Morgunblaðið - 16.01.1973, Síða 20

20
jAöröwnbjlaðœÐ, Í&M&MXM '1973*
— undir læknishendi
Sterkur vin-dur þýlur yfir
sléttuna. Loítstrsumur allt að
þrjátíu hnútar, IjoftJInan frá
Winnipeg norður til Swam Eiv-
er — Svanafljöts — er 240 míl-
ur en landleiðin 320 milur.
Björn læknir Jónsson «r þungt
þenkjandi, þött ekki tiindri það
hvatieik hans í máli eða hneyf-
ingum. En á þessum morgni, síð
asta dag ágústmánaðar 1972
þarf hann að taka um það
ákvÖTðun hvora reáflSna skuli
velja norður þangað. En við
Svanafljöt er heimili hans og
kf ■ k ni s umdæm i.
Ef læknirinn væri einn á ferð
mundi hann sjálfsagt kasra sig
kollóttan um erfiða strauma <og
leggja á loftins vegu. En nú hef
ur hann boðið til ferðar með sér
hjónunum Maríu og Páli Hall-
grímssyni HaUsson ásamt mér
undirrituðum svo flugvélin verð
ur fullsetin og flugtakið í rnót-
vindi þá talsvert erfiðara en
ella mundi.
Ekki gerum við f arþegar hans
þó neina tilraun til að hafa
áhrif á það hvemig ferðlnui
skuli háttað, Marla og Páll eru
öllum staðháttum kunnug og
vita því hvers er von, esn <ég
skynja aðeims endalausa við-
áttu siéltunnar og veit, að >a<nn
hana Hggja tíl aiira átta wgÍT
svo góðir, að heisna eru foeir
naumast tíi neraia í drajainm-
| irtekt -v»B BniffiS swo mikilvirkra
i tækja.
AfhwBa ffMnnnm við gegmum
j smáJweii, þaffi er ;æð segja smá-
i bæi, það er að segja smábæi á
i máli Kanadabúans. — Li-klega
þó sunnir með allt að tím þús-
j und fbúa — ef tfl vill meira. 1
j úfjaðTÍ eirrs hæjarins — Glad-
s’t'one — Fönutm við fram hjá
skógarrjóðrL iÞar stendur fal-
legt hús, og við hliðið, sem að
j bratrfimfi snýr skiTfi, sem á er
j Teffrað „Gofft Kff“. ’Þama býr
teetafir af íslenzfeu bergi brot-
,j imn Kjartan Johns'om, nú nokk-
mð vSáS aJldwr. SamihiliSa feeknis-
starfdmaa gtífur iaanm sig að bús-
umsváf'uni, einku.m hrassarækt.
Nafngift sú, sem læknirinn hef-
ur valið heimili sinu, virðist
benda til þess, að þar sé
tovsorki angrnr aaé vansæld inn-
«n veggja.
t>egar við höf.mm farið nær
200 nailur, þó með viðkomu til
að sjá borgið þörfum manns og
maga, staðnæmíumst við í fal-
iegum hæ við Clear Lake. Nú
hefur landið breyfft um svip,
skógi vaxnar margbreytilegar
j harfSiir,, græmir,, gimllmr <(sg brúnir
: atorar og valhn„ 3Bemn speglar
j biáinma himáiiMims. ÍEter <ar aðeins
:[ ibáíiið á sunmrm.
Við skwðŒmim cfflfiirteSKtarvert
jsaffln, sem sttsnðseltlt «sr í bjálka-
hfci á hæð Aaaimimiit firá vatninu.
Eyþór ísfeld, kona hans Ingi hjörg og móðir hans Halldóra
ísfeld.
heimi þeirra, sem taídir eru
standa fjarst veruleikanum.
Þegar ég lít til lofts virðist
mér það bjart og blátt, en
byígjuhreyfingar þess kunna að
vera allt aðrar en þær, sem
leika um lindir himins yfir
minu heimalandi.
Og svo er ferðin afráðin,
Bjöm ætlar að skilja flugvél
sina eftir i Winnipeg og fá sett
í hana nýtt útvarp og núðunar-
tæki, en við förum svo iandkúð-
ina í blfreiS þeirra hjóna, Marím
og Páls.
