Morgunblaðið - 14.04.1976, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. APRlL 1976
Arvaka Selfoss
hefst í kvöld
ÁRVAKA Selfoss, sú fjórða, hefst
f dag, miðvikudaginn 14. aprfl, og
stendur hún til mánudagsins 19.
aprfl, annars f páskum. Er dag-
skrá árvökunnar fjölbreytt að
vanda.
Árvakan hefst í kvöld með
kvöldvöku í Selfossbíói. Verður
þar fjölbreytt tónlistardagskrá og
loks stiginn dans. Á skírdag verða
5 sýningar opnaðar með viðhöfn. 1
Safnahúsinu eru sýningar á verk-
um Asgríms Jónssonar og Péturs
Behrens, í Gagnfræðaskóla Sel-
foss verða húsfriðunarsýning og
frímerkjasýning og í sjúkrahús-
inu sýning á verkum eftir Sövu
Gestsdóttur. Þessar sýningar
Verða opnaðar alla Árvökudag-
ana, en auk þess verður Byggða-
safnið og Listasafn Árnessýslu
opið sömu daga. Þá verður á skir-
dag íþróttakappleíkur og hópreið
hestamanna og um kvöldið sýnir
Skagaleikflokkurinn Gísl eftir
Brendan Behan, undir leikstjórn
Herdísar Þorvaldsdóttur.
Á föstudaginn langa verður
messa i Selfosskirkju, prestur sr.
Sigurður Sigurðarson. íþrótta- og
skákkeppni verður haldin og
klukkan 21 flytur Kór Söngskól-
ans og Sinfóníuhljómsveit í
Reykjavík óratoríuna Elía eftir
Mendelsson. Stjórnandi er Garðar
Cortes.
— Guðmundur
Eramhald af bls. 32
þeir Guðmundur og Geller
eftir með 5!4 vinning hvor.
Af öðrum úrslitum í gær er
það að frétta að Pardon, Spáni,
vann Czeshkoveky, Sovétrikj-
unum, í 34 leikjum. Aðrar
skákir fóru í bið, þar á meðal
skák Larsens og Menville. Guð-
mundur Sigurjónsson sagði í
samtali við Morgunblaðið í
gærkvöldi, að Larsen væri í
3.—6. sæti ásamt Rogoff og
Gheorghiu með 414 vinning.
Larsen er með tvær biðskákir
og að sögn Guðmundar nær
hann að líkindum jafntefli í
skákinni við Rogoff, en bið-
skákina frá því í gær ætti hann
að vinna.
„Það koma oftast nær ein-
hverjir Islendingar hingað og
fylgjast með skákmótinu, og
hitti ég yfirleitt einhverja Is-
lendinga á hverjum degi,
þannig að ég tapa ekki móður-
málinu hér. Meðal þekktra
skákáhugamanna se'm ég hitti
hér og fylgjast með mótinu er
Jakob Hafstein," sagði Guð-
mundur.
Níunda umferð skákmótsins
verður tefld í dag og þá teflir
Guðmundur við Portisch og
hefur hvítt. Portisch er nú í 6.
sæti á mótinu með fjóra vinn-
inga og tvær biðskákir.
— Jötunn ~
Bjarni Einarsson bæjarstjóri á
Akureyri sagði þegar Morgun-
blaðið hafði samband við hann, að
um þessa ákvörðun væri allt gott
að segja. „Þessi ákvörðun er ákaf-
lega skynsamleg og nú vonast ég
til þess að Hitaveita Akureyrar
fái óskabyr.“
Bjarni sagði, að þessi þriðja
hoia á Laugalandi yrði boruð
skammt frá holunni, sem boruð
var fyrst og gaf mjög góðan árang-
ur. Hola nr. 2 er í um 700 metra
fjarlægð frá holu nr. 1. Morgun-
blaðið spurði Bjarna hvað gerðist
ef þessi borun heppnaðist ekki.
„Þó að hún verði ekki góð mun
hún gefa vissar upplýsingar um
svæðið hér í kring," sagði Bjarni.
r
— Osannindi
Framhald af bls. 5
ávallt verið samkvæmt beiðni
setudómara og viðkomandi lög-
regluyfirvalda. Greinarhöfundur
ruglar mjög saman lögreglu- og
dómsrannsókn og athugunum
hinsvegar, en honum kann að
vera nokkur vorkunn vegna þekk-
ingarleysis, nema slæmar hvatir
komi til.
