Morgunblaðið - 05.10.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. OKTÓBER 1972
17
Er sameiningin mikilvæg-
ari en stjórnarsamstarfið?
HöfufSviðifajnigsiefni fcinds-
fuindar Samtaka frjálslyrvdra
og vinistri manna, sem hald-
imn var um sl. helgi, voru
sameiningarmál jiafnaðar-
maninia. Megiineinikemni á
störfuim liajnids'fuinidarimis var á
hiimn bógimn djúps'tæður
klofniinigur og hatrömim átök
miM hinina tveggja sbríðandi
arma í samitökuinium.
Eftir að Bjarni Guðmason
hafði fail'ið bæði í formanmis-
og varaforrmanimskjöri, lýsti
Ottó Bjömsson t, a. m. yfir
því, uim leið og hann gekik
út af fumdimuim í bræði, að
verið væri að endiuirbaka
Tómabíósfuindi'nin fræga. Bn
á þeiim fumdi gek’k Alþýðu-
bandaliaigið end'anilega milli
bols og höfuðs á Hainmibal
Valdimarssyn’i fyrir kosnimg-
armar 1967. Skömm'U áðuir e>n
Ottó gekk út af fundinum,
sagði haran i ræðu, að kjör-
mefmidarkosnimigim, sem fram
fór á la uigardagsikvölid im u,
hefðd endamlega sitaðfesit, að
samtökiin væru klofin í tvær
fyikimgar. Þessii klofminigur
einkerandi öll störf fundar-
inis frá uppihafi, þar til meiri
hl'U'tinin af iiðsmönnium
Bjarna Guðniason'ar gökk út
af fundimum nokkru áður en
homum lauk.
KI.AIIAI.EG
* INiNUBBÖGO
í raun réttri unniu þeir
Hannibal og Björn talsverð-
an sigur á þessuim fuindi,
enda hefur margt verið á
huldu um rauiniveruleg ábrif
þeirra í samitökumiuim fram til
þessa. Ósigur liðsmamna
Bjarraa Guðnasonar varð
eran háðulegri en efnd stóðu
til sakir einistaklega klaufa-
iegra viraraubragða.
Fyriirfram var vitað, að
ReykjavikuirdeiMiin í saimitök
unum, er lýtur forystu
Bjarna Guðnasoraar, myradi
reyna að niá yfirhön'dinini á
fumdiraum og koma í veg fyr-
ir, að samein'iragarimáiliið raæði
fram 'að ganiga. Fyrr í sumar
hafði Nýtt laind, sem þessi
hópur ræður, saigt, að sam-
Hannibal: ósk gamaln krata
að sanicina jafnaðarnienn í
einnni flokkl.
eininig við Alþýðuflokk-
iinin væri óaesíkileg eims og
sakiir stæðu. Þesisi sikoðun
var m.a. rökstudd með þvi,
að forystumemmiiimir myradu
nota sameimimigiumia til þess
fyrst og fremst 'að styrkja
stöðu síraa og sinna mamraa.
Það kom þvi raokikuð
á óvairt, að Bjarrai Guðnaison
sikyldi uiradicnrita sameiniiragar
yf'irlýsinigu viðræðunefiuda
AlþýðuffloMcsinis og SFV
noklcruim. döguim fyrir lairads-
fundiran. Þessi tvís'kiraraunigur
hefur eflaust veikt stöðu
haras, þegar á f uradiran kom.
SKII.YRHI FYRIR
SAMEININGU
Við upphaf umræðna á
liaradsfundiraum settu stuðn-
inigsimeran Bjarraa fram þá
kröfu, að Ailþýðufloikkuriinm
lýsti yfir stuðn'iiragi við rik-
isstjórnina og brottför varn
anliðsiras, áður en af samein-
ingu yrði. Þeir lögðu málið
þaranig fyrir, að ekki væri
urarat að garaga til sameindinig-
ar, raema tryggt væri áður, að
málsitaður samitakanna yrði
ráðandi í hiraum nýja floikki.
Bninifremur var lögð áherzla
á, að ekki mætt stofiraa stjórn
ars'amstarfiniu í hættu vegna
fyrii'hugaðrar sameiniragar.
Því var m.a. haldið fram, að
Alþýðuflokkuirimm væri
íhaldsflokkur og Bjami
Guðraason, sem undirritað
hafði sameiniragaryfirlýsirag-
una, sagfti, að meira væri
uninið að firamgaragi málsins
af ltappi en forsjá.
