Morgunblaðið - 28.06.1975, Qupperneq 23

Morgunblaðið - 28.06.1975, Qupperneq 23
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JÚNl 1975 23 Sœmundur Tómasson trésmiður — Minning Fæddur 25. júní 1888. Dáinn 20. júnl 1975. I dag verður til moldar borinn Sæmundur Tómasson trésmiður. Hann verður jarðsettur frá Grindavikurkirkju, en að Járn- gerðarstöðum i Grindavík fæddist hann 25. júni 1888. Hann var son- ur hjónanna er þar bjuggu, Mar- grétar Sæmundsdóttur og Tómas- ar Guðmundssonar. Margrét var Grindvíkingur í marga ættliði, dóttir Sæmundar Jónssonar frá Husatóftum, en Tómas var sonur Guðmundar á Hópi, en þeir feðg- ar fluttust austan úr Rangárvalla- sýslu. Báðar þessar ættir voru fjölmennar og eru nú dreifðar víða um landið. Þegar Sæmundur Tómasson leggur nú á hið óræða haf, siglir þöndum seglum frá jarðvistar ver stöð eftir langa og oft annasama og stranga vertið síðastur móður- systkina minna, er sem myndseg- ulband renni fyrir sjónum mér með hugljúfum myndum, flestum fögrum, úr endurminningasafni liðinna áratuga. Bregður þá fyrst fyrir mynd af söguþyrstum hnokka við kné ömmu, þar sem hún prjónaði, kembdi eða spann. Hún var fróð og minnug og kunni frá mörgu að segja, frá æsku og uppeldi i föður- garði, síðan búskap með ágætum maka og sfðar búskap með sonum þeirra að honum látnum, en hann dó á bezta aldri frá stórum barna- hópi. Börn þeirra urðu tíu alis, en fullorðins árum náðu aðeins sex. Auk þess var bróðursonur Tómas- ar að nokkru leyti alinn upp hjá þeim, í systkinahópnum. Af þeim er upp komust var Sæmundur næstelstur. Brátt kom í ljós að hann var mörgum góðum kostum búinn og athafnasamur og féll það vel að skapi afa hans og nafna Sæmundar Jónssonar, sem einnig bjó á Járngerðarstöðum ásamt ( dóttur sinni og tengdasyni. Sæ- mundur gamli var framfarasinn- aður og framsýnn og ástríki hans á sveininum hefur átt sinn þátt í því, að nú á seinni árum sagði Sæmundur eitt sinn, að hann gerði sér varla grein fyrir því hvort ætti meir í uppeldi sínu, móðir hans eða afinn. Ekki var það þó sagt til að kasta rýrð á móður sína, sem var afburða vinnusöm og stýrði stóru heimili af frábærum dugnaði. Sæmundur vandist allri algengri vinnu til sjós og lands, svo sem vera bar á heimili útvegsbóndans á Járn- gerðarstöðum. Sjómennskan var næstum sjálfsagður hlutur í sjáv- arþorpum í þá daga, við hlið land- búnaðarstarfa hjá þeim er jarð- næðis nutu. Snemma gætti hag- leiks hjá honum og mun smíða- náttúra og sjómennska hafa átt ámóta mikið aðdráttarafl þegar ákveða skyldi ævistarf. Við starfs- valið hefur Sæmundur vafalaust notið góðrar leiðsagnar þeirra ágætu manna dr. Bjarna Sæmundssonar náttúrufræðings, móðurbróður hans, og Bjarna Þorlákssonar byggingameistara, náfrænda hans, og þar laut Sjó- mannaskólinn i lægra haldi. Þeg- ar eftir fermingu hóf hann sjó- sókn I Grindavfk og þegar hann var 17 ára hélt til Reykjavíkur í smiðanám, hafði efnaður frændi hans boðið að Iáta smíða skip und- ir hann, ef hann vildi gerast for- maður hjá honum. Erlendur Einarsson bygginga- + Móðir okkar, UNNUR INGIBERGSDÓTTIR, lézt að Hrafnistu 27. þ.m. Jarðarförin verður auglýst síðar. Óskar J. Magnússon, Marteinn M. Skaftfells Þökkum innilega samúð og vinarhug við andlát og jarðarför móður okkar, tengdamóður og ömmu INGIBJARGAR EINARSDÓTTUR, Stokkseyri. Börn, tengdabörn og barnabörn. t Þökkum innilega samúð og vinarhug við