Morgunblaðið - 12.03.1974, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. MARZ 1974
23
ekki upplifa neitt af minni ævi
annað en þau fimm sumur sem ég
var hjá móður þinni og ykkur
systkinunum á Hópi.“
Strax þegar kraftar leifðu fór
Dagbjört að vinna, heiman og
heima. Fljótlega eftir fermingu
fór hún í vist, eins og það var þá
kallað, og þegar aldurinn og aflið
leyfðu fór hún að fara lengra frá
heimahögum. Hún var meðal ann-
ars í sumarvinnu á Eskifirði, og í
kaupavinnu á Valdastöðum í
Kjós. Frá þessum stöðum átti
Dagbjört sérlega góðar endur-
minningar um góða veru og gott
fólk; voru Valdastaðir ekki þar
síðari. Það voru ekki langskóla-
göngurnar sem gerðu fólkinu
leiða eða lífsspjöll á þeim árum er
Dagbjört var ung stúlka. Guðstrú
og góðir siðir voru hæst skrifaðar
einkunnir frá móðurinni og
barnakennaranum, samofnar fyr-
irbænum þeirra sem veganesti út
á lífsbrautina, og dugði slíkt vel
og lengi. Það sem Dagbjört lærði
á þessum árum var á þriggja
mánaða námskeiði í matreiðslu er
hún sótti í Reykjavík. Þegar hún
var um tvítugsaldur var hún einn
mánuð á saumanámskeiði í
Reykjavík, og lærði hún þar kjóla-
saum. Þótt lærdómstíminn væri
stuttur varð árangurinn góður;
lærði hún bæði fljótt og vel. Sem
dæmi um hæfni hennar var það
að saumakennarinn vildi fá hana
með sér til Noregs, þar sem hún
ætlaði að vinna áfram með sauma-
verkstæðið.
Dagbjört og móðir hennar voru
óaðskiljanlegar; var þvf ekki um
að ræða að hún færi neitt til ann-
arra landa. Þegar Dagbjört var 23
ára gömul giftist hún Eyvindi
Magnússyni Bergmann frá Fugla-
vfk á Miðnesi; var það 16. nóvem-
ber 1916. Þau hjón hófu búskap-
inn í kjallaraíbúð, í húsi því sem
nú er Kirkjuvegur 23. Það hús
þótti á þeim árum myndarlegt
timburhús. Þar áttu þau sitt
heimili um þrjátíu ára skeið. Þar
fæddust börnin þeirra sjö að tölu.
Guðrún móðir Dagbjartar dvaldi
hjá þeim hjónum. Lá hún þar
rúmföst síðustu niu ár ævinnar,
dó þar 1936, þá komin nokkuð yfir
áttræðis aldur. Á þeim árum
reyndi mikið á það hvað Dagbjört
var kærleiksrík og elskuleg dóttir
veikrar móður sinnar. Hún gerði
allt sem kraftar leyfðu henni til
hjálpar og hjúkrunar, og ekki
vissi ég til þess að hún gerði nein-
ar kröfur á hendur systkinum sín-
um né öðrum fyrir þá miklu fórn
er hún færði þá. A þessum árum
átti Dagbjört einnig við að fást
fleiri dimmari skugga mannlegr-
ar tilveru, á sínu eigin heimili. En
brosin hennar Dagbjartar frænku
brugðust aldrei. Þau eru mér alla
tið í fersku minni sem vermandi
ljósgeislar, og þótt þeir geislar
hafi oft á tiðum brotist út úr
dimmum raunaregnskúrum, báru
þeir fyllilega sína birtu og fegurð.
Og einatt var Dagbjört tilbúin
með sitt góðlátlega grín og gaman-
semi. Samfara prýðilegri frásögn
þegar húnsagði frá ýmsu sem hún
kynntist og hafði upplifað um
ævina.
Dagbjört var bæði dulræn og
draumspök, hana dreymdi oft
merka drauma sem hún gat ráðið
og vísuðu til þess er síðar varð. Sá
yndisþokki sem af Dagbjörtu
skein er öllum ógleymanlegur
sem henni kynntust. Skapgerð
hennar var svo mild og mjúk að
það var tæpast hægt að þar gæti
komið hnökri á.
Oft var gestkvæmt á heimili
þeirra hjóna. Þangað komu vinir
og ættingjar úr Grindavík, af
Miðnesi, úr Njarðvíkum og víð-
ar að. Við systkinin eigum margar
góðar minningar frá heimili
þeirra hjóna. Þar komum við oft
sem unglingar og börn að finna
ömmu okkar. Kynntumst við þá
vináttu þeirra mæðgnanna. Þó oft
væri knappt um efnahaginn þar
var aldrei lát á gestrisni né góð-
gerðum við gesti og gangandi.
