Morgunblaðið - 03.07.1974, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. JULl 1974
Fa
/7 «/ /. i t v
4 lAim
LOFTLEIÐIR
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
zr 21190 21188
LOFTLEIÐIR
tel 14444*255551
HL,
BÍLALEIGA car rental
SENDUM
AHI
OAM-MMTAl.* I
Hverfisgötu 18|
27060
SKOOA EYÐIR MINNA.
Skodr
ItlOAH
AUÐBREKKU 44-46.
SIMI 42600.
Ferðabílar hf.
Bilaleiga — Sími 81 260
Fimrn manna Citroen G.S.
station. Fimm manna Citroen
G.S. 8—22 manna Mercedes
Benz hópferðabílar (m. bílstjór-
um).
I
■
t
■
ÁLfNAÐ ER VERK
ÞÁ HAFIÐ ER
0SAMVINNUBANKINN
Skuldabréf
Tökum i umboðssölu:
Veðdeildarbréf
Fasteignatryggð bréf
Rikistryggð bréf
Hjá okkur er miðstöð verðbrpfa-
viðskiptanna.
Fyrirgreiðsluskrifstofan
Fasteigna
og verðbréfasala
Austurstræti 14,
sími 1 6223
Þorleifur Guðmundsson
heima 1 2469.
Mustang
Boss '70
Mustang Boss '70 til sölu með
V8 vél sem er aðeins keyrð 600
km. Kraftmikill bíll i toppstandi,
með alls konar aukaútbúnaði,
krómaðar felgur, breið dekk,
„Hurst" beinskipting, loftdemp-
arar, lituð gler, útvarp drill og
spoiler. Skipti möguleg.
Upplýsíngar milli kl. 10—6
virka daga simi 25833.
Kosningasigur
Sjálfstæðis-
flokksins
1 gær var endanlega bundinn
endi á nær þriggja ára valda-
feril vinstri stjórnarinnar.
Ólafur Jóhannesson hefur beð-
izt lausnar fyrir sig og ráðu-
neyti sitt. Hinn mikli sigur
Sjálfstæðisflokksins tryggði
endanlega fall vinstri stjórnar-
innar.
Sjálfstæðisflokkurinn var
ótvfræður sigurvegari alþingis-
kosninganna. Þannig segir
Ragnar Arnalds, formaður Al-
þýðubandalagsins, f viðtali við
Morgunblaðið f gær, að ekki sé
unnt að loka augunum fyrir
þvf, að sjálfstæðismenn hafi
verið sigurvegarar kosning-
anna. Ólafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra, sagði, að sér
hefði komið mest á óvart fylgis-
aukning Sjálfstæðisflokksins.
Og Gylfi Þ. Gfslason, formaður
Alþýðuflokksins, segir, að aðal-
sigurvegari kosninganna hafi
verið Sjálfstæðisflokkurinn.
Sigur Sjálfstæðisflokksíns er
óumdeilanlegur. t Reykja-
neskjördæmí varð at-
kvæðaaukningin 50% og vfða
um 20%. Þessi úrslit eru
ótvfræð traustsyfirlýsing við
stefnu Sjálfstæðisflokksins og
formann hans, Geir Hallgrfms-
son. Kosningaúrs’:tin eru
endanlegur dómur yfir þeirri
vinstri óstjórn, sem rfkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar hefur
staðið fyrir undanfarin þrjú ár.
Þau eru krafa fólksins um nýja
stefnu og ekki sfzt ný vinnu-
brögð.
Athyglisvert er, að tap Fram-
sóknarflokksins er mest úti á
landsbyggðinni, þar sem hann
hefur þó verið talinn standa
traustum fótum. Þannig tapar
flokkurinn fylgi í kjördæmum
forsætisráðherrans og fjár-
málaráðherrans. Og f Vest-
fjarðakjördæmi, þar sem Stein-
grfmur Hermannsson, ritari
Framsóknarflokksins, er f
efsta sæti, heldur flokkurinn
áfram að tapa, en hann varð
fyrir miklu áfalli þar f sfðustu
alþingiskosningum.
