Morgunblaðið - 29.05.1976, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. MAÍ 1976
— Krabbameins-
félagið
Framhald af bls. 3
skráningunni unnt að gefa spár um
þörf krabbameinssjúklinga fyrir
sjúkrarúm, göngudeildir og svo
framvegis. Unnt er að segja til um
fjölda algengustu æxla í framtiðinni,
en einnig veitir skráin möguleika á
að bera saman langlífi sjúklinganna
frá einum tíma til annars
Hið vísindalega mikilvægi skrán
ingarinnar er að leitast við að varpa
Ijósi á orsök og eðli sjúkdómsins.
Hefur félagið haft náið samstarf við
erfðafræðinefnd Háskóla íslands um
árabil. Erlendis hafa rannsóknir bent
til þess að auknar likur séu á
ákveðnum krabbameinum hjá ætt-
ingjum, þ.e.a.s. að ættingjar fái
sama krabbamein, en Hrafn lagði
áherzlu á að krabbamein gæti verið
margs konar og þyrfti ekki að vera
einn og sami sjúkdómurinn. Likurnar
eru ekki mikið auknar á sliku
krabbameini meðal ættingja krabba
meinssjúklings og er ekki vitað hvort
um erfðaeiginleika er að ræða eða
vegna þess að fjölskyldumeðlimir
njóta að nokkru leyti sama umhverf-
is. — Von okkar er, sagði Hrafn
Tulinius, að þar sem ísland býður
upp á svo fullkomnar upplýsingar
um ættfræði allrar þjóðarinnar, verði
hægt að varpa Ijósi á þessa spurn
ingu.
• ÁRANGUR OG
FRAMTÍÐARÁÆTLANIR
Fræðslustarfsemi Krabbameinsfé
lags íslands hefur átt mikinn þátt Í
því að breyta afstöðu lækna og al
mennings til sjúkdómsins. Hefur sú
fræðslustarfsemi ekki sizt þýðingu i
sambandi við greiningu krabbameins
á byrjunarstigi, sem eykur mjög líkur
fyrir lækningu.
Leitarstöðvar krabbameinsfélags-
ins hafa unnið ómetanlegt gagn um
allt land svo sem yfirlæknir stöðv-
arinnar i Reykjavík hefur með rann-
sóknum sínum greinilega sýnt fram
á
Krabbameinsfélag íslands hefur
lagt drjúgan skerf fram til kaupa á
þýðingarmiklum lækningatækjum og
er þar bezt dæmi kaup á kobolttæki
fyrir Landspítalann. Einnig hefur
verulegu fé verið varið i rannsókna
tæki til greininga á krabbameini.
Félagið hefur hvað eftir annað
veitt umtalsverða styrki læknum og
öðrum heilbrigðisstarfsmönnum til
að kynna sér nýjustu aðferðir við
greiningu, meðferð og lækningu ill-
kynjaðra æxla.
Krabbameinsskráningin hefur
aflað áreiðanlegra upplýsinga um út-
breiðslu og tegundir sjúkdómsins hér
á landi. Hafa þær upplýsingar verið
undirstaða undir ýmsum rannsókn-
um á eðli krabbameins.
Með styrk góðra manna mun fé-
lagið í framtíðinni leitast við að
halda uppi þeirri starfsemi sem það
rekur nú, en í auknum mæli að beita
sér fyrir rannsóknum á tíðni, út-
breiðslu, tegundum og eðli hinna
ýmsu illkynjuðu meina.
Framkvæmdastjóri Krabbameins-
félags íslands er Halldóra Thorodd
sen.
— Óttast
Framhald af bls. 1
stjórnin ákveður að ganga til
samninga. Lausn deilunnar er tal-
ið persónulegt áhugamál Cros-
lands að sögn AP.
í Ósló gat Knut Frydenlund ut-
anríkisráðherra lítið sem ekkert
sagt um horfur á lausn þorska-
stríðsins þegar hann gerði Stór-
þinginu grein fyrir málinu í gær
að sögn NTB.
Frydenlund kvaðst aðeins geta
vonað að í ljós kæmi að íslending-
ar og Bretar yrðu ásáttir um að
hittast. „Við verðum bara að vona
að báðum aðilum takist að komast
að samkomulagi," sagði hann.
t lonon hefur AP eftir brezkum
heimildum að nokkur hreyfing
hafi verið á samningaumleitunum
síðan Crosland og Einar Ágústs-
son hittust í Ósló. Samkvæmt
þessum heimildum hafa farið
fram skipti á orðsendingum siðan
fundurinn var haldinn til að út-
skýra nokkur atriði.