Dagbjört var hið mesta snyrti-
menni; yildi hún að börnin væru
það engu síður, ef möguleikar
væru á. Þá kom sér vel kunnátta
hennar i kjólasaumnum. Sæi hún
telpu út á götu í nýjum og fínum
kjól er henni leist vel á, þurfti
hún ekkert á neinum málum eða
sniði að halda, en saumaði annan
eins eftir minni. Sagði Dagbjört
að á meðan á saumaskapnum stóð
hafi kjóllin er hún sá í svip á
telpunni, svifið fyrir augum sér,
þar til saumi hins nýja var lokið.
Á þessum árum var allt að nota
og nýta til hins ýtrasta, venda
flikum, bæta og stoppa, og allt
varð að ganga sinn gang i henni
Keflavík meðan þar var dvalið.
Árið 1946 flytjast þau Dagbjört
og Eyvindur til Reykjavikur með
fjöldskyldu sína. Þar átti Eyvind-
ur skamma ævi fyrir höndum, dó
þar 22. febrúar 1947, rösklega
fimmtugur að aldri.
Börn þeirra hjóna eru þessi,
Jóhanna Magna Margrét, fór til
Danmerkur 18 ára gömul fyrir
nær fjörutíu árum, giftist þar
dönskum manni og býr í
Kaupmannahöfn; Guðrún, gift
Reyni A. Sveinssyni skógræktar-
manni; Jón símamaður;
Guðmundía Guðrún, gift Jóni
Franklin útgerðarmanni; Gísl-
laug afgreiðslustúlka. Öll eru þau
búsett í Reykjavík. Friðrik Elias
dó fertugur að aldri árið 1969.
í Reykjavík bjó Dagbjört lengst
af með sonum sinum Jóni og
Friðrik að heimili þeirra í Stóra-
gerði 18. Það var þó ekki hægt að
segja að þau mæðgin væru að
staðaldri bara þrjú i heimili.
Þangað þurftu margir að koma og
vera. í fyrsta lagi voru það dætur
Dagbjartar sem bjuggu í borg-
inni. Þær þurftu að hafa náið
samband við móður sina alla tið
og reyndust móður sinni góðar og
gegnar dætur er lögðu henni allt
sitt besta eftir þvi sem ástæður
leyfðu enda var á milli þeirra
mikil og gagnkvæm vinátta.
Barnabörnin voru heimavön hjá
ömmu sinni. Þau fundu og nutu
hennar vinarhlýju og velvildar-
umhyggju sem þau hændust að,
og nú síðustu árin voru barna-
barnabörnin komin á kreik til að
njóta hins sama hjá henni lang-
ömmu sinni. Fórnarlund Dag-
bjartar var alveg sérstök til barna
sinna og afkomenda. Og nú þegar
hún er farin er mikill og innileg-
ur söknuður þeirra er mest hafa
misst. Ekki má gleyma drengjun-
um hennar, Jóni og Friðrik, sem
voru móður sinni stoðir og styttur
eins og best varð á kosið. Það var
mikil blessun fyrir þau öll, sú
góða samvera sem þau áttu. Hvert
þeirra studdi annað til hins besta,
og nú síðustu fimm árin eftir að
Friðrik dó voru þau mæðginin
Jón og Dagbjört ein um sitt
heimilishald. Var Jón hínn sami
góði umhyggjusami sonur allt til
enda dægurs móður sinnar.
Nú þegar þessum minningar-
orðum fer að ljúka, vil ég láta
þess getið að Dagbjörtu kom það
engan veginn á óvart eftir að
Baldvin bróðir hennar dó að hún
ætti þá stutta stund eftir ólifaða.
Hún vissi það fyrir löngu að svo
ætti að vera; samband systkin-
anna var með afbirgðum náið og
kærleiksríkt frá því er þau voru
smábörn í móðurhúsum og allt til
síðustu stundar.
Síðast kvaddi ég Dagbjörtu
frænku mína suður í Njarðvík,
þegar hún fór þ. 5. febrúar s.l. til
þess að vera víð kistulagningu
Jórunnar systur sinnar. Og ennþá
vil ég kveðja elsku frænku mína
og þakka henni af hjarta, fyrir
hönd konu minnar og barna, for-
eldra og systkina alla vináttuna,
birtuna og tryggðina er hún lét
okkur í té af sfnum veitandi veru-
leika.
