Morgunblaðið - 10.10.1974, Side 12

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 1974
12
9. október dagur
Leifs Eiríkssonar
anda og óbifanlega festu Leifs
Eiríkssonar. Afrek hans er sem
viti fyrir alla hugsjónamenn, sem
sigla um úfna sæva óvissu og
ógæfu.
Ég tel mér heiður að, að verða
við beiðni Bandaríkjaþings sem
samþykkti I báðum deildum 2.
september 1964, þingsályktun
þess efnis að forsetinn lýsi 9.
október ár hvert dag Leifs Eirlks-
sonar.
Því tileinka ég, Gerald R. Ford,
forseti Bandaríkja Norður-
Ameríku, hér með Leifi Eirlks-
syni níunda dag októbermánaðar
1974, og skipa svo fyrir, að viðeig-
andi starfsmenn ríkisins dragi
fána Bandaríkjanna að húni, á
öllum opinberum byggingum,
þann dag.
Einnig býð ég almenningi I
Bandarlkjunum að heiðra minn-
ingu Leifs Eiríkssonar þann dag,
með viðeigandi athöfnum og við-
höfnum, á þeim stöðum sem við
eiga, um land allt.
Þessu til staðfestingar rita ég
nafn mitt á þriðja degi október-
mánaðar á þessu herrans ári
nltján hundruð sjötíu og fjögur
og á eitt hundrað nitugasta og
nlunda ári sjálfstæðis Banda-
ríkja Norður-Ameríku.
Gerald R. Ford
Við snú-
umst hraðar
JÖRÐIN hefur snúizt I—2 þús-
undustu úr sekúndu hraðar dag
hvern frá þvf í desember f fyrra,
að því er Reuter-fréttastofan
hefur eftir Stjörnurannsóknar-
stöðinni f Túkýó. Hugsanleg
ástæða er veðurfar á suðurhveli
jarðar. Þessi aukning hefur verið
mæld á rannsóknarstofum vfða
um heim, en hennar hefur ekki
orðið vart sl. áratug.
Talsmaður Stjörnurannsóknar-
stöðvarinnar I Tókýó segir, að á
þessu tímabili, sem aukningin á
sér stað, hafi mælzt óvenjulega
miklir hitar á suðurskautinu,
gríðarlegar rigningar I Argen-
tínu, Brazillu og Ástralíu og
þurrkar í Suðaustur-Asíu og
Vestur-Afrfku sfðla á síðasta ári
og snemma á þessu. En hann
bætti við, að einnig kynnu hrær-
ingar í iðrum jarðar að hafa vald-
ið hraðaukningunni.
Vegna hinna stórfelldu
hækkana á verði áburðar á heims-
markaði, sem orðið hafa og þeim
örðugleikum, sem eru við öflun
áburðarefna erlendis frá, skipaði
landbúnaðrráðherra I dag nefnd
til nánari könnunar þess vanda er
af leiðir. Verkefni nefndarinnar
er að kanna hver verði áhrif
þessarar þróunar I verðlags- og
framleiðslumálum i landbúnaði
og á efnahagslíf almennt, og gera
tillögur til rfkisstjórnarinnar um
úrbætur.
I nefndinni eru: Jón Helgason,
Seglbúðum og Pálmi Jónsson,
Akri, tilnefndir af Búnaðarfélagi
Islands, Gunnar Guðbjartsson,
Hjarðarfelli, tilnefndur af
Stéttarsambandi bænda, en hann
er stjórnarformaður Áburðar-
Austur-þýzk bókagjöf
I gær var opnuð f bókabúð Máls og menningar sýning á 108
bókum frá Austur-Þýzkalandi. Viðstaddir opnunina voru Peter
Hintzmann, sendiherra Austur-Þýzkalands, en hann hefur aðsetur
sitt f Osló, og Finnbogi Guðmundsson landsbókavörður.
Afhenti sendiherrann sýningarbækurnar Landsbókasafninu til
eignarað sýningunni lokinni.
Hér er mestmegnis um að ræða fagurbókmenntir, bæði þýzkar og
frá Norðurlöndunum, en einnig nokkuð af myndskreyttum lista-
verkabókum.
Félagið tsland-DDR stendur fyrir sýningu þessari, sem er liður 1
hátfðarhöldum vegna þess að nú eru liðin 25 ár frá þvf að lýst var
yfir stofnun Þýzka alþýðulýðveldisins. Sýningin stendur f viku.
Tæming póstkassa — Fjórar og hálf milljón manna starfa að þvl að tryggja
snurðulausar póstsamgöngur um allan heim.
