERK
STJÖRNMÁLAMANNSINS
Við þekkjum vist öll söguna aí
apanum sem tók að sér að skipta
ostbitanum. Hann beit í stykkin
tiá skiptis og lagði á vogarskál-
arnar þangað til allt var uppétið.
í rauntani er þetta ekkert annað
en lýstag á afskiptum stjóm-
málamanna okkar gegnum árin
af efnahagsmáluinium. Línuritið
sýnir þetta ljósar en nokkur orð.
sem undirokaðs minnihluta),
kemur hin reikningslega stað-
reynd: Kauphækkun getur aldrei
orðið meiri em hagvöxturinn
leyfir. Allit annað er blekking
sett fram af þjóðlygurunum.
Allt sem þeir hafa tiil málanna
lagt er að taka ostbita frá sjávar-
útveginum, bíta í hann og setja
hann í vasa háttvirts kjósanda.
Svo þegar þorskdrepar eiga ekki
meiri ost, þá ná þeir í ostinn
til baka í vasa atkvæðistas með
hæfilegum yfirsöng', bíta í hann
sjáifir og fleygja honum í skolt
þorskadreps, svo hann geti farið
að fiska á ný.
Aptan er meðal vor. En þetta
er sjáLfsagt vitleysa frá sjónar-
frá þvi að eitt erfiðasta verk
sem hann hefði komizt i væri
að semja stefnuskrá fyrir stjórn-
málaflokk. Ein færasta leiðin
væri að fara í stefnuskrár gam-
alia og reyndra fiokka og tína
upp eftir formiúlunni góðu:
„styðja ber, styrkja ber, efla ber,
auka ber o. s. frv.“ og yfirbjóða
allt sem áður var bezt boðið, þá
fyrst væri um að ræða skotheld-
an flokk. Síðan væri allt hitt
samningsatriði eftir kosningar
og flokkurinn auðvirtað reiðubú-
inn að gera málefnasamning við
að>ra flokka um allan fjandamn.
Sem sagt, hæstvirtir kjósendur
eru fífl, sem þjóðlygararnir
þurfa að brúka einu stami á fjór-
um árum svo þeir geti farið með
völd og áhrif. Um það geta
allir verið sammála, að maður
sem skrifar upp á blankóvíxil er
fífl. Og það er það sem við erum
allir upp til hópa, meðan mál-
efna.samningai' eru fyrst gerðir
eftir kosningar.
Hvernig væri að flokkamir
Á móti yfirboðum í verkalýðs-
baráttunni og fjasi atvinmtipóli-
tíkusamna um aukinn kaupmátt
launafóliks (sem er víst um 90%
vinnandi fól'ks, hvernig svo sem
sfcendur á því, að at'kvæðaveiða.r-
a.r þurfa sífell't að biðla tiil þess
miði þeirra sem fjálglegast tala
um hið alvöruþrumgna og á-
byrgðarfulla starf þjóð'lygarans.
Og þó.
F.IÁRLÖG OG KOSNINGAR
Ég átti fyrir skömmu tal við
greindan mann sem sagði mér
kaupmáttar
legðu fram fjárlögin fyrirfram
svo kjósandinn hefði eitthvert
val. Tilkynntu fyrirfram hversu
mörg prósent þjóðarteknanna,
þ. e. a. s. hversu stóran bi'ta af
ostinum þeir æt'la að (aka til
ríkisins.
Þeir legðu sem sagt fram ein-
hverja greiðsl'uáætlun, etas og
hagdeild Landsbankans heimtar
af mönnum sem vilja Slá lán.
Annar gegn maður stakk upp á
því, að skafctgreiðendur srtofnuðiu
með sér hlutafélag með t. d. 1000
kr. aksiu — Skattgreiðendafélag-
ið hf.
Það myndi semja fjárlög fyrir
kosningar og hafa til þess fær-
ustu menn. Félagið myndi síðan
styrkja þá frambjóðendur eina,
sem þá yfirlýsingu vildu gera að
leiðarljósi. Eigum við að bjóða
út hlutaféið þegar „Magna
Carta“ Halldórs E. kemur út?
