Morgunblaðið - 22.02.1976, Qupperneq 24

Morgunblaðið - 22.02.1976, Qupperneq 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. FEBRUAR 1976 Kvikmyn daeftirli tið KVIKMYNDAEFTIRLITIÐ á ls- landi starfar eftir „lögum um vernd barna og unglinga", sem sett voru árið 1966, nánar tiltekið 58. grein þeirra „um skoðun kvik- mvnda", en í framhaldi af lögum þessum var ennfremur gefin út reglugerð árið 1970, sem að mestu er þeim samhljóða. Þar er kveðið svo á: „Enga kvikmynd má sýna börnum innan 16 ára aldurs, nema að undangenginni athugun, sem framkvæmd sé af þar til hæf- um mönnum." Skoðunarmenn eru þrfr, en einnig eru tilnefndir tveir varamenn. Skulu tveir skoðunarmenn hið fæsta skoða hverja kvikmynd og greini þá á verður þá þriðji kvaddur til og ræður meirihluti hvort og hvernig mynd skuli bönnuð. Sú viðmiðun sem starf skoðunar- manna fær í lögunum er að þeir skuli meta „hvort mynd geti haft skaðsamleg áhrif á siðferði eða sálarlff barna, eða á annan hátt. Skulu þeir hverju sinni ákveða, hvort mynd sé óhæf til svningar börnum innan 16 ára eða á tilteknum aldursskeiðum innan þess aldurs.“ Þá er kveðið svo á að fylgd fullorðinna afli ekki börn- um innan viðkomandi aldurs- marka heimildar til aðgangs að ákveðinni mynd. Samkvæmt lögunum er svo for- ráðamönnum kvikmvndahúsanna falin sú ábyrgð að sjá til þess að fyrirmælum kvikmyndaeftirlits- ins sé framfylgt, en framkvæmd bannsins er venjulega f höndum dyravarða og eru „þeir skyldir að láta þau börn, sem eftir útliti og vexti gætu verið yngri en tilskilið er, sanna aldur sinn með framvfs- un nafnskírteinis“. 1 lok 58. greinarinnar segir að ef forráða- maður kvikmv ndahúss brýtur gegn ákvæðum hennar eða reglu- gerðarinnar varði það allt að 15000 króna sekt. .jiema þyngri refsing liggi við að Iögum“. Þá segir að rfkisútvarpið annist skoð- un kvikmynda sem það sjónvarpi. Skoðunarmenn kvikmynda- eftirlitsins eru skipaðir af menntamálaráðherra, að fengnum tillögum barnaverndar- ráðs, til fimm ára f senn, og er þá væntanlega miðað við að við- komandi hafi haft nokkur af- skipti af æskulýðsstarfi eða upp- eldismálum. Lengst af — eða „Bíóin ekki rekin með tilliti til ábyrgðar á bamauppeldi — segir Hulda Valtýsdóttir um nauðsyn kvikmyndaeftirlits Hulda Valtýsdóttir á vinnustað. HELZTA ástæðan fvrir þvi að ég tók þetta að mér á sfnum tfma hefur Ifklega verið sú, að ég hef lengi haft áhuga á börnum og málefnum þeirra“, sagði Hulda Valtýsdóttir er biaðamaður Morgunblaðs- ins ræddi við hana um starf kvikmvndaeftirlits- ins. „Nei, áður fyrr fór ég ekki oftar í bíó en gengur og gerist. Núna skiptisl eftirlitið þannig milli okk- ar þriggja, að hvert okkar sér hátt á annað hundrað kvikmyndir á ári. Við er- um oft spurð, hvort þetta sé ekki þreytandi starf, en þvf er til að svara eins og um hverja aðra vinnu — stundum og stundum ekki.“ • NAUÐSYN EFTIR- LITSINS: „Eftirlit með kvikmyndum með tilliti til barnaverndar tíðkast hjá öllum nágrannalöndum okkar og raunar öllum þjóðum sem kallast mega siðmenntaðar. Mér er að vísu ekki kunnugt um hvernig þessu er háttað f svokölluðum austantjalds- löndum, en geri þó ráð fyr- ir að þar séu hömlur eða eftirlit i einhverri mynd. Hér hefur það verið vin- sælt undanfarið að telja kvikmyndaeftirlit úrelt. En er ekki fólki tamt að vera á móti hvers konar eftirliti, án þess að það geri sér grein fyrir forsendun- um? Það er almennt viður- kennt að kvikmyndir eru áhrifamikill fjölmiðill, sem höfðar jafnt til þriggja skilningarvita, sjónar, heyrnar og tilfinninga. Börn og ungmenni eru mis- jafnlega í stakk búin til að taka þessum áhrifum af skynsemi og dómgreind. Sum eru það, önnur ekki og það eru þau siðar- nefndu, sem við verðum að hafa í huga fyrst og fremst. Kvikmyndahúsin hér á landi eru flest einkafyrir- tæki og öll rekin með gróðasjónarmið fyrir aug- um. Þau eru ekki rekin með tilliti til ábyrgðar á barnauppeldi. Þess vegna held ég að kvikmyndaeftir- lit eins og hér eigi fullan rétt á sér. Nei, ég held að tilkoma sjónvarpsins breyti ekki þeirri skoðun minni, þó svo að það sendi inn á heimili efni, sem bannað væri að sýna börn- um í bíóum.