Samkvæmt heimildunum í
London munu viðræður ríkis-
stjórnanna aðallega snúast um
tölur, það er aflamagn og fjölda
togara, þar sem það muni hafa i
för með sér hrossakaup.
— Enskukennarar
Framhald af bls. 2
61% betur af hendi leyst en sú
fyrri þá er einkunnaraukningin
ekki nema 10% af einkunna-
stiganum.
Við teljum það allt annað en
sanngjarnt að fyrirfram sé
ákveðið hvað margir nemendur
fái 0,0, hvað margir 6.0 o.s.frv.
(Eftir þessu kerfi fengi 1%
nemenda 0.0 jafnvel þótt engin
úrlausn hefði færri en 20 stig rétt
af 100 mögulegum).
Þetta kerfi sem hefur verið í
notkun hjá þeim þjóðum er
fremst standa i skólamálum í
heiminum i dag, er nú á hröðu
undanhaldi. Leggjum við því
eindregið til að frá þessu „normal
dreifingarkerfi" verði horfið
þegar i stað og að nemendur fái
næsta vor og þaðan í frá, þá eink-
unn er þeim ber samkvæmt
þeirra próflausnum að mati
kcnnara og stjórnskipaðra
prófdómara.
Enskukennarar við: Ármúla-
skóla, Garðaskóla, Hagaskóla,
Hólabrekkuskóla, Laugalækjar-
skóla, Réttarholtsskóla, Vighóla-
skóla, Vogaskóla, Vörðuskóla og
Þinghólsskóla
— Fiski-
fræðingur
Framhald af bls. 32
áhyggjum sínum ýfir niðurstöð-
um íslenzka rannsóknar-
leiðangursins og kvað ummæli
Jakobs aðeins staðfesta fyrir
Grænlendingum þá ósk þeirra um
einhliða útfærslu grænlenzku
fiskveiðilögsögunnar í 200 mflur,
næðist ekki samkomulag um hana
á hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna. Af hálfu grænlenzku
landsstjórnarinnar hafi verið
fylgst náið með framvindu
hafréttarráðstefnunnar en öllum
mætti þó vera ljóst að þolinmæði
Grænlendinga í því efni hefði sin
takmörk. Formaðurinn sagði, að á
hinn bóginn gleddist hann yfir
því að íslenzku sérfræðingarnir
skyldu gera Grænlendingum
grein fyrir þessum veiðum við
Grænlandsstrendur og lýsti
áhuga á nánari samstarfi á þessu
sviði.
- Góð þorskveiði
Framhald af bls. 32
★ GÓÐVEIÐI A
SKAGAGRUNNI
Þá hafði Morgunblaðið af því
fréttir að togskip frá verstöðv-
unum norðvestanlands hefðu ver-
ið að fá góðan afla síðustu daga á
Skagagrunni. Til að mynda land-
aði Dagný í gær á Siglufirði um
130 tonnum eftir liðlega 3ja sólar-
hringa útivist og einnig mun
Sigurbjörg hafa komið með á
annað hundrað tonn af fiski til
Ólafsfjarðar eftir skamma útivist.
★ 20 TONN I
FLOTTROLL
Morgunblaðið hafði tal af Ólafi
Pálssyni fiskifræðingi um borð í
Hafþóri, sem var þá út af Vestur-
landi á leið til Reykjavíkur eftir
hringferð umhverfis landið, þar
sem hann kannaði ástand þorsk-
itofnsins. Hann kvaðst hafa haft
spurnir af veiðinni við Víkurál-
inn en ekki getað kannað það
nánar, þar eð fiskurinn væri tek-
inn þar á of miklu dýpi fyrir
Hafþór eða á 230—280 fetum.
Hins vegar hafi þar fengist góður
afli af sæmilegum þorski og
kvaðst Ólafur hafa heyrt að einn
togaranna hefði fengið í kringum
20 tonn í flottroll á 12 tímum.
Ólafur kvað það hins vegar ekkert
óvenjulegt að góðan þorsk væri að
fá á þessum slóðum.
