Morgunblaðið - 04.02.1976, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 04.02.1976, Blaðsíða 15
14 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. FEBRÚAR 1976 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. FEBRÚAR 1976 15 Utgefandi hf. Árvakur, Reykjavik. Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson Fréttastjóri Björn Jóhannsson. Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100. Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80. Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 40,00 kr. eintakið Niðurstaða ríkisstjórnar Ríkisstjórnin sendi brezku ríkisstjórninni orðsend- ingu í gær, þar sem hún til- kynnir, að huqmyndir Breta um fiskveiðiheimildir þeim til handa hér við land, sem settar voru fram í viðræðum Geirs Hallgrímssonar og Harolds Wilsons í Lundúnum fyrir rúmri viku, séu ekki aðgengilegar fyrir Islendinga en jafnframt lýsir rikisstjórnin því yfir, að hún sé reiðubúin til að taka upp viðræður um samkomulag til skamms tíma. Þetta er niður- staða ríkisstjórnarinnar eftir að hafa fjallað ítarlega um skýrslu forsætisráðherra um viðræð- urnar í London og eftir að hafa haft samráð við þingflokka stjórnarflokkanna og forystu- menn stjórnarandstöðu. Þessi niðurstaða þarf engum að koma á óvart' Áður en Geir Hallgrímsson hélt til London benti hann á, að svigrúm ríkis- stjórnarinnar til samninga við Breta væri mjög naumt vegna ástands þorskstofnanna á ís- landsmiðum en það veldur þvi, að grundvallarmunur er á aðstöðu okkar nú til samninga við Breta og þegar viðræður hafa farið fram í fyrri þorska- stríðum milli forsætisráðherra þessara tveggja ríkja Kjarninn i hugmyndum Breta um samkomulag i landhelgis- deilunni er að þeir fái að veiða hér við land samtals 85 þús- und lestir af fiski, þar af 65—75 þúsund lestir af þorski. Siðasta tilboð þeirra fyrir þessar viðræður hafði verið um 110 þúsund lesta hámarksafla en siðasta tilboð (slendinga, sem síðan féll niður, var 65 þúsund lesta há- marksafli en 55 þúsund lestir af þorski Eftir það, sem á und- an er gengið, hlýtur það að valda miklum vonbrigðum, að Bretar skyldu ekki tilbúnir til þess að lækka sig meir en raun ber vitni um. í greinargerð forsætisráð- herra til Alþingis í gær kom fram það mat hans, að Bretar væru ekki tilbúnir til þess að meta forgangsrétt strandríkis eins og vera ber og að Bretar geri sér ekki nægilega grein fyrir þeim mun, sem er á mikil- vægi fiskveiða Breta annars vegar og íslendinga hins vegar í efnahagslífi þessara tveggja ríkja. En um leið og ríkisstjórnin hefur lýst því yfir, að þessar hugmyndir Breta séu ekki að- gengilega- hefur hún lýst sig reiðubúna til þess að taka upp viðræður við Breta um sam- komulag til skamms tíma. Þessari afstöðu ríkisstjórnar- innat ber að fagna Það er litið mark takandi á þeim stjórnar- andstæðingum, sem hafa uppi gífuryrði en engin rök í um- ræðum um landhelgisdeiluna hér innanlands og halda því fast fram, að við höfum engin efni á því að láta nokkurt fisk- magn af hendi við aðrar þjóðir en horfa hins vegar algerlega fram hjá þeirri staðreynd að aðrar þjóðir, a.m.k Bretar, eru tilbúnir til þess að taka hér það aflamagn, sem þeim hentar, ófrjálsri hendi og undir her- skipavernd. Það dugar lítt til þess að vernda