Morgunblaðið - 22.03.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2Z. MARjé 1973
Launamismunur á togaraflotanum
eykst með hinum lögboðnu samningum
Pétur Sigurðsson:
Láta togararnir úr höfn þótt verkfallið leysist,
spurði Sverrir Hermannsson Lúðvík Jósepsson
I DAG var lagt fram stjóm-
arfrumvarp um kaup og kjör
yfirmanna á botnvörpuskip-
um, sem eru stærri en 500
rúmlestir brúttó. Með lögun-
um er síðasta tilboð yfir-
manna í togaradeilunni stað-
fest sem samningur milli Fé-
lags ísl. botnvörpuskipaeig-
enda annars vegar og Vél-
stjórafélags íslands, Félags
ísl. loftskeytamanna og Skip-
stjóra- og stýrimannafélags-
ins Öldunnar hins vegar.
Hannibal Valdimarsson fé-
Iagsmálaráðherra, mælti fyr-
ir frumvarpinu og sagði hann
að það væri fram komið
vegna þess að hið alvarlega
verkfall á togurunum virtist
ekki geta leystst við samn-
ingaborðið. Engum myndi
finnast ríkisstjórnin blanda
Alþingi of fljótt í málið, en
sjálfsagt fyndist ýmsum, sem
ríkisstjórnin hefði dregið of
lengi að setja þessi lög.
Jóhann Hafstein, formaður
Sjálfstæðisflokksins og Gylfi
Þ. Gíslason, formaður Alþýðu
flokksins, sögðust mundu
verða við tilmælum ráðherra
að hraða meðferð málsins.
Hins vegar sögðu þeir, að
þetta frumvarp væri svo illa
úr garði gert, og að öllu leyti
óskýrt, að ekki yrði hjá því
komizt að skoða það ýtarlega
í nefnd. Fjölda spurninga
þyrfti að svara um áhrif
frumvarpsins og fleira, og
myndi afstaða þingflokkanna
miðast við þau svör. Sagði
Jóhann Hafstein að þingmenn
Sjálfstæðisflokksins væru til-
búnir að leggja á sig mikla
vinnu til þess að hraða mætti
frumvarpinu, án þess þó, að
það yrði samþykkt án þess
að þingmönnum yrði fært að
kynna sér efni þess.
Hannibal Valdimarsson félags-
málaráðherra: Þetta mál er
mjög þýðingarmikið, en það er
svo einfalt í sniðum, og þing-
mönnum er svo kunnugt um efni
þess, að ég tel óþarft að hafa
um það langa og ýtarlega fram-
sögu. Verkfall á togurunuro
hófst um svipað leyti og eldgos-
ið kom upp í Vestmannaeyjum.
Fyrst var um að ræða verkfall
undirmanna á togaraflotanum.
Það var álit ríkisstjórnarinnar,
að lítið bæri á milli í þeim deil-
um, en mikil stífni var í deilunni
og viðkvæm atriði. Ríkisstjórnin
ræddi þvi við aðila og kom með
tilboð um, að hún myndi brúa
bilið og varð það til þess að
samningar náðust. Nokkru áður
en þessi deila leystist hófst verk
fall yfirmanna á togaraflotanum.
Hinn 16. þessa mánaðar hélt
rikisstjórnin fund með deiluað-
ilum og fékk fram hvað í milli
ban'. Leitaðist hún við að fá
þá til að minnka bilið eins og
hægt var og síðan bauðst hún
til þess, að ríkissjóður greiddi
það sem á milli bæri á árinu
1973. Fulltrúar yfirmanna tóku
því líklega, en fulltrúar útgerð-
armanna vildu fá tryggt rekstr-
aröryggi og höfðu uppi kröfur
um háar greiðslur úr ríkissjóði.
Ekki þótti rétt að blanda þess-
um tveim málum saman, enda
upplýst, að fram færi könnun á
rekstrargrundvelli togaranna og
hún gæti tekið langan tíma. Und
irtektir útgerðarmanna undir
tilboð ríkisstjórnarinnar voru
neikvæðar. Voru síðan
enin kamnaðir möguleikar um
lausn á deilunni, en þeir voru
ekki neinir fyrir hendi. Því var
óhjákvæmilegt að höggva á
þann herta hnút með löggjöf.
Það er engum ánægjuefní, og
sízt mér, að beita lö'ggjafanum
til að binda enda á deilur, sem
með réttu iagi átti að leysa við
samningaborð. 1 þetta sinni
höfðu samningar verið reyndir
tii fyllstu þrautar, hér var orð-
ið við alvarlegan þjóðfélagsvanda
að glíma og sýnt að aðilar gátu
ekki leyst hann sjálfir og þvi
varð ríkisstjórnin að skerast í
leikinn. Engum mun finnast að
ríkisstjórnm geri þetta of fljótt
heldur miunu margir vera á því,
að ríkisstjórnin hafi dregið það
um of, að binda enda á deiluna.