Gegn þessum sjónarmið-
um færðu Hanndbal og Björm
og þeirra stuðninigsl'ið þau
rök, að óeðlilegt væri að
setja fyrirfram skilyrði og
haradjárraa þararaig viðræðu-
nefndirnar. Hinn nýi fdokk-
ur yrði sjáifur að móta sína
stefnu á lýðræðislegan hátt;
það væri ekki uwrat að gera
fyriirfram.
Harandibal berati á, að frá-
leitt væri að kref jast þess af
Alþýðuflökkwum, að haran
Jiýsti sig aradvígam veru vann
arliðsins. Riikisstjórndn sjálf
hefði ekki svo eindiregna
stefnu i þessium málium. 1
stjórnarsáttmáiliaraum væri
einungis taiiað um endurskoð-
un eða uppsögn. Enduirsikoð-
unin væri ekki hafin og myndi
ekki hefjast fyrr en landhelig-
ismáliið væri komið heilit í höfn
eða a.m.k. úr hættu eiras og
haran orðaði það,
Björn Jórasison berati enn-
fremur á, að þessi rikisstjórn
yrði eragin eilífðarstjórn frem
ur en aðrar stjórnir. Björn
tók rraeira að segja svo djúpt
í árirani, að hann hélt því
fram, að jiafravel kyranu að
verða tad'siverðar líkur á þvi,
að þau mál kærnu upp þegar
á næsta þiragi, að saratökim
vildu efcki s'jálf sityðja rikis-
stjórninia leragur.
PERSÓNULKGIR
HAGSMUNIR
Ljóst er, að það er ekki
eirauragis málefraaleg sam-
st'aða, seim rekur á eftir sam-
eininigu jafnaðarmairana niú.
Forystumönnium beiggja
f lokkanna, Alþýðuif lokksins
og SFV, er ljós't, að pólitáisk
framtíð þeiirra e.r ekki tryggð,
raema úr siaimieimámigu verði.
Þar kerraur á móti, að Mð
Bjarraa Guðniasonar sér fram
á pólitíslka eimanigrun, ef sam
tökin ganiga i einn flioikik með
Alþýðuflokknum. Þannig er
nokkuð eimisýmt, að Bjanni
yrði t.a.m. ekki þinigmannis-
efni hins nýja jafnaðar-
mann’aflokks. Þegsiir persórau
liegu bag'stmiunir ráða greini-
lega mdklu urn afsitöðu
mararaa.
Sennilega riis'ta þersórauleg
ir bagsimiuniir af þes/su tiagi
dýpra en hiran máleifnaitegi
grundvöliiuir. Ef mark nná
taka á yfirlýs'iinigum Bjarna
Guðnasoniair virðisit alveg
ljóst, að haras l’ið mun ekki
garaga til samstarfs við Al-
þýðuflokkinn. 1 viðtali við
Morgurablaðið s.l. þriðjudag
sagði Bjamd, að sameiininig
væri gagrasilaus, raemia svipmót
hlns nýja flokks yrði þann-
ig, að fólk fenigi trú á, að
eitthvað nýfct væri á ferðirarai,
en ekki t r y gg i m g a rsa mtö'k
stjórnmáliaflokka. í ræðu á
laradsfumdin'um sagði hann
hiras vegar, að Alþýðuflokk-
urinin stigi æ fastar í hægri
fótinn, og haran feiragi ekki
séð, að sá flokkuir hefði
breytzt, eftir tólf ára veru í
íhaldsstjórn og andsitöðu við
raúverandi ríkiisstjórn.
EFTIRLEIKURINN
AUÐVELDUR
Þó að landsfumduirimn hafi
að lokum samþykkt s'amein-
inigaryfi'rlýsiiniguraa með at
kvæðum þorra fuinidainmamraa
gegn eirau, segir það í raun
rétfcri ekkert um sameirairagar
vilja stuðn'inigsmanma Bjama
Guðraasaraar. TiMaga haras
um að setja Alþýðuflokkraum
ákveðin skilyrði var t.d. felld
á fundimum að viðhöfðu
raafnakalli með 65 atkvæðum
gegn 26. Tólf sáfcu hjá, og
þeirra á meðal var Magraús
Torfi Ólafsson, sem hafði
það starf á fumdiin’um- ásamt
með öðirum að telja atkvæði,
þegar haindauppréttiragar
fóru fram.