Varðandi athuganir mínar á
svonefndu Kfúóbmáli, læknamál-
inu, fíkniefnamálum og ýmsum
fleiri málum hef ég ávallt látið
viðkomandi yfirvöldum i té niður-
stöður athugana minna, enda
aldrei nein umkvörtun borizt um
ólöglegar eða óleyfilegar aðgerðir
af minni hálfu í þeim efnum.
Það sem mest virðist fara í taug-
arnar á þeim, sem hafa haldið
uppi órökstuddum árásum á mig I
Tímanum, er athafnasemi mín á
sviði löggæzlumála. Ekkert annað
dagblað hefur deilt á mínar að-
gerðir í löggæzlumálum og flest
hinna hafa birt þakklætisgreinar
í minn garð vegna starfsemi
minnar á þeim vettvangi.
Hvaða aðilar hjá Tímanum eða
Framsóknarfl. eru það, sem
skipuleggja þessi níðskrif í minn
garð? Eru það einhverjir, sem
óttast, að ég muni gera athuganir
á þeirra starfsemi? Hræðsla og
hvers konar ótti rekur oft menn á
flótta, en undir svo þungu sálar-
álagi taka flestir mjög ótímabær-
ar ákvarðanir. Slæm samvizka
getur valdið óbætanlegu tjóni á
sálarlífi manna, þess vegna ber
mér að sýna þeim Tímamönnum
sérstaka þolinmæði og umburðar-
lyndi.
Þrátt fyrir allt er ég ykkur
þakklátur fyrir þessi skrif, því nú
veit þjóðin hvaða öfl þið stvðjið.
Það tók að visu nokkuð langan
tíma að draga ykkur í réttan dilk
en heimreksturinn mun verða
auðveldur.
Kristján Pétursson.
— Sýrlendingar
Framhald af bls. 1
hernum hafi sótt inn í Líbanon
frá Sýrlandi.
Sýrlenzka herliðið treysti víg-
stöðu sina við Ifbönsku landa-
mærastöðina Masna og sendi
könnunarsveitir 25 km í vesturátt
eftir veginum til Beirút. Herliðið
hefur lagt undir sig svæði á landa-
mærunum til að hafa eftirlit með
helztu vegum og koma í veg fyrir
vopnaflutninga. Auk þess er sex
mílna svæði meðfram veginum til
Beirút á valdi Sýrlendinga og þeir
hafa sett hafnbann á Líbanon.
Jumblatt hefur svarað þeirri
yfirlýsingu Assads forseta að Sýr-
lendingar „séu reiðubúnir að
sækja inn í Líbanon til að vernda
fórnarlömb árásar" með ásökun
um að Sýrlendingar hyggi á
algera innrás og beiðni til Araba-
ríkja um gagnráðstafanir.
Stjórnarmálgagnið I Irak sakaði
Sýrlendinga í dag um tilraun til
að koma sér í mjúkinn hjá Banda-
ríkjamönnum.
Falangistaforinginn Gemayel
sakaði Jumblatt um að magna
átökin sem gáeti haft það i för með
sér að Arabar drægjust inn í átök-
in eða gripið yrði til alþjóðlegrar
íhlutunar. Diplómatar i Beirút
segja að Ifbanskir og palestínskir
leiðtogar reyni að fá Sýrlendinga
til að dragast ekki of mikið inn í
deilumálin þar sem það geti haft i
för með sér israelska íhlutun.
Þjóðarleiðtogi Lýbíu Muam-
mar Gaddafi, kvað sig fús-
an til að styðja vinstrimenn í
Líbanon f dag en kvaðst mótfall-
inn hvers konar erlendri ihlutun.
Hann taldi tillögu Egypta um ara-
bískt friðargæzlulið hlægilega.
Þótt vopnahléið hafi • verið
framlengt til aprilloka féll 51 í
átökum í dag. 95 særðust.
— Siglinga-
málastjóri
Framhald af bls. 2
unni og eftir henni yrði að fara í
hvívetna.
Að lokum sagði siglingamála-
stjóri, að þessir bátar væru búnir
að vera i notkun í 19 ár og hefðu
reynzt vel. En ef formstöðugleika
ekki stærri skipa en þessara væri
breytt með einhverjum breyting-
um gæti illa farið og það gilti um
alla báta af þessari stærð. Áður
en menn færu út í slíkar breyt-
ingar yrði að hafa samband við
viðkomandi stofnun.
— Styrkir
Framhald af bls. 3
formaður þess er Kristján
Benediktsson.