* LÍTIÐSAST
AFÞORSKI
Það kom fram í samtalinu við
Ólaf, að honum þótti útlitið með
helztu uppeldisárganga þorsksins
fremur dökkt eftir framan-
greinda hringferð umhverfis
landið. þvi að í henni hafi lítið
sést af þorski. Kvað Ólafur niður-
stöður leiðangursins i grófum
dráttum vera þær, að nú hafi
fundizt mun minna af smáfiski en
í samsvarandi leiðangri í febrúar,
enda þótt öll skilyrði til rann-
sókna hafi þá verið lakari en nú
var. Ólafur kvað Hafþór hafa
kannað friðuðu svæðin, m.a.
svæðið út af Norðausturlandi, þar
sem brezku togararnir héldu sig
sem lengst, og sagði Ólafur að þar
hefði ekki fundist kvikindi. Við
Kolbeinsey, þar sem nú er friðað
svæði, hefði hins vegar verið mik-
ið af smáfiski en minna í Reykja-
fjarðarál.
— Olíuverð
Framhald af bls. 1
Saudi-Arablu sem hefur barizt
gegn hækkuðu olfuverði.
Oliuverðið var síðast hækkað í
september um 10% og þá var
ákveðið að það skyldi haldast
óbreytt í níu mánuði. Á fundinum
í Bali var engin ákvörðun tekin
um hvenær olíuverðið skyldi
hækkað aftur.
Akveðið var að þetta níu mán-
aða verðstöðvunartimabil yrði
framlengt en ástandið endurskoð-
að siðar á árinu. Indónesíski olíu-
málaráðherrann, prófessor Sadli,
sagði að „hugsanlegt væri og jafn-
vel sennilegt" að ráðstefna yrði
boðuð áður en næsti fyrirhugaði
fundur OPEC verður haldinn i
desember.
Sadli sagði að verðinu yrði hald-
ið óbreyttu þangað til aðildar-
löndum OPEC tækist að ná ein-
róma samkomulagi um hve mikil
verðhækkunin skyldi vera og í
hvað langan tima hún ætti að
gilda.
Ráðherrann var greinilega
beiskur vegna þess að samkomu-
lag náðist ekki um olíuverðið.
Hann taldi, að út af fyrir sig væri
það afrek að ráðherrar frá öllum
13 aðildarlöndum OPEC hefðu
mætt, en sagði að mikilvægar
ákvarðanir yrði að samþykkja ein-
róma og ráðherrarnir hefðu ekki
verið á einu máli.
Aður en ráðstefnan hófst sagði
olíuráðherra Saudi Arabíu,
Ahmed Zaki Yamani, að hann
mundi beita sér af alefli gegn
verðhækkun. Niðurstaða ráð-
stefnunnar er talin áfall fyrir
OPEC því samtökin hafa hreykt
sér af því að geta tryggt samstöðu
og samkomulag um málamiðlun-
arlaustn, á fundum sínum.
Engin ákvörðun var tekin um
hvort flytja skuli aðalstöðvar
OPEC frá Vín vegna árásarinnar
á þær í desember þegar nokkrum
ráðherrum var rænt á siðasta
fundi samtakanna.
Akveðnar voru nokkrar breyt-
ingar á flóknu kerfi olíuverðs
þannig að meira tillit verði tekið
til verðmætis á framleiðslu sem
hráolía er notuð í. Þar með var
reynt að binda enda á deilur um
verðlækkanir.
Vestrænir sérfræðingar hafa
spáð því að OPEC muni leysast
upp vegna minnkandi eftirspurn-
ar eftir olíu. Engu að síður hefur
samtökunum tekizt þrátt fyrir
mikinn þrýsting að komast hjá
verðlækkunum sem mundu
veikja samstöðu þeirra.
— Rhodesía
Framhald af bls. 1
komið til innflutningur hvítra
manna frá hinum fyrrverandi
nýlendum Mozambique og
Angóla.
Ríkisstjórnin lýsti f dag
áhyggjum sínum vegna þessara
staðreynda og þeirrar þróunar
sem þær sýna og áætlaði jafn-
framt að ef miðað er við töl-
urnar fyrir fyrsta fjórðung
þessa árs yrði útkoman í árslok
sú að hvítum mönnum í landinu
fækkaði um 2.500 manns.
