Morgunblaðið - 22.02.1976, Page 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRÚAR 1976
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson
Ritstjórar Matthias Johannessen,
Stycmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, simi 22 4 80
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Ikjaraviðræðunum hef-
ur nú þegar tekizt sam-
komulag um nokkur mjög
mikilsverð atriði. Aðilar
hafa orðið sammála um
breytingar á lífeyrissjóða-
kerfinu, sem munu trygg.ja
eftirlaunafólki verðtryggð-
an lífeyri. Þetta samkomu-
lag veldur því, aó samn-
ingsviðræður þessar hafa
þegar skapað viss tímamót
í kjaramálum hér á landi
enda er þetta merkasta og
sögulegasta samkomulag,
sem gert hefur verið á
vinnumarkaónum frá því,
að atvinnuleysistryggingar
voru teknar upp og samn-
ingar tókust um byggingu
húsnæðis fyrir láglauna-
fólk, sem því hefur verið
gert kleyft að eignast með
mjög hagkvæmum kjörum.
En jafnframt þessum
merka áfanga hafa aðilar
orðið á eitt sáttir um tvær
áfangahækkanir kaup-
gjalds, þ.e. 5% hækkun 1.
júlí og 4% hækkun 1.
október. Þá hafa vinnuveit-
endur fallizt á nokkrar sér-
kröfur verkalýössamtak-
anna en aðrar ekki. Á-
greiningur er hins vegar
enn um fyrstu prósentu-
hækkun kaupgjalds og lág-
launauppbót, samnings-
tíma og rauðu strikin. Svo
og um ýmsar sérkröfur.
Þótt ekki sé ástæóa til að
gera lítið úr þessum
ágreiningsatrióum er engu
að síður ljóst, að viðræður
eru komnar á verulegl
skrið og með þvi að halda
þeim áfram af fullum
krafti ættu samningsaðilar
að komast mjög langt með
aö levsá ágreiningsefni sín
á milli. Hingað til hefur
ekki verið ástæða til að
ætla annað en að báðir
aðilar hafi gengið til
þessara samningsviöræðna
á faglegum grundvelli og
að önnur sjónarmið hafi
ekki komið til skjalanna.
Og fyrirfram verður að
ætla að svo sé enn. Hins
vegar vekur þaö nokkra
furðu, hvernig einn af for-
ystumönnum Alþýðu-
bandalagsins í verkaiýðs-
hreyfingunni talar um af-
stöðu vinnuveitenda í við-
tali við Þjóðviljann í gær.
Guðmundur J. Guðmunds-
son kemst svo að orði, að
það sé „ósæmilegt" af at-
vinnurekendum að „bjóða
minna en hafnaó hefur
verið“. Nú er auðvitaó
ljóst, að vinnuveitendur
voru beðnir um aó taka af-
stöðu til hugmynda sátta-
nefndar án tillits til þeirr-
ar afstöðu, sem verkalýðs-
samtökin höfðu tekið. Sú
afstaða vinnuveitenda var
í því fólgin að fallast í
meginatriðum á hugmynd-
ir sáttanefndar. Erfitt er
að sjá, hvað er „ósæmilegt“
við það. En óneitanlega
vekur þessi tóntegund eins
helzta forystumanns verka-
lýðssamtakanna í þessum
samningaviðræðum upp
nokkrar spurningar um
það með hvaða hugarfari
gengið er til viðræðna.
Á hinn bóginn hefur for-
seti Alþýðusambandsins,
Björn Jónsson, látið í ljós
þá skoðun, aö afstaða
vinnuveitenda sé jákvæð
svo langt sé hún nái og
skrifstofustjóri ASÍ,
Ólafur Hannibalsson,
hefur lýst tilboði vinnu-
veitenda sem skrefi fram á
vió. Óhætt er að fullyrða,
að meiri rök eru til þessara
viðbragða af hálfu verka-
lýðssamtakanna en þeirra
aö um ,,ósæmilega“ fram-
komu sé aó ræða.
Þetta verkfall, sem nú
stendur yfir, er óvinsælt
meðal launþega. Verka-
lýðsforystan hefur ekki
fengið byr I seglin frá
félagsmönnum sínum með
þessum verkfallsað-
gerðum. Þvert á móti.
