Morgunblaðið - 22.03.1975, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. MARZ 1975
21
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir, Björg Einarsdóttir, Erna Ragnarsdóttir,
Lilja Ólafsdóttir.
Hvernig hljóðar
— 22400!
Já — María Þorgeirsdóttir félagsráðgjafi talar.
Getur þú, María, ságt okkur hvenær þessi deild tók til starfa og hvert verkefni
hennar er?
„Deildin tók til starfa í byrjun febrúar. Heistu verkefni hennar eru, að gefa ráð
varðandi getnaóarvarnir og kynlffsvandamál. Hér starfa 2 læknar, Andrés Ásmunds-
son og Guðjón Guðnason, og ein heilsuverndarhjúkrunarkona, Kolbrún Ágústs-
dóttir. Hún hefur starfað við samskonar deild í Noregi. Einnig starfa ég hér sem
félagsráðgjafi.
(Jmsar tegundir getnaðarvarna eru tii sölu á staðnum og einnig er hægt að fá hér
bækling með upplýsingum um getnaðarvarnir, sem völ er á nú, ásamt upplýsingum
um öryggi hverrar tegundar. Þungunarpróf eru jafnframt gerð hér.
Kynfræðsludeildin er opin milli kl. 17.00 og 19.00 á mánudögum og frá kl. 10.00 til
12.00 á föstudögum.“
(\ 1
m/ u j
Díteuvamúcrílðil Reykjovikjf KytifrœósiudeM
TIL fródleiks fer hér á eftir 9.
grein laga nr. 38/1935, en þau
eru 1 gildi nú:
,,Nú hefur kona orðið barns-
hafandi, og vantar meira en 12
vikur á fullan meðgöngutíma,
og þykir augljóst, að heilsu
hennar er mikil hætta búin, ef
hún á að ganga svo lengi með,
að barn geti fæðst og haldið
lífi, og er lækni þá heimilt að
eyða fóstrinu, enda sé þá far
ið nákvæmlega eftir reglum
þeim, sem greinir i 10. gr. þess-
ara laga. — Ef kona hefur
gengið lengur með en 8 vikur,
skal læknir þó ekki eyða fóstr-
inu nema um þvi meiri hættu
sé að ræða, er ætla má, að
komið verði í veg fyrir með
fóstureyðingunni og ekki á
annan hátt, enda jafnist þá
hætta sú, sem aðgerðinni er
samfara, er konan hefur geng-
ið svo lengi með, engan veginn
við hættu þá, sem koma á i veg
fyrir. — Við mat á því, hvert
tjón er búið heilsu þungaðrar
konu af burðinum samkvæmt
1. málsgrein þessarar greinar,
má meðal annars taka tillit til
þess, ef konan hefur þegar alið
mörg börn með stuttu millibiii,
og er skammt liðið frá síðasta
barnsburði, svo og heimilis-
ástæður vegna ómegðar,
fátæktar eða alvarlegs heilsu-
leysis annarra á heimilinu“.
Um leyfi til aðgerðar, segir
svo í 10. gr., 2. mgr. sömu laga:
„Áður en fóstureyðing má
fara fram, verður að liggja fyr-
ir skrifleg rökstudd greinar-
gerð tveggja lækna um nauð-
syn aðgerðarinnar, og sé annar
þeirra yfirlæknir sjúkrahúss-
ins, þar sem aðgerðin er fyrir-
huguð, en hinn að jafnaði sá
læknir, sem ráðlagt hefur kon-
unni að leita sjúkrahússins í
þessum erindum. Það nægir
ekki, að aðstoðarlæknir yfir-
læknisins undirriti greinar-
gerðina með honum, nema því
aðeins að ógerningur sé að ná
til annars læknis“.