þorskstofnana að hlusta á slíka menn, sem stinga höfðinu í sandinn og neita að horfast í augu víð veruleikann. í þessu sambandi er ástæða til að undirstrika ummæli Einars Ágústssonar, utanríkis- ráðherra í umræðunum á Alþingi í gær er hann sagði, að við yrðum að hafa í huga það meginmarkmið að vernda fisk- stofnana og hamla gegn of- veiði. Utanríkisráðherra sagði, að ef hægt væri að ná viðun- andi samningum til skamms tíma, sem tryggðu betur þennan höfuðtilgang út- færslunnar en áframhaldandi ófriður ættum við hiklaust að gera slíkan samning. Þetta er rétt. Þetta er eina skynsamlega afstaðan í landhelgisdeilu okkar við Breta og sú eina, sem byggir á staðreyndum og rök- um. í umræðunum á Alþingi i gær vakti það einnig athygli að Benedikt Gröndal, formaður Alþýðuflokksins, lét í Ijós þá skoðun að það væri hvorki hyggilegt né líklegt til árangurs að skera nú á allar viðræður. Þessi ummæli Benedikts Grön- dals vekja vonir um að Alþýðu- flokkurinn muni taká ábyrga afstöðu tíl landhelgisdeilunnar gagnstætt því ábyrgðarleysi, sem að sjálfsögðu veður uppi hjá kommúnistum, sem reyna að telja þjóðinni trú um, að við getum sigrað Breta í þessu þorskastríði með valdbeitingu! Nú, þegar það liggur fyrir, sem við mátti búast fyrirfram, að viðræður forsætisráð- herranna í London hafa ekki leitt til samkomulags, ber að leggja megináherzlu á að ná samkomulagi til skamms tíma, t.d. til þriggja mánaða, við Breta. Fyrstu viðbrögð í Lund- unum benda til þess, að brezLa ríkisstjórnin sé reiðubúin til þess að athuga þann mögu- leika. Það er engum til góðs, að sá leikur hefjist á ný á fiskimið- unum hér við land, sem staðið hafði um tveggja mánaða skeið og var kominn á svo alvarlegt stig, að hvenær sem var gátu voðaatburðir gerzt. bráðabirgða samkomulags I umraeðum var í bili vikið til hliðar ágreiningi um, hvort um einkarétt eða Greinarger ð til Alþingis um viðræður í Ivundúnum athugað þær ástæður og aðdraganda þeirra, sem leitt hafa til hinnar íslensku reglugerðar frá 15. júlí 1975, og ákveðið að fallast á 200 sjómílna fiskveiðilögsögu Islands sem þátt i samkomulagi því, sem undirritað er i dag og heimilar breskum fiskimönnum, er byggja afkomu sína og efnahagslega velferð á áframhaldandi veiðum á Islandsmiðum, og halda þeim veiðum sínum enn um skeið." En þetta orðalag felur i sér algera og skýra viður- kenningu. Gildistími Um gildistíma hugsaniegs samkomu- lags voru settar fram fjórar hugmyndir. 1. Að samningurinn yrði til ákveðins tíma. 2. Að samið yrði til ákveðins tima eða miðað við lokadag Hafréttarráð- stefnunnar, ef henni lyki áður en umsaminn samningstími yrði liðinn. Fram kom, að nauðsynlegt yrði að skil- greina nánar hvað fælist í orðinu „loka- dagur" Hafréttarráðstefnunnar, ef slíkt ákvæði yrði notað. 