Morgunblaðið - 29.09.1976, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. SEPTEMBER 1976
fMtaQgtntlföifrUÞ
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ár»i Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. sfmi 10100
Aðalstræti 6, sfmi 22480
Áskriftargjald 1000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50.00 kr. eintakið.
Skattalög og misrétti
í álagningu opinberra
gjalda hafa verið eitt helzta
umræðuefni alls þorra fólks í
landinu síðustu vikur og mán-
uðí. Af því tilefni birti Morgun-
blaðíð athyglisvert viðtal við
Ólaf Nilsson, fyrrverandi skatt-
rannsóknastjóra, þarsem vandi
skattheimtunnar var brotinn til
mergjar. Rétt þykir að minna á
nokkur meginatriði í sjónarmið-
um Ólafs, sem gjörþekkir
völundarhús íslenzkra skatta-
laga, enda eru þau aðgengileg
og málefnaleg undirstaða heil-
brigðrar umræðu um þetta
vandamál, sem knýr á huga
flestra í dag
Margur maðurinn hefur bent
á hækkun eyðsluskatta og af-
nám tekjusköttunar, sem leið
að réttlátari fjáröflun til sam-
félagslegra þarfa Þeir benda
gjarnan á að reynslan hafi sýnt
að margir geti og hafi falið
hluta af tekjum sínum, þegar
þær eru tíundaðar til skatts.
Hins vegar sé erfiðara um vik
að fela eyðslu hvers og eins og
því komi eyðsluskattar réttlátar
niður en tekjuskattar Að auki
dragi háír tekjuskattar úr
vinnuvilja og þar með verð-
mætasköpun í þjóðfélaginu en
eyðsluskattar stuðli hins vegar
frekar að sparifjármyndun, sem
ekki sé vanþörf á að efla. al-
mennt séð. Mótrök eru m.a.
þau, að eyðsluskattar komi
þyngst við barnmargar fjöl-
skyldur og að afnám tekju-
skatta skapi nýtt misrétti, þar
eð tekjuháir einstaklingar, sem
hafi enga eða fáa á framfæri,
sleppi þá óeðlilega vel við sam-
félagsleg útgjöld. Um þetta
efni segir Ólafur Nilsson m.