Morgunblaðið - 18.08.1972, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. ÁGÚST 1972
Viðbrögðin vi5 úrskurðinum er lendis;
Brezkir og þýzkir togaraeig-
endur mjög ánægðir
Segja ábendingu dómsins hagstæðari en boð Breta
EKKI var í gær vitað uni opinber viðbrögð brezkra stjórn-
arvalda við ályktun Alþjóðadómstólsins gegn fyrirhugaðri
útfærslu íslenzku landhelginnar. í yfirlýsingu, sem brezkir
togaraeigendur sendu frá sér, segjast þeir vona, að Islend-
ingar endurskoði þá ákvörðun sína að virða að vettugi bráða-
birgðaúrskurð dómstólsins og fallist á það sjónarmið hans,
að ekki megi grípa til aðgerða gegn brezkum skipum, enda
þótt þau veiði innan fyrirhugaðrar landhelgi. Benda þeir á,
að í úrskurðinum sé talað um nokkru meira magn, en nefnt
hafði verið af Bretum síðast í samningaumræðum.
— Alþjóðadómstóllinn
sýndi, að hann getur enn gert
greinarmun á réttu og röngu,
sagði talsmaður vestur-þýzka
matvælaráðuneytisins í gær.
Sagði talsmaðurinn, að þeir
kvótar, sem settir væru brezk
um og vestur-þýzkum fiski-
skipum, fullnægðu kröfum
stjórnarinnar í Bonn fullkom-
lega,
1 fréfítum frá Bonn segir enn-
fremuir, að þeir, sem að úbgerð
og fisfciðnaði standi í Saimbands
lýðvieidinu, haffi greinilltega varp-
að öndiinini léttiar efitir ályktun
Alþjóðadómstóaisiins, en bíði þess
nú I ofivæni, hvort ísflienzka rík-
isstjómin hygigdist breyta í amd-
sttððu við hana. Ekkiert var greint
flrá viöbrögðum uitanrfkisráðu-
neytisins sjálfs, en tal.-r-"ður mat
vælairáðuneytisdms skýrði frá við-
horfi sínu, eins og gneinit hefur
verið frá hér að framan. Hafit
var þó efitir einum embætftis-
manni, sem ekki var tilgredndur,
að Lslenzka rikisstjómim hlyti að
huigsa siig um tvisvair, áður en
hún færði út landbelgina eítir
þetta, því að þá ætti hún yfir
höfðd sér reiði Evrópurfkja afl-
mennit,
Haifit var efitir dr. Joachim
Genschow, formanini síumbainds
vestur-þýzkra togaræigenda, að
honuim fjmc. Jt sem aif sér væri
fiargi létt við álykbun Alþjóða-
dómstóllsins. — Við enum sann-
færðir um, að aðrar evrópskar
flskveiðiiþjóðir fiinna einnig til
iéttis. Þessi álykrtun kann vel að
vera spor í átt til aliþjóðasamn-
ings um fiiskveiðitalkmörlk.
Haft var efitir stjórniarheimild-
um í Bonn auk þeas sem að firam
am gneinir, að ályktun Allþjóða-
dómjstóisinis væri jákvæð bæði
fyrir V-ÞýzHtaiiand og Bretiland
og að hún þýddi siðferS'ilegan
stuðining, að því er snertir firam-
hald málisins. Brezk og vestur-
þýzk s'kip ætQi sér að halda
áfram veiðum upp að 12 mílna
mörkunum og ísdienidingiar séu
þess efldd megnuigir að hagnýta
sér 50 mííllna landhelligi. Tiil þesis
hafi þeir hvorki vinnuafl né iðn-
aðargetu.
Sú aðvörun kom fram, endia
þótt hún væri ekki kunngerð op-
inberlaga, að það kynni að hafa
afleiðingar í för með sér fyrir
ísliendinga, ef þeir hindruðu vest
ur-þýzk fiSkiskip í að stunda
veiðar upp að 12 míiium. Hvorki
vestur-þýzka né brezka stjómin
hygðust senda filöta sinn á vett-
vang, en ísiendingar gætu reikn-
að með þvi að bæði þesisi lönd
myndu au'ka aðstoð Sína við
fisiklskip sín.