Pétur Sigurðsson: Það er rétt
hjá ráðherranum að hér er um
alyairlegt vandamál að ræða.
Margir hefðu nú haldið eftir öll
stóru orð þessa ráðlheTra meðan
hann var í stjómarandstöðu, að
ekiki ætti að gripa inn í samn-
inigafrelsið, að hann myndi þurfa
að segja niú, að siláikt gætu menn
þurfit. að g!era, þóitit þeim þætti
það þuragit. Þegar gripið er til
Sllíiks ráðs, þá er aðalatriðið að
vandamiálið sjáift lieysist um leið.
vil benda á, að vandamóJlið
leysisit aðeins nú gagnvart fá-
mennum hóp, oig um leið er verið
að búa til vandiamál, sem gengur
í berhögg við stefn-u ríkisistjóim-
arinnar um, í fyrsta lagi að
ganga frtam fyrir skjöidu um að
bæta kjör hinna lægst launuðu.
1 ööru lagi steínunni að draga
úr skriði verðbólgunnar.
U'ndirmenn voru i ver'kfalli og á
meðan á því stóð voru hinir bet-
ur laumuöu á launum. Þegar
sáttatiliboðið i vinnudeifu þeirra
kismur fram boða yfirmeinn verk-
fal-1. Samninigar takasit vegna lof-
orða ríkisstjómarinnar, en þá
er verkfall yfirman'na skollið á,
oig undirmenn haldia áfram að
vera laiunalausir. Vissiulega þarf
a3 hraða þessu máli, en það þarf
áður en það verður saimþykfct að
fá fjölmörgum sp'umiingum svar-
að í nefnd. Af hverju var eik'ki
borin fram sáttatillaiga í þessari
deilu. Hér er verið að sfcapa for-
dæmi með því að lögfesta óska-
lista ammars aðilians. Slílkt hefur
efeki heyrzt í allri þingsögunni,
að þegar þurft hefur að leysa
svo viðkvæma dieilu, að þessi
leið væri farin. Þá heifur dei!a>n
verið sett í gerðardóm, eða lög-
fest síðasta s'átiCaitillaga. Og nú
gerist það, að eifltir að hinir
teikjuminni haifa samið þá æt'lar
rifcisstjórn'in að lögfesta meiri
kiauphækfcun fyrir þá t'efcjuhærri.
Með þessu er verið að stíga sitórt
spor til að aufca tefcjumuninn.
Og um leið er ríikisstjórnin að
axla nýtt vamdamál, þ. e. kapp-
hiaupið um að þæta tekjuhlut-
fallið. Meginástæður kaupkrafna
og verfcfa'lla, sem þeim fyl'gja
e-u þrjár. í fyrsta lagi tilraun til
að haiida i við verðbólgu, í öðru
lagi til að fá hlut í aufcnimgu
þjóðartekna og í þriðja lagi er
viðmiðunarástæðan og er hún
ekki hættuminnst.
f þeasu frumvarpi er ákvæði
um, að fækki hásetum, þá fái
yfirmenin hærri laun, en hins
vegar er ekkeirt um það, að ef
yfirmönnum faéklki, þá fái und-
irmenn hærri laun. Þetta er eitt
af þei.m atriðum, sem fá verður
skýringu á í nefnd. Það er margt
annað óljóst. Við höfum ekki
gi'ldandi samniniga, og við vit-
um ekki hvernig þetta frumvarp
virkar fyrr en við fáum tæki-
færi til þess að bera þetta sam-
an.
Og þó að þetta frumvarp verði
samþýkfet, þá er málið hvergi
nærri leyst, því enn er efckert
vitað um hvernig á að tryggja
rekstrargrundvöll togaraútgerð-
arinnar.
Gylfi Þ. Gíslason rakti á hvern
hátt rikisstjórnin hefði með
hverri klípu sem hún lenti í
brugðizt áratugagömlum stefnu
málum. Nefndi hann gengisfell-
ingamar, fyrirheitin um að
breyta ekki samningum með lög
um og visitölumálin. Sagði þing-
maðurinn að Alþýðubandalagið
hefði alls ekki getað gengið ræki
legar á bak orða sinna og stefnu
yfirlýsinga en það hefði gert á
þessum tveimur árum. í því
frumvarpi sem nú lægi fyrir
þinginu ætti að lögfesta kjara-
samninga, en það hefði nánast
verið trúaratriði hjá mörgum
stuðningsmönnum stjóraarinnar
að löggjafarvaldið hefði alls ekki
afskipti af samningum. Auðvitað
ætti löggjafarvaldið að forðast
í lengstu lög, að grípa inn í slík-
£ir deilur, en þingmaðurinn
kvaðst sjálfur aldrei hafa sagt,
að slíkt gæti ekki komið til
greina. Þá sagðist Gylfi Þ. Gísla
son vera reiðubúinn að styðja
það frumvarp, sem nú lægi fyr-
ir, ef nokkrar breytingar yrðu
gerðar á frumvarpinu og upp-
lýst yrði um fjöldamörg atriði,
sem væru óljós. Ræddi hann m.
a. um það atriði að laun yfir-
manna hækkuðu, ef hásetum
fækkaði á skipunum, en ekki
öfugt, og sagðist hann ekki trúa
öðru, en að hér væri um mistök
að ræða.