1 lögum nr. 16/1938, er
ákvæði um, að fóstureyðing sé
heimil, ef burður viðkomandi
er í mikilli hættu af kynfylgj-
um, sem valdið geta vanskapn-
aði, hættulegum sjúkdómi,
andlegum eða líkamlegum, eða
fávitahætti. Einnig hafi kona
orðið þunguð við nauðgun, er
hún hefir kært fyrir réttvis-
inni þegar i stað, enda hafi
sökunautur verið fundinn sek-
ur um brotið fyrir dómi. (Sjá
5. grein, 2. og 3. tl.)
Framkvæmd laganna er í
höndum landlæknis, en honum
til ráðuneytis er þriggja
manna nefnd, skipuð af dóms-
málaráðherra. Af nefndar-
mönnum skal einn vera lækn-
ir, helst sérfróður um geðsjúk-
dóma, og annar lögfræðingur,
helst i dómarastöðu.
Árið 1970 var skipuð nefnd
til endurskoðunar núgildandi
laga. Formaður þeirrar nefnd-
ar var Pétur H.J. Jakobsson,
pröfessor, en aðrir nefndar-
menn Guðrún Erlendsdóttir,
hrl., Tómas Helgason prófess-
or og Vilborg Harðardóttir,
blaðam. Nefndin samdi frum-
varp að nýrri löggjöf um ráð-
gjöf og fræðslu varðandi kyn-
líf og barneignir og um fóstur-
eyðingar og ófrjósemisaðgerð-
ir og var það lagt fram á Al-
þingi árið 1973.
1 frumvarpinu segir svo:
9. Grein.
Fóstureyðing er heimil:
1. að ósk konu, sem búsett er
hér á landi eða hefur íslenskan
ríkisborgararétt, ef aðgerðin
er framkvæmd fyrir lok 12.
viku meðgöngu og ef engar
læknisfræðilegar ástæður
mæla móti aðgerð. Skilyrði er,
að konan hafi verið frædd um
áhættu samfara aðgerð og hafi
hlotið fræðslu um, hvaða
félagsleg aðstoð stendur til
boða í þjóðfélaginu fyrir þung-
aða konu og við barnsburð.
2. að læknisráði og í viðeig-
andi tilfellum að undangeng-
inni félagslegri ráðgjöf:
a) Þegar ætla má, að heilsu
konu, líkamlegri eða andlegri,
sé hætta búin af áframhald-
andi meðgöngu og fæðingu.
b) Þegar ætla má að barn, sem
kona gengur með, eigi á hættu
að fæðast vanskapað eða hald-
ið alvarlegum sjúkdómi vegna
erfða eða sköddunar i fóstur-
lifi.
c) Þegar sjúkdómur, líkamleg-
ur eða geðrænn, dregur alvar-
lega úr getu konu eða barns-
föður til að annast og ala upp
barn.
d) Þegar ætla má, að þessi
þungun og tilkoma barns
verði konunni og hennar nán-
ustu erfið vegna félagslégra
ástæðna sem ekki verður ráðin
bót á.
e) Þegar konan getur ekki
vegna æsku eða þroskaleysis,
þegar þungun á sér stað, ann-
ast barnið á fullnægjandi hátt.
f) Ef konu hefur verið nauðg-
að eða hún orðið þunguö sem
afleiðing af öðru refsiverðu at-
hæfi.
11. grein:
1. Fóstureyðingu má fram-
kvæma samkvæmt 9. gr. 1.
tölulið þessara laga, þegar
fyrir liggur umsókn konu og
greinargerð læknis um, að ekk-
ert læknisfræðilegt mæli gegn
aðgerð og skilyróum um með-
göngutímalengd og fræðslu sé
fullnægt.
2. Fóstureyðingu má fram-
kvæma samkvæmt 9. gr. 2.
tölulið a, b og c, þegar fyrir
liggur umsókn konu og
greinargerð læknis um
nauðsyn aðgerðar.