Launþegar vilja ekki þetta
verkfall. Þess vegna munu
þeir ekki þola það, að ein-
stakir forystumanna
verkalýðsfélaganna láti
einhverjar annarlegar
hvatir ráða afstöóu sinni í
þeim samningaviðræöum,
sem nú standa yfir. Vinnu-
deilurnar þarf að leysa nú
um helgina. Ella missum
við af loðnuvertíðinni að
langmestu leyti. Það yrði
slíkt áfall fyrir þjóðarbúið,
að launþegar gætu af þeim
sökum einum tapað þeim
kaupgjaldshækkunum,
sem aö lokum yrði samið
um, nánast fyrirfram. Tap-
ist loðnana og þau miklu
verðmæti, sem henni
fylgja, verður það slíkt
reióarslag fyrir þjóðar-
búið, að það mun taka
okkur þetta ár og hið næsta
að ná okkur upp úr því og
þá geta menn þegar í staö
afskrifaó allar raunveru-
legar kjarabætur, hvaó
sem kauphækkunum liður.
Ábyrgðin, sem hvílir á
samningamönnunum í al-
mennu deilunni og sjó-
mannadeilunni er því
gífurleg. Bilið milli deilu-
aðila hefur minnkaó svo
mikið, að hvorki forystu-
menn verkalýðs né vinnu-
veitenda geta varið það
fyrir félagmönnum sínum
að láta verkföllin dragast
fram f næstu viku.
Reiðarslag ef við
töpum loðnuvertíðinni
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRUAR 1976
21
SKYLDU Reykjavíkurbörn vita
hvaö skorsteinn er? Sú
spurning vaknaði við að koma
að tjaldabaki í Þjóðleikhúsinu
og sjá á sviðinu slíkan grip í
leikmynd úr barnaleikritinu
um Karlinn á þakinu. Gárurn-
ar, sem fóru við þetta af stað í
hugskotinu, bárust í ýmsar átt-
ir. Ekki væri undarlegt þó barn
af hitaveitusvæði hefði litla
hugmynd um skorsteina og til
hvers þeir eru. Fyrir-
hitaveitubörn þekktu mæta vel
strompa og hlutverk þeirra.
Gott ef gaspur um slíkt fyrir- '
bæri varð ekki tilefni fyrsta
hneykslisins, sem gáruhöfund-
ur olli á almannafæri — þá
líklega nýfarinn að tala. Það
gerðist í Hvalsneskirkju á Mið-
nesi. Þegar presturinn kom inn
í fullum skrúða, reis barnið upp
á bekknum, þar sem það átti að
sitja prútt í hópi móðursystra
sinna, og hrópaði hátt, svo allur
söfnuðurinn kæfði niður í sér
hláturinn: — Nei sko, þarna
kemur sótarinn! Nú mundi
Reykjavikurbarn líklega halda
að presturinn væri kominn upp
á þak í hempunni, ef það sæi
svartklæddan mann vera að
bardúsa við skorstein. Þó svo
það væri á leiksviðinu í Þjóð-
leikhúsinu.
Þannig er um fjölmörg orð á
þessum tíma örra breytinga i
veröldinni. Kolsvartur? Hvað
er nú það? spyr barnið gjarnan.
Og ekki nær það skilningi þess
þó sagt sé að það þýði svartur
sem kol. Flest börn hafa aldrei
barið kol augum. Hér í Reykja-
vík getur orðið býsna erfitt að
sýna þeim þau. Slíkt veit ég til
að hefur verið leyst með því að
fara með barnið i heimsókn í
sumarbústað, þar sem kynt er
með kolum. Kol eru raunar
ekki á hverju strái, þó einhverj-
um detti í hug að kynda með
þeim. Mér er sagt að einn
maður uppi i Hlíðum geti út-
vegað svo sjaldséða steina. Þau
hafa dugað okkur vel í aldarað-
ir til að lýsa þessum ákveðna
lit, því eins og segir í erlendum
málshætti: Þótt kolin séu þveg-
in, þá verða þau aldrei hvit. En
hvað gagnar að segja að
eitthvað sé koisvart, ef við-
mælandinn hefur aldrei séð
kol?
Fullorðnum hættir oft til að
hneykslast á þvi að börnin
skilji ekki „einföldustu orð“.