Hjartans þakkir fyrir allt. Guðs
á vegum gakk þú bjarta heima.
Innilegar samúðar- og vinar-
kveðjur til hinna fjörutíu afkom-
enda sem eftir lifa.
Guðmundur A. Finnbogason.
Fædd 23. ágúst 1893.
Dáin 3. marz 1974.
Hún elsku amma mín er dáin.
Söknuður okkar er meiri en orð
fá lýst, og við fáum ekki trúað og
viljum ekki trúa, að við sjáum
hana ekki framar, hún sem var
sólargeisli okkar allra, alltaf svo
góð og blið, við okkur öll, og henn-
ar heimili var alltaf opið fyrir
alla, nótt sem nýtan dag, alltaf var
hún jafn ánægð þegar einhver
birtist í dyragættinni.
Allir sem kynntust ömmu heill
uðust af henni bæði vegna
skemmtilegrar framkomu og
hversu falleg hún var, einnig
hafði hún sérstakt aðdráttarafl,
sem dró til sín marga vini og
kunningja, sem alltaf héldu sam-
bandi við hana og margir daglega.
Alltaf fylgdi hún tímanna rás,
og tók strax við öllu því sem nýtt
var, best undi hún sér hjá ungu
og hraustu fólki.
Alltaf hafði hún samband við
börn sín og barnabörn, enda af-
komendurnir eru orðnir 38 og að-
eins einn og aðeins einn skuggi
fallið á, þegar Frissi yngsti sonur
hennar dó fyrir u.þ.b. fjórum
árum en það var mikil sorg fyrir
Framhald á bls. 31
Minning:
Dr. Guðni Jónsson
fyrrum prófessor
I DAG fer fram frá Dómkirkjunni
í Reykjavík útför dr. Guðna Jóns-
sonar prófessors. Hann lést á
Landspítalanum hinn 4. marz sl.
eftir langvarandi veikindi en
skamma sjúkrahússdvöl.
Dr. Guðni fæddist 22. júli 1901
að Gamla-Hrauni á Eyrarbakka,
sonur Jóns Guðmundsgonar
bónda og formanns og síðari konu
hans, Ingibjargar Jónsdóttur.
Hann varð stúdent frá M.R. 1924
og meistari i islenzkum fræðum
frá Háskóla Islands 1930. Hann
var og um tima við nám í
Kaupmannahöfn árin 1928
og aftur 1937. Hann lagði
stund á kennslustörf, var
kennari við Gagnfræðaskóla
Reykvíkinga, (nú Gagnfrsk.
Vesturbæjar) frá 1928 til 1945 og
skólastjóri sama skóla 1945—1957
og árið eftir var hann skipaður
prófessor i sögu íslands við
Háskóla ísl. Þvi starfi gegndi
hann til ársins 1967 að hann varð
að láta af störfum vegna veikinda.
Forseti heimspekideildar H.I. yar
hann á árunum 1959—’61. Hann
tók mikinn þátt í félagsstörfum,
var m.a. forseti Sögufélagsins um
langt skeið og formaður í Ætt-
fræðingafélaginu á meðan honum
entist heilsa. Hann varð doktor
við Háskóla Islands árið 1953.
Eftir dr. Guðna liggur mesti
fjöldi sagnfræðirita, bæði frum-
saminna og sem hann sá um út-
gáfu á. í skrá um rit háskólakenn-
ara, Rvik. 1961, nær upptalningin
á ritum hans yfir 10 blaðsíður.
Mest að vöxtum af öllum ritum
dr. Guðna er hið gagnmerka ætt-
fræðirit hans, Bergsætt, niðjatal
Bergs hreppstjóra í Brattholti,
eru það þrjú þykk bindi og hefur
komið út í tveimur útgáfum.
Guðni var tvikvæntur. Fyrri
kona hans var Jónína Margrét
Pálsdóttir og lézt hún 1936. Börn
þeirra voru: Gerður stúdent, gift
Halldóri Arinbjarnar lækni, Jón
sagnfræðingur og háskólakenn-
ari, kvæntur Sigrúnu cand. phil.
og kennara Guðmundsdóttur,
Bjarni, prófessor og alþingis-
maður, kvæntur Önnu Guðrúnu
Tryggvadóttur stúdent, Þóra gift
Baldri Aspar prentara. Yngst
þessara eldri systkina var Mar-
grét, er dó um tvitugt.