En kannski lœkika skattanniir
svo mikið á öllum þorra fólks
að allir sleppa sér af ánægju.
Já, það eru víst einhver fyrirheit
um það i málefnasamningnum
og hin ráðdeildarsama vinstri
stjórn hefur sjálfsagt ráð til að
gera tvær krónur úr einni. Og þó.
NÆSTA FRAMTlÐ
Svo ég vitni enn einu sinni í
línuritið, þó það sé að sjálfsögðu
enginn algildur sannleikur,
þá dylst vist engum, að
æfcli núverandi rikissrtjórn að
standa við málefnasamninginn
eða falla ella, þá er ekki blóðs-
úthellinga þörf. Hún er búin að
vera og skal ekki /erið að eyða
tíma í að ergja feigan sjúkl-
inginn. Framtiðin er alvarleg og
mun kosta okkur ölil fómir.
Þjóðin er að fara gjaldþrota og
veit það, ríkissrtjómin meðrtalin.
En fortíðta er aska og til þess
eta® að draga lærdóm af. Viljum
við viðurkenna lögrmál þess, að
ekkert komi af sjálfu sér og að
gengi krónunnar er ekki póli-
tísk ákvörðun heldur útkoma úr
reikningsdæmi fyrir okkur, eins
og Bogi Þórðarson minnrti á ný-
lega hér i blaðin-u. Það er ekki
brotta líking heldur stöðug og
diffrainileg: Eim alin = tveir fisk-
ar, hvorki meira né mtana.
Allar yfirlýsingar þjóðiygar-
anna um annað eru og verða lygi.
Sá, sem ekki trúir, hann lesi linu-
ritið og beri það saman við
stefniuskrár flokkanna, lærðar
greinar sérfræðinganna og ræð-
ur póliitíkusanna hvað sem þeir
hétu og hverra flokfca þeir voru.
Vitið þér enn eða hvað?
Já sjálfsagt — og þó.
Afmæliskveðja
til Einars Jónssonar,
símaverkstjóra
Einar minn! Þú varðsrt áttræð
ur 28. apríl síðast liðinn. Ég
hafði hugsað mér að senda þér
afmæliskveðju, en atvikin hög-
uðu því svo, að hún kemur ekki
fyrr en i dag. Ég bið þig afsök-
unar á því. Ég veit af gamalli
reynslu, að þér er illa við
óstundvisi.
í tiu sumur var ég í síma-
vinnu i flokki þínum. Þegar ég
lít um öxl til símavinnusumra
minma, finnst mér aftur strjúka
vanga mína sólskin þeirra og
gróðurangan. Tjaldlífið heill-
ar mig enn í dag, kátir félagar,
heilir og óskiptir, fréisi þes® og
hversdagsleiki. Vitaskuld var
símavinnan söm um það við aðra
vinnu að taka ekki tillit til þess,
hvernig verkamaðurinn er fyrir
kallaður, en fjöilbreytni hennar
og farfuglahættir gera hana
ljúfa ungum mönnum. Ég man,
að við kurruðum srtumdum, Einar,
sumrungar þinir, þegar ok'kur
fannst þú gefa okkur um skör
skamman tíma i gang á kvöldin,
þegar vinnustöðvar voru orðn-
ar jafnvel tveggja stunda
gönguieið 'ieim í tjöld. En
þetta gleymist jafnskjótt. 1
raun og veru kunnum við vel að
meta, að þú barst jafnan fyrir
alla hluti fram hag og heill sim-
ans fyrir brjósti, enda mun þér
án efa hafa þótrt sumarkvöldin
meir en nógu löng til ærsla okk
ar og leika.
Ég þykist vita það með vissu,
að við hefðum undantekningar-
laust allir, pilltar þínir, lagrt á
okkur helmingi lengri kvöld-
gang, heidur en eiga það
á hættu að skipta um verksrtjóra.
Drengskapur þinn í öllum þín-
um skiptum við okkur og skiln-
tagur þinn á ungum mönnum
meira eða minna breyskum og
óstýriláfcum var sá hjálmun
völur, sem hönd þin ávallt bar
í allri verkstjórn þinni.