Ekki er alltaf gott að átta sig á
því hvaða reynslu börn hafa. Á
sýningu hjá brúðuieikhúsinu á
Fríkirkjuvegi 11 í fyrra, kom
t.d. vel í ijós, að börnin þekktu
mætavel álfkonur og tröll. En
eftirELÍNÚ
PÁLMADÓTTUR
útilegumenn? Fullur salur af
börnum stóð ráðþrota and-
spænis slíku fyrirbrigði. Stjórn-
endur brúðanna höfðu sýnilega
rekist á þetta fyrr, því kynnir-
inn spurði hvort nokkur i saln-
um gæti sagt sér hvað væri úti-
legumaður. Dauðaþögn. Loks
rétti lítil stúlka feimnislega
upp höndina og sagði: — Það er
svona maður, sem ferðast mik-
ið! Svoleiðis útilegu með tjald
og svefnpoka hafði hún sýni-
lega komist í snertingu við. Og
fjöllin eru ekkert hræðileg í
augum barns, sem farið hefur
um þau í heitum jeppa með
pabba og mömmu og sofið í
tjaldi.
Kannski gefur þetta svolitlar
upplýsingar um barnasögurnar.
Ætli þær hafi breytzt svona
mikið? Utilegumenn koma að
sjálfsögðu ekki fyrir í erlend-
um þýddum sögum — og lík-
lega ekki mikið í frásögnum
nútíma íslendinga.
Oft heyrist að nauðsynlegt sé
að efni, ætlað börnum, sé „við
barna hæfi“. Og þá líklega m.a.
átt við að málið á þvi sé svo
einfalt að hvert barn skilji án
fyrirhafnar. En fjarskalega
verður orðfærið fátæklegt, ef
barnið fær sina andiegu
næringu aðeins af barnabókum
og tali, sem miðað er við að það
skilji hvert orð og þekki fyrir-
fram. Oft má fljótt greina af
orðfæri barnsins hvort full-
orðið fólk spjallar mikið við það
eða hvort það heyrir lítið annað
heima en: Þvoðu þér um
hendurnar! Farðu úr stigvélun-
um! Ekki þessi læti! Komdu að
borða! Viltu þetta? Og þvílikt.
Þeir sem gru mikið með
börnum, venja sig oft viljandi
eða óviljandi á að tala svokallað
barnamál, þ.e. einfaldar setn-
ingar með sömu orðum. Ég hefi
heyrt fóstru segja, að hún verði
að gæta þess að umgangast að
kvöldinu fullorðið fólk og helzt
af ýmsu tagi, til að venja sig
ekki á að tala þetta einfalda
barnamál. Það verði auðvitað
vani hjá henni og stallsystrum
hennar. Ekki veit ég hvort
nægilega mikil áherzla er lögð á
þetta við ungt fólk í föstru- og
kennaraskólum, svo það sé sér
þess meðvitandi. Nú, þegar
uppeldi á mörgum börnum er
að færast yfir á dagvistunar-
stofnanir og skóla, þarf það að
gera sér ljóst mikilvægi þess að
þeir, sem þar móta og hafa
forustu, hafi mikinn orðaforða
og noti hann i daglegri um-
gengni við börnin. Það verður
ekki gert nema meðvitað og
með átaki, eins og fóstran benti
á.
A síðari árum hefur mikið
verið ritað um það í fagtimarit
um börn og skóla, að barnið sé
opið og tilbúið til að læra miklu
fyrr í bernsku sinni en áður var
talið. Það sé þá eins og svamp-
ur. Og því haldið fram, að
næmustu árin séu iðulega illa
nýtt. Ef svo er, gerir þá nokkuð
til þó i barnabókum felist orð,
sem börnin skilja ekki í fyrstu
atrennu? Eftir að hafa séð það
2—3var sinnum í setningu,
skýrist merkingin, alveg eins
og þegar lesið er erlent mál.
Þótt nýju orði sé ekki alltaf
flett upp, þá verður það smám
saman kunnuglegt og merk-
ingin afmarkast í hugskotinu af
samhenginu í textanum.
