Morgunblaðið - 18.02.1975, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. FEBRUAR 1975
25
Þátttaka brezkra
kvenna í atvinnu-
tífinu hraövaxandi
— úr22% 1951 Í42% 1971
Mismunur kynjanna
%
100 150_______200
II I I I I I I | I
Fædd
Deyja áfyrsta ári
Deyja áaldrinum 1—14 ára
Slösud f sjúkrahús á aldrinum
4—14 ára
Við almennt skólanám til 17
ára aldurs
Hefja háskólanám að loknu al-
mennu námi
í annað fullgilt nám að loknu
almennu skólanámi
Reykja reglulega á aldrinum
15—19 ára
Giftast innan við tvftugt
Giftast aftur innan við þrftugt
I launuðu starfi (eldri en 15
ára)
Aðild að Iffeyrissjóði
1 fullu starfi með 50 sterlings-
punda vikulaun eða meira
fullu starfi — vinna meira en
48 stundir á viku
1 fullu starfi, vinna yfirvinnu
(verklega)
Anægð í starfi
Sagt upp eða gerð óþörf á vinnu-
stað
1 verkstjórnar- eða fram-
kvæmdastjórnarstöðum
Aðild að klúbbum eða félögum
Eiga eignir
Teknir í vörzlu lögreglunnar
Sek fundin um afbrot, sem
koma til dómstóla
Sek fundin um þjófnaði
1 fangelsi, að felldum sektar-
dómi
Sek fundin um minni háttar
umferðarbrot
Skráðir eiturlyfjaneytendur
í meðferð hjá sjúkrahúsum og
lækningastofum vegna kynsjúk-
dóma
1 Sjúkrahús til meðferðar á
hjartasjúkdómum, og háum
blóðþrýsting eða gigtsótt
t sjúkrahús vegna gigtarsjúk-
dóma
t sjúkrahús til meðferðar á æða-
hnútum
1 sjúkrahús vegna slysa á
aldrinum 15—44 ára
1 sjúkrahús vegna slysa á
aldrinum 45—64 ára
Eldri en sextfu ára
Eldri en 65 ára og hrjáð af
langvarandi veikindum
Komin á ellilauna aldur en enn
í launuðu starfi
Einhleypir ellilaunaþegar eða
meiri tekjur en 20 sterlings-
pund á viku
Dey ja á aldrinum 65—74 ára
Eldri en 75 ára
Eldri en 75 ára og búa ein
liBBÍgllHliga
%% % %% %%%%%%%
250
¥T I FFFF^
ráááuTikftiftftLiiíLMiLikftiy
_____________i
Meðfylgjandi samanburðartafla ætti að gefa nokkra hugmynd um
hlutskipti kvenna miðað við hlutskipti karla f ýmsum þáttum brezks
þjóðlffs. A mörkum gráu og hvítu reitanna, þ.e. við 100% merkið, eru
hlutskipti kynjanna jöfn. 1 töflunni er samanburðurinn ýmist byggður
á beinni höfðatölu samkvæmt skýrslum, eða, — sérstaklega f sambandi
við störf f atvinnulffinu — hlutfallstölur eru lagðar til grundvallar
samanburði.
1 FYRSTA töfublaði vikuritsins
„The Economist“ á árinu 1975,
tfttnefndu kvennaári, birtist
grein, þar sem nokkur saman-
burður var gerður á ýmsum þátt-
um f lífi, menntun og heilsufari
karla og kvenna f Bretlandi og
þátttöku f atvinnulffinu. Tölurn-
ar, sem sá samanburður er byggð-
ur á, eru úr ýmsum opinberum
skýrslum frá sfðustu þremur
árum og þar kemur m.a. fram, að
enda þótt þátttaka kvenna í
brezku atvinnulífi hafi stóraukizt
sfðustu tvo áratugina, er enn
áberandi minni hlutdeild þeirra í
vfsinda- og tæknigreinum há-
skólanáms en pilta, enn áberandi
munur á launum þó hann hafi
jafnazt talsvert á síðustu árum og
enn tiltölulega fáar konur, sem
komast f verkstjórnar- eða yfir-
mannastöður.