Siðari kona dr. Guðna var
Sigríður Einarsdóttir frá Miðdal í
Mosfellssveit og lifir hún mann
sinn. Börn þeirra voru: Einar, við-
skiptafræðingur, kvæntur Sús-
önnu Möller frá Akureyri, Berg-
ur, lögfræðingur, kvæntur Hjör-
disi Böðvarsdóttur, Jónina Mar-
grét, B.A. frá H.Í., gift Sveini
Snæland verkfræðingi. Yngst er
Elin, ógift í heimahúsum.
*
Kveðja frá
bekkjarbróður
I AFMÆLISHÓFI þrjátíu ára
stúdenta 1954, flutti dr. Guðni
Jónsson okkur bekkjarsystkinum
sínum drápu eina mikla eða rímu
eins og hann kallaði kvæði sitt.
Riman var þrjátíu og sex erinda
eða eins mörg og við vorum, sem
enn vorum á lífi, og var hvers og
eins minnst með viðeigandi
einkunn. Rímunni fylgdi minn-
ingarstef og eftirmáli.
I minningarstefinu er minnst
allra þeirra, sem horfnir voru úr
hópnum:
Minning lifir góðra granna:
Guðmann hné og Björn var
annar,
báða heimti hvíti dauði;
hrönnin Þorvald læsti tönnum.
Næstir hlutu Karl og Knútur
kaldan garð i skauti jarðar;
svala breiddi Sigfúshvílu
síðast þeirra, dáður af lýði.
í þau tuttugu ár, sem liðin eru
síðan drápa þessi var flutt, hafa
ellefu þeirra, sem minnst er á í
rfmunni, horfið af sviðinu og nú
síðast hirðskáldið sjálft, dr. G uðni
Jónsson.
Þyrping ljúfsárra minninga
sækja að huganum við upprifjun
nafna og kynna af þessum gömlu
félögum úr óvenju samstæðum
stúdentsárgangi.
I fyrrnefndri rímu orti Guðni
svo um sjálfan sig.
,,Dr. Guðni fræðin fróð —
færir mörg í letur,
sagnabrot og söguljóð —
sumar jafnt sem vetur."
Og þetta er ekkert sjálfshól eða
oflof. Sýkrit og heilagt vann hann
að fræðasíörfum, auk timafrekrar
kennslu. Hann unni sér lítt
hvíldar, það var eins hann óraði
fyrir þvi, að vinnudagurinn yrði
ekki langur. .
Með skjótum hasti var endi
bundinn á störf hans. Höstug
heilablæðing deyddi svo margar
heilafrumur, að hann hafði aðeins
örfá dægurorð á valdi sínu. Hægri
hlið lamaðist og þar með hin sí-
skrifandi hönd.
Svona á sig kominn lifði hann í
allmörg ár og hafði lengst af ferli-
vist. Sat við skrifborð sitt með
bók í hönd eða hann sat í stól og
horfði og hlustaði á fjölmiðla
jafnan stíffínn og vel snyrtur eins
og sæmdi háskólakennará".
Hann hafði yndi af gesta-
komum en þung raun var það
vinum hans að sjá nú þennan
sivinnandi eljumenn fullan af
áhuga á að miðla öðrum af
þekkingu sinni og fróðleik, sitja
daglangt auðum höndum. Það
voru aðeins sivökul augu hans og
svipbrigði i andliti, sem sýndu, að
hann fylgdist með þvi, sem sagt
var.
Mér eru í minni breytingarnar
á svip hans, er honum voru sagðar
fréttir af skólasystkinum, góðar
eða slæmar eftir atvikum, eða þá,
að honum voru færðar fréttir af
fræðilegum nýjungum á áhuga-
sviði hans. Hann átti það þá
stundum til að gretta sig eða þá að
andlit hans ljómaði.
Þessar minningar frá síðari
árum, er hann var farinn að
heilsu, fléttast saman við þær,
sem eldri eru, frá samvistum, er
hann var hrókur alls fagnaðar og
flutti snjallt mál i málþingum,
stundum f bundnu máli, en bak
við þær allar stendur óvenjulegur
persónuleiki, gæðadrengur, er
eigi mátti vamm sitt vita, hvorki í
lífi né lærdómum.
Og nú er það eitt eftir að þakka,
við bekkjarsystkinin þökkum þá
forystu, sem hann hafði með
öðrum fyrir hópnum. Við þökkum
vinfesti hans og tryggð, svo og
þær mörgu gleðistundir, er við
áttum með honum, bæði á heimili
hans og utan.