Sá timi er liðinn að börnin —
I kaupstöðum að minnsta kosti
— séu með fullorðna fólkinu í
starfi, fylgi því allan daginn og
ræði um það sem fyrir ber. Það
eru ekki nein ný sannindi. En
eitthvað þarf að koma i staðinn,
ef við eigum ekki öll að tala
barnamál að lokum. Börn, sem
komast af með fá orð fram eftir
öilum aldri, halda því senni-
legast áfram, þegar þau eru
farin að ráða því sjálf og ræða
sem fullorðin við næstu kyn-
slóð. Kannski endum við þá
með því að enginn skilur neitt
nema einföldustu setningar.
I hugann kemur ein af dæmi-
sögum ríthöfundarins fræga
James Thurbers, um vefarann
og silkiorminn. Hún er svona:
„Vefari horfði stórum augum
á silkiorm, sem var að spinna
sér iirfuhýði uppi f hvítu mór-
berjatré.
— Hvar fékkstu þetta efni?
spurði vefarinn með aðdáun.
— Ætlarðu að gera eitthvað
úr því? spurði silkiormurinn
ákafur.
Svo fóru vefarinn og silki-
ormurinn sinn í hvora áttina,
því báðir héldu að hinn hefði
mógað sigj Við lifum, bæði
maður og ormur, á tímum,
þegar næstum allt getur þýtt
hvað sem er, þvi þetta eru
tímar gronketygronks, tví-
tyngni og jadadajas."
Og að venju lætur Thurber i
lokin fylgja „móralinn i sög-
unni“, sem er svohljóðandi:
„Orð nægir ekki við hinn vitra,
ef það hefur enga merkingu."
Hattersley
enn á ferð
Roy Hattersley, aðstoðarutan-
rikisráðherra Breta og aðal samn-
ingamaður þeirra í landhelgis-
deilunni sl. haust, hafði með
framkomu sinni í þeim viðræðum
þegar orðið sér úti um sérstakan
kapitula í sögu landhelgismáls
okkar og nú hefur honum tekizt
að bæta nokkru við hann með
yfirlýsingum í Sviss um að inn-
byrðis ágreiningur innan íslenzku
ríkisstjórnarinnar komi í veg
fyrir samkomulag í landhelgis-
deilunni. Nú er að vísu erfitt að
gera sér grein fyrir, hvar HattÁs-
ley eða aðrir brezkir ráðamenn
hafa orðið sér úti um slíkar hug-
myndir eða „ímyndanir" eins og
Olafur Jóhannesson, dómsmála-
ráðherra, orðar það i viðtali við
Morgunblaðið í dag, laugardag.
En eðlilegt er að menn spyrji,
hvort brezka ríkisstjórnin hafi í
alvöru gert sér vonir um, að hug-
myndir þær, sem Wilson setti
fram í viðræðunum við Geir Hall-
grímsson mundu leiða til sam-
komulags og að sú staðreynd, að
svo varð ekki, hafi komið þeirri
skoðun inn hjá Bretum, að það
hafi ekki verið hugmyndir þeirra
heldur ágreiningur innan ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar, sem
komu í veg fyrir samninga þá.
Þarna getur skýringar ekki verið
að leita. Morgunblaðinu er kunn-
ugt um, að brezku ráðherrunum
var skýrt frá þvi, að hugmyndir
þeirra mundu ekki leiða til samn-
!nga og var sagt Hattersley per-
sónulega er hinn síðarnefndi
kvaddi íslenzku sendinefndina á
flugvellínum í London, að sam-
komulag væri ekki i myndinni á
grundvelli þessara viðræðna.
Öllu líklegra er, að ítrekaðar
tilraunir brezkra stjórnvalda til
að koma þeirri skoðun á, að
ágreiningur heima fyrir valdi því,
að Islendingar semji ekki við
Breta sé tilraun til að breiða yfir
þá ringulreið, sem ríkt hefur í
herbúðum brezku stjórnarinnar
sjálfrar í sambandi við land-
helgismálið. Þannig kom það ber-
lega í ljós í viðræðunum í London,'
að Wilson og Callaghan eru ekkí á
eitt sáttir um það, hvernig halda
skuli á deilunni við íslendinga og
að Callaghan er harðari í horn að
taka og ósveigjanlegri en Wilson,
þegar að samningaumræðum
kemur. A hinn bóginn er einnig
kunnugt, að ágreiningur var uppi
milli Callaghans og Pearts, sjávar-
útvegsráðherra, þegar ákvörðun
var tekin um að senda brezka
flotann inn í islenzka fiskveiðilög-
sögu á ný. Brezki utanríkisráð-
herrann vildi bíða með þá ákvörð-
un, en Peart hafði sitt fram á
þeirri forsendu, að hann hefði
gefið brezkum sjómönnum bind-
andi loforð og yrði ærulaus í
þeirra augum og brezkra verka-
lýðssamtaka, ef flotinn yrði ekki
sendur inn þegar í stað.