andlát og útför GARÐARS EYJÓLFSSONAR frá Seyðisfirði. Sigurborg Garðarsdóttir, Hrefna Eyjólfsdóttir, Sigríður Garðarsdóttir, Hulda Heiðrún Eyjólfsdóttir, Axel Eyjólfsson. + Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og jarðarför VALSPÉTURSSONAR Bauganesi 6, Reykjavfk Ingibjörg Malmquist börn og tengdabörn. meistari tók Sæmund i iðnnám og trésmiðanámi lauk hann á tilsett- um tíma og stundaði trésmíðar mestan hluta ævinnar. Hann giftist 30. október 1915 Guðnýju Sigurðardóttur, ágætri konu frá Þorvaldsstöðum í Hvít- ársiðu. Þau bjuggu fyrstu árin í Reykjavik, en fluttust fljótlegatil Grindavíkur. Þá hafði vinur hans og frændi Dagbjartur Einarsson forfallazt frá formennsku vegna veikinda og tók Sæmundur við formennsku af honum. Siðan mun hann hafa stjórnað skipi móður sinnar, sem þá var orðin ekkja fyrir mörgum árum, og loks var hann formaður á eigin skipi og fórst honum formennskan vel. Á sumrin stundaði hann svo iðn sína, trésmíðina. Ibúðarhúsið Þor- valdsstaði byggði hann rétt ofan við skiptavöllinn og út frá því veiðarfæra-geymslu og fiskhús, en verkstæði innréttaði hann á rishæð. Allt var þetta snyrtilegt, skipulegt og vel unnið og verk- stæðið hreinn undraheimur ung- um augum. Þar var slfkur fjöldi fjölbreyttra áhalda að ímyndun- araflið átti enga leið til að ætla þeim öllum verkefni. Guðný var mikil myndarkona og góð hús- móðir, heimilið var hlýlegt og notalegt og gott að njóta gestrisni húsráðenda. I stofu þeirra héngu fleiri myndir en maður átti að venjast í þá daga og margir sér- kennilegir hlutir og börnin þeirra voru eftirsóttir félagar, en þau eru: Sigriður, húsfrú, Asgeir, iðn- fræðingur, Asa, húsfrú og Harald- ur, kaupmaður, öll búsett i Reykjavík. En Guðjón hafði Sæ- mundur eignast fyrir hjónaband, hann er bifvélavirki og býr á Seyðisfirði. Eins og fyrr getur stóðu Þor- valdsstaðir svo til á flæðarmálinu. Framar stóðu nokkur sjávarhús (athafnarhúsnæði sjávarútvegs- ins) og veittu þeim oftast skjól fyrir sjógangi og sjódrífu er brim og útsynningur surfu að. Þó gerð- ist það á aftakaveðri 19. janúar 1925 að sjór gekk langt á land upp, gerði mikinn usla, braut niður nokkur fiskhús og marga báta er stóðu í nausti. Næsta ibúðarhús við Þorvaldsstaði tók af grunni og hafnaði langt inn á túni. Sæmundur öslaði með fólk sitt gegnum sjóganginn og komst til húsa er hærra stóðu, en sums- staðar varð að bjarga fólki á bát- um. Gifurlegt eignatjón varð á j fasteignum, bátumtækjum ýmiss konar og fé fórst í tugatali, en fólki var bjargað. Náttúruhamfar- ir þessar skildu eftir sig djúp sár og margháttaða erfiðleika í Grindavik. Sæmundur varð til dæmis að byggja nýja Þorvalds- staði, því ekki þótti forsvaranlegt að búa lengur niður við flæðar- málið með mörg ungbörn og heilsuveila konu. Mestar líkur eru til að þetta áfall hafi gereyði- 1 lagt heilsu Guðnýjar, sem dvaldi lengst af á sjúkrahúsum eða heilsuhælum eftir þetta, en hún Iézt í september 1973. Meðal ann- ars vegna heilsufars konu sinnar fluttist Sæmundur búferlum að nýju til Reykjavíkur árið 1928. Fljótlega keypti hann húsið að Spitalastig 3 og bjó þar æ síðan. I Reykjavík stundaði hann iðn sína, vann lengst af hjá Flosa Sigurðs- syni í Rúllugerðinni. Sæmundur var vel lesinn, fróður og minnug- ur fram til siðustu ára. Heilsa hans var lengst af góð, þrátt fyrir ; háan feldur. Honum var jafn létt að ræða um dægurmál og að segja frá þjóðháttum við siðustu alda- mót. Svið minninga hans var vítt. Hann þekkti af eigin raun hvernig íslenzka þjóðin lauk upp dyrum að nýrri tilveru, yfirgaf kyrrstöðu liðinna alda og til- einkaði sér menningu fremstu þjóða i andlegum og veraldlegum efnum, næstum eins og stíga yfir þröskuld. Það var því gaman að lita vi.