3. Samningur gæti hugsanlega gilt þar til Hafréttarráð- stefnunni lyki. Og 4. Samið yrði um 6 mánaða uppsagnarfrest, eins og er i samningi Islendinga og Belga. Bókun 6 Varðandi protokoll 6 og viðskipta- samning lslendinga við Efnahagsbanda- lagið, komu fram þau sjónarmið, að Bretar myndu beita sér fyrir því, ef samkomulag tækist um fiskveiðar breskra togara innan 200 mílna lögsög- unnar, að protokoll 6 kæmi til fram- kvæmda og tollalækkunum yrði hagað þannig, eins og samningurinn hefði verið í gildi allt frá því að hann var undirritaður. Hins vegar töldu Bretar að ákvæðin í protokoll 6 mætti túlka á þann veg, að tollarnir á islenskum sjávar- afurðum byrjuðu fyrst að lækka frá og með gildistöku ákvæðisins, og þess vegna þyrfti að fjalla sérstaklega um þetta mál innan vébanda Efnahags- bandalagsins og í viðræðum við það. Hugmyndir Breta Bretar lögðu á það áherslu, að ákvæði um önnur atriði en aflamagn i hugsan- legum samningi, s.s. viðurkenningu, mundu auðvitað ráðast af því, að sam- komulag tækist um aflamagn og hve mikið það yrði. Þegar dregnar eru ályktanir af við- ræðunum, er eftirfarandi ljóst: 1. Bretar fallast á, að Islendingar ákveði hver verði leyfilegur hámarksafli þorsks. 2. Bretar vilja fá ákveðið hlutfall af þessum þorskafla, sem verði heldur lægra en aflahlutfall þeirra 1974 og 1975. 3. Varðandi aflamagn óska Bretar eftir að fá 28% af leyfilegum hámarksafla þorsks, eða minnst 65 þús. iestir og mest 75 þús. lestir af þorski, en 85 þús. lestir þegar aðrar fisktegundir reiknast með. Viðhorf Breta valda vonbrigðum Þótt Bretar viðurkenni einhliða rétt okkar til að ákveða hámarksafla þá urðu þessi viðhorf Breta mér mikil vonbrigði og mest af því: 1. Að forgangsréttur strandríkis er ekki metinn af þeirra hálfu eins og vera ber. 2. Að Bretar gera sér enn ekki nægi- lega grein fyrir þeim mun, sem er á mikilvægi fiskveiða Breta annars vegar og Islendinga hins vegar, í efnahagslífi landanna. Þótt íslendingar byggi 80% útflutnings sins á fiskafurðum og helm- ingur þeirra sé þorskur. Orðsending til Breta Rétt hefur þótt að ætla sér rúman tíma tH að kanna inni- hald viðræðnanna i London, þrátt fyrir þetta, enda eru hér um mikilvæg þátta- skil að ræða og máli skiptir, með hvaða hætti lagt er upp í næsta áfanga. Á fundi rfkisstjórnar i gær var gerð samþykkt sem kynnt var og leitað samráðs um í utanríkis- og landhelgis- nefndum í morgun. Hef ég í samræmi við það afhent Framhald á bls. 27 Geir Hallgrímsson, forsætisráðherra: Hér fer á eftir skýrsla Geirs Hallgrfmssonar forsætisráðherra til Alþingis um viðræðurnar f London. Þriðjudaginn 27. jan., lauk fjögra daga viðræðum minum og samferðamanna minna við Harold Wilson, forsætis- ráðherra Bretlands, og aðra breska ráð- herra um fiskveiðideilu íslendinga og Breta. Til viðræðnanna var stofnað eftir að bresk herskip og herflugvélar höfðu verið kvödd út úr 200 milna fiskveiðilög- sögu Islands og hætt aðstoð sinni við ólögmætar veiðar breskra togara innan lögsögunnar. Islenska ríkisstjórnin hafði þá rætt við Joseph Luns, framkvæmda- stjóra Atlantshafsbandalagsins og leitað eftir stuðningi bandalagsríkjanna. Til- kynning Breta um brottkvaðningu her- skipanna var gefin út eftir fund fram- kvæmdastjóra Atlantshafsbandalagsins og James Callaghan, utanríkisráðherra Bretlands. Jafnframt lá þá fyrir að stjórnmálasambandi Islands og Bret- lands yrði slitið 24. janúar s.l., ef bresku herskipin og flugvélarnar væru enn að störfum innan 200 mílnanna þann dag. Svo var ekki og kom því ekki til slita stjórnmálasambands landanna. Samráð heima fyrir Á þeirri viku, sem liðin er, síðan við- ræðunum lauk, hef ég skýrt ríkisstjórn- inni, forystumönnum stjórnarandstöðu- flokkanna, utanríkismálanefnd og