Taiið er, að brezka stjómin sé
mjög ánægð mieð ályktun Al-
þj óðadómistólsins, en ekki hefur
verið gefin út nein opinber yfir-
lýsing þar að lútandi. Verður það
naumast gert, fyrr en viðkom-
andi aðilar í Bretlandi hafa haft
tækifæri til þess að kynna sér
nákvæmiliega ályktun Alþjóðar
dómstólsins og forsendur henn-
ar. Brezka stjórnin hyggst innan
slkamms svara yfirlýsingu ís-
ienztou stjórnarinnar frá þvi á
föstudaginn var, þar sem iiaigð-
ar voru fram nýjar tillögur til
bráðabirgðalauisnar deilunni.
NÝTT VIÐHORF, SEGIR
HARTLING
Danska stjómin heldur fast
við fyrri ákvörðun sína um að
ræða Lslenzka liandhel.gismálið á
fundi sínium næsta þriðjudiaig.
Þess vegna vildi K. B. Andersen
utanrndsráðherra ekki iláta hafa
neitt eftir sér í tiíLefni áiyktuníir
Alþjóðadómstóiisins í gær. Utan-
rikisráðhemann xiæddi við Sig-
urð Bjarnason sendiherra um
málið og fóru þær viðræður
fram af sérstakri vinisemd.
Pou'l Hartling, fyrrverandi
utanrfkisnáðlherra og formaður
Venstre sagði eftir álykitun Al-
þjóðadómstólsins.
— Þetta þýðir breytt viðhorf í
landhelg i.s de i lun ni. Við hljótum
nú að reikna með þvi, að Island
virði þá niðursitöðu, sem nú hef-
ur fengizit. Við það vinnst
tími til viðræðna fyrir stjómir
Norðurianda og Vestur-Evrópu-
rikja annars vegar og stjóm Is-
lands hins vegar. Danska stjórn
in verður nú að sýna frumfevæði
með tilliti til hagsmuna danskra
fiskimanna, sem eru í hættu,
sagði Hartling.
— Það verður að vera fyrir
hendi vilji beggja aðila til þess
að gangasit undir slíikan gerðar-
dóm sem Alþjóðadómstóllinn er
og Island hafði fyrirtfram gefið
til kynna, að það myndi ekki
taka tillit til niðurstöðu dóm-
stölsins, sagði talsmeður SF-
flakksins Gert Petersen. Sagði
hann, að SF vonaðiisit till, að
damska sitjómm myndi styðja
miálstað Islendinga.
YFIRLÝSING BREZKRA
TOGARAEIGENDA
Samiband brezkra togaraeig-
enda sendi í miorguin frá sér eift-
irfarandi yfirlýsingu:
„Við erum reiðubúnir tU þess
að takmarka árlegan afla olkik-
ar við 170.000 toinn, eins og
mælzt er til suf dómstólnum. —
Þetta er 8% miimna en þau
185.000 toriu, sem fonmiega hatfði
verið boðið af hótfu Bretlands
til Islands á fyrra sitiigl þeissarar
deilu.
Þetta er samt nokkru meira
en sú t£tla, sem nefnd var aif
hálfu Bretlands í síðasta þætti
þeirra viðræðna, sem fram flónu.
í Reykjavík. Tilmæli dómstóls-
ins fela í sér fiullnægjandi ör-
yggi gagnvart öllum réttlætan-
iegum ótta Islemdinga við otf~-
veiði.
Það er ekki né hefur aldrel
verið ætlun okkar að gera neitt
á svæðinu uimhverfis Island,
sem væri ögrandi í eðli Síniu.
Við viflijum ekiki gera annað en
að stunda iöglega starfserní
okkar á úthafinu þar, innan
þeirra marka, sem dóimstóilirLn
mælir með.
Sambandið vonaði, að íslend-
ingar myndiu endurskoða þá
ákvörðun sína að virða að vett-
ugi bráðabirgðaúrsku rð dóm-
stólsins og myindiu fallast á það
sjónarmið hans, að þeir sikýldu
hætta við að grípa til aðgerða
gegn breztoum skipum, sem
virða þau skilyrði, er sett eru
fraim í úrstourði dómstólsins.