Mín bíður ævintýri — ennþá
eitt — hér í þessu gróðursæla,
smnarhlýja landi. Björn læknir
situr við stýrið og við hin höf-
um komið okkur notalega fyrir
I þessu þægilega farartækL
Þrátff fyrir það, að í au-gurn eyj-
arskeggjans sé leiðin um götur
borgarinnar ótrúlega löng er
hún þó brátt að baki og viS
þjótum norður sléttuna með a.
m.k. 70 mílna hraða. Báðuim meg
in brautarinnar blasa við akr-
ar, ýmist nýslegnir eða með því
nær fullþroskuðu korni. Það er
ævintýri líkast að sjá þessa
miklu víðáttu, fulJunnin nyffja-
lönd mílu eftir mílu. Hvergi
sfcógliausan blett vaxinn viiiíunm
gróðri. Sums staðar er fólk við
vinnu, eða öllu heidur vélar,
jþví mannkindin er svo fyrirferð
lartíttl, að hún vekur tæpasff eft-
Þar gefur að líta kort og margs
konar uppdrætti, sem sýna
myndun sléfftunnar miiMu og
ibæOamna sem ber 'öriilfi'ð yfir
fiatne'skjMna ®g hér Ikallast
fjöll, Við heima mmnduim ekki
kalla þá nafngift eðlilega, en
þfráfft fyrLr það gefa þesar hæða
hryggir landinu svip og nær-
myndin er mjög fögur.
Auk jnessara mnerMiegra laimda
biréfa eraa þanna sett upp sýmás-
horn af veiðidýrum skógar og
vatna.
Eftir að hafa dvalizt þarna
góða ■sffu'nd, ökum vffð yfir hæð-
irnar og út á sléttuna í átt til
Andafjalla, sem Tiggja sunnan
við Swan River dalinn eða Álft-
áirdal, eins og hann er nefndur
í vestur-islenzkrá lamdináinn'SsœgiuL
Þegar tilbreyfingarleys'i slétt-
iminnar mætir augunum, síga
aiugnalokin smœggvast «g KSraum
gyðjan þýtur i sjónhending
langt austur um úthaf í svo
öiíkt umhverfi, að það þarf svip
sffund ffil að' átffa sig aftur á
sneruleifcaiiMiim.
Eitt af því, sem öðru fremur
vtefcuur afiiiy gli, þegar •e-kið er 5
gegnum hin fjölmörgu þorj) og
bæi, eru hinar stóru kornhlöð
uur -og maröirgaa idrkiimr. 1 .kom-
hlöðumiUim «• mgDpsíkieiraji geymd,
þamjgaið tfil Baenmi veirðiiiur ko-mið á
m'ajrikaið, .og á sJéfftiminuni er akur-
yrkjja ag grigsairgefct höf uðat-
vinnuvegur.
1 þessu landi er engiín þjóð-
kirkja, en mörg trúfélög og
söfnuðir. Flestir munu þó telja
sig tilbiðja sama guð, en ekki
eru allir á eitt sáttir um það,
hvernig honum skuli loffning
sýnd, þar fer hwert trúfélag
sína götu og stendur straum af
þeim kostmaði, sem 011061051311
hefur í för með sér. Þar af koma
hin mörgu g>uðsmusterl. T.d. bær
inn Swan River telur mllll fjög-
ur og fimm þúsund itoiia. Þar
eru um tuttugu kirkjur. Kom ég
1 þar í fcirkjaii,, sem gengið var
með sarmskotadiskimn milli
kirkjugesta að iokinni messu-
gjörð. EkM ffél mér þetta í geð
og uni betur þeirri skipan þess-
ara mála, sem við höfum heíma.
Swan River dalur eða Álffltár-
daiur er geysimikil slétta rnilli
Andafjafla <I>uck Mo'unffalns)
og Bi®ddlg!au!ffahcT'-ða < Ponempá'ne
Hills), sem eru aðeins aflíðandi
hæðir upp ffrá ímeginsléttunni.
Fyrir botni dalsins er Þramti-
fjall en sunnan til við miðjan
iágdalinn bung<uimynduð alda
„Fjallið eina“. Sagt er, að ffyir á
tímusn hafi eimhver átrúnaður
Indiána verið bundáinm þes-sum
hæðura. Sá áifcrúinaður þeirra hef
ur vafala.ust horfið eða fallið í
gleymsku eftir að þeir kynwt-
u&t hvíta manninum og urðu
fórnardýr ágengni hans og villi-
mennsku. Ennþá er þó talsvert
um Indíána á þessiutm slóðuœn, en
j þeir eru ekki lengur herská nátt
úrubörn, sem ákalla arndann
mikla eða signa sig i átt til
Fjallisins eina. Alltof margir
þeirra eru nú værukærir öl-
þambarar, sann iifa á fram-
j færslu rikisims og fá þannig
j goldinn skattinn al landi feðra
[ sinna. Ftestdr þeir Imdááinar sem
i lifa utan sinna afmörkuðu
svæða, mmra vera kynblend-
in*gar hvítra mauna „brítar".
Björn Jónsson, læknir í Swan Kiver og kona hans fris.
