Morgunblaðið - 09.08.1974, Blaðsíða 1

28 SIÐUR
143. tbl. 61. árg.___FÖSTUDAGUR 9. ÁGtJST 1974 Prentsmiðj? Morgunblaðsins.
Nixon sagði af sér í nótt
— Ford tekur við 1 dag
Sjá greinar um Nixon og Ford á bls. 2 og 3 í blaðinu f dag.
Richard M. Nixon, sá forseti í sögu Bandarfkjanna, sem unnið hefur forsetakosn-
ingar með mestum meirihluta, lýsti þvf yfir í fimmtán mfnútna ræðu, sem hófst
klukkan eitt f nótt að fslenzkum tfma, að hann hefði tekið þá ákvörðun að segja af sér
forsetaembætti frá deginum f dag að telja.
Skýrði hann jafnframt frá því að Gerald Ford, varaforseti, tæki við forsetaemb-
ættinu á hádegi í dag, þegar Nixon lætur af störfum, en þá eru nákvæmlega sex ár
liðin frá því hann var útnefndur forsetaefni republikana.
Nixon var að sögn fréttamanna þreytulegur og bar greinileg merki þeirrar
baráttu, er hann hefur átt í undanfarnar vikur og mánuði, en hann flutti ræðu sína
fast og ákveðið og virtist aðeins einu sinni þurfa að bíta á jaxlinn. Hún f jallaði bæði
um innanrfkis og utanrfkismál, en yfirlýsingin um afsögnina kom f upphafi
ræðunnar, þegar hann fjallaði um Watergate hneykslið og hvernig það hefði rúið
hann trausti öldungadeildarinnar. Hann sagði að forsetinn yrði að geta gefið sig
allan að embætti sínu, en Watergate málið hefði komið f veg fyrir það.
I miðri ræðu sinni minntist Nixon á arftaka sinn Gerald Ford, sem hann skipaði fyrir tfu mánuðum
varaforseta eftir að Spiro Agnew hafði hrökklast úr því embætti, og fór hlýjum orðum um næsta forseta
Bandarfkjanna. Hann sagði, að hann ætti skilið stuðning og hjálp allrar bandarísku þjððarinnar og lagði
áherzlu á að stjórn rfkisins væri f styrkum höndum.
Eins og kunnugt er, hefur Nixon gegnt embætti Bandaríkjaforseta f hálft sjötta ár og kvaðst hann
hverfa úr embætti sfnu án biturleika f garð andstæðinga sinna, en lagði áherzlu á, að hann væri að eilffu
þakklátur þeim vinum sfnum og öðrum, sem hefðu stutt hann með ráðum og dáð f þeim þrengingum og
erfiðleikum sem yfir hafa dunið. Nixon minntist f lok ræðu sinnar þeirra orða sinna þegar hann tók við
embætti, að hann mundi leggja sig allan fram til að friður gæti haldist f heiminum og ræddi árangurinn,
sem náðzt hefði f þeim efnum. Hann minntist einkum á nauðsyn þess að efla vináttu Bandarfkjamanna og
Kfnverja, drap á, að ekki fyrir ýkja löngu hefðu hundrað milljónir manna f Mið-Austurlöndum verið
Bandaríkjunum andsnúnar, en væru nú vinir þeirra og minnti á þann árangur, sem stórveldin tvö,
Bandarfkin og Sovétrfkin, hefðu náð f því að draga úr hættunni á kjarnorkustyrjöld. Þá ræddi hann
einnig innanrfkismál Bandarfkjanna, hagsæld þjóðarinnar og nauðsyn velmegunar án verðbólgu. Hann
sagðist ávallt hafa barist fyrir þvf, sem hann hefði trúað á. Stundum hefði sér tekist, stundum mistekist.
1 lok ræðu sinnar kvaðst Nixon reiðubúinn til að leggja þeim málum lið, sem hann hefði barizt fyrir og
bað forsjónina að vera með þjóð sinni.
Nixon sagði, eins og að framan
greinir, að Watergate hneykslið
hefði komið í veg fyrir að hann
gæti gegnt störfum sfnum sem
forseti og að það hefði tafið þing-
ið frá nauðsynlegum störfum.
Áður en Nixon hélt ræðu sfna,
skýrði hann Gerald Ford frá
áformum sfnum á fundi þeirra
síðdegis á fimmtudag.
Nixon lagði áherzlu á að hann
væri ekki að gefast upp, heldur að
gæta hagsmuna þjóðar sinnar
með þvf að segja af sér.
Hann viðurkenndi að hann
hefði gert mistök og farið rangt
að, en hann hvatti þjóðina til að
„sameinast og græða sár sfn,
„græðsla, sem þessari þjóð er svo
nauðsynleg“, eins og hann komst
að orði.
Fréttaskýrendur brezka sjón-
varpsins ræddu ræðu Nixons að
henni lokinni og varð þeim tfð-
rætt um, að hann skyldi afgreiða
Watergate-málið, með þeim örfáu
orðum, sem hann viðhafði f upp-
hafi ræðu sinnar.