Ef íslendingar gera það, þá
verður hvorki þörf á umfangs-
miklum stuðningsaðgerðum eða
flotavemd frá brezku stjóminni.
Báðir aðilar gætu þá, að því er
við vonum, sietzt við saimininga-
borðið saman í friðsamleguim
anda til þess að samja um bráða
birgðalausn.
Úrskurðurinn
Hér á efitiir fer fréttaitilkynn-
imgin, sem ailiþjóðaidómistóllMinin í
Haiag sendi f jölmiðluim eftir
dómsúrsfcurðinn.
Alþjóðadómstóllinin gaf í dag,
17 ágúst 1972 út tvær ályktan-
Sr, sem samþykktar voru með
14 aitkvæðuun gegm 1. Hér er urn
að ræðc bráðabirgðaáiykitanir
varðandi fiiskvei'ðiirétt í málunum
Stóra-Bretland gegn íslands og
V-Þýzkiaíland giegn íslandi,
I fyrri ályktuminni kveður dóm
uirinn svo á um, að unz hann
hafi kveðið upp lokaúrskurð í
málinu Stóra Bretland gegn Is-
landi, siem iagt var fyriir dóm-
StóTiimn 14. april 1972, ættu eft-
iinfiairandi b rá ða biirg ðaregl ur að
gilda.
A) ísland og Bretland ættu að
tryggja að ekki verði gripið til
notokurra aðgerða, sem geti auk-
ið eða flæfcst þá deitu, sem fyrir
dómisítólinn var lögð.
B) ísland og Breiflamd ættu
bæði að trygigja að ekki verði
gripið tiil noktourra þeirra að-
'gierða, er gætu spilit fyrir rétti
hitis aðiLamis í að framfyligja þeim
efniisllega dómá, sem dómstólliinn
kanm að kveða upp.
C) Lýðveldið Islamd ætiti að
forðast að grípa til aðgerða til að
flnamfylgja regiuigerðinni frá 14.
júlí 1972, gegn skipum, sem
Skráð er.. í Bretlandi og sem
stumda fiiskveiðar á haffinu um-
hverfis Island uitam 12 mílna fLsk
veiði/Lögsögunnar.
D) Lýðveldið Island ætti að
forðast að grfpa til stjórnarfars-
legra réttarfarslegra eða armairra
aðgierða gegn brezkum skipurn,
áhöflnum þeirra eða öðrurn skyld
um aðiflum vegna fisikveiða á
hia'finiu umhverfiis Island utan 12
mfLma fiskveiðLlögsögummar.
E) Bretland ætti að tryggja að
skip storáð í Bretlandi veiði ek'k:
meiiri aiia en 170 þúsund l'esitir
á ári á hafinu unihvérfis Island
ein.s og það svæði er ákveðið af
alþ jóðaihaif rannsóknanef ndimmi.
F) Ríkisstjóm Bretlands ætti að
láta rikisstjórn IsíLands svo og al-
þjóðadómstólnuim í té allar upp-
lllýs-imijar uim tiiiskipanár og Skipu
Lag varðandi efitirlit og reglut
um fiskveiðair á þesisu svæði.
Hafi dómstólMnn ekfci kveðið
upp emdamlegan dóm fyrir 15.
ágúst 1973 mun hanm að beáðmí
ammars aðilans endurskoða úr-
skuirð sinn mú til þess að ákveða
hvort úrskurðurinn skuli gilda á-
fram, hvort þurffi að breyta hon-
um eða fielila úir giLdi.
V-ÞÝZKALAND
GEGN ÍSLANDI
1 ályktum sinni kveðuir dóm-
stóillinn svo á um að umz hamm
hefiur kveðið upp lokadóm í mál-
inu, sem liagt var fyriir dóminn
5. júní 1972 atf stjórm V-Þýzka-
lands gegn lýðveldinu Isilandi,
Stouili efitáirfarandi bráðabirgða-
regliu: g.._a.