Samkvæmt skýrslum The
Economist má gera ráð fyrir, að
700 börn hafi fæðzt í Bretlandi á
fyrsta degi kvennaársins og þar
séu stúlkur sennilega heldur
færri en drengir. Hinsvegar verði
hóparnir líklega orðnir nokkuð
jafnir, þegar skólaaldri er náð
vegna þess meðal annars, að fleiri
drengir deyja á fyrsta aldursári
en stúlkubörn og sömuleiðis af
slysförum á fyrstu árum ævinnar.
Blaðið gerir m.a. samanburð á
slysatíðni meðal karla og kvenna
og kemur þar fram, að meðal
drengja eru slys miklu tíðari en
meðal stúlkna — um helmingi
fleiri drengir á skólaaldri, 5—15
ára, lentu slasaðir á sjúkrahúsi
árið 1972. Sömuleiðis er slysatíðni
algengari meðal karla i aldurs-
flokkunum 15—44 ára. Oftast hef-
ur sú skýring verið á þvi gefin, aó
karlar sinni miklu hættulegri
störfum en konur á þessum aldri,
en hún er ekki einhlit, þvi við
athugun kemur í ljós að fleiri
karlar slasast innan veggja
heimilisins en konur — og fleiri
karlmenn láta lífið af völdum
slysa heima fyrir en konur. Það er
fyrst þegar konur eru orðnar há-
aldraðar og farnar að detta, sem
þeim hættir frekar við slysum
heima við en körlum.
Samanburður á skólanemend-
um sýnir, að nokkurn veginn jafn
margar stúlkur halda áfram námi
og piltar, þegar skyldunámi lýkur
— en talsvert miklu færri stúlkur
fara i háskólanám. Þangað hefur
ásókn stúlkna aukizt tiltölulega
hægt síðustu tvo áratugina, að
sögn blaðsins. Hinsvegar fara þær
fleiri í sérnám ýmiss konar að
skyldunámi loknu og í kennara-
skólum eru þær þrefalt fleiri en
piltar.
I tækninámi eru piltar miklu
fieiri. Arið 1973 fóru 2.3% allra
skólapilta í Englandi og Wales í
tækniskóla en aðeins 1,3% allra
skólastúlkna. Fleiri piltar fara
beint út í atvinnulífið en stúlkur
að loknu skyldunámi og miklu
fleiri piltar fara í störf, þar sem
nám og þjálfun er innifalin, svo
sem i iðngreinum.
Þennan mismun segir blaðiö að
megi skýra að verulegu leyti út
frá kennsluháttum og venjum i
Bretlandi. Hinsvegar er á það
bent, að áhugi allra nemenda,
bæði stúlkna og pilta, á vísinda-
og tæknigreinum virðist um þess-
ar mundir minnkandi.
Að því er reykingum viðkemur
virðist litill sem enginn munur ,
milli kynjanna nema i hæstu
aldursflokkum, sem sennilega
stafar að verulegu leyti af þeim
hugsunarhætti, sem rikjandi var
meðal þess fólks á yngri árum —
fuilorðnar konur reykja minna en
karlar vegna þess að ekki þótti
hæfa að konur reyktu, þegar þær
voru ungar. Árið 1972 reyktu um
40% brezkra ungmenna á aldrin-
um 15—19 ára. Hlutfall reykinga-
fólks var enn hærra á aldrinum
20—30 ára.
Enn giftast konur yngri en karl-
ar. Árið 1972 var meðalaldur
karla, er þeir gengu í hjónaband í
fyrsta sinn, rétt innan við 25 ára
en meðalaldur kvenna tæpra 23
ára. Til þessa hefur stöðugt verið
að lækka meðalaldur fólks við
hjúskaparstofnun (árið 1901 var
meðalaldur karla 27 ára er þeir
gengu í hjónaband i fyrsta sinn
en kvenna 25V4 ára) en nú virðist
þetta aftur vera að bréytast og
fólk gifta sig heldur eldra.