land- helgisnefnd, frá gangi viðræðnanna. Þingflokkar hafa rætt málið. A opinber- um vettvangi hefur hvorugur aðili skýrt frá gangi viðræðnanna fram til þessa, í samræmi við samkomuiag um það efni í viðræðulok. Áður en ég hélt til fundar við breska ráðamenn, lýsti ég því yfir að til fundanna væri stofnað í þeim tilgangi að kanna allar hliðar Iandhelgisdeilunnar í því skyni að skilgreina ágreiningsefnin eins nákvæmlega og unnt væri. Mun ég nú gera stutta grein fyrir helstu efnis- atriðum málsins, en vil áður þakka öllum samferðamönnum mínum fyrir mikil- vægt framlag þeirra f viðræðunum. * A hverju byggist útfærslan? I upphafi viðræðnanna lagði ég áherslu á að útfærsla íslensku fiskveiði- lögsögunnar í 200 sjómílur byggðist á drögum að nýjum hafréttarsáttmála sem byggður væri á umræðum á Hafréttar- ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna.fram að þessu, en þessi drög eru jafnframt mat nefndarformanna ráðstefnunnar á af- stöðu meiri hluta þátttökuríkja til efnis- ákvæða nýs hafréttarsamnings. I 46. grein þessara draga segir m.a. „Efna- hagslögsaga skal ekki ná lengra en 200 sjómílur frá grunnlínum, sem landhelgi miðast við.“ I 50. grein stendur m.a.: „Strandríki ákveður sjálft hámark sjávarafla í efna- hagslögsögu sinni. Að fengnum þeim bestu upplýsingum sem völ er á, ber strandríki að tryggja með viðeigandi eftirliti og friðun, að ofveiði stofni viðhaldi fisks og annara sjávardýra á yfirráðasvæði sínu ekki í hættu... Ráðstafanir þessar skulu einnig stefna að því að veiðiþol þeirra fisk- og dýra- stofna, sem veiddir eru, verði jafnan í hámarki...“ Og i 51. grein draganna að hafréttar- sáttmála stendur m.a.: „Strandríki ákveður sjálft getu sína til að nýta fisk og aðra stofna sjávardýra í efnahagslög- sögunni...“ Og þar stendur einnig, að strandrfki beri „að veita öðrum ríkjum aðgang að þeim hluta aflans, sem um- fram er.“ Ég benti á að við teldum að um engan umframafla væri að ræða, því að við gætum sjálfir veitt allan þann afla, sem stofnarnir við Island þyldu. Jafnframt vakti ég athygli á þeirri staðreynd að Bretar og Islendingar væru sammála um meginniðurstöður Haf- réttarráðstefnunnar. Tóku Bretar undir það en sögðu um leið, að drögin að hafréttarsáttmála væru aðeins frumvarp og enn væri ekki unnt að segja neitt ákveðið um endanlegt efni hafréttarsam- þykktarinnar. Forsendur forgangsrétt Islendinga væri að ræða, en rætt um, ef bráðabirgðasamkomulag ætti að nást milli landanna, yrði í því að taka tillit til 1. friðunarsjónarmiða, 2. forgangsréttar tslendinga og 3. að hve miklu leyti væri hægt að veita breskum fiskimönnum aðstöðu til þess að veiða mjög takmarkað magn af fiski við ísland um einhvern takmarkaðan tíma. I hugsanlegu samkomulagi yrðu einn- ig að vera ákvæði um einhverskonar vióurkenningu á yfirráðum Islendinga yfir 200 mílunum, fjölda skipa, veiði- svæði, verndunaraðgerðir s.s. möskva- stærð og lágmarksstærð þorsks, gildis- töku á protokolli 6 I samningi tslands og Efnahagsbandalags Evrópu, auk annarra atriða sem eiga heima í slíkum samningi. Umræðurnar snérust um þessi málefni á viðræðufundunum. Fiskifræðingar beggja landanna héldu sérstakan fund og skiluðu áliti. Einnig komu lögfræði- legir ráðunautar saman til fundar til að pólsk klæðning á