Greinar A, B, C, D, F, í úr-
ékuirðimum eru samhljóða sömu
greimum í fyrri úrskiu.rðímum.
Grein E hljóðar svo: Stjórn
V-Þýzkalands ætti að trygigja að
Skip skráð í V-Þýzkallandá veiðí
ekki meiri afla en 119 þús-
und lestii á hafinu umhverfis Is-
land árlega, eins og það svæði
er ákveðið af alþjóðahafiramn-
sók n anefmdi nni.
Hafi dómstóliíinm ekki kveðið
upp endanlegan dóm fyrir 15.
ágúst 1973 mun hamm að beiðni
annars aðilamis enclurskoða úr-
skurð sinn til þess að ákveða
hvort úrskurðurinn nú skuái
giída áfram, hvort þuirfl að
breýta honum eða fellia úr gildi.
Eftirtaldir dómarar fjölluðu
úm málið: Siir M-uhammed
Zfrula Khan fiorseti dómsáns.
Ammoum varaforseti og dótmairn
ir SLr Gerafl/d Fitzmaurioe, Pad-
illa Nervo, Forstier, Gros, Beng-
zon, Petren, Lachs, Onyeama,
Dilliard, Igr.acio-Pmto, De Castiro,
Morozov, Jimenez, De Areehaga.
Ammoun varaforsetá og dóm-
áramrár Forster og De Areohaga
geifia sameiginlegt áiiit með báð-
uim úrsfcuirðunum og Padilla
Nervo dómairi skifliair sératkvæði
á móti báðum úrskiurðuim.
Atnmóun varaforseti og For-
s-ter og Jimenez de Arecha-ga
dómamar gefa eiftimfarandi sam-
eiginlega yfirlýsingu:
„Við höfum Ijáð þessu áíLýkt-
unarorði aitltovæði okkar með fiil-
litli till þess að him alwarleigu
vamdamál í nútíma haÆréttii, sem
upp koma í þesisu tifliviki, eru
hluiti af efniisaitriðum, sem eru
ekki til umræðu á þessu stiigi
máLsimis og ályktunarorðið nær
að emigu til þeimra. Þegar fjallað
er um bráðabirgðaráðstafianir
má dómstólflfiinn aðeiins taka til-
lát til þess hvort lí'toutr séu á að
kröfiuaðillair verði fyrir óbætan-
!legu tjóni og hvort vegið sé að
þeim hagsmunum sem dærot er
wm, ef einhver aðilinn hefur að-
gerðir á meðan á málismeðferð
stendur. Því er það ljóst, að
þessi uppitovaðniing getur á eng-
an hátt vísað til gilu.o þess mál-
staðar sem slíkiur úrskuirðuir á
að ná til, né heldur til gáilidis
málsbaðar stramidrikis sem á atf-
toomu sína undir fiskstofnunum
í lanidgrunni sínu eða landhelgi
þess. Mikilvæg atriöi hafla alls
ekki verið dæmd fyrirfram, þar
eð dómstóiflinn mun tafca þau til
athugunar, beí'ji hann sig þess
megnugan, efitir að málsaðilar
haifa haflt tækifæri til að flytja
málstað simn.“
SÉRATKVÆÐI
PADILLA
NERVO
DÓMARA
„fig sá mér ekki fært að vera
sammália úrsitouirði dómistóLsins,
og ég greiöí því attovæði gegm
honuim.
Að mínu áliiti hefðí dómstóll-
inn ekki átt að samþykkja álytot-
un um vemda raðgerðir. Sér-
staða þessa máls getur ek'ki rétt-
lætt sl-ikiar aðgerðir gegn riki,
sem viðurfcennir eklkii lögsögu
dómstólsins, sem er ekiki aðirái að
þessum dómi, og fufllveldd þess
er þanmig ekki vimt.
Það hefur ekki tefcizt að færa
rök aö þvi að kraifa ísilenzka lýð-
veldisims um að færa lamdheligi
sína út í 50 mitur sé bix>t á al-
þjóðaðlötguim.
