Morgunblaðið - 09.08.1975, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. ÁGOST 1975
Helgi Skúli Kjartansson:
Meira talaó samatt og
minna á misvíxl en
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir, Björg Einarsdóttir, Erna Ragnarsdóttir
Lilja Ólafsdóttir.
Björn S. Stefánsson: Almenn þátttaka og áhugi á máium
ráðstefnunnar sprettur af þv(, ad fornt viðfang kvenna, heim-
ilishald, hefur rýrnað stórlega ...
algengt er
Ég hafði meira gagn og gam-
an af kvennaársráðstefnunni
en ég þorði að vona fyrirfram;
kannski mest af því að þátttak-
endur hafi verið „ráðstefnu-
þroskaðri" en gerist og gengur i
félagsstarfi karlmanna. Að
minnsta kosti fannst mér þarna
meira talað saman og minna á
misvíxl en algengt er í umræð-
um um samfélagsmál, mikið um
greið og hreinskilin hugmynda-
skipti sem hafa vafalaust hjálp-
að okkur ráðstefnugestum til
að hugsa uppbyggilegar en áð-
ur um þau margslungnu vanda-
mál sem standa í vegi fyrir
jafnrétti kynjanna. Að þessu
leyti held ég að ráðstefnan hafi
gert gagn, frekar en að svo
merkilegar niðurstöður hafi
„komið út úr“ henni.
Ráðstefnuhópurinn leit svo-
lítið öðruvísi út en ég hafði gert
mér í hugarlund. Karl-
menn voru ótrúlega fáir, eigin-
lega aðeins þrír sem voru með
allan tímann. En á hinn bóginn
var mikið um rosknar konur;
þótt skeleggustu málsvarar
.kvennahreyfingarinnar séu
núna flestir ungir, er ömmu-
kynslóðin kannski áhugasamari
um þau mál 'en oft er talið.
Raunar var meira af ungum
konum seinni ráðstefnudaginn,
sem var ekki virkur dagur;
fyrri dagurinn var ekki hentug-
ur útivinnandi fólki.
Það er eðli fréttaflutnings
fjölmiðla að afskræma vissa
hluti, og ég er hræddur um að
þeir hafi gefið mjög ranga hug-
mynd um kvennaársráðstefn-
una, lýst henni aðallega sem
flokkpólitísku skæklatogi um á-
lyktanir. En það er fjarri sanni.
Auðvitað snerust umræður
mikið um þjóðfélagsviðhorf
þátttakenda, því að staða
kvenna er nátengd allri samfél-
agsgerðinni og fólk sem er í-
haldssamt að öðru leyti hlýtur
að líta með nokkurri tortryggni
á stórfelldar kvenfrelsiskröfur,
þó ekki vegna annars en um-
hyggju fyrir hefðbundinni
heimilisgerð sem byggist á
þjónandi húsmóður. Þannig
voru ráðstefnustörfin af eðli-
legum ástæðum æði pólitísk, en
yfirleitt heiðarlega pólitisk,
einlæg viðleitni til að bera sam-
an ólíkar skoðanir og reynslu.
Hitt var undantekning að geng-
ið væri að ráðstefnustörfunum
sem skylmingum milli stjórn-
málaflokka og skilningnum
viljandi læst fyrir óvelkomnum
sjónarmiðum, til dæmis örsjald-
an sem róttæklingar voru af-
greiddir á hinn þægilega hátt
Velvakanda að vísa til „vina
þeirra, Rússanna,“ og fáar kon-
ur (úr hvorum tveggja herbúð-
um) sem ekki höfðu önnur og;
uppbyggilegri áhugamál.
Störf ráðstefnunnar voru
þrenns konar. Fyrst voru fyrir-
lestrar, margir og skynsamlega
stuttir, flestir skemmtilegir og
vekjandi (þótt tveimur fyrirles-
urum væri, í virðingarskyni við
Sameinuðu þjóðirnar, skammt-
að að tala um heldur óspenn-
andi alþjóðamál).
Þá voru umræður í starfshóp-
um um afmörkuð efni tengd
fyrirlestrunum. Þetta var tví-
mælalaust þungamiðja ráð-
stefnunnar og gagnlegasti þátt-
ur hennar. I mínum hópum
voru umræðurnar ótrúlega
uppbiyggilegar, og vel heppnað-
ar miðað við það hv« stórir hóp-
arnir voru. Á sameiginlegum
fundum var svo gerð grein fyrir
umræðum og niðurstöðum hóp-
anna, og það voru niðurstöður
ráðstefnunnar um flest þau mál
sem rædd voru að nokkru
gagni. Þessar niðurstöður hafa
lftið komizt í fréttir.
Á sameiginlegu fundunum
fór svo fram þriðji þáttur'
starfsins, afgreiðsla þeirra
mála sem ágreiningur varð um
i hópnum, svo og ályktana um
önnur mál. Þarna kom undan-
tekningin, flokkaþrasið, dálítið
fram; og þessu sinntu fjölmiðl-
arnir, eðli sínu trúir. Ég var nú
flestum þessum ályktunum efn-
islega sammála, en get samt
ekki kallað að árangur ráð-
stefnunnar felist í þeim. Svona
ráðstefna snýst ekki um það að
bera fólk ofurliði i atkvæða-
greiðslu heldur að opna augu
þess fyrir nýjum sjónarmiðum,
og þó enn frekar um það að
opna eigin augu fyrir reynslu
og skoðunum annarra. Að
þessu leyti held ég að ráðstefn-
an hafi tekizt vel.