botnvörpupoka, (d) loka svæðum þar sem togveiðar og í ýmsum tilvikum allar veiðar eru bannaðar. Slík svæði yrðu ýmist lokuð árið um kring eða um takmarkaðan tíma. Hámarksafli yrði breytilegur frá ári til árs, en íslenskir fiskifræðingar töldu ekki timabært að ræða leyfilegan hámarksafla fyrir árið J977 og síðar. Breskir fiskifræðingar telja þorsk- stofninum við tsland ekki eins mikla hættu búna og íslenskir starfsbræður þeirra halda fram. Þeir telja að stofninn muni rétta við, ef leyfilegur hámarksafli 1976 yrði 300 þúsund lestir og ekki yrði farið fram úr þvi marki um ókomin ár, uns stofninn hefði rétt vió. Þessu til viðbótar yrði tekin upp 135 mm lágmarksmöskvastærð og lágmarkslengd þess þorsks sem landa má yrði 43 cm. Auk þess yrði einungis leyft að nota svokallaða pólska klæðningu á poka, samkvæmt Norðaustur-Atlantshafs fisk- veiðiráðsins." Ylðhorf Breta valda vonbr ig ðum ræða lagalega hlið málsins, og gerðu þeir m.a. tillögur um það, hvernig viður- kenningu gæti verið háttað. Mismunandi afstaða fiskifræðinga Eins og kunnugt er mæltu íslenskir fiskifræðingar með 230 þús. tonna hámarksafla þorsks á yfirstandandi ári í skýrslu sinni, dags. 13. okt. s.l. I sameig- inlegri skýrslu breskra og islenskra fiskifræðinga frá því í nóvember s.l. telja Bretarnir fullnægjandi að miða við 250—265 þús. tonna ársafla, en í skýrslu, sem þeir sendu með orðsendingu Harold Wilson 20. janúar s.l., miða þeir við 300 þús. tonna ársafla þorsks á Islandsmið- um. Við bentum á þetta ósamræmi í skýrsl- um fiskifræðinga Breta, en fiski- fræðingar þjóðanna komust ekki að sam- eiginlegri niðurstöðu. Eftir umræður þeirra á milli sömdu þeir álit, þar sem segir: „Allt frá árinu 1970 hefur hrygningar- stofninn minnkað jafnt og þétt á Islands- miðum. Breskir og íslenskir fiski- fræðingar eru sammála um að stofninn muni minnka enn frekar á næstu þremur árum, ef ekkert verði að gert og viðkomubrestur sé þá yfirvofandi. Því er nauðsynlegt að koma í veg fyrir frekari hnignun hrygningarstofnsins og óhjá- kvæmilegt er að gera nauðsynlegar friðunarráðstafanir til að tryggja við- reisn hans. Islenskir og breskir fiski- fræðingar eru hinsvegar ekki á einu máli að því er varðar hve róttækar slíkar verndunaraðgerðir þurfi að vera. Islenskir fiskifræðingar telja, að þorsk- stofninn sé þegar í hættu og markmið þeirra sé að stofninn rétti við eins fljótt og kostur er. Þeir hyggjast ná takmarki sínu með því að (a) leyfilegur hámarks- afli þorsks árið 1976 verði 230 þúsund lestir, (b) lágmarksstærð þess þorsks, sem landa má, verði 50 cm í stað 43 cm, (c) möskvastærð verði aukin í 155 mm og einungis verði heimiluð svokölluð Hver skal vera hámarksafli? I umræðum um þetta álit fiskifræðing- anna kom fram, að þegar hefði verið ákveðið með reglugerð að lágmarksstærð þess þorsks, sem landa má af íslandsmið- um væri 50 cm. Einnig kom það fram, að Bretar væru reiðubúnir til þess að fallast á friðunaraðgerðir íslendinga miðað við lokun svæða, möskvastærð og annað slíkt, ef þessar friðunaraðgerðir næðu jafnframt til allra, sem veiðar stunda á Islandsmiðum. Voru Bretum í því sambandi kynnt ákvæðin um þessi atriði í samningi Islendinga og Vestur- Þjóðverja frá því í haust. Kjarni viðræðnanna var eðlilega um það, hver