LÖGSAGA
DÓMSTÓLS-
INS
Spumiingin um lögisögu dóm-
stólsins heflur ekki verið athuguð
tid hlítair. Lögsagan bygigir á
gagnkrvæmuim orðsendinguim
ríkjamma firá 11. mairz 1961, —
samfcamulaigi sem Island teliur
hafa Lokið tilgangi sinum alger-
llega; skilyrði þess teluir Island
ekki vera viðeiigandi leniguir og
þesis veigmia sé það úr gildi.
I bréfi firá utanrHdsráðherra
Islands dagisetbu 29. miaií 1972 og
mótbeknu 31. maí 1972, fuflfliyrbi
ísClenzka ríkiisstjórmin að ofan-
mefint saimlcomiuiag hetfðá eklki ver
ið endanLegt, að það hefði lokið
hlutveiiki sínu og það væri ekki
viðeLgandi lengur og úr gildii;
að 14. apiil 1972 værf enginn
grundvöLlur fyrir lögsögu dóm-
stóiisflns í þessu máli, og að ís-
tenzka rftoiisstjónnin vildi eklki
veita dómistólinum lögsögu né
heldur útnefna fuíllitrúa, þar eð
llíflsafikoma islenzíkra þjóðarimnar
væri í veði.
1 símskeyti dagisefftu 28. júlí
1972, móttefcmu af dórrasitólinium
29. júli, lýsti uitanríJkiisráðheriria
IsLands því yflir, etftúr að hafia
enduröekið að etngimm grundivöllL-
ur væri fyirir lögsögu dómsins í
því máli, sem beiðnii Bretlands
uim má/Bsmieðfierð viisaði tii, að
enigimn grundvölllur væri fyrLr
óSk um bráðabi'rgðaráðstaifaniir
og að ríkisstjórn ISIands, án
þesis að veikja i neinu fyirri rök-
semdiir, mótmæliti séristákfliaga að
dámstóUiimn áflyiktaði um bráða-
bingðaaðgerðir samltov. gmein 41 í
stofn'skrá siinni og grein 61 í
reglunium i þesisu máli, þar sem
enginn grunidvöllkir væri fyirúir
lögsögu.
1 saimra’mi við stefn-uskrá dóm
stðlisiinis og hins flaista alþjóðadóm
stðls, þá getfur f jairvera einis miáls
aðila ekfci í sjálfu sér komið í
veg fyrir bráðabimgðaaðgerðír,
svo flramariiega sem aðilum he.£-
ur verið teyft að lýsa skoðumum
símum i máliiniu.
Ríkiisstjórn íslamids íýsfá þvi y.f
Lr í orðsendingu sinni 28. júlí
1972 að beiðmin um málsmeðfierð
firá 14. aprfl 1972 kœmii aðeims
lagaliegri stöðu rtkjanna tveggja;
við, og efcfci efnahagslegri að-
stöðu áfcveðinma eigránlhagsmiuna;
eða anniara hagsmuina í eimlhveirju
rfkjanna, — athugasemd senv
virðist draga I efa það saimband
sem 61. grein, 1. máisgrein í:
reigliunum segir að verði að veira
rniifllli ósífcar um bráðabirgðamáð-
stafiamir um varmd og upphaf-
legu beiðnarinnar am málsmoð-
ferð hjá dóimstóinum.
Beiðnir rfkiisstjóma Bretlands
og Vestur-Þýzikalliands flela í sér
að með þvi að æSkja þesis að
dómgtöliimn lýsi útfærsliu íis-
ienzku landhelginnar ólöglega,
þá séu þær í raun og veru að
biðja dómstólinin um að lýsa þvi
yfir að Islaind geti ektoi útilo'kað
ffiskiiskiip sem skráð séu í Bret-
iandi og Vestur-Þýzkalandii.
DámStóllinn þarf ekfki að
ganga úr Skugga uim, að hama
hafi lögsögu I máJliinu, er harun
fjafllliar um beiðni um bráðabirgða
úrstourð, áður en hann kiveður
upp Sltoan únStourð. Bn saimt
ætti hainin etotoi að dæma Stov. 41.
girein stofnStorárinnar ef það er
augljóst að hainn hiaifi etofci lög-
Fr.tunhald á bls. 2®