ð hjá Sæmundi á Spítalastíg + Maðurinn minn. Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför NÍELS GUÐNASON, GUNNARS E. KVARANS, Borgarnesi, stórkaupmanns, lézt 27 júnl. Smáragötu 6, Einar G. Kvaran Kristin H. Kvaran 0 Ragnar Kvaran Hrefna Kvaran Ragnhildur Kvaran Hrafn Haraldsson Gunnar Kvaran Inga Kvaran Soffta Hallgrlmsdóttir. + 3 og hlusta á hann litla stund, ef tími vannst til, en það var eins og áður á Þorvaldsstöðum, allt i röð og reglu, snyrtilegt og vel um gengið. Þar átti drjúgan hlut að máli Guðný Jóhannesdóttir, náfrænka Guðnýjar konu Sæmundar, en hún varð ráðskona hjá honum fljótlega eftir að eigin- konunnar naut ekki lengur við heimilishaldið. Ég veit að Sæmundur var mjög þakklátur Guðnýju Jóhannesdóttur fyrir þá miklu og óeigingjörnu aðstoð er hún veitti honum við uppeldi barnanna og stjórn heimilisins. Við leiðarlok vil ég þakka marg- ar ánægjustundir og margháttað- an fróðleik er hann miðlaði mér allt frá fyrstu bernsku til síðustu samfunda. Ég trúi því, að löng og margvísleg reynsla hans hér auð- veldi honum starfsval á nýjum heimkynnum og ég vænti þess að starfsgleðin og athafnasemin megi gera lif hans fyllra og fegurra þar, svo sem það jók lífs- fyllingu hans hér. Far þú i friði, friður Guðs þig blessi. Innilega samúð vottum við hjónin, börnum og barnabörnum og öðrum aðstandendum. Jón Tómasson Stirðnar fótur, styttist leid, stiidvast tfmi oíkí. örskjótl þrýtur æviskciö, óöum liallar dej>i; gott t*r þá a<> hvfla liold, („hór ska! cnda róöur“), laMÖur niöur. lajit f mold hjá liönum æskuhróöur. Svo kvað frændi minn og vinur Sæmundur Tómasson frá Járn- gerðarstöðum í Grindavik, þá er hann eitt sinn dvaldi á heimili okkar hjóna, en hann var móður- bróðir minn. Sæmundur var fæddur að Járngerðarstöðum í Grindavik 25. júni 1888 og ólst þar upp i stórum sys’tkinahóp hjá foreldrum sínum, Tómasi Guð- mundssvni, ættuðum úr Landeyj- um og konu hans, Margréti Sæ- mundsdóttur.en húnvarættuð héð- an úr Grindavik, nánar tiltekið frá Húsatóftum, og bjuggu lang- feðgar hennar þar nokkuð aftur í ættir. Þribýli var á Járngerðar- stöðum þá sem nú, og oft margt um manninn, ungra sem gamalla, og var vinnusemi í heiðri höfð, og trúin á það góða sat í fyrirrúmi. Þar sem víða annarsstaðar hér um slóðir var sjór og landbúnaður stundaður jöfnum höndum. Svo snemma vandist hann öllum störf- um til sjós og lands. Þau tengsl og bönd sem í æsku bundu hann Grindavik brustu aldrei. Hann var ætið mikill og tryggur vinur æskustöðvanna, enda átti hann hér margt frænda og vina, sem of langt yrðu upp að telja, þvi af gömlum Grindvíkingum voru þeir færri, sem ekki voru skyldir eða tengdir honum á einhvern hátt. Sæmundur fór til trésmiðanáms í Reykjavik er hann var 16 ára. Sveinsstykki hans er útidyrahurð gömlu Landakotskirkjunnar i Reykjavik. 