Þú hefur aldrei gert stáss að
sjálfum þér, Einar Jónsson, og
þú hefir aldrei óskað þér þess,
að aðrir gerðu stáss'að þér. Þess
vegna veit ég, að þú verður mér
ekkert þakklátur fyrir að birta
á prenti þessa afmæliskveðju.
En ég geri það samt. Ég geri
það mín vegna — vegna okkar
allra, sumrunga þinna.
Ef til vill felst bezta lýsing-
in á sjálfum þér í því, hve þér
var ógeðfellt að horfa á okkur
pilta vinna, sjálfur auðum hönd
um. Hversu marga menin, sem þú
hafðir með þér í föruneyti, brást
aidrei, ef aðeins var eins manns
verk að vinna, að þú kysir þér
að gera það sjálfur og láta okk
ur vera áhorfendur. Flestallir
verkstjórar forðast þetta sem
heitan eld. Það hefur jafnan
reynzt öruggast flestum verk-
stjórum, virðuleikains vegna, að
forðast að taka til hendi. Ekk-
ert er og vafasamara yfirmanni
en að umgangast undirmenn sína
sem jafningja; ti'l þess að geta
það verður hann að hafa
af mainni að má og yfirburði.
Enn er þó einn sá hlutur í fari
þínu, Einar Jónsson, sern ég hefi
jafnan dáðst að og kunnað að
meta æ þvi bertur, sem aidur hef
ur yfir mig færzt. Það er sá
háttur þinin að sjá þér takmark
í hverjum degi. Þú hefir aldrei
um ævina vaknað til þess að
morgni að skipta degin-
uim i vinwutíma og hvildar-
tima, eins og okkur öesbum hætt
ir til. Þú hefir ávallt vaknað til
þess að nota daginn allan
og nýta til starfa. Þú hefir þetta
öfundsverða óþol í blóðinu sem
er einkenni allra afkastamanna,
kannt ekki og vilt ekki una þér
hvíldar, á meðan eitthvað er
ógert, þess sem gera á. Það hef-
ir jafnan verið leiðarbnoða þín
í liftau að heilsa morgundegin-
um án þess að standa æ í verka-
skúld við gærdaginn. Og þegar
slik'uv hugsunarháttur vakir yf-
ir hverjum degi ævinnar, verða
afköstin mikil um það er lýkur.
Eiinar minn! Um leið og ég að
lokum þakka þér allt gott og
gamalt, bið ég þig að skila
kveðjum mínum til þinnar góðu
konu og vinkonu ok'kar
allra gamalla símamanna. Hver
sem á heimiii þitt kemur, fer
ekki þaðan án þess að hafa gert
sér grein fyrir þvi, að þú hefir
átt góðan förunaut i líftau.
Lárus H. Biöndal.
Einar Jónsson er fæddur í
Núpakoti undir Austur-Eyja
fjöllum hinn 28. apríl 1892. Voru
foreldrar hans Jón síðar bóndi
að Steinum Etaarsson og kona
hans Jóhanna Magnúsdóttir
bónda á Arngeirsstöðum í Fljóts
hliö Þorvaldssonar.
Einar ólst upp hjá föðursyst-
ur sinni, Sigurveigu Einarsdótt
ur, og manni hennar, Guðmundi
Einar Jónsson
Jónssyni, bróður Sveins í Völ-
undi. Þau hjón bjuggu á Þór-
oddsstöðum i Grímsnesi, en
fluttus’t hingað til Reykjavíkur
árið 1907. Stundaði Guðmundur
fyrst „keyrslu“, sem svo var
kölluð, en byggði sér síðan hús
i grennd við Öskjuhlíð og hóf
þar búskap. Stendur húsið enn
og heldur nafni sínu, Þórodds-
staðir. Auk fermingarundirbún-
ings naut Einar aðeins nokk-
urrar tilsagnar í skrift og
reikntagi, að sinnar tíðar hætti.
Eftir að hann fluttist til Reykja
víkur, gerðist hann „keyrsdumað
ur“ hjá fóstra sínum, unz hann
réðst til sjós. Reri hann í Þor-
lákshöfn og Vestmannaeyjum
veturna 1915—’17, en var á skút
i' ramhald af bls. 17