Sverrir Hermannsson: Ekki
er ástæða kannski til málaleng-
ingar um þetta mál við fyrstu
umræðu, þar sem allar upplýs-
ingar skortir — frumvarpið ber
alls ekki með sér þær upplýsing
ar, sem máli skipta. Rétt eftir
að eldgosið hófst í Eyjum sagði
Hannibal Valdimarsson að nú
væri etoki fimi verfcfalla. Bn það
sannaðist enn á ráðherranum að
hann er fljótari til orða en at-
hafna og nú hefur togaraverk-
fallið staðið í tvo mánuði. Það
er alveg einstakt, að gripið sé
til þess, að lögfesta samningstil
boð annars deiluaðila í kjara-
deilu. Það hefur komið fram áð-
ur, að meginástæðan fyrir þessu
langvinna og illviiga verkfalli var
ekki ágreiningur deiluaðila. Það
var hitt, að ekki var fyrir hendi
neinn rekstrargrundvöllur fyrir
togarana. Það væri fróðlegt að
heyra hér með hvaða hætti þær
yfirlýsingar ráðherranna við út
gerðarmenn voru, sem urðu til
þess, að samningar við undir-
menn voru undirritaðir.
Nú þykir útgerðarmönnum
hiins vegar ljóst, að i enigu hafi
verið við þær yfirlýsdn'gar staðið
og þvi þótti þeim einsýnt, að
ekki átti að standia við þær yf-
irlýsingar, sem rnú voru gefnar,
og því neituðu þeir. Sjávarút-
vegsráðherra segir, að ekki sé
hægt að ákveða hvemig rekstr-
argrundvöllurinn verði tryggður,
því að það þurfi að rannsiaka
þessi mál. Þau hafa miú verið
ramisökuð síðan í júld og hvað
hefuir feomá'ð fram. Nett'órekisitr-
artap togaranna var 99 miiljón-
ir árið 1972 oig hagramnsófcna-
deiild Framkvæmdastjómarinn-
ar spáir að halliinn verði 176
milljónir á þessu ári. Ég vil
spyrja bankamálaráðherrann,
Lúðvík Jósepsson, hvort hann sé
viss um að togararnir geti látið
úr höfn, þótt verkfallið leysist.
Hvort hann haldi að viðskipta-
bankarnir leyfi að skipin leysi
landfestar, meðan ógreiddar eru
99 milljónir og meðan reksitrar-
grundvöllurinn er ekki fyrir
hendi og fyrirsjáamlegur stór-
kostlegur halli 1973?
Skuldahallinn frá síðasta árl
er óbærilegur fyrir útvegsmenn,
og nú hefur komið fram, að skut
togurum vérður í engu hjálpað,
þó að sjávarútvegsráðherra hafl
áður sagt að hann væri mjög
opinn fyrir að kanna hvort ekki
yrði hægt að fresta hinni 20%
frystingu aflaverðmætis, sem nú
færi i vexti og afborganir.
Jóhann Hafstein sagði að sér
hefði borizt frumvarpið um kl.
sex daginn áður, og þá hefði rík-
isstjórnin verið með tilmæli um
að stjórnarandstaðan myndi
greiða fyrir skjótum framgangi
málsins. Hér er um alvarlegt mád
að ræða, og við sjálfstæðismenn
munum ekki telja eftir að starfa
við frumvarpið fram eftir nóttu.
En það er með ólíkindum hvern-
ig frumvarpið er úr garði gert.
Ómögulegt er að átta sig á, hvað
í frumvarpinu felst — það á að
staðfesta samninga með þeim
breytingum sem koma fram í
frumvarpinu, en samningarnir
fylgja ekki með því. Lágmarks-
krafa er nú að frumvarpinu
fylgi greinargerð, en svo er ekki.
Ríkisstjórnin situr uppi með all-
ar upplýsingar í málinu, en um
þær er ekkert getið i frumvarp-
inu. Ég minnist þess ekki í
langri þingsögu að Alþingi hafi
þurft að meðhöndla frumvarp
sem er svo gallað sem þetta. En
við sjálfstæðismenn höfum gert
allt til að afla okkur upplýsinga
á þeim stutta tima sem við höf-
um haft og miunuim gera okfcar
ýtrasta til þess að þetta mál geti
fengið sómasamlega meðferð.
Aðalfundur
Iðntryggingar hf. verður haldinn fimmtudaginn 22.
marz nk. kl. 17.00 í fundarsal Iðnaðarbankans, Iðn-
aðarbankahúsinu, Lækjargötu 12, 5. hæð.
FUNDAREFNI:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Lagabreytingar.
Stjórnin.