Fólkið vill
varið land
önnur meginniðurstaða
kosninganna er sú, að stefnu
vinstristjórnarinnar f varnar-
málum er hafnað. Þjóðin hefur
fellt dóm yfir ógætilegum
vinnubrögðum vinstri flokk-
anna þriggja f varnar- og
öryggismálum þjóðarinnar.
Brottför varnarliðsins var eitt
af grundvallaratriðum mál-
efnasamnings vinstri flokk-
anna. Alþýðubandalagið hefur
jafnan litíð á framkvæmd þess
sem forsendu fyrir stjórnar-
samvinnu. Þvf hefur hiklaust
verið haldið fram, að þessi væri
vilji meirihluta þjóðarinnar.
Nú hefur þeirri kenningu ræki-
lega verið hnekkt.
I viðtali við Morgunblaðið f
gær segir Gylfi Þ. Gfslason: „Þá
er það ánægjulegt við úrslit
kosninganna, að meirihluti er
ekki á hinu nýja Alþingi fyrir
þeim tillögum f varnarmálum,
sem rfkisstjórnin hefur lagt
fram f Washington. Stefna
nýrrar rfkisstjórnar, hver svo
sem hún verður, hlýtur því að
verða önnur.“
Þetta er mergurinn málsins.
Þjóðin hefur fellt sinn dóm.
Þingmenn Alþýðubandalagsins
verða að sætta sig við, að mikill
meirihluti þjóðarinnar vill
tryggja áframhaldandi varnir f
landinu, eins og nú háttar. Rök-
rétt afleiðing þessara kosninga-
úrslita eru þvf þau að kalla til
baka viðræðugrundvöll þann,
sem Einar Ágústsson lagði
fram fyrir bandarfsk stjórn-
völd.
Vmsir höfðu búizt við þvf, að
þeir flokkar, sem höfðu skýra
stefnu f varnarmálum myndu
vinna á f þessum kosningum.
Niðurstaðan varð lfka sú, að
Sjálfstæðisflokkurinn vann
mikinn sigur. En Alþýðubanda-
lagið stóð f stað, hvað atkvæða-
magn snertir. Sú niðurstaða er
einkar athyglisverð. Hún sýnir
mjög greinilega fram á, hver
afstaða landsmanna er f þess-
um efnum.
pi irl og svarad
LesendaþjonustaMORGUNBLAÐSINS 1
□ ÍJtstrikanir
í kosningum:
Bjarnþór Aðalsteinsson,
Stórateigi 20 Mosfellssveit,
spyr:
„Hvernig virka útstrikanir í
kosningum"?
Páll Líndal, formaður Yfir-
kjörstjórnar í Reykjavík, svar-
ar:
,,í stuttu máli má segja, aö sé
strikað yfir nafn á lista fær
listinn atkvæðið, en ekki sá
einstaklingur sem strikað-
ur er út. Annars er þetta mál
svo margþætt, að engin leið
er að gera þvi skil i stuttu máli,
og verð ég að visa til kosninga-
laganna, en þar er þetta útskýrt
rækilega. Kosningalögin má fá
sérprentuð. Inn í málið fléttast
t.d. spurningin hve margar út-
strikanir þurfi að vera til að
breyting á röð manna eigi sér
stað, og ótal fleiri atriði“.
□ Skákir Karpovs
og Spasskís
Ingvar Ingvarsson, Kirkju-
teigi 8 Keflavik, spyr:
„Ætlar Morgunblaðið að
birta skákir Karpovs og
Spasskis?"
Jón Þ. Þór, skákskýrandi
Mbl. svarar:
„Einvígi Spasskís og Karpovs
varð að miklu leyti útundan
vegna prentaraverkfallsins. Þó
hefur verið birt ein skák úr
einvíginu í Mbl. Mikið skákefni
bíður birtingar, m.a. frá Ölymp-
íuskákmótinu, og því eru litlar
líkur á því að fleiri skákir verði
birtar úr fyrrnefndu einvígi.