NlUNDI október verður eftirleið-
. is dagur Leifs Eirfkssonar I
Bandarfkjunum. Bandarfkjafor-
'seti hefur orðið við beiðni Banda-
rfkjaþings um þetta efni og boðið
almépningi f Bandarfkjunum að
heiðrá t minningu hins fslenzka
sæfara þann dag. Hér fer á eftir
ávarp Gerald R. Ford, Banda-
rfkjaforseta fþessu tilefni:
Fyrir nær þúsund árum, lagði
Leifur Eirfksson og skipshöfn
hans upp f djarfhuga ferð yfir
ókunn höf, sem leiddi þá til
gnægðarstranda Nýja Heimsins.
Nú hafa flest lítt kunnari svæði
jarðarinnar verið könnutf^pn enn-
þá eru mörg svið mannsáhdans
ókönnuð, sem ekki eru sfður hríf-
andi og ógnvekjandi, en þau sem
menn stóðu andspænis fyrr.
I sókn okkar fram á leið skulum
við sækja innblástur, í óbugandi
Nefnd kannar afleiðingar
áburðarhækkana á landbúnað
Frá þvf var skýrt 1 Morgunblað-
inu fyrir nokkru, að búast mætti
við verulegum hækkunum á
áburði til bænda næsta vor vegna
stórhækkana á ýmsum hráefnum
til áburðarframleiðslu á erlend-
um mörkuðum. Nú hefur blaðinu
borizt fréttatilkynning frá land-
búnaðarráðuneytinu, þar sem
greint er frá þvf að skipuð hafi
verið nefnd til að kanna þessi mál
ftarlega. Fréttatilkynningin fer
hér á eftir.
verksmiðjunnar 1 Gufunesi,
Bjarni Helgason jarðvegsfræðing-
ur, tilnefndur af Rannsóknastofn-
un landbúnaðarins, Garðar
Ingvarsson hagfræðingur, til-
nefndur af Seðlabanka Islands,
Helgi Bachmann hagfræðingur,
tilnefndur af Landsbanka Islands
og Guðmundur Sigþórsson,
deildarstjóri í landbúnaðarráðu-
neytinu, sem er formaður nefnd-
arinnar.
innan tveggja til þriggja daga.
Ein megin stofnun Alþjóðapóst-
sambandsins er Framkvæmdaráð-
ið, og hefur það umsjón með
helztu þáttum starfseminnar og
framfylgir þeim samþykktum,
sem mótaðar eru á þingum sam-
bandsins og haldin eru á 5 ára
fresti. I Framkvæmdaráðinu sitja
fulltrúar 40 aðildarríkja, fimm ár
í senn, og á þessu ári tekyr full-
trúi íslands einmitt sæti f þvf.
Þótt segja megi að Alþjóðapóst-
sambandið eigi að þjóna öllum
löndum jafn vel, gefur það auga
leið, að tilvera þess er ekki hvað
sízt til hags fyrir afskekkt ríki og
fámenn. Sumum þeirra berst líka
1 GÆR var ein öld líðin frá
stofnun Alþjóðapóstsambandsins
og af þvf tilefni gaf Póst- og sfma-
málastjórnin út tvö ný frfmerki
sem tileinkuð eru sambandinu.
Hér fer á eftir fréttatilkynning
frá Póst- og sfmamálastjórninni
um afmælið og sögu sambands-
ins:
1 daglegu lífi nútfma samfélags
eru snurðulausar póstsamgöngur
milli byggðarlaga sem heimshluta
orðnar svo sjálfsagður hfutur, að
varla hvarflar að fólki að ein-
hvemtfma hafi þetta verið öðru-
vísi. Alþjóðapóstsambandið, sem
er 100 ára í dag, 9. október, er ein
elzta stofnun alþjóðlegrar sam-
vinnu, og á að sjálfsögðu sína
þróunarsögu.
Undanfarar nútfma póstsam-
gangna voru sendiboðar fyrri
alda, sem báru orðsendingar milli
þjóðhöfðingja og valdsmanna í
ýmsum löndum. En það var ekki
fyrr en á 16. öld að vísir að kerfis-
bundinni, alþjóðlegri póstþjón-
ustu komst á laggirnar með sér-
stökum samningi, um gagnkvæm
skipti á þessu sviði, milli Austur-
ríkis, Þýzkalands, Hollands,
Italfu, Frakklands og Spánar.