Við giftingu i annað sinn eru
karlmenn líka heldur eldri, eóa 45
ára að meðaltali en konur að
meðaitali 41 árs. Jafnframt virð-
ast fleiri karlmenn giftast öðru
sinni en konur og því eru fleiri
miðaldra konur og eldri konur,
sem búa einar en jafnaldra karl-
menn. Athyglisvert er að helm-
ingi fleiri karlar, fráskildir eða
ekkjumenn, á aldrinum 25—29
ára giftast «ftur heldur en fra-
skildar konur eða ekkjur á þeim
aldri.
Þátttaka kvenna í atvinnulífinu
hefur aukizt mjög hratt á síðustu
áratugum, eða úr 22% árið 1951 í
42% árið 1971. Á sama tíma hefur
hlutur einhleypra kvenna minnk-
að, 55% þeirra gegndu störfum
utan heimilis árið 1951 en 44%
árið 1971, sem sennilega stafar af
þvi hversu hæstu alduisflokkar
einhleypra kvenna eru fjölmenn-
ir. Hlutfall einhleypra karlmanna
lækkaði á sama tíma úr 88% í
81%.
Nærri þriðjungur þeirra
kvenna, sem gegna störfum á
vinnumarkaði, vinnur aðeins
hluta úr degi og eru giftar konur
og mæður þar í miklum meiri-
hluta. 70% þeirra, sem vinna
hluta úr degi, samkvæmt tölum
frá 1973, vinna minna en 24 klst. á
viku. Jafnvel meðal þeirra, sem
voru i fullu starfi, var vinnuvikan
að meðaltali um 8 klst. skemmri
en hjá körlum.
Jafnframt eru laun kvenna í
fullu starfi sýnu lægri en laun
karla. Árið 1973 var hlutfall
kvenna í fullu starfi, sem höfðu
yfir 50 sterlingspund á viku, að-
eins 10% miðað við karlmenn í
fullu starfi. Hinsvegar hafa laun
kvenna hækkað hraðar síðustu
f jögur ár en laun karla.
Við könnun, sem gerð var árið
1971,.kom í Ijós, að hlutfallslega
fleiri konur voru ánægðar með
störf sin en karlar aó þeim var
sjaldnar sagt upp starfi. Hinsveg-
ar hættu konur oftar af persónu-
legum ástæðum eða af heimilis-
ástæðum.
Til þessa hefur hlutfall kvenna
í verkstjórnar- eða , yfirmanna-
stöðum verið lágt en fer nú hækk-
andi á mörgum sviðum. Hlutfall
kvenna í skrifstofu- og þjónustu-
störfum og störfum, sem krefjast
ekki mikillar menntunar er tals-
vert miklu hærra en karla og
sjaldgæft er, að þær komist I topp-
stöður vegna eigin verðleika.
Sömuleiðis er sýnu lægra hlutfall
kvenna, sem eiga eignir eða eru
skráðar fyrir eignum en karlar,
en fer þó stöðugt hækkandi, sér-
staklega þar sem það gerist nú æ
tíðara í Bretland’i, að hjón skrái
húseign eða íbúð (sem oft eru
einu eignirnar) á nöfn beggja.
Tiltölulega færri konur ganga í
klúbba eða taka þátt í félagsstarfi
en karlar, sérstaklega þar sem
slík starfsemi kallar þátttakendur
út af heimilunum. Hinsvegar á
þetta ekki við um stúlkur á ungl-
ingsaldri, til dæmis fer skáta-
drengjum fækkandi en skáta-
stúlkum fjölgar og eru þær nú
miklu fleiri innan hreyfingarinn-
ar. Sjónvarp virðist hafa jafn mik-
ið aðdráttarafl fyrir bæði kynin.