“ • MISSKILNINGURINN: „Það er útbreiddur mis- skilningur að kvikmynda- eftirlitið á Islandi hafi um- boð til að banna sýningar á kvikmyndum fyrir full- orðna. En það er ákvæði I hegningarlögunum sem bannar að nokkur hafi hagnað af sölu klámmynda hérlendis og kvikmyndir falla undir það. Það er ekki i okkar verkahring að fjalla um það ákvæði. Hins vegar höfum við fengið til- mæli um það að gera lögreglustjóraembættinu viðvart ef um greinilega klámmynd er að ræða að okkar mati. Það embætti sendir svo fulltrúa sinn til að meta hvort viðkomandi mynd brýtur í bága við þessi lög, og hvort banna beri sýningar á henni. Um það atriði hvort við skoðunarfólk séum með skærin á lofti og heimtum klippingar úr kvikmynd- um er það að segja að kvik- myndaeftirlitið fer aldrei fram á slíkt. Svo tekið sé dæmi frá nágrannalandi, þá hafa Danir afnum'ið ákvæði sem bannar sýningu kvikmynda fyrir fullorðna, en það er hins vegar ekki rétt að þar sé ekkert kvikmyndaeftirlit, eins og margir halda hér. Danska kvikmyndaeftirlit- ið getur bannað myndir fyrir unglinga yngri en 16 ára eins og við.“ • OFBELDI, PYNTING- AR, ÖNÁTTURA: „Það sem við miðum einkum við, þegar við metum, hvort banna beri sýn- ingar á kvikmynd fyrir börn á vissum aldri er annars vegar ofbeldi og pyntingar og hins veg- ar ónáttúra eða klám. Þú spyrð hvernig við mælum klám og ofbeldi. Það er af- ar erfitt að setja fastar reglur um þetta og það höf- um við heldur ekki gert. En ég held að eftir nokkurn tíma í þessu starfi sjái maður tiltölulega fljótt hvort kvikmynd hefur t.d. verið gerð með það eingöngu fyrir augum að græða á klámi. Ein viðmið- un er t.d. sú, að söguþráður er næstum enginn. En fasta viðmiðunarpunkta höfum við ekki. Þetta er ef til vill ekki sízt samtvinnað sjálfum gæðum kvik- myndarinnar og fer eftir því hvernig höfundur fjall- ar um efnið, fremur en efninu sjálfu. Það er t.d. ekki sama hvernig maður er drepinn í kvikmynd og það er ekki sama hvernig nakinn mannslíkami er sýndur. Ég held að þetta sé fyrst og fremst tilfinninga- legt mat hverju sinni.“ • AÐ SETJA SIG I SPOR BARNA: „Yfirleitt tel ég nekt vera miklu léttvægara atriði í þessu sambandi en ofbeldi og ónáttúru. Við bönnum ekki nekt sem slíka fyrir börn. Mér dett- ur í hug ágæt saga sem ég heyrði eftir ungum manni um kvikmyndaeftirlitið og þá væntanlega mig: „Það kemur þarna einhver kelling, sem sezt í stól og sofnar, en um leið og sést í bert, þá vaknar hún, stekk- ur upp og hrópar: Bannað innan 16!“ En þótt ofbeldi sé yfirleitt skaðsamlegra þá er t.d. ekki hægt að banna allar kábojmyndir fyrir börn þótt þær byggi allflestar á ofbeldi af ein- hverju tagi. Við reynum að setja okkur í spor barna og hugsanagang og meta hvað geti haft skaðleg áhrif á óþroskaðar sálir.“ • STIGSMUNURINN: „Þessi skipting sem nú er notuð yfir aldursskeið þ.e. að gerður er greinarmunur á myndum eftir því hvort við teljum óhætt að sýna hana yngri en 12, 14 eða 16 ára hefur ekki neinar ákveðnar viðmiðanir, sem ég get nefnt en þessi skipting hefur viðgengizt hér að ég held frá upphafi. Börn taka út mikinn þroska á þessum árum og það er oft mikill þroska- munur á tólf og fjórtán ára unglingi. Hins vegar getur 12 ára barn í sumum tilvik- um verið þroskaðra en sextán ára unglingur. En þarna er reynt að fara eftir Framhald á bls. 39 „ Verst þegar foreldrar vilja fá böm sín inn ” — segir Kristinn Arnason, dgravörður í Austurbœjarbíói „Eftirlitið stundum vandkvœðum bundið” — segir Jón Ragnarsson í Hafnarbíói „ÞETTA gengur svona upp og niður,“ sagði Kristján Árnason, dvravörður f