Með ítrekuðu tali um ágreining
á Islandi vill brezka stjórnin
breiða yfir þetta sundurlyndi í
London og jafnframt snúa vörn í
sókn i upplýsingastríðinu svo-
nefnda með því að koma þeirri
almennu skoðun á, að það sé ekki
Bretum að kenna heldur innbyrð-
is sundurlyndi Islendinga s.iáifra
hvernig komið er.
Loks ber að skoða allar yfirlýs-
ingar Roy Hattersleys um land-
helgismálið í ljósi pólitískrar
stöðu hans sjálfs í Bretlandi um
þessar mundir. Enginn vafi
leikur á því, að Hattersley ætlaði
að slá sér upp á meðferð land-
helgismálsins og auka frama sinn
eða a.m.k. að styrkja stöðu sína í
brezkum stjórnmálum með því.
Það hefur honum gersamlega
mistekizt og að öllum líkindum
hefur landhelgismálið veikt stöðu
hans. Hann á í umtalsverðum
pólitiskum erfiðleikum í kjör-
dæmi sinu. Á undanförnum
misserum hefur gætt töluverðs
óróa á vinstri kanti brezka Verka-
mannaflokksins. Vinstrisinnar
hafá gert uppreisn i einstökum
kjördæmum og m.a. komið því svo
fyrir, að einn ráðherra i brezku
stjórninni, Prentice, hefur misst
þingsæti sitt frá og með næstu
kosningum. Hattersley stendur
frammi fyrir slíkum óróa í sínu
kjördæmi og ekki útséð um það,
hvernig fer.
Þá er og augljóst, að sú gagn-
rýni, sem beint hefur verið að
Hattersley hér á Islandi vegna
meðferðar hans á viðræðunum sl.
haust hefur vakið athygli í Bret-
landi. Nokkru eftir síðasta við-
ræðufundinn í Reykjavík í
nóvembermánuði birti Morgun-
blaðið forystugrein, þar sem
framkoma Hattersleys var harð-
lega gagnrýnd og þess krafizt, að
hann yrði ekki sendur oftar til
Islands til viðræðna við okkur Is-
lendinga. Þessa sjónarmiðs
Morgunblaðsins var getið i sjón-
varpsþætti í Bretlandi u.þ.b. viku
áður en viðræður forsætisráð-
herranna hófust i London og
sama dag og þær hófust birtist
grein í einu virtasta blaði Bret-
lands, The Times, þar sem þess
var enn getið, að áhrifamesta
blaðið á Islandi hefði sett þessa
kröfu fram. I London kom í ljós,
að Hattersley reyndist vera mjög
viðkvæmur fyrir þessari gagnrýni
og hafði ítrekað orð á henni, enda
ástæða til að ætla, að hún hafí
vakið eftirtekt yfirboðara hans og
orðið þess vaidandi, að staða hans
hafi fremur veikzt en styrkzt.
Állt þetta ber að hafa í huga, í
sambandi við yfirlýsingar Roy
Hattersleys um landhelgisdeil-
una. Því ber að fagna, að hann
hefur komið auga á eðliskosti ís-
lenzka forsætisráðherrans. Það er
Islendingum styrkur, að leiðtogi
þjóðarinnar i þessari orrahríð
nýtur virðingar andstæðings
okkar. En því miður, fyrir Roy
Hattersley, geta Islendingar ekki
sagt það sama um hann og það
hefur hann bersýnilega skilið, því
að i samtali á Lundúnaflugvelli
lét hann i ljós vilja til að eiga
síðar orðtal við Morgunblaðið um
ágreiningsefni hans og blaðsins,
einhvern tima, „þegar Islending-
ar eru búnir að gleyma því, að
Roy Hattersley hafi nokkru sinni
verið til“.