Hlutverk Menntamálaráðs er
stjórn Menningarsjóðs og Bóka-
útgáfu Menningarsjóðs. Menn-
ingarsjóði er falið það hlutverk
að veita fé til lista og menn-
ingarstarfsemi í landinu, veita
styrki til utanfarar og til list-
kynningar, auk bókaútgáfu.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs
starfar einkum að útgáfu fræði-
legra rita og bókmenntaverka.
Meðal útgáfuverkefna má
nefna Islenzka orðabók,
Alfræði Menningarsjóðs og
ritraðir í samvinnu við stofnan-
ir Háskóla Islands. I samstarfi
við Hið íslenzka þjóðvinafélag
eru gefin út ársritin Almanak
og Andvari. Ritstjóri Almanaks
er dr. Þorsteinn Sæmundsson,
en Andvara dr. Finnbogi
Guðmundsson.
Á undanförnum árum hefur
starfsemi Menningarsjóðs mjög
dregizt saman af ýmsum ástæð-
um. Þannig hafa nokkrar
stofnanir verið stofnaðar út úr
Menningarsjóði, og má þar
nefna Listasafn íslands og
Lánasjóð íslenzkra náms-
manna, svo að tvö dæmi séu
nefnd. Tekjur sjóðsins á fjár-
lögum hafa og rýrnað að mun
hin síðustu árin, og hefur verið
óhjákvæmilegt að draga seglin
verulega saman af þessum sök-
um.
Menningarsjóður hefur mikl-
um og verðugum verkefnum að
sinna i menningarlífi þjóðar,
sem er annt um þjóðlegan arf
sinn og vill standa við hann af
reisn og ávaxta hann til fram-
tíðar af myndarskap. Með þetta
í huga er nú enn einu sinni
úthlutað styrkjum sjóðsins til
mennta- og listafólks, enda þótt
efni séu öll minni en æskilegt
væri og nauðsynlegt er.
— Samanburður
Framhald af bls. 3
alt verð.
Svo virðist sem verzlanir nýti
ekki að fullu heimilaða álagn-
ingu.
Verzlanir veita ekki allar
sömu þjónustu, t.d. hvað snertir
vöruúrval, bifreiðastæði, per-
sónuleg samskipti o.fl.
— Hans G.
Andersen
I’ramhald af bls. 15
augun fyrir hvers konar raun-
hæfri lausn. Það er einlæg von
okkar að samningaviðræður
muni halda áfram, þannig at
hægt sé að finna lausn á grund
velli sanngjarnra krafna frá
meirihluta landluktra og land
fræðilega afskiptra ríkja
þ.e.a.s. fyrir þróunarlöndin.
♦ ♦ «-----
— Tillögur
Framhald af bls. 1
enda skuli fyrirkomulag veiðanna
ákveðið með tvíhliða samningum.
Er hér um að ræða þau gömlu
sjónarmið sem fulltrúar þessara
þjóða hafa lengst af haldið fram.
Eyjólfur Konráð Jónsson sagði
að íslenzka sendinefndin hefði
ekki ætlað sér að láta til sín heyra
um þær greinar, sem nú eru
ræddar, því að á lokuðu nefndar-
fundunum gildir sú meginregla,
að þögn við ákveðnum greinum er
sama og samþykki. En þegar
kenningarnar um söguleg rétt-
indi, sem legið hafa niðri að unda-
förnu, gengju aftur þótti sjálfsagt
að bregðast hart við. I ræðu Hans
G. Andersens var undirstrikað, að
íslenzka sendinefndin fengi ekki
skilið hvers vegna þróunarrfki
teldu sér henta að skipa sér í sveit
með þróuðum ríkjum sem gerðu
fullkomlega óraunhæfar kröfur
gagnstætt sanngjörnum kröfum
þróunarríkjanna. Slíkar bardaga-
aðferðír hlytu að skaða málstað
þróunarríkjanna en þeirra mál-
stað hafa íslendingar ætíð stutt.
Um þetta sagði í ræðu formanns
íslenzku sendinefndarinnar orð-
rétt:
„Að lokum vil ég segja að þær
öfgakenndu kröfur sem nú hafa
verið settar fram eru ekki til þess
fallnar að auðvelda samkomulag
og ef þeim er haldið fram gætu
þær eyðilagt möguleikana á haf-
réttarsáttmála. Þessi aðferð að
'eggja til jafns sanngjarnar
A^y.'-'r þróunarríkjanna og óraun-
hæilAröfur þróaðra ríkja er ein
ungis til þess fallin að skaða mál-
stað þeirra þróunarþjóða sem sér-
staklega stendur á fyrir vegna
þess að ef ekkert verður úr haf-
réttarsáttmála munu þær tapa
mestu. Slík niðurstaða myndi
hvorki verða réttlát né sann-
gjörn.“
I morgun héldu umræðurnar
um fiskveiðiréttindi áfram sagði
Eyjólfur Konráð og talaði þá m.a.
fulltrúi Norðmanna sem tók mjög
eindregið undir sjónarmið Islend-
inga. Annars ganga umræðurnar
hér hægt og farið er að gæta tals-
verðrar svartsýni í ræðum manna,
sem óttast að engin samstaða
náist nú um hafréttarsáttmála en
gera sér grein fyrir því að þá
muni strandríki um heim allan
grípa til einhliða aðgerða.