□ Fyrirlestur
Þórhalls
Vilmundarsonar
í sjónvarpið?
Þormóður Guðlaugsson,
Bauganesi 21, Reykjavík, spyr:
„Er sjónvarpið ekki til viðtals
um að flytja fyrirlestur Þór-
halls Vilmundarsonar, sem
hann flutti í Háskólabíði?"
Pétur Guðfinnsson, fram-
kvæmdastjóri Sjónvarpsins
svarar:
Það er búið að ákveða að taka
kenningar Þörhalls Vilmundar-
sonar til meðferðar í sjónvarpi.
Hins vegar hefur ekki verið
ákveðið hvenær það verður
gert, né hvernig efnið verður
unnið.
Þórir S. Guðbergsson:
Áfengisneyzla unglinga ábyrgð
foreldra og meðborgara
Mikill hluti ist. unglinga er
hraustur og heilbrigður æsku-
lýður. Góða fyrirmynd í orði og
athöfnum ber vissulega vel að
þakka. Góð fyrirmynd er sjálf-
sagt miklu veigameiri þáttur í
öllu uppeldi en flesta grunar.
Flestir unglingar hafa ein-
hvern tíma reynt að reykja,
stela eða bragða áfengi. Sumir
drekka lítið, aðrir meira og enn
aðrir geta ekki hætt. Mörgum
er ljós sú staðreynd, að það er
mun meiri hætta á þvi að ungl-
ingur verði „ofneyzlu" áfengis
að bráð á skömmum tíma en t.d.
maður á fimmtugs aldri. Sumir
sjá að sér og gæta sín — aðrir
koma e.t.v. auga á hættuna, en
varast hana ekki samt.
Hvað veldur? Hvers vegna
hætta sumir að drekka og aðrir
ekki? Hvers vegna halda svo
margir unglingar áfram að
fremja hvers konar afbrot, þeg-
ar margir eða flestir félagar
þeirra hætta því? Hverjar eru
orsakirnar? Hverjum er það að
kenna?Umhverfinu með auknu
þéttbýli og fbúðaskipulagi, sem
oft veldur einangrun og litlum
persónulegum samskiptum og
vináttu? Slæmum félagsskap í
nágrenninu eða hverfinu, sem
dregur unglingana út f
hringiðu afbrota og áfengis-
neyzlu? Uppeldinu með for-
eldrunum í fararbroddi, fyrir-
mynd þeirra og oft vanrækslu
og getuleysi? Eða er það e.t.v.
skólanum að kenna, sem stund-
um gleymir uppeldishlutverki
sfnu og leggur einhliða áherzlu
á kennslu og þekkingasvið
barnanna? Er það þjóðfélaginu
og skipulagi þess að kenna, sem
oft lætur vandamálin afskipta-
laus þangað til þau eru ill- eða
óviðráðanleg? Svona mætti
lengi telja, en verður ekki gert.
Flestum er ljóst, að hér er ekki
um að ræða „annaðhvort eða“
heldur „bæði og“. Orsakirnar
geta verið margar og oft æði
flóknar. Stundum virðist
ómögulegt að finna nokkrar
megin orsakir og við verðum
undrandi, er við heyrum um
afbrot eða áfengisneyzlu sumra
unglinga, þar sem „allt“ virtist
vera í lagi.
í eftirfarandi tveimur grein-
um langar mig aöeins til þess að
benda á tvo mikilvæga þætti,
sem áður eru nefndir: ábyrgð
foreldra og skóla.
Félagslegur arfur — ábyrgð
foreldra
Fyrir nokkru ræddi undir-
ritaður við 14 ára ungling.
Hann hafði framið yfir 30 af-
brot, innbrot og þjófnaði, tvisv-
ar stolið bfl og ekið langar vega-
lengdir og sagðist svo „drekka
sig fullan“ um hverja helgi.