30. október 1915 gift- ist hann Guðnýju Sigurðardóttur frá Þorvaldsstöðum i Hvítársíðu. Þau bjuggu siðan hér í Grindavík og eignuðust sex börn, tvö dóu ung, en Asgeir raffræðingur, Har- aldur fulltrúi, Sigríður húsfrú og Ása húsfrú búa öll i Reykjavík, en son átti Sæmundur áður en hann giftist, Guðjón, er býr á Seyðis- firði, allt velvirt dugnaðarfólk. Þau ár, er Sæmundur og Guj)ný bjuggu i Grindavík, stundaði hann sjó, gerði lit skip og var sjálfur formaður á vetrarvertið- um, en á sumrin vann hann að trésmiðum og þá oft með föður sínum, er einnig var formaður og trésmiður, eða svo var það, er ég man fyrst eftir á þriðja tug þess- arar aldar. Síðar fluttustþau til Reykjavikur og bjuggu svo að segja alla tið á Spítalastíg 3 þar i bæ. Heilsufar Guðnýjar var alla tið slæmt og áratugi var hún á sjúkrahúsum, en gott fannst mér sem barn og unglingur að koma til þeirra á Spítalastíginn, er ég fékk að fara til Reykjavíkur, þá oftast í heimsókn til frænda eða vina, en stutt var á milli þeirra þarna um slóðir, þvi dr. Bjarni Sæmundsson, fiskifræðingur, móðurbróðir Sæmundar og ömmubróðir minn, bjó í Þing- holtsstræði 14. Mikill og náinn kunningsskapur var á milli þeirra frænda ognábýlisins munu þeir báðir hafa notið og tiðar ferðir millum húsa. Mun þá oft hafa verið rætt um æskustöðvarnar á- samt ýmsum fróðleik, ekki hvað sizt sem að lífinu i sjónum laut. Þar áttu þeir sömu áhugamál. Um langt árabil vann Sæmundur i Rúllugerðinni í Reykjavik og þá oft um borð í togurum, er þeir komu að landi, og mun þá hafa kynnzt mörgum góðum mannin- um á þeim starfsvettvangi. Heyrði ég hann stundum tala um það, en sá þáttur ævi hans var á árabilinu 1930 — 1955. Síðustu árin leitaði hugur hans mjög til Grindavíkur og var hann kærkominn gestur okkar hjóna hér að Gnúpi í Grindavik. Nutum við heimsókna hans og þá ekki siður kona mín, Hulda. Ræddu þau oft saman. Hún minnist þess ætíð sem uppfræðandi ánægju- stunda. Börnum okkar öllum var hann einstaklega góður, og er þeim Sæmundur frændi mjög hugstæður. Ég var oft snemma á fótum þá sem nú, en varla brást það, að hann var vaknaður á und- an mér og þá stundum kominn út og niður að sjó. Varð honum tíð- förult um gamlar slóðir. Þessi vísa lá einu sinni heima á borðinu hjá mér, er ég kom heim, en hún er aðeins ein úr löngu kvæði og lýsir ef til vill bezt hugsunum hans: Fcr c*K cnn uni fjörujirjót fornar trcö þar slóóir, þarscm áöur fimum fót. fóru drciiKÍr rjóöir, þarscm fyrrum bcrnskubrck bundu oklvur saman æsku lífs oj* unj;linKsþrck alltaf nój> var j>aman. Ekki býst ég við að Sæmundur hafi ætlazt til að þessar visur yrðu birtar, en ég veit hann fyrirgefur mér það. Það var auðsætt að hann naut þess að dvelja hér á gömlum stöð- um, hitta kunningja, frændur og vini. En svo þraut heilsan alveg og síðustu árin kom hann því ekki við. En þá er maður sótti hann heim var spurt og spjallað um sjávarútveginn og það annað er gefur islenzku þjóðinni líf, þrótt og sjálfstæði. I dag er komið að leiðarlokum svo sem Sæmundur getur um i vísunni. I dag er hann til moldar borinn i grafreit Grindavíkur við hlið Eiriks bróð- ur sins. Við hjónin ásamt börnum okk- ar, systkinum minum og venzla- fólki öllu sendum honum hinztu kveðjur, en b'örnum hans og venzlafólki samúðarkveðjur. Tómas Þorvaldsson Gnúpi, Grindavfk Afmælis- og minningar- greinar ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minningargreinar verða að berast blaðinu með góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. Greinar mega ekki vera i sendibréfs- formi eða bundnu máli. Þa-r þurfa að vera vélritaðar og með góðu línubili.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.