Að því er viðkemur afbrotamál-
um eru þau tíðust á aldrinum
17—21 árs, bæði meðal karla og
kvenna, þó er minni munur á
fjölda afbrotakvenna á þeim aldri
og i öðrum aldursflokkum heldur
en meðal karla. Innan við 19%
afbrota kvenna eru framin á þess-
um aldri, en rúmlega 26% af af-
brotum karla. Miklu færri konur
eru sekar fundnar um glæpi, sem
koma til dómstóla, hinsvegar er
ekki jafn mikill munur á fjölda
kvenna og karla, sem lögreglan
tekur i vörzlu sína einhverra
hluta vegna og hefur það vakið þá
spurningu, hvort konur sleppi
auðveldlegar úr klóm réttvísinnar
en karlar. Þar við bætist, að sýnu
færri dæmdar konur eru sendar í
fangelsi en dæmdir menn en það
byggist aðallega á tveimur ástæð-
um; annarsvegar, að miklu færri
konur eru sekar fundnar um of-
beldisafbrot (5% af afbrotum
kvenna á móti 11% af afbrotum
karla í Englandi og Wales árið
1973) og enn miklu færri um
þjófnaði eða 4% á móti 18%;
hinsvegar er sú ástæða, að
fangelsun kvenna hefur í mjög
mörgum tilfellum i för með sér að
koma verður börnum, einu eða
fleiri, fyrir hjá öðrum og verður
þá að taka með i reikninginn
þann kostnað, sem þjóðfélagið
ber þar af og áhrifin á börnin.
Mestur er munurinn á fjölda
karla og kvenna, sem sekur er
fundinn um minni háttar um-
ferðarbrot, þar eru karlar langt-
um fleiri, — en sá samanburður
er ekki sanngjarn, því að svo
miklu fleiri karlar aka enn bif-
reið en konur og miklu fleiri karl-
ar þurfa að flýta sér í umerðinni
starfa sinna vegna. (Raunar hef-
ur það komið fram í athugun á
Norðurlöndum, að framkoma
kvenna í umerðinni likist fram-
komu karla, sem vinna sömu störf
og þær. Yfirleitt eru konur taldar
kurteisari, tillitsamari og varkár-
ari undir stýri en karlar, en þar
sem gerður var samanburður á
konum og körlum í svipuóum
störfum, er bæði voru timafrek og
gerðar kröfur til einbeitingar,
ákveðni og viðbragósflýtis var til-
tölulega lítill munur á ökumáta
kynjanna).
Eiturlyfjaneytendur eru mlklu
fleiri í hópi karla en kvenna i
Bretlandi og kynsjúkdómar al-
gengari, einnig komast sýnu fleiri
karlmenn undir læknishendur
sakir hjartasjúkdóma en gigt er
algengari meðal kvenna, meðal
annars vegna þess, að þær eru
fleiri i hæstu aldursflokkunum.
Þegar komið er yfir 65 ára ald-
ur kvarta nokkurn veginn jafn-
margir karlar og konur, hlutfalls-
lega, um langvarandi veikindi eða
óþægindi, enda þótt meðalaldur
kvenna yfir 65 ára aldri sé hærri
en karla. Hinsvegar búa konur
eldri en 65 ára oftar við fátækt en
jafnaldra karlar, sem kemur til af
þvi, að fleiri karlar hafa aðrar
tekjur en ellilífeyri úr trygging-
um. Þegar komið er yfir 75 ára
aldurinn er hlutfallið milli karla
og kvenna tveir á móti fimm en
yfirleitt eru konur fleiri en karlar
allt frá 40 ára aldurstakmarki og
er munurinn þeim mun meiri sem
hærra kemur i aldursstigann.
Konur geta búizt við að lifa sex
árum lengur en karlar og giftar
konur átta árum lengur en kvænt-
ir menn. Þess vegna búa miklu
fleiri konur yfir 75 ára aldri einar
en jafnaldra karlmenn og fjör-
gamlar konur, sem búa einar, eru
helmingi fleiri en karlar á þessu
síóasta aldurs skeiói lífsins.
— mbj.