En jafnframt og við þökkum
honum samfylgdina, skal ekki
gleymt, bæði fyrir okkar hönd og
allra annarra vina, að þakka konu
hans frú Sigríði Einarsdóttur.
Umönnun hennar fyrir sjúkum
eiginmanni var slik, að vart
verður til jafnað. Skilningur
hennar á ómálgri tjáningu hans
var með ólikindum og stundum
svo næmur, að hann gleymdi
hvaða hömlum hann var háður til
orðs og æðis.
Allt það starf, er hún innti af
hendi, og öll sú fórn, er hún varð
að færa, verður seint full metin
eða þökkuð.
Við hjónin sendum frú Sigríði
og öðrum aðstandendum Guðna
Jónssonar djúpar samúðarkveðj-
ur og biðjum guð að blessa okkar
öllum minningu góðs vinar, eigin-
manns, föður og afa.
Þiirarinn Þórarinsson.
GUÐNI Jónsson, erlátinn.
Með honum er traustur og ein-
lægur vinur Stokkseyrar fallinn
frá, maður, sem íbúar Stokks-
eyrar eiga mikið að þakka.
Um langt árabil átti ég mikil og
góð kynni við Guðna Jónsson.
Hingað til Stokkseyrar lágu Ieiðir
hans oft, sérstaklega við fræði-
störf hans, er hann safnaði
upplýsingum i verk þau, er hann
var að vinna og okkar byggðarlag
snertu.
Guðni var mikilvirkur fræði-
maður, vandvir'kur um úrvinnslu
gagna, jafnt ættartölur sem sögu
þeirra byggðarlaga, er hann skrá-
setti.
Stokkseyringar heima og
heiman standa i mikilli þakkar-
skuld við Guðna. Með sögu
Stokkseyrar í tveimur bindum,
þar sem á skilmerkilegan hátt er
greind félagsmála- og
atvinnusaga Stokkseyrar um
langt árabil, vann hann þýðingar-
mikið starf.
Stokkseyringafélagið í
Reykjavík átti þar líka sinn hlut
að með forgöngu sinni, i sam-
vinnu við Guðna, um að verk
þetta var unnið.
Austur yfir heiði lágu oft leiðir
Guðna Jónssonar. Hugurinn
leitaði bernskustöðvanna, austur
yfir Þjórsá og til „Gamla-
Hrauns". Ræktarsemi hans og
einlægni við málefni okkar
austanmanna í víðtækri merk-
ingu vitnaði ótvírætt um hvert
hugurinn stefndi.
Saga Hraunshverfis á Eyrar-
bakka geymir sérstæða mynd,
sem skaði hefði verið að, að horfið
hefði í gleymskunnar djúp.
Á heimili Guðna Jónssonar og
hans ágætu konu að Drápuhlíð 3
átti ég marga ánægjustund. Höfð-
ingslund, gestrisni og hjartahlýja
skipuðu þar öndvegi. Guðni var
sjór fræða og upplýsinga, sem
hann miðlaði viðmælendum
sinum af, þegar á viðræðu-
stundum var skipst á skoðunum
um hin ólíkustu málefni. Guðni
var rökfastur málafylgjumaður,
glöggur á aðalatriði hvers máls og
skoðanafestur um þau mál, er
hann bar fyrir brjósti, jafnt á
sviði þjóðmála sem annarra við-
fangsefna, er á dagskrá voru.
Þung og bitur lífsreynsla hlýtur
það að hafa verið þessum kraft-
mikla dugmanni, að missa heils-
una um aldur fram. En enginn má
sköpum renna. I þeirri þungu
raun var kona hans, frú Sigríður
Einarsdóttir, honum sá trausti
lifsförunautur, er af vakandi nær-
gætni og frábærri umhyggju
annaðist hann svo, að ekki var
betur gert.
Ég vil með þessum fátæklegu
kveðjuorðum mínum fyrst og
fremst færa Guðna að leiðar-
lokum þakkir, sem einn úr hópi
hinna mörgu Stokkseyringa, er
eiga honum þakkarskuld að
gjalda.
Ævistarf Guðna Jónssonar var
mikið.
Þessum sistarfandi manni
vannst tími til, þrátt fyrir um-
fangsmikil embættisstörf, að
bjarga frá gleymsku og tortím-
ingu mörgum þeim menningar-
legu verðmætum, er óbornar kyn-
slóðir njóta uppskerunnar af.
Ég votta eiginkonu Guðna,
börnunum og öðrum vanda-
mönnum samúð mína.
Blessuð sé minning Guðna Jóns-
sonai. Björgvin Sigurðsson.