Hins vegar telja fréttaskýr-
endur að þetta sé of varlega
áætlað og líklegt væri að mun
fleiri færu úr landi ef pólitisk
óvissa og skæruhernaður halda
áfram að aukast. Ef miðað væri
við þessa nýjustu tölu fyrir
april mánuð myndi hvítum
fækka um 10.000 manns allt
árið. Tala hvitra í Rhódesíu er
áætluð um 270.000 manns.
Meir en 350 manns hafa beðið
•bana það sem af er árinu vegna
baráttu blökkumanna gegn
minnihlutastjórn Smiths, þar
af 190 f þessum mánuði. Af
þessum 180 voru yfir 80 skæru-
liðar, yfir 70 blakkir borgarar,
um 25 liðsmenn öryggissveit-
anna og tveir hvítir borgarar,
að því er fram kemur í opin-
berum tölum i Salisbury.
— Kosningar í
Bretlandi?
Framhald af bls. 1
viðhafðar við atkvæðagreiðslur í
þinginu.
Af þessu leiðir að andstæðingar
stjórnarinnar taka ekki tillit til
fjarveru þingmanna stjórnar-
innar og að ekki verður á það
fallizt þegar þingmenn frá
stjórnarandstöðunni eru fjar-
staddir að jafnmargir þingmenn
stjórnarandstöðunnar mæti ekki.
íhaldsflokkurinn sakar Verka-
mannaflokkinn um að hafa ekki
fylgt þessum leikreglum í gær
þegar stjórnin fékk eins atkvæðis
meirihluta í atkvæðagreiðslu um
umdeilt frumvarp hennar um
þjóðnýtingu flugvéla- og skipa-
smíðaiðnaðar. Stjórnin hefur 313
þingfulltrúa en stjórnarand-
staðan 316.
Frú Margaret Thatcher, leiðtogi
íhaldsflokksins, fór fram á fund
með Callaghan forsætisráðherra í
dag til að ræða þann ágreining
sem er risinn.
Talsmenn stjórnarinnar og
Verkamannaflokksins neita því
að leikreglum hafi ekki verið
hlítt.
Callaghan forsætisráðherra
sagði að stjórnin mundi halda
áfram „umbótastarfi“ sínu eins
og ekkert hefði í skorizt.
— Rússar fúsir
Framhald af bls. 1
hlíta henni fyrr en nýr hafréttar-
samningur hefði verið gerður. Þó
hefðu Rússar tjáð sig reiðubúna
til viðræðna um fiskveiðisamn-
inga við önnur ríki á grundvelli
200 mílna reglunnar.
Evensen sagði að viðunandi
árangur hefði náðst i viðræð-
unum sem hefðu grundvallazt á
samningsdrögum sem Norðmenn
hefðu lagt fram og að samin
hefðu verið sameiginleg drög sem
nánar yrðu rædd i haust.
Norðmenn hafa lagt til í viðræð-
unum að gert verði ráð fyrir gagn-
kvæmum veiðiréttindum á svæð-
inu milli 12 og 200 mílna þannig
að strandríkið hafi fullan rétt til
að ákveða og hafa eftirlit með
aflakvóta, stærð fiskimiða,
veiðarfærum og fleira. Gert er ráð
fyrir að samningsaðilar hafi visst
samráð sin í milli og að gagn-
kvæmnisreglur gildi til tiltölu-
lega langs tíma.
Um frumvarp sem liklega
verður lagt fyrir þingið i haust
um útfærslu norsku landhelg-
innar í 200 mílur sagði Evensen
að tímasetning útfærslunnar færi
eftir þróuninni á næstu mánuðum
þó að hún mundi ekki leiða til
breytingar á tímaáætlun stjórnar-
innar.
Hann sagði að nauðsynlegt væri
að tryggja samninga um útfærsl-
una fyrir árslok, einkum vegna
ofveiði við Norður-Noreg þar sem
þörfin fyrir útfærslu væri mest.
Öðru máli gegndi með ástandið á
Norðursjó og erfitt yrði að finna
heildarlausn á fiskveiðunum þar
fyrr en stefna Efnahagsbanda-
lagsins í fiskveiðimálum væri
betur mótuð.
Evensen sagði að nokkur
ákvæði frumvarpsins hefðu ekki
veríö endanlega ákveðin. Til
dæmis væri eftir að ákveða hve
mörg skip fengju að veiða á til-
teknum svæðum innan nýju lög-
sögunnar á ári.