skyldi vera leyfilegur hámarksafli á þorski á Íslandsmiðum og hvernig sá afli ætti að skiptast milli þeirra, sem stundað hafa veiðar á þess- um miðum. Eins og fram kom i áliti fiskifræðinganna, telja islenzku fiski- fræðingarnir að aflinn megi ekki fara fram úr 230 þúsund tonnum, en þeir bresku segja að hann megi vera 300 þúsund tonn. Bresku ráðherrarnir sögðust skilja nauðsyn fiskverndar á Is- landsmiðum, en þeir sögðu einnig, að ef breskir togarar yrðu útilokaðir frá veið- um á þessum miðum, mundi það leiða til atvinnuleysis og mikilla vandræða í breskum fiskibæjum. I lok umræðnanna um þennan þátt málsins lýstu Bretar því yfir, að þeir gætu fellt sig við að Islendingar ákvæðu einhliða leyfilegan hámarksafla. Hins vegar færu þeir fram á að breskir togarar fengju hlutdeild í þessum afla, og hagkvæmast væri að þeirra áliti að miða við ákveðna prósenttölu af aflanum í því sambandi auk þess sem gert yrði ráð fyrir veiðum á öðrum fisktegundum en þorski. Greinilega kom fram í viðræðunum, að ekki var unnt að leysa deiluna með því að heimila Bretum veiðar annarra fisk- tegunda en þorsks. Slíkar veiðar eru í augum Breta aðeins til uppfyllingar. I öllum umræðum um hugsanlega skiptingu á leyfilegu hámarksaflamagni á Islandsmiðum, lagði ég megin áherslu á forgangsrétt strandríkisins til veiða. Bretar yrðu að viðurkenna þennan for- gangsrétt í verki, engu síður en þeir gerðu með atkvæði sínu á Hafréttarráð- stefnu Sameinuðu þjóðanna 1958. En í samþykkt ráðstefnunnar segir að hug- takið um forgangsrétt strandríkis feli f sér að strandriki skuli hafa forgangsrétt, ef íbúar þess byggja fyrst og fremst afkomu sína á fiskveiðum. Skipting aflamagnvs — Mismunandi leiðir Miðað við þær viðræður sem fram fóru mánudaginn 26. janúar. lagði islenska sendinefndin fram eftirfarandi skjal f upphafi fundar þriðjudaginn 27. janúar: „Heildar leyfilegur hámarksafli á Is- Iandsmiðum árið 1976—77 verður 265 þúsund lestir. Aðrar þjóðir hafa eða munu fá heimildir til aó veiða um 20.000 lestir þannig aó eftir yrðu um 245 þúsund lestir. Afli íslendinga nokkur undanfarin ár hefur verið um 240 þúsund lestir. Ræddar voru ýmsar leiðir hvernig unnt yrði að skipta þessum 245 þúsund lestum milli Breta og íslendinga. 1. Kanadiska „reglan“. (Hér er átt við samning, sem gerður hefur verið á veg- um Norðvestur-Atlantshafs fiskveiði- nefndarinnar um 50% niðurskurð fisk- veiða allra ríkja nema Kanadamanna undan ströndum Kanada). Samkvæmt þessari „reglu“ yrði afli strandríkis óbreyttur, þ.e. 240 þúsund lestir, þannig að í hlut Breta kæmu þá 5 þúsund lestir. Augljóst er, ef tekið er tillit til þeirra viðræðna, sem þegar hafa farið fram, að þessi „regla“ muni ekki leiða til lausnar núverandí deilu Breta og Islendinga. 2. Prósentu „reglan". Samkvæmt þessari „reglu“ myndu Bretar og Islend- ingar deila aflarýrnun í sömu hlutföllum og afli þeirra var árið 1975, en þá varð þorskafli Islendinga um 240 þúsund lestir, en þorskafli Breta á Islands- miðum um 100 þúsund lestir. Samkvæmt þessari reglu yrði þorskafli Breta við Island árið 1976 72 þúsund lestir, þ.e.a.s. hann minnkaði um 28 þúsund lestir frá s.l. ári. Þorskafli Islendinga á þessu ári yrði 173 þúsund lestir og minnkaði um 67 þúsund lestir miðað við undanfarin ár. Heildar þorskafli Breta árið 1975 var u.