Eftir að Bjannd hafði svo
eiindregið setit sig á móti s'aim-
einimgu og á ja-fn kl'aufaleg-
an máta og raum bar vitni
um, var eftirleikur þeirra
Hanraibals og Björras i sjálfu
Gylfi I*. Gíslason. — Sam-
þykkir Alþýðuflokkurinn
sanieininguna?
sér auðveldur. Þeir höfðu ör
uggan meirihlu'ta á fund-
imum og gátu því auðveld-
lega komið í v©g fyrir, að
Bjarrai yrði kjörimm í áhri'fa-
stöður iranan saimitakanina.
BI.VRNI GENGUR EKKI
AÐ TILBOÐI
HANNIBAI^S
Bjarnd Guðniason var vara
form-aðuir samtakarania fram
að þessum lamdsifundi. Stuðn
iragsmenn Haranibals og
Björras, sem áttu sex af sjö
möninium í kjörraefnd, lögðu
málið þannig fyri.r, að ekki
væri unrat að kjósa manin í
varafarrraammisembæifctið, sem
eindregið hefði lýst siig and-
vígan sameindiragu við Alþýðu
flokkinn í andistöðu við vilja
meirihlufca fundariras. Auk
þess væri rétt að sbuðla að
enduirnýj'un og breytimgum í
trúnaðarstöðuim iranam samtek
araraa, erada væiri það eitt af
höfuðsitefniumálum Bjanraa
Guðraasomar.
Þanmdig lögðu þeir til, að
Bjarni léti af stöinfum vara-
formianns og á móti kæmi, að
Björn Jónisison myndi láta af
sta-rfi forraammis fram-
kvæmdastjórraar, en Magnús
Torfi yrði síðam kjörinn vara
formaður. Síðan var lagt til,
að bæði Björn og Bjarni
tækju sæti i sameintagar-
niefnidiwnd.
Efti.r stuttan kliíkufund
ákvað Bjarni að hafraa þessu
tilboði og bjóða sitg íram
gegn Harandbal. Xraga Biirna
Jónsdóttir, formaður menrata
málaráðs, færði þau bermsku
rök fyrir þessu firamboði, að
hún yrði sem formaður fé-
liagsdnis í Reykjavxk að- gæta
hagsmunia ’ þess við lcjör
í trúnaðarstöðuir flokks-
inis. Bflausit hefur þessi yfdr
lýsimg eran veilkt stöðu
Bjarraa. Orslitiin urðu þau,
að Hanmibal fékk 70 atkvæði
en Bjarnd 30.
MAGNÚS TORFI TEKUR
AFSTÖÐU
Eftir þessi úrsilit álcvað
Bjarni að gefa kost á sér við
varaformaniras'kjör, en kjör-
nefnd hélt ótrauð fram Magn
úsi Torfa. Það vakti að vísu
nokkra athvgli, að Magnús
Torfi skyldi gefa kost á sér
gegn Bjarmia, siem gegnit hafðd
starfiiniu áður. Magraús hefur
fram til þessa haft sisg lítið
í frammi iniraan samtekainn'a
og verið afskiptaiiaus í deil-
unium, sem staðið haifa innain
þeirra. Ýmsir hafa þó talið, að
hann st.æði raær ldðsimönraum
Bjama en Hanraibals.
Reyndair mun það ekki
hafa verið fyrr en seinrai
hliuta suninudaigsinis, sem
Magnús Toirfi féllisit enda-n-
lega á að taka þátt i aðför-
iinmi að Bjarna Guðraasyni.
Þó að Magnús hafi með þessu
bakað sér mikla óvild í stuðn
iragsimaninaliði Bjarraa, fékk
hanm þarna einikar gobt tæki
færi til þess að styrkja stöðu
siraa iranan samtakanina, en
hún hefur verið nokkuð
ól'jós firam til þessa. Ljóst er,
að ekki verður unmt að
garaga framhjá varaformann
iraum, ef samteimámigim verður
eimihvemitíima að veru'lleika.
Þette hlýtur að hafa það i
för rraeð sér, að Magnús Torfi
verður að sækja styrk sinn
innan samta’kanina til fyligis-
manma Hanindbalis og Björnis.
