Morgunblaðið - 27.10.1972, Blaðsíða 17

MORGUiNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2T. OKTÓBKR 1972
17
Eggert G. Þorsteinsson: Al-
þýðuflokksfólklð tekur end-
anlegra ákvörðun í næstu
kosningum.
„Þessi guðdómlegi gleðileikur
á að fá svipmeiri leikslok64
Frá 34. þingi Alþýðuflokksins
SAMEINING lýðræðis-
sinnaðra jafnaðarnianna
var meginviðfangsefni 34.
þings Alþýðuflokksins,
scm haidið var um sl.
helgi. Fyrir þinginu lá að
taka ákvörðun um samein-
ingaryfirlýsinguna, sem
landsfundur Samtaka
frjálslyndra og vinstri
manna samþykkti fyrir
mánuði. Þing þessara
tveggja flokka voru sam-
bærileg að því leyti, að
þau voru álíka fjölmenn
og bæði fjölluðu þau nær
einvörðungu um samein-
ingarmálið.
ÓLlK VINNUBRÖGÐ
Þrátt fyrir þessi sameigin-
legu einkenni voru þessi
þing engu að siður ólík um,
flest. Rótleysi, alger klofn-
ingur og djúpstætt persónu-
legt hatur einkenndi öll störf
landsfundar SFV. Á þingi
Alþýðuflokksins var hins
vegar ágreiningur, en ekki
klofningur; umræðurnar
voru nokkuð málefnalegar og
að mestu lausar við persónu-
leg hnjóðsyrði. Áralöng sam-
vinna hefur greinilega agað
fólkið í hinum gamla og rót-
gróna Alþýðuflokki. Við
þingsetninguna mátti t.a.m.
heyra, að ýmsir fulltrú-
ar vildu fyrir alla muni sitja
til borðs með sömu mönnum
og á 'seinasta þingi. Gömlum
flokkum er þannig siður
hætt við að fara úr böndun-
um.
Þing Alþýðuflokksins var
auk þess vinalegt, jafn-
vel heimilislegt; þar mátti sjá
ráðsettar kratakonur sitja og
prjóna frá morgni til kvölds.
Þær rétt litu upp frá prjón-
unum til þess að klappa fyr-
ir góðum ræðum. Og Helgi
Sæm. sat gjarnan við hliðina
á þeim og horfði á fullur að-
dáunar.
Hlutskipti Jóns Þorsteins-
sonar Varð einnig annað en
Bjarna Guðnasonar, en báðir
reyndu þeir að koma í veg
fyrir sameiningu. Bjarni
bar kápuna á báðum öxlum í
sínum málflutningi og belð af
hroð. Jón tefldi hins vegar
vel og skynsamlega eins og
einhver þingfulltrúinn orð
aði það; hann stendur því
enn uppréttur, þó að sjónar-
mið hans hafi ekki orðið of-
an á í atkvæðagreiðslu um
málið.
GLEÐII.EIKITRINN
Þó að sameiningaryfirlýs-
ingin hafi verið samþykkt
með miklum meirihluta at-
kvæða, var efinn þó ríkjandi
í ræðum velflestra þingfull
trúa. Niðurstaðan segir ekk-
ert um, hvort Alþýðuflokkur
inn muni sameinast Samtök-
um frjálslyndra og vinstri
manna. Greinilegt var, að
margir töldu óhyggilegt að
slíta þessum viðræðum nú,
þó að þeir væru í
hjarta sínu andvígir samein-
ingu.
Orð Jóns H. Guðmundsson-
ar eru eflaust gott dæmi um
þá hugsun, sem raunverulega
liggur að baki þeirri samein-
ingarsamþykkt, sem þing-
ið gerði. Hann sagði: „Ég
greiði atkvæði með þessari
ályktun, svo að þessi Divina
Comedia (guðdómlegi gleði-
leikur) fái svipmeiri leiks-
lok en unnt er að setja á
svið hér.“
Ljóst er, að sameiningaryf
irlýsing viðræðunefndanna
hefði aldrei verið samþykkt
á flokksþinginu, ef ekki
hefði jafnframt verið sett það
ráð fyrir kosningabanda-
lagi, en ef viðræður bæru
ekki árangur fyrir 1. septem
ber næsta ár, skyldi þeim slit
ið.
Báðar tillögurnar voru í
Hver verða úrslitin, þegar
Jón Þorsteinsson stillir tafl-
niönimniim upp á nýjan leik.
eflaust verið sú, að þeir
vildu ekki opinbera málefna-
lega samstöðu með Gylfa og
flokksforystunni. En að
undanförnu hafa ungu krat
arnir ekki farið dult með
andstöðu sína við flokksfor-
ystuna.
TORTRYGGNI
Flestir ræðumanna á þing-
inu lýstu yfir stuðningi sín-
um við sameininguna með
ákveðnum fyrirvörum og tor-
tryggni. Hjá sumum kom
fram sár tregi vegna hugsan
legs skapdægurs Al-
þýðuflokksins. Eggert G.