Næstu skref
En raunar er það ekki tal Roy
Hattersley, sem nú skiptir máli í
landhelgisdeilu okkar við Breta,
heldur það, sem framundan er,
eftir að stjórnmálasambandi milli
landanna hefur verið slitið. F"yrir-
sjáanlegt er, að ekkert samkomu-
lag næst við Breta í náinni fram-
tíð um veiðar þeirra hér við land.
Þess vegna verðum við Islending-
ar að búa okkur undir langt og
hart stríð, sem kann að reyna
mjög á þolgæði okkar sjálfra og
rósemi. I því striði skulum við
minnast þrautseigju andstæðings
okkar, þegar hann, eins og við nú,
átti í baráttu fyrir lífi sínu og
tilveru, i orrustunni um Bretland.
Þá þolinmæði og þrautseigju, sem
Bretar sýndu þá frammi fyrir
ofureflinu skulum við nú taka
okkur til fyrirmyndar i harðri
deilu við þá þjóð, sem við færðum
meirihluta allra fiskafurða, sem
henni bárust í heimsstyrjöldinni
síðari.
I þessari deilu getum við ekki
búizt við neinum sigrum á fiski-
miðunum við Island. Við vinnum
þetta stríð aldrei með valdbeit-
ingu og eigum að vísa á bug sem
óábyrgu hjali tali manna um, að
við getum hrakið Breta á brott
með valdbeitingu. Það er ná-
kvæmlega sama, hvað við bætum
mörgum togurum í varðskipaflota
okkar eða leitum nýrra leiða, svo
sem með þvi að leigja eða kaupa
hraðskreiðari varðskip. Bretar
munu alltaf geta fundið í flota
sinum svar við þvi. Þess vegna
eigum við að halda áfram tilraun-
um okkar til að torvelda veiðar
þeirra hér við land, svo sem
kostur er, með varðskipum okkar,
án þess þó að stofna mannslifum í
hættu. En það er grundvallar-
atriði, að menn skilji, að sigur
vinnst ekki með valdbeitingu á
miðunum. Sigur i þessari deilu
mun einungis vinnast á hinum
pólitíska vettvangi.
Okkur er engin vorkunn að
sýna þolinmæði og láta af kröfum
um skjótfenginn sigur. Við skul-
um minnast þess, að deila þessi
hefur ekki staóið nema i 3V4
mánuð. Fyrri þorskastríð hafa
verið mun lengri. Deilan um 50
mílurnar stóð í nær 15 mánuði og
deilan um 12 mílurnar stóð í um
30 mánuði og nær allan þann tíma
var brezki flotinn í íslenzkri fisk-
veiðilögsögu.
Við bíðum og sjáum hvað setur.
Torveldum veiðar Breta á
miðunum eins og unnt er. Vinn-
um á hafréttarráðstefnunni, sem
hefst um miðjan næsta mánuð, aó
framgangi hagsmunamála okkar
og leggjum vaxandi áherzlu á
upplýsingastriðið svonefnda.
Kröfur um úrsögn úr Atlantshafs-
bandalaginu og brottför varnar-
liðsins eru fáránlegar. Þær þjóna
ekki hagsmunum Islands. Það
kemur ekki til mála að draga á
einn eða annan hátt úr þátttöku
okkar i samstarfi Atlantshafs-
bandalagsþjóðanna né heldur úr
varnarsamstarfi við Bandaríkin.
Alþjóðleg þróun
er okkur 1 hag
Hin alþjóðlega þróun í haf-
réttarmálum er okkur i hag. Al-
veg sérstaklega verður fróðlegt að
fylgjast með samskiptum Breta og
annarra EBE-rikja i sambandi við
fiskveiðimálin á næstunni. A veg-
um Efnahagsbandalagsins hefur
að undanförnu verið unnið að
mótun sameiginlegrar fiskimála-
stefnu, sem þarf væntanlega að
vera til staðar áður en fundur
hafréttarráðstefnu hefst i marz-
mánuði. I Bretlandi hafa komið
fram eindregnar kröfur frá sam-
tökum sjávarútvegsins og stjórn-
málamönnum, um, að EBE-ríkin
taki sér 200 milna efnahagslög-
sögu og að hvert aðildarríki hafi
einkarétt til fiskveiða 100 mílur
út frá ströndum sinum. Hér eru
gífurlegir hagsmunir í veði fyrir
Bretland. Sannleikurinn er nefni-
lega sá, að í kringum Bretland eru
mjög auðug fiskimið og það er
hræsnin einber, þegar Bretar
halda því fram, að þeir þurfi á
fiskveiðum að halda hér við land
til þess að tryggja atvinnu fyrir
fiskimenn sina og i hafnarbæjum.