Leiðandi þingmaður Demó-
krata f fulltrúadeildinni, skýrði
frá þvf, að Nixon myndi afhenda
Kissinger, utanrfkisráðherra, af-
sagnarbeiðni sfna á föstudag, en
samkvæmt Iögum ber forseta,
sem segir af sér, að afhenda
lausnarbeiðni sfna utanrfkisráð-
herranum. Hann felur sfðan vara-
forsetanum að taka við forseta-
embætti. Þingmaðurinn sagði, að
Gerald Ford muni sverja embætt-
iseið, sem 38. forseti Bandarfkj-
anna klukkan 22 að fslenzkum
tfma f dag.
Tillaga um
sakaruppgjöf
Edward W. Brook, öldunga-
deildarþingmaður repúblikana
frá Massachusets, lagði á fimmtu-
dag fram þingsályktunartillögu í
öldungadeildinni um, að Nixon
verði ekki lögsóttur, segi hann af
sér og viðurkenni opinberlega
sekt sína.
Ekki er ljóst, hvernig undir-
tektir þessi tillaga mun fá, en
nokkrir þingmenn demókrata
hafa þegar lýst andstöðu við hana.
Brook sagði, að ef Nixon viður-
kennir ekki sekt sína, þá muni
hann draga tillöguna til baka.
Verði Nixon ekki veitt sakar-
uppgjöf, á borgarinn Richard M.
Nixon yfir höfði sér yfirheyrslur
fyrir rannsóknarnefnd þingsins í
Watergate-málinu. Lögfræðingar
kunnugir Watergate-málinu
Richard Nixon
Gerald Ford við komu sfna til Washington frá New Orleans á mánu-
dag. Stuttu eftir komu Fords tilkynnti Nixon að hann hefði ákveðið að
láta af hendi hljóðritanir af þremur fundum sem hann sagði að gætu
veikt aðstöðu sfna. Hann viðurkenndi að hafa haldið sönnunargögn-
unum frá lögfræðingum sfnum og þagað yfir þeim f yfirlýsingum
sfnum um Watergate.
segja, að hann kunni að verða
ákærður fyrir allt að 15 afbrot,
þar á meðal fyrir að reyna að
hindra rannsókn Watergate-máls-
ins, Elsberg-innbrotið, mútur f
sambandi við niðurgreiðslu á
mjólk og fjársvik.
Óvíst um
varaforseta
Sem forseti mun Gerald Ford
ekki gera neinar breytingar á
ríkisstjórninni og hann mun biðja
flesta aðalráðgjafa Hvíta hússins
að vera um kyrrt, að minnsta
kosti næstu mánuðina, að því er
náinn samstarfsmaður hans sagði
á fimmtudag.
Þó að margir hafi þegar verið
nefndir sem hugsanlegir varafor-
setar, þá er ólíklegt, að Ford
ákveði, hver hlýtur það embætti,
fyrr en eftir nokkra daga. Hann
mun þess í stað leggja áherzlu á,
að skiptin muni ganga sem skipu-
legast og agnúaminnst fyrir sig.
Á meðal nafna, sem eru á lista
Ford yfir hugsanlega varaforseta
eru Elliot Richardson, fyrrver-
andi dómsmálaráðherra, Melvin
Laird, fyrrverandi varnarmála-
ráðherra, Nelson A. Rockefeller,
fyrrverandi ríkisstjóri New York,
öldungadeildarþingmennirnir
Mark Hatfield frá Oregon, Robert
A. Taft frá Ohio, Edward W.
Brooke frá Massachusets, Robert
Stafford frá Vermont, Charles
Percy frá Illinois, Bill Brock frá
Tennesee, Ronald Regan ríkis-
stjóri Kaliforníu, Charles Good-
ell, fyrrverandi þingmaður New
York og fulltrúadeildarþing-
mennirnir Albert H. Quie frá
Minnesota og John B. Anderson
frá Illinois.
Ford mun ávarpa bandarisku
þjóðina í sjónvarpi á föstudags-
kvöld, og sagði samstarfsmaður
hans, að hann myndi meðal ann-
ars segja, að engum svíði það eins
sárt og honum, að Nixon skyldi
þurfa að segja af sér, en að hags-
munir þjóðarinnar verði að ráða.
Kissinger veröur
áfram
Ford, varaforseti, kallaði Kiss-
inger, utanríkisráðherra á sinn
fund á fimmtudag til 100 mínútna
umræðna um stefnuna i utan-
rikismálum. Eftir fundinn sendi
Ford frá sér tilkynningu, þar sem
hann sagði, að núverandi utan-
ríkisstefna þjónaði bezt hagsmun-
um Bandaríkjanna.
Ford sagði ekki beint, að Henry
Kissinger yrði áfram utanríkis-
ráðherra, en hann hældi honum
og störfum hans á hvert reipi.
Alment er búizt við því, að Kiss-
inger haldi áfram að aðstoða Ford
við skiptin í Hvíta húsinu. Fund-
ur þeirra Fords og Kissingers
hófst klukkan 19 að íelenzkum
tima.