Þorsteinsson var einn þeirra,
er sögðust vera tortryggnir á
áframhaldandi viðræður, þó
að hann teldi rétt að halda
þeim áfram. Hann sagði, að
ekki væri unnt að gefa við-
ræðunefndinni ótakmarkað
umboð; enn væru of margir
endar lausir til þess. Hann
ítrekaði, að endanleg ákvörð
ÞORSTEINN PALSSON SKRIFAR
AF
INNLENDUM
VETTVANGI

skilyrði, að Alþýðuflokkur-
inn starfaði áfram og ekki
yrði gengið frá endanlegu
skipulagi nýs flokks fyrr en
eftir næstu kosningar. Gylfi
Þ. Gíslason lýsti hugmynd-
inni þannig, að gengið yrði
til kosningabandalags við
Samtök frjálslyndra og
vinstri manna og e.t.v fleiri
aðila undir nafni Jafnaðar-
mannaflokks Islands. Al-
þýðuflokkurinn myndi eiga
aðild að þessu bandalagi, og
endanleg sameining kæmi
fyrst til athugunar eftir
næstu alþingiskosningar.
MÁLAMIÐLUN
Þegar þessum fyrirvara
hafði verið bætt við samein-
ingaryfirlýsinguna, var hún
í sjálfu sér ekki ýkja frá-
brugðin tillögu Jóns Þor-
steinssonar. Sú tillaga gerði
raun réttri málamiðlunartil-
lögur. Jón Þorsteinsson lýsti
t.a.m. yfir því, að hann væri
algerlega andvígur samein-
ingu. Hann hélt þvi m.a.
fram, að málefnagrundvöllur
undir samstöðu væri ekki
fyrir hendi, þegar litið væri
á stjórnarsáttmálann, sem
SFV ættu aðild að og stefnu-
yfirlýsingar þeirra fyrir sein
ustu kosningar.
Annars vakti það nokkra
athygli, að eindregnustu
andstæðingar sameiningar
beittustu stuðningsmenn sam-
umræðunum. Fulltrúar ungra
jafnaðarmanna gerðu það
ekki heldur, en í þeirra röð-
um er eflaust að finna ein-
beittustu stuðn iingsmenn sam
einingarinnar. Ástæðan fyrir
hlédrægni þeirra í umræðun
um um þetta málefni hefur
un um sameiningu yrði ekki
tekin á þessu þingi; það
myndi Alþýðuflokksfólk-
ið gera í næstu kosningum.
Á landsfundi Samtaka
frjálslyndra og vinstri
manna var á hinn bóginn
lögð þung áherzla á, að við-
ræðunefndunum yrði ekki
sniðinn neinn stakkur fyrir
fram. Hannibal lýsti því m.a.
yfir, að ekki væri heimilt að
samþykkja sameiningaryfir
lýsinguna með skilyrðum eða
fyrirvörum.
REFSKÁK?
Eflaust átti Alþýðuflokk-
urinn ekki annarra kosta völ
en að samþykkja sameining-
aryfirlýsinguna eins og sak-
ir standa. Þingflokkur Al-
þýðuflokksins átti frum-
kvæði að vinstriviðra'ðunum
svonefndu árið 1971, eftir
ósigur flokksins í bæjar-
og sveitarstjórnarkosningun
um þá um vorið. Þessar við-
ræður stóðu á milli Alþýðu
flokksins, Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri manna og
Alþýðubandalagsins. Ein-
ingin var þó ekki meiri en
svo, að Alþýðuflokkurinn
varð að ræða við þessa
flokka hvern fyrir sig.
Jón Þorsteinsson sagði, að
þessar viðræður hefðu verið
leiksýning fyrir kosning-
ar. Þær hefðu verið settar á
svið, en ekkert hefði gerzt.
Eflaust hefur ein megin-
ástæðan fyrir þessum viðræð
um verið sú, að Alþýðuflokk
urinn vildi sýna kjósendum,
að hann stæði nær vinstri
flokkunum svonefndu en
Sjálfstæðisflokknum. Þetta
var einnig ráð til þess að
koma flokknum inn í hring-
iðu stjórnmálaumræðnanna,
Alþýðuflokknum stafaði ein
faldlega hætta af því,
að hann hreinlega gleymdist
í stjórnmálaumræðunni.
Þessar hættur eru enn fyr-
ir hendi, eftir ósigur flokks-
ins í alþingiskosningun-
um s.l. sumar. Með því að
halda þessum sameiningarvið
ræðum áfram, getur flokkur
inn haldið sér í sviðsljósinu
enn um sinn. Þessar ástæður
virðast fyrst og fremst knýja
á um framhald þessara við-
ræðna, þó að með hálfkær-
ingi sé.
Hinu er þó auðvitað ekki
að leyna, að ýmsir hópar inn
an flokksins eru reiðubúnir
til þess að leggja Alþýðu-
flokkinn niður fyrir fullt og
allt, ef það leiðir til þess, að
jafnaðarmenn verði sameinað
ir í einum flokki. Þannig þarf
þetta sameiningarmál ekki að
öllu leyti að vera pólitisk
refskák.
ÞEGAR TAFLMÖNNUNUM
VERÐUR STILLT UPP
Á NÝ
Þegar ljóst var, að Jóni
Þorsteinssyni myndi ekki tak
ast að koma í veg fyrir fram-
gang sameiningaryfirlýsing
arinnar, sagði einn af þing-
fulltrúunum, að Jón hefði
teflt vel. En stundum hagaði
svo til i tafli, að skvnsamleg
ast væri að taka menn-
ina saman og stilla upp á
nýjan leik.
Eindrægnin með endan-
legri sameiningu var ekki
meiri en svo á þessu þingi,
að það kæmi ekki á óvart,
þó að sjónarmið Jóns Þor-
steinssonar yrðu ofan á, þeg-
ar taflmönnunum verður
stillt upp á nýjan leik til
þess að gera út um þetta mál.