3. Fóstureyðingu má fram-
kvæma samkvæmt 9. gr. 2.
tölulið, d, e og f, þegar fyrir
liggur umsókn konu, studd
greinargerð heimilislæknis
eða félagsráðgjafa um nauðsyn
aðgerðarinnar, ásamt vottorði
aðgerðarlæknis um, að skilyrð-
um 10. gr. laga þessara um
lengd meðgöngutíma sé full-
nægt.
Umsókn og vottorð skulu rit-
uð á þar til gerð éyðublöð.
Frumvarpið hlaut ekki af-
greiðslu á þinginu. 1 nóvember
1974 var skipuð nefnd til þess
að undirbúa endurfram-
lagningu þessa frumvarps.
Nefndina skipuóu Ingimar
Sigurðsson, fulltrúi heil-
brigðis- og tryggingarmála-
ráðuneytinu, Ellert Schram,
alþingism. og Halldór
Ásgrímsson, alþingism.
Frumvarpið hefur nú verið
endurflutt og hljóðar 9. grein
þess svo eftir breytinguna:
Fóstureyðing er heimil:
1. FÉLAGSLEGAR ASTÆÐ-
UR:
Þegar ætla má, að þungun og
tilkoma barns verði konunni
og hennar nánustu óbærileg
vegna óviðráðanlegra félags-
legra ástæðna. Við slíkar að-
stæður skal tekið tillit til eftir-
farandi:
a) Hafi konan alið mörg
börn með stuttu millibili og
skammt er liðið frá siðasta
barnsburði.
b) Eigi konan við að búa
bágar heimilisástæður vegna
ómegðar, fátæktar eða alvar-
legs heilsuleysis annarra á
heimilinu.
c) Þegar konan getur ekki
vegna æsku og þroskaleysis
annast barnið á fullnægjandi
hátt.
d) Annarra ástæðna, séu
þær fyllilega sambærilegar við
ofangreindar aðstæður.
2. LÆKNISFRÆÐILEGAR
ASTÆÐUR:
a) Þegar ætla má, að heilsu
konu, líkamlegri eða andlegri,
sé hætta búin af áfram-
haldandi meðgöngu og
fæðingu.
b) Þegar ætla má, að barn,
sem kona gengur meó, eigi á
hættu að fæðast vanskapað eða
haldið alvarlegum sjúkdómi
vegna erfða eða sköddunar í
fósturlífi.
c) Þegar sjúkdómur, líkam-
legur eða geðrænn, dregur
alvarlega úr getu konu eóa
manns til að annast og ala upp
barn.
3. Ef konu hcfur verið
nauðgað eða hún oróið þunguð
sem afleiðing af öðru refsi-
verðu athæfi.
11. greinin er nú svohljóð-
andi:
Áður en fóstureyðing má
fara fram, verður að liggja fyr-
ir skrifleg rökstudd greinar-
gerð tveggja lækna eða læknis
og félagsráðgjafa um nauðsyn
aðgerðarinnar. Sé um læknis-
fræðilegar ástæður að ræða þá
skal annar aðilinn vera starf-
andi sérfræðingur í almennum
skurðlækningum eða i kven-
sjúkdómafræðum. Sé um að
ræða félagslegar ástæóur ein-
göngu, þá skal annar aóilinn
vera félagsráðgjafi sé hann
starfandi í viðkomandi heilsu-
gæsluumdæmi.
Þar sem ástæða þykir til,
skal viðkomandi sérfræðingur
styðjast við álitsgerð geðlækn-
is, sé um geðræna sjúkdóma að
ræða.
Frumvarp til laga unt „fóst-
ureyðingar og kynlifsfræðslu",
liggur nú fyrir Alþingi.
Enda þótt I. kafli frumvarps-
ins, um ráógjöf og fræðslu, sé
þýðingarmestur að flestra
dómi, hefur umræðan að
mestu leyti snúist um II. kafla
þess, sem f jallar um fóstureyð-
ingar og athyglin einkum
beinst að 9. grein hans.