— Gagnkæra
Framhald af bls. 1
„Nærvera þeirra er eingöngu í
varnarskyni, til að vernda óvopn-
aða brezka togara á úthafinu gegn
ólöglegri áreitni íslenzku Land-
helgisgæzlunnar sem reynir að
þröngva fram einhliða yfirlýstri
fiskveiðilögsögu með valdi,“ sagði
hann.
Brezki fulltrúinn sagði að skip
íslenzku Landhelgisgæzlunnar
hefði verið herská í tilraunum
til að komast að brezkum togur-
um. Þau hefðu vísvitandi siglt á
freigátur án þess að taka nokkurt
tillit til öryggis viðkomandi skipa
og 31 árekstur hefði átt sér stað
til 6. apríl.
Richard sagði að síðan bráða-
birgðasamningur Breta og Isiend-
inga rann út 13. nóvember í fyrra
hefðu íslenzk varðskip áreitt
brezka togara sem hefðu stundað
löglegar veiðar á úthafinu við Is-
land, ótal sinnum valdið alvarleg-
um truflunum á veiðum og klippt
togvíra 29 sinnum.
Hann sagði að 25. nóvember
hefði verið orðið ljóst að óvopnuð
verndarskip gætu ekki hjálpar-
laust haldið íslenzkum varðskip-
um í burtu og Bretar hefðu þá
skipað sjóhernum og flughernum
að veita brezkum togurum vernd.
Hann benti á að I bréfi Islend-
inga væri vakin athygli á stærðar-
mun og ganghraða brezku frei-
gátnanna og íslenzku varðskip-
anna og hélt áfram: „Það er rétt
að hin síðarnefndu eru minni en
freigáturnar en þau eru snarari í
snúningum og hafa sýnt í sumum
tilfellum að þau hafa getað valdið
alvarlegu tjóni með herskáum að-
ferðum.“
„Það hlutverk að vernda brezka
togara að veiðum við Island krefst
þvi skipa með ganghraða og sjó-
hæfni freigátnanna. Það hlutverk
krefst þess einnig að freigáturnar
sýni, án þess að beita vopnum
sínum, ýtrustu stillingu gagnvart
áframhaldi hættulegri áreitni
varðskipanna,“ segir I bréfi Bret-
anna.
Ásökunum Islendinga um að -
Bretar fylgi vísvitandi ásiglingar-
stefnu er vísað á bug og í bréfi
Richards sendiherra segir: „Frei-
gátur okkar reyna alls ekki að
sigla á varðskipin: þær eru ekki
smiðaðar til slikra aðgerða og það
kemur fram í fyrirmælum
þeirra."
— PLO
Framhald af bls. 1
manna hafa tryggt sér örugga
aðstöðu í stjórnum allra helztu
bæja nema í Betlehem, þar sem
kristinn bæjarstjóri, Elias Freij,
tryggði sér áfram völd vegna mik-
illa framkvæmda.
I Hebron fengu stuðningsmenn
PLO undir forystu búfræðingsins
Fahad Kawasme, sem er
menntaður I Kaíró, öll sæti í
bæjarstjórninni. Þar með lýkur
þriggja áratuga stjórn Arabahöfð-
ingjans Mohammed Ali faabari,
góðs vinar Jórdaníumanna.
Bæjarstjórinn í Ramallah, Kar-
im Khalaf, einn eindregnasti and-
stæðingur ísraelska hernámsins,
vann átta sæti af nlu í bæjar-
stjórn. Hann kvað úrslitin sýna
ísraelsmönnum að kjósendur
hefðu ekki áhuga á tillögum
þeirra um aukin völd I bæjar- og
sveitarstjórnarmálum.
I Tulkarmen náði annar harð-
línubæjarstjóri, Hilmi Hanoun,
endurkosningu ásamt helztu
stuðningsmönnum sínum. Þjóð-
ernissinnar og vinstrimenn, sem
buðu yfirleitt fram sameiginlega,
sigruðu einnig í Jeríkó, E1 Bireh,
Beit Sahur og fleiri bæjum.