Hann taldi að nauðsynlegt
mundi reynast eftir haustfundinn
á hafréttarráðstefnunni að boða
til nýs fundar áður en nýr haf-
réttarsamningur yrði undirritað-
ur. Hann taldi ekki rétt að reyna
að knýja fram atkvæðagreiðslu á
haustfundinum því svigrúm
þyrfti að vera fyrir málamiðlun.
Evensen taldi að hafréttarráð-
stefnan gæti staðið og fallið með
því sem gerðist í hafsbotns-
málinu.
Um veiðarnar á Norðursjó sagði
hann að samningar við Breta yrðu
að vera á gagnkvæmnisgrund-
velli, líkt og samningarnir við
Rússa.
— íþróttir
Framhald af bls. 31
ákveðnir ( að koma ekki heim 3.
júní eins og þeir gera ef þeir
komast ekki áfram (keppninni.
Báðu (slenzku leikmennirnir
fyrir kveðjur heim og létu mjög
vel af dvölinni. Búa þeir á heilsu-
hæli þar sem sundlaug er við
sundlaug og öll aðstaða er eins og
bezt verður á kosið.
Spánverjar unnu Tyrki 2:0 f
gærkvöldi og að sögn þeirra
Lárusar Loftssonar og Teðdórs
Guðmundssonar eru Tyrkirnir
með mjög sterkt lið en þeir fylgd-
ust með leiknum. Islendingarnir
leika gegn Tyrkjum á sunnudag-
inn, en Spánverjum á þriðjudag-
inn. _______ _
— Minning
Osvald
Framhald af bls. 23
latína. Nutum við bekkjarfélagar
hans þess oft að hann kuiini sína
lexíu og var óspar á að miðla
öðrum. Ósvald var látlaus og hóg-.
vær og manna prúðastur í fram-
komu, laus við alla yfirborðs-
mennsku. Hann var ljós yfirlitum
vel meðalmaður á hæð og sam-
svaraði sér vel.
Svo sem oft vill verða í skóla
veljast bekkjarsystkini í hópa og
halda saman.
Þannig atvikaðist það að ég
kom oft að Laugavegi 17 en þar
bjó Ósvald ásamt foreldrum sín-
um. Þar var mikið rausnarheimili
og móttökurnar alltaf jafn ágæt-
ar, hvort sem við vorum fleiri eða
færri. Er okkur félögum Ósvalds
hugstæður sá gamalgróni
siðmenningarbragur sem fylgdi
þeim hjónum og umhverfi þeirra,
þó að þá væru allt aðrir tímar en
nú og mun minna um hin verald-
legu gæði.
Þegar Ósvald lauk stúdents-
prófi var heimsstyrjöldin skollin
á og Island hernumið. Því fóru
margar áætlanir öðruvísi en ætlað
var. Ósvald hélt til Bretlands þar
sem hann lagði stund á ensku og
enskar bókmenntir. Dvölin þar
varð þó ekki nema ár en þá skipti
hann um skóla og fór til Banda-
ríkjanna í háskólann í North-
Dakota í borginni Grand Forks.
Lauk Ósvald kandidatsprófi í
stjórnfræði og ensku 1946 og kom
þá heim.
Eftir heimkomuna gerðist hann
starfsmaður Sjúkrasamlags
Reykjavíkur og síðar Trygginga-
stofnunar ríkisins. í þessum
stofnunum starfaði hann um rösk-
lega 30 ára skeið eða þar til hann
varð að hætta sökum heilsubrests.
i starfinu komu fram sömu eigin-
leikarnir og á skólaárunum,
skyldurækni og heiðarleiki ásamt
mikilli hógværð. Ávann Ósvald
sér því traust og virðingu sam-
starfsmanna sinna svo og þeirra
viðskiptavina sem til hans þurftu
að leita. Hann sóttist þó aldrei
eftir vegtyllum eða frama af
neinu tagi.
Árið 1944 gekk Ósvald að eiga
Jóhönnu Brynjólfsdóttur. Bar
aldrei skugga á sambúð þeirra.
Þau eignuðust eina dóttur,
Berglind, sem búsett hefur verið í
Bandaríkjunum ásamt manni sín-
um, Erni Viggóssyni pípu-
lagningameistara. Þau eiga tvær
dætur og einn son. Að eigin ósk
var Ósvald jarðsunginn í kyrrþey
frá Fossvogskapellu 5. apríl s.l. að
viðstöddum nánustu ástvinum.
Hannes Pálsson.