þ.b. 280* þúsund lestir (100 þúsund í Barentshafi, 100 þúsund við tsland og 80 þúsund í Norðursjó). Þannig er 28 þús- und lesta minnkun þorskafla Breta á Islandsmiðum 10% minnkun á heildar þorskafla þeirra miðað við árið 1975, en íslendingar yrðu samkvæmt þessari „reglu" að minnka þorskafla sinn um 27,9% miðað við árið 1975. Þessi „regla“ getur ekki leitt til lausnar núverandi deilu, vegna þess m.a. að hún tekur á engan hátt tillit til forgangsréttar strandríkisins. 3. Jöfn aflaminnkun Breta og tslend- inga. Samkvæmt þessari „reglu“ yrði mismunurinn á afla Breta og Islendinga 1975 (340 þúsund lestum) og hinum leyfilega hámarksafla (265 þús. 20 þúsund) deilt jafnt milli þessara tveggja þjóða. Samkvæmt þessari „reglu“ yrði þorskafli Breta á íslandsmiðum 1976 52.500 lestir og afli íslendinga 192.500 léstir. Þessi 47.500 lesta aflaminnkun Breta á Islandsmiðum samsvarar 16,8% minnkun á heildarþorskafla Breta miðað við árið 1975, en Islendingar mundu tapa sem svaraði 19,7% þess heildar þorsk- afla, sem þeir fengu á s.l. ári. Sem fyrr gerir þessi „regla" ekki ráð fyrir for- gangsrétti strandríkis og er því ekki aðgengileg. 4. Forgangsréttur strandríkis. Hug- takió um forgangsrétt strandríkis, eins og það var samþykkt á Genfar- ráðstefnunni 1958 (m.a. með atkvæði Preta) felur i sér að strandríki skuli hafa forgangsrétt, ef ibúar þess byggja * Upphaflega var hér reiknað með 250 þús. lesta heildarþorskafla Breta 1975. Við nánari athugun þóttu 280 þús. lestir nær sanni. fyrst og fremst afkomu sína á fiskveið- um. Samkvæmt þessari reglu eru þarfir tslendinga a.m.k. óbreyttur þorskafli, og eftir yrðu þá 5 þúsund lestir til handa Bretum. Núverandi deila verður augljós- lega ekki leyst samkvæmt þessari reglu, en mergur málsins er, að meta hve langt forgangsréttur strandríkis skuli ná. Fram hjá þessum forgangsrétti verður ekki gengið." Kjarni úrlausnarefnis Segja má, að í þessari greinargerð komi fram kjarni úrlausnarefnisins. Fiskveiðideilan við Breta verður ekki leyst nema annars vegar þessi sjónarmið Islendinga og hins vegar óskir Breta um framhald veiða togara þeirra innan íslenskrar lögsögu, verði samræmd. Á þeirri viku, sem liðin er siðan viðræðun- um lauk, hefur þetta úrlausnarefni ein- mitt verið til meðferðar hjá rikisstjórn og stjórnmálaflokkunum. Hugmyndir Breta um aflamagn togara þeirra á Is- landsmiðum eru á þann veg að aflamagn- ið samrýmist ekki neinni af þeim „regl- um“, sem settar eru fram hér að ofan. Hvernig sem reiknað er, liggur fyrir, að aflinn er ekki til skiptanna miðað við forgangsrétt strandríkisins og fulla framkvæmd hans. Y iðurkenning á 200 mílum I hugmyndum lögfræðilegu ráðunaut- anna um viðurkenningu Breta á útfærsl- unni i 200 mílur, eru sett fram 5 sjónar- mið. I umræóunum um þessi sjónarmið beindist athyglin einkum að ákvæðum, þar sem annars vegar kæmi fram að „samkomulagið væri byggt á 200 mílna svæðinu og enginn fyrirvari gerður.“ Sögðu Bretar að erfitt væri að neita þessu orðalagi sem viðurkenningu og mundu allir túlka þetta orðalag sem viðurkenningu. Hins vegar var einnig rætt um eftirfarandi viðurkenningar- ákvæði: „Ríkisstjórn Bretlands hefur

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.