I skýrslu samtaka í sjávarútvegi
i Bretlandi kemur fram, að með
200 milna lögsögu gætu Bretar
veitt á eigin fiskimiðum um 3,5
milljónir tonna af fiski og þar
með orðið útflytjendur á fiski.
Jafnvel þótt þeir hefðu einungis
einkarétt til veiða innan 100
milna mundu þeir geta veitt um
2,8 milljónir tonna á heimamiðum
eða um 2 milljónum tonna meira
en þeir gera nú. Sjálfsagt mundi
slik breyting hafa i för með sér
einhverjar breytingar á uppbygg-
ingu brezks sjávarútvegs, en
hvers vegna skyldu ekki verða
breytingar þar eins og i öðrum
atvinnugreinum vegna breyttra
aðstæðna? Verði svar Breta það,
að brezkar húsmæður vilji bara
borða þorsk er okkar svar á móti,
að nú sem fyrr erum við tilbúnir
til að selja þeim allan þann þorsk,
sem þeir þurfa á að halda.
En bersýnilegt er, að í uppsigl-
ingu er mikil deila milli Bret-
lands og annarra EBE-rikja um
fiskveiðilögsögumál. Eins og
stjórnmálaaðstæður eru í Bret-
landi er útilokað, að brezka
stjórnin geti fallizt á þær hug-
myndir, sem nú eru uppi i Brússel
um efnisatriði sameiginlegrar
fiskimálastefnu EBE. Og þá
verður fróðlegt að sjá, hvort
brezka flotanum verður beitt til
þess að tryggja veiðar Breta einna
innan 100 milna frá ströndum
Bretlands. Þeir ættu a.m.k. að
hafa æfinguna héðan frá tslandi!
Stjórnmála-
viðhorfið
Landhelgisdeilan hefur af skilj-
anlegum ástæðum einokað nær
allar opinberar umræður hér á
Islandi um skeið. Ríkisstjórnin
hefur verið gagnrýnd fyrir með-
ferð sína á málinu og menn gefa
hetjulegar yfirlýsingar í blöðum.
En ályktanaflóðið leysir ekki deil-
una og hjal manna á meðal, á
götum úti og í heitum pottum i
sundlaugum um alls kyns töfra-
ráð til þess að vinna sigur á Bret-
um í hvelli getur ekki komið i stað
ábyrgrar, traustrar og sterkrar
landsstjórnar. Ríkisstjórnin þarf
ekki að kippa sér upp við það,
þótt hún verði fyrir gagnrýni. Það
er eðli málsins samkvæmt i lýð-
ræðisþjóðfélagi. Hið eina, sem
skiptir máli fyrir ríkisstjórnina
er, að hún haldi sínu striki og
fylgi fram þeirri stefnu í land-
helgismálum, sem er ábyrg, skyn-
samleg, rökföst og hefur hags-
muni lslands í bráð og lengd að
meginmarkmiði. Þegar upp
verður staðið, skiptir glamrið í
kringum okkur engu máli. Þetta
hefur verið erfiður vetur. Land-
helgisdeilan hefur verið á odd-
inum. Nú standa yfir viðtæk verk-
föll og ekki séð fyrir endann á
þeim. Að sjálfsögðu skamma
menn ríkisstjórnina, þegar illa
gengur. Þannig er það alltaf. En
stuðningsmenn stjórnarinnar
þurfa ekki að hafa of miklar
áhyggjur af þvi. Stjórnmálabar-
áttan gengur í bylgjum. Stundum
vel, stundum illa. Og skjótt sktp-
ast veður i lofti.
Þeir, sent stjórna landi. eiga
ekki að sækjast eftir vins;vldum.
Þeir eiga að ávinna sér traust.
Það er grundvöllur sterkrar
landsstjórnar — ekkt vinsa'ldir.
Traust ávinna menn sér með
dugnaði. ábyrgð. málefnalegri
baráttu og stefnufestu. Með þessi
grundvallaratriði að leiðarljósi
mun rikisstjórn Geirs Hallgríms-
sonar standa af sér þá stríðu
storma, sem nú geysa urn hana.