Þessi nýja þjónusta var á
grundvelli tvíhliða samninga
milli allra viðkomandi ríkja. Póst-
gjöld voru mismunandi, reiknuð f
ýmsum myntum, og rétt er hægt
að ímynda sér hvflíkum vand-
kvæðum það hefur verið bundið
að ná fullkomnu jafnvægi og jafn-
rétti milli hinna ýmsu aðila við
slfkar aðstæður. Þótt tilkoma frí-
merkisins árið 1840 hafi valdið
tfmamótum, voru a.m.k. 1200 mis-
munandi póstgjöld f gildi f ýms-
um löndum, þegar Alþjóðapóst-
sambandið var loks stofnað árið
1874. Upphaf sambandsins má
rekja til frumkvæðis póstmála-
stjóra Bandarfkjanna, sem gekkst
fyrir fundi f París 1863, þar sem
komnir voru saman fulltrúar 15
rfkja til að reyna að ná samkomu-
lagi um meginreglur í alþjóð-
legum póstviðskiptum.
Það var svo á fundi f Bern í
Sviss f september 1874 að full-
trúar 22ja rfkja sömdu um stofn-
un Alþjóðapóstsambandsins, sem
stundum hefur verið nefnt Bern-
arsáttmálinn. Var hann undirrit-
aður 9. október sama ár. Danmörk
var eitt fyrrnefndra stofnríkja, og
þar eð hún fór þá með málefni
Islands, telst Island hafa átt hér
hlut að máli. Hins vegar varð
landið svo aðili sambandsins sem
fullvalda ríki árið 1919.
Annars höfðu póstferðir hafizt
hérlendis meira en öld áður, því í
reglugerð frá 1776 er tilskipun
um póstferðir, sem reyndar
hófust ekki fyrr en árið 1782.
Tæplega öld síðar, eða 1872,
komst meiri festa á þessi mál með
stofnun póstmeistaraembættis í
Reykjavík og opnun pósthúss.
Þannig hefur póstþjónustan þró-
ast 1 öllum löndum, misjafnlega
fljótt og ört, en f Alþjóðapóstsam-
bandinu sitja allir við sama borð
og aðildarrfki Sameinuðu þjóð-
anna verða sjálfkrafa aðilar sam-
bandsins. Tilskilið er að 2/3
hlutar meðlima styðji upptöku-
beiðni annara þjóða.
Nú eru 153 rfki innan vébanda
sambandsins, og er öll heims-
byggðin nú orðin eitt póstsvæði,
þvf í 1. grein stofnskrár Alþjóða-
póstsambandsins segir að öll þau
lönd, er samþykki stofnskrána,
myndi eitt póstsvæði til gagn-
kvæmra skipta á bréfapóstsend-
ingum.
Um 550.000 póststöðvar, sem
hafa í þjónustu sirini 4!4 milljón
manna, sinna nú daglega þessum
mikilvægu störfum, og eru þau að
vissu leyti grundvöllur alþjóð-
legra viðskipta og hvers konar
samskipta þjóða heims. Árlega
flytur þannig póstþjónustan yfir
250 þúsund milljónir bréfa,
böggla og annarra eininga milli
fólks — og nú orðið með þvílíkum
hraða, að eðlilegt þykir að bréf,
sem póstlagt er 1 Reykjavík,
berist viðtakanda 1 nágrannalandi
meira póstmagn að utan en þau
senda frá sér, og svo er einmitt
um tsland. A þingi sambandsins,
sem haldið var f Tokyo 1969, voru
samþykktar reglur til jöfnunar
útgjalda fyrir þau ríki, sem eru í
þessari aðstöðu. Þar af leiðandi
fær tsland nú greiðslur 1 hlutfalli
við það póstmagn, sem dreift er
hérlendis umfram það sem Is-
lendingar senda sjálfir ^til út-
landa.
Þannig er stöðugt leitazt við að
jafna útgjöld og auka og bæta þá
þjónustu, sem þessi alþjóðlega
samvinna veitir heimsbyggðinni.
Með sfauknum og bættum sam-
göngum heimshorna í milli færir
póstþjónustan þjóðirnar saman og
hefur sig yfir úthöf, landamæri
og alls kyns hindranir, sem hafa
verið — og eru enn — óhjá-
kvæmilegar f samskiptum þjóða í
milli.
t tilefni þessara merku tíma-
móta mun Póst- og sfmamála-
stjórnin gefa út tvö ný frímerki á
afmælisdaginn, 9. október, og eru
þau tileinkuð Alþjóðapóstsam-
bandinu. Verðgildi merkjanna er
17 og 20 krónur, myndin á frf-
merkjunum minnir á þá mikil-
vægu þjónustu, sem pósturinn
innir af hendi, og á þeim er líka
merki Alþjóðapóstsambandsins.
Alþjöðapöstsambandið 100 ára