Þegar hann var spurður af
hverju hann drykki sagði hann:
„Ja, til þess að gleyma vanda-
málunum, flýja að heiman frá
öllu rifrildinu og látunum. Þau
vilja ekkert með mig hafa hvort
sem er.“
Hvers konar uppeldi hafði
hann hlotið? Hvernig var æska
hans og hversu mikla um-
hyggju hafði hann hlotið frá
upphafi?
Faðir hans misnotaði mikið
áfengi, var oft atvinnulaus af
þeim sökum oe leiddi bað loks
til skilnaðar hjónanna, þegar
pilturinn var um tveggja
ára. Móðirin varð að
vinna úti, hún sjálf hafði
ekki notið mikillar alúðar og
öryggis í æsku og hafði nú enn
minni tíma en áður til þess að
gefa syni sínum óskipta athygli
sfna, þegar hann þurfti á því að
halda. Hann várð því tíður gest-
ur hjá ömmu sinni, en naut
hennar aðeins til 5 ára aldurs
og var einn viðstaddur andlát
hennar. Upp frá því sagði hann,
að hann hefði farið að ráfa um
og byrjaði að stela smáhlutum
og peningum. Er hann var um
níu ára giftist móðirin aftur og
fluttist í nýtt bæjarfélag, en
stjúpfaðirinn misnotaði einnig
áfengi og vildi auk þess Iftíð
með strák hafa að gera. Hann
skorti alúð, öryggi og um-
hyggju. Honum var sjaldan eða
aldrei hampað f fangi móður
eða föður, aldrei klappað góð-
látlega á kollinn á honum eða
strokið um hár hans o.s.frv.
Hann heyrði sjaldan uppörv-
andi orð eða mildan og hlýlegan
tón og nú bættist það auk þess
við, að þegar stjúpfaðirinn
drakk, sem var býsna oft, lét
hann bæði móðurina og soninn
fá það óþvegið. Drengurinn
verður útundan, honum líður
illa heima hjá sér. Svo fer hon-
um einnig að ganga illa í
skólanum, tekur ekki eftir, er
óstundvís og lærir ekki heima
og svo fer hann að skrópa af því
að honum líður lfka illa þar og
þá mætir honum andúð og mót-
spyrna þess vegna. Hann þráir
umhyggju og öryggi, náið sam-
félag og skilning, en mætir
fyrirlitningu og fordæmingu.
Gömlu vinirnir hans snúa við
honum baki, af því að hann er
„ljótur strákur" og jafnvel
hættulegur þjóðfélaginu. Allir
forðast hann. Enginn vill hafa
með hann að gera!
Hvers á hann að gjalda? Hvað
olli því, að hann leiddist út á
þessa braut? Átti hann völ á
einhverju öðru?
Margir munu sjá, hversu upp-
eldið hefur átt drjúgan þátt í
mótun þessa pilts. Og margir
munu segja: Foreldrarnir áttu
mestan þátt í í afbrotum og
áfengisneyzlu hans. Ef það er
rétt, þá þurfti einnig að hjálpa
þeim, ef pilturinn átti aftur að
verða „eðlilegur unglingur."
Hinn þekkti, sænski barna-
geðlæknir Gustav Jonsson seg-
ir m.a. í bók sinni „Det sosiala
arvet": „Þeir, sem hafa farið á
mis við grundvallarþarfir í
barnæsku, eiga mjög erfitt með
að veita sfnum eigin börnum
fullnægju sömu þarfa.“ Og á
þennan hátt segir hann, að geti
myndazt félagslegur ,,arfur“,
sem erfist þá frá' kynslóð til
kynslóðar.
Margir mundu e.t.v. hafa sagt
um foreldra piltsins: Þeir eru
aumingjar, sem nenna ekki að
vinna. Það á ekki að hjálpa
slíku fólki. — En hverjum á þá
að hjálpa? Þeim, sem nenna og
geta unnið? Hver veit um að-
stæður, aðbúnað og uppeldi
fólks? Okkar er hvorki að
dæma, fordæma né fyrirlíta —
heldur miklu fremur að reyna
að hjálpa og finna aðferðir og
ráð, sem hjálpa þeim, sem eiga
Framhald á bls. 16.