1 Nablus bættu stuðningsmenn
Jól-daníumanna við sig nokkrum
sætum enda stendur bærinn í
nánum tengslum við Hussein kon-
ung. Kosningarnar fylgja í kjölfar
harðra átaka stúdenta og ísra-
elskra hermanna.
— Sprenging
Framhald af bls. 1
hinna látnu alla hugsanlega að-
stoð.
Símasamband við Lappo
rofnaði og fréttin um sprenging-
una barst ekki til Helsinki fyrr en
þremur tímum, sfðar. Utvarpið
hóf útsendingu á sorgartónlist
strax og I ljós kom hvað slysið var
alvarlegt. 1 þinginu var hinna
látnu minnzt með einnar mínútu
þögn.
Sfmsambandsleysið hamlaði þó
ekki björgunaraðgerðum og
fyrstu hjálparsveitirnar komu á
vettvang á aðeins nokkrum
minútum. Hins vegar tafðist
björgunarstarfið við nokkrar smá-
sprengingar, sem stóðu I nokkra
klukkutíma eftir aðalsprenging-
una. Allir fáanlegir sjúkrabílar
fluttu látna og slasaða í sjúkrahús
í Lappo og nágrannabænum
Seinajoki og sterkbyggð þyrla
flutti blóð og hjúkrunargögn frá
Helsinki.
Nokkrum klukkustundum eftir
sprenginguna höfðu slökkviliðs-
menn, lögreglumenn og hermenn
slökkt eldinn og tekið var til við
að ryðja burtu rústunum. Sjúkra-
bifreiðar voru stöðugt i förum og
sjálfboðaliðar gáfu blóð. Rauði
krossinn útvegaði þeim sem
misstu heimili sin húsaskjól og
reyndi einkum að hjálpa mörgum
smábörnum sem misstu mæður
sínar i slysinu.
Seinna sagði Ingvar S. Melin
landvarnaráðherra þegar hann
hafði kynnt sér verksummerki að
hann teldi að sprengingin hefði
orðið í púðurgeymslu fyrir ofan
verksmiðjusalinn.
Erfitt var að fá heildarmynd af
því sem gerðist þar sem verkstjór-
arnir í verksmiðjunni biðu bana
eða slösuðust að sögn talsmanns
landvarnaráðuneytisins. Hann
sagði að siðasta öryggiseftirlit í
verksmiðjunni hefði farið fram
fyrir fjórum mánuðum og þá
hefði allt reynzt í lagi.
Starfsfólk verksmiðjunnar var
um 500 aðallega konur, og óttazt
er að tala þeirra sem fórust og
slösuðust muni hækka. 60 manns
voru við vinnu í verksmiðjunni
þegar sprengingin varð. Margir
hafa misst heimili sín og komið
hefur verið upp hjálparstöðvum
við skóla í grenndinni. Rauði
krossinn býr sig undir að senda
alla þá hjálp sem hann getur
veitt.
Strax eftir hádegi tóku peninga-
gjafir að streyma til Lappo.
Neyðarhjálp kirkjunnar gaf um
2.8 millj. ísl. kr. og Sparibanki
verkamanna um !4 millj. ísl. kr.
Auk þess hefur Rauði krossinn
hafið landssöfnun.
Félag málmverkamanna í
Lappo hefur sent frá sér ályktun
þar sem segir að sprengingin sé
alvarleg áminning um hve hættu-
legt sé að vanrækja öryggi á
vinnustöðum. Fyrir stuttu gagn-
rýndi félagið öryggisráðstafanir f
þeim hluta Lappo þar sem spreng-
ingin varð.
Verksmiðjan var upphaflega
pappirsverksmiðja en ríkið keypti
hana 1925 og starfræksla skot-
færaverksmiðjunnar hófst eftir
heimsstyrjöldina. Verksmiðjan
var stærsti vinnustaðurinn í
Lappo ásamt málmverksmiðjum
sem rfkið á. Um 70% framleiðsl-
unnar fór til útflutnings og skot-
færin voru seld til rúmlega 30
landa.
Mesta slys sem áður hafði orðið
á friðartfmum f Finnlandi var
einnig sprenging, en hún kostaði
helmingi færri mannslff en
sprengingin f Lappo. Sú spreng-
ing varð í trjákvoðuverksmiðj-
unni Rauma Repola 1947. 17 biðu
bana og rúmlega 100 slösuðust. -
Lappo er um 390 km norðvestur
af Helsinki og fbúar bæjarins eru
um 15.000.