Helgi Skúli Kjartansson
Á ráðstefnunni lokinni
leituðu umsjónarmenn
þessara dálka álits og
skoðana tveggja ráð-
stefnugesta:
Bjorn S. Stefánsson:
Þ|ádskipulagi6 kemur
óboóið
Ég kom ekki á kvennaársráð-
stefnuna til að leggja til mál-
anna heldur til að fræðast frek-
ar um afstöðu fulltrúa kvenna-
samtaka til málefna kvenna,
vegna fræðilegrar rannsóknar
minnar á sögu og stöðu verka-
skiptingar og umsýslu á Is-
landi. Ég fór því að ráðum
Hávamála og var hinn vari
gestur, þagði þunnu hljóði,
eyrum hlýddi, en augum skoð-
aði. Nú þegar ég hef verið beð-
inn að láta í ljós álit mitt á
ráðstefnunni á kvennaslðu
Morgunblaðsins er mér ljósari
en áður hugsun sem er skyld
hugmyndum sem hafa verið að
bögglast fyrir mér undanfarið.
Mér finnst að ég hafi ekki verið
eini gesturinn á ráðstefnunni
heldur hafi verið líkast því sem
kvennaráðstefnan hafi
eiginlega verið gestaráðstefna,
en húsráðandi sá mikli gerandi,
sem menn kalla þjóðfélagið eða
þjóðfélagsþróunina.
Almenn þátttaka og áhugi á
málum ráðstefnunnar sprettur
af því að fornt viðfang kvenna,
heimilishald, hefur rýrnað stór-
lega en í stað þess sækja konur
í síauknum mæli eftir vinnu
fyrir peninga. Peningar eru
ávisun á stöðugt fleiri og fjöl-
þættari verðmæti og eiginlegt
markvið ráðstefnunnar var að
vinna að þvf að konur fengju
betri tækifæri til að vinna fyrir
peningum og gera þeim pening-
ana notadrýgri. I þessu efni
skiptir minnstu máli i hvaða
fylkingar konur skipuðu sér á
ráðstefnunni þegar greidd voru
atkvæði um ályktunartillögur.
Ekki varðar það heldur miklu
i þessu efni hvort menn lýsa
yfir hollustu við og virðingu
fyrir fornri umsýslu kvenna,
heimilishaldinu. Sannleikurinn
er sá að þjóðfélagið hefur þró-
azt nokkuð óháð nokkrum al-
tækum hugmyndum um gerð
þjóðfélagsins, heldur hafa
menn leyst brýn og hversdags-
leg viðfangsefni sín og þjóðfé-
lagsins á þann hátt sem í fljótu
bragði hefur verið aðgengileg-
ast og hagkvæmast. Allt það
tímabil sem núlifandi menn
hafa látið að sér kveða hafa þær
lausnir verió fólgnar i því að
koma á enn frekari verkaskipt-
ingu þannig að hver maður
nái meiri þjálfun í starfi og geti
notfært sér afkastameiri tæki,
en skjóta inn milliliðum milli
þess sem verkið vinnur og þess
sem nýtur. Þannig hefur orðið
til þjóðfélag lausra viðskipta
með vinnustaði og skrifstofur f
stað þjóðfélags heimila með
fjölþætt og varanleg samskipti
án þess að þeir sem málum hafa
ráðið á æðstu stöðum hafi talið
þjóðfélag heimilanna íslending-
um óhollt og yfirleitt stefnt að
því að leysa það af hólmi. Ein-
staklingar og samtök manna
hafa vissulega haft sinar hug-
myndir um gott og rétt í þjóð-
skipulaginu. Trúir þeim hug-
myndum hafa menn síðan farið
sinu fram við að breyta fyrir-
komulagi daglegra athafna með
þvi fyrst og fremst að létta af
heimilunum ýmsu ómaki en
njóta heldur fulltingis vinnu-
staða markaðsins. Það eru
þessar breytingar, sem hver
fyrir sig hefur verið smávægi-
leg, sem hafa gjörbreytt þjóð-
félagsgerðinni án þess að menn
hafi haft núverandi þjóðskipu-
lag í huga, þegar þeir mótuðu
daglegar athafnir sínar, hvorki
hver fyrir sig né sameiginlega.
Þannig skilið var kvennaárs-
ráðstefnan gestaráðstefna.
Gestirnir voru á valdi húsráð-
anda, þjóðfélagsins eða þjóðfél-
agsþróunarinnar. Þeir létu með
Helgi Skúli Kjartansson: Ráðstefnan var pólitfsk, en heiðarlega
pólitfsk, einlæg viðleitni til að bera saman ólfkar skoðanir ...
samþykktum sínum skilja á sér
hvað þeim líkaði best af þvf,
sem bjóða mátti hér og nú, en
áttu ekki svo að fram kæmi
neina hugsun hvað þá ósk, um
að önnur þjóðfélagsþróun
kæmi til greina en sú sem felst
í vaxandí fyrirgerð lausra við-
skipta með fjölgun milliliða og
rýrnun heimilishalds. I þessu
efni greindust konur á kvenna-
ársráðstefnunni ekki frá körl-
um á karlaáraráðstefnum ald-
arinnar.
Frídagur
I tilefni
kvennaárs
Eftirfarandi tillaga var samþykkt á
ráðstefnunni:
Kvennaársráðstefnan, haldin 20. og
21. júní 1975, skorar á konur að taka
sér frf frá störfum á degi Sameinuðu
þjöðanna 24. október næstkomandi til
að sýna fram á mikilvægi vinnufram-
iags sfns.