Austurbæjarbfói, cr Morgunblaðið ræddi við hann um hvernig fram- kvæmd eftirlitsins gengi f bfóunum. „Það sem mér finnst hvað mest áberandi er hversu fáir krakkar eru með nafnskfrteini á sér og eru reiðubúin til að sýn- þau. Þau segja oft að þau séu orðin 16 ára þó maður sjái alveg greinilega að þau eru það ekki. Þegar þetta gerist þá reyni ég að meta sjálfur hvort þau segja rétt til um aldur. ftg er búinn að vera í þessu f fjögur ár og maður er farinn að læra nokkuð á þetta með því að virða við- komandi fyrir sér. Ef aug- Ijóst er að viðkomandi er ekki orðinn 16 ára þá vfsa ég honum að sjálfsögðu skilvrðislaust frá.“ „Þetta er ekki mjög algengt,“ svaraði Kristinn, þegar hann var spurður um hvort mikil brögð væru að því að unglingar reyndu að komast inn á mynd sem þeim er bönnuð. „Og myndir sem bannaðar eru innan 12 og 14 ára eru ekkert vandamál. Þessi aðsókn unglinga er mest fyrstu 4—5 dagana sem ný mynd er sýnd og er bönnuð innan 16 ára. Sumir reyna þá að komast inn aftur og aftur. En þetta væri ekkert vandamál ef allir væru með nafnskírteini. Ég varð mjög var við þetta nýlega, þegar við vorum að sýna The Exorcist. Þá var skýrt tekið fram í auglýsingu að nafnskírteina yrði krafizt. Ég heimtaði nafnskirteini af öllum þeim sem voru vafamál, og þá voru allir með þau. Á öðrum myndum sem bannaðar eru innan 16 er þetta hins vegar mun erfiðara. Því held ég að væri mjög til bóta ef alltaf væri auglýst að krafizt væri nafn- skírteina þegar mynd er bönnuð innan 16.“ „Það versta sem ég lendi í hins vegar,“ sagði Krist- inn ennfremur, „er þegar foreldrar eru að koma með 9—12 ára bórn á myndir bannaðar innan 16, og eru svo að munnhöggvast við mann þegar þeim er ekki hleypt inn. Það var t.d. leiðindaatvik þegar komið var með níu ára barn á þennan hátt til að sjá The Exorcist. Það átti hrein- lega að pína barnið inn til að sjá þetta.“ „ÞETTA eftirlit er stund- um dálftið þungt í vöfurn," sagði Jón Ragnarsson f Hafnarbfói, „en við verðum að reyna að vera stffir á þessu og sigta út þá sem virðast vera of ungir. Auðvitað reyna þá sumir ýmis undanbrögð, segjast hafa gleymt passanum heima og þess háttar. Það eru vissulega nokkur vand- kvæði á þessu. T.d. er ekki hægt að komast hjá því að einhverjir sleppi inn þegar mikil ös þrýstist inn á stuttum tfma. Og svo er orðið erfitt að meta aldur ungiinga f dag, — sumar 13—14 ára stúlkurnar gætu til dæmis vel verið 18—19 ára eftir útlitinu að dæma.“ „En ég held nú að þetta sé ekkert stóralvarlegt vandamál,“ sagði Jón ennfremur, „þótt alltaf séu brögð að því að krakkar reyni þetta. Það sem slær mann kannski mest i þessu efni, er þegar fullorðið fólk er að reyna að hjálpr krökkum til að komast inn. Stundum koma foreldrar með börnin sín og telja sig eiga fullan rétt á að fara með þau inn þótt þau séu innan aldursmarkanna en þann rétt hafa þeir ekki samkvæmt lögum." „Það er einkum mikil aðsókn af krökkum fyrsta daginn sem auglýstar eru sýningar á einhverri sér- staklega krassandi hasar- mynd. Þá kemur mikil ös, og oft fjölda krakka vísað frá. Siðan vill þetta iognast út af þegar Ifða tekur á sýningar og fer að spyrjast að ekki þýði að reyna að komast inn.“ Um íslenzka kvikmynda- eftirlitið almennt sagði Jón aðspurður: „Mér finnst þetta eftirlit allt í lagi. Hins vegar er ég dálftið hissa á því að 16 ára unglingar geta fengið að sjá alls kyns blóðugan hrottaskap, en algjörlega sé bannað að sýna myndir með tiltölulega saklausum ástarleikjum. Mannkynið byggist nú á þessu. Þetta hafa verið kallaðar klám- myndir, og þær eru vissu- lega af ýmsum gæðaflokk- um. En mér finnst alveg vítavert að banna full- orðnu fólki með lögum að sjá slíkar myndir ef það hefur áhuga á því. Og þá mætti vel hækka aldurs- mörkin yfir 16 ár, og jafn- vel sortera eitthvað úr myndirnar."

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.