Uvort Islendingar eiga mikinn
þátt í þeiirri kynblöndun veit óg
ekki. En sagt er að upphaflega
j hafi það verið karlmennirnir,
I .sem fengu til fylgílags við sig
| Indíámastúlkur, Mtt tiltölulega
j sjaldgæft að hvit kona gengi
með Indíána. Á þessu hef ég
1 heyrt þá skýringu, að Indíána-
j konur hafi verið hjartahlýjar
og eftirlátssamar maka sínum.
Við kiomuan hejm til Björns
læknís í Swan Ríver klukkan
j sex síðdegis.. Þar tók á móti
okkur kona hans íris. Hún er
1 af írskum og enskum ættum, fög
; ur kona og aðlaðandi.
j Þau hjón eiga fjögur börn.
Elztur þeirra er Jón, þá Rand-
ver, svo Atli og yngst dóttir-
in Álfheiður. Hún og Randver
hafa hasði verið heima á Islandi.
j Álfheiður síðast nú I sumar og
; Iðkaði jsá skíðaíþróttir i Kerl-
ingarfjöiJum hjá Valdimar Öm-
ólfssyni.
Enda þótt heimili læknishjón-
anna sé laust við allan yfir-
borðskenndan íburð, verður þó
j ekki annað sagff en að það geíi
j ffilefm til að álykta, að læknum
j í Kanada muni ekltí þrönigur
stakkur skorinn, fjárhagslega
j fremur en heima á Islandi. Hér
i mun það þó rraikið fara eftir því,
hve vinsæll og dugandi læknir-
j inn er, þar sem ha/in hefur eng-
in föst laun umfram sinn „praks
í is“.
Þarna áttum við fimm dásam-
. lega daga og var leikið við okk
ur á allan hátt. Þeim hjónum,
Mariu og Páli var fenginn til
afnota „búsióði" vel búinn, en
svo nefnir Björn læknir hjói-
hýsi sitt, sem hann færir með
sér á sumarferðalögum. Þetta er
r.y por a aan «hmhl
notaleg vistarvera af engum
vaiwfnum gerð.
Næsta morgun risum við árla
og höfðum átt ágæta nótff. Dró
þá Björn læknir út flugvél sína,
þá hina minni, sem hann á í fé-
lagi við fleiri menn, og flaug
með okkur Pál yfir bæinn og
næsta nágrenni. Ekki gat hann
Ivft okkur báðum samtímis, því
að vélin ber aðeins tvo, og
revnd'st hún fullhlaðin þegar
ég var annar af tveimur. Veður
var fagurt og ekkert sem augað
skýggði að yzta sjónhring. Svo
var einnig næsta dag og fór-
uri. við þá að .Wi'í -'fish Lake“
Hyítfisksvatni. Þar á læknisfjöl-
skyldan tvo skemmtibáta. Þarna
var taisvert margt um manninn
enda sumarskemmti- og dvalar-
staður. Veðrið hélzt hið ákjós-
anlegasta dag alian, að vísu
bafðl læknirinn orð á þvi, að
betur mætti vindurinn fylla
seglin, svo gott væri, en okkur
Páli gazt vel að því sem var og
höfðum af hina mestu ánægju
og matarlyst beztu þegar að
landi var komið, enda hafði hús
frevja ekkert skorið við nögl
það sem fram var borið.
Skammt vestan við þar, sem
eru fylkismörk Manitoha og
Saskatchewan er Magde Lake,
fagurt veiðivatn í skógi vöxnu
umhveí'fi. Þar á lasknísf jöl-
skyldan vandað sumarhús og
báta. Þangað fórum við einn
daginn og áttum þar góða stund.
Meðan við dvöldum þar kom
skógarbjörn í heimsókn. Ekki
lét hann neitt ófriðHega,
enda enginn, sem sýndi
honum áneitni. Hann fékk án
nokkurra afskipta að leika sér
með sorpfötu sem stóð þar álengd
ar. Þegar é.g reyndi að þoka
mér í átt til hans og ná myind,
skokkaði hann fljótlega í
burtu. Sum þessara dýra kváðu
vera svo spök, að þau koma til
að ná sér í æti og éta jafnvel
úr hendi manns.
Þegar heim kom að kvöldi
voru allir á einu máli um það,
að dngurir.n hefði verið hlnin á-
nægjulegastí. Mikil var fegurð
himinsins, þegar rökkur færðist
yfir landið og sólin hneig til
viðar við yzta sjónhring slétt-
unnar.
Björn læknir á mikið og gott
safn bóka, og má þar fyrir hitta
marga góðvini að heiman. Þá
liggja honum einnig ljóð létt á
tungu, hvort sem hann mælir af
eigin hug, ellegar minnist þess
sem aðrir hafa kveðið. Kvöld-
vakan varð því engum leið, þótt
stundum væri seint gengið tii
náða.
Manitobafylki fór ekki að
byggjast verulega fyrr en um
í
Álftárda