En þar kemuir á móti, að þeir
þurfa ekki lengur að óttasrt,
að Magnús garagi til liðs við
Bj'arna.
HURÐASKELLIR OG
OFRÍKI
Eftir þesisa útreið geragu
margir sbuðninigsmanna
Bjarna út af furadimum; þeir
höfðu i hyggju að gefa út
yfirlýsiragu þar sem fram
kæmi, að þeir myradu ekki
starfa leniguir með liði Hanni-
bals og Björras. Úr þvi varð
þó ekki; flestir geragu iran á
fun'diinin aftur, utan nokkrir,
sem f-ardð höfðu út með hurða
skellum og lábum.
Þegar kom að kjöri fram-
kvæmdasitjórmar samitakanna
gerði Bjarni Guðraason til-
lögu um Hjalte Haraldsson,
sem hann hugðist gera að
varaformamni, ef haran sjálf-
ur hefði náð kjöri sem for-
rnaður. Kosniragim fór á þaran
veg, að þeir menm, siem kjör-
nefnd gerði tiillögur um, raáðu
alliir kjöri, en Hjaliti féll.
Andrúmsloftið á fumdinum
rafmiagnaðiisit enn, þegar lið
Bjarnta fékk ekki framgeragt
kröfum síraum um ákveðimn
fjölda Reykvikiraga i flokks-
stjórn, sem skipuð er
40 mönraum, auk þei.rra ell-
efu, sem sæti eiga í fnam-
kvæmdastjórn. Ýmsir úr
mirandihlutanum töldu þetta oÆ
beldi og ofríki og hrópuðu
ókvæðisorð að Birni Jóns-
syrai, og aðrir höfðu á orði,
að nú hefði rýttagurinn ver-
ið rekinn í bakið á mirani-
hlutanum.
Bjarrai Guðnason stóð þá
upp og sagði, að ofríki það,
sem meirihlutinn beitti imirarai
hiutann, lofaði ekki góðu um
sameininigu virasbri m.anna og
af þeim S'ökum sæ: hanin ekki
ástæðu til þess að taka frek-
ari þátt í störfum fundarins.
Haran gekk síðan út með
mokkrum fyigismöninum sín-
um.
Magnús Torfi tók afstöðu.
NÝTT MALGAGN?
Þó að þannig hafi enda.n-
lega verið geragið milli bols
og höfuðs á Bjarraa Guðn*a-
syni og Reykjavíkuirliðinu í
samtökuraum, sem svo hefur
verið nefnit, ræður þessi hóp
ur eran Nýju landi, sem ver-
ið hefur málgagn sam-
takanraa. Um ú’bgáfu og s'krif
biaðsiras urðu reyndar ha.t-
ramimar deilur á fuindinum
milli hiniraa tveggja arma í
samitökunum. Fram kom m.a.,
að ýmsir af helztu forystu-
mönraum samtakanraa úti á
laradi hafa sagt blaðinu upp
að undaraförnu. Karvel
Pálmason lýsti einnig yfir
því, að hann liti ekki á Nýtt
land sem sitt málgagn.
Fundurinn samþykkti til-
lögu um útgáfumál í and-
stöðu við Reykjavíkurliðið,
þar sem framkvæmdastiórn
var falið að kanna, hvort sam
tökin gætu elcki fengið meiri
hluta í ritstjórn Nýs lands,
mótað stefnu þess og ráðið
því ritstjóra. En næðist slíkt
samkomulag ekki, var fram-
kvæmdastjórninni falið að
hefja útgáfu nýs blaðs, sem
yrði höfuðmálgagn samtak-
anna og nyti þeirrar aðstöðu,
er því fylgir.
Ef þeir samningar nást
ekki á næstunni, sem um er
getið í þessari samþykkt, er
gert ráð fyrir, að fram-
kvæmdastjórnin gefi út yfir-
lýsingu um, að Nýtt land sé
ekki lengur málgagn samtak
anna.
KOMID TIL MÓTS Vlð
ALÞÝÐUFLOKKINN
Á hinn bóginn var það at-
hyglisvert við þennan lands-
fund, að nær engar umræður
urðu um stjórnmálaviðhorfið.
og störf ríkisstjórnarinnar.
Reyndar var Magnús Torfi
gagnrýndur lítið eitt fyrir af
Framh. á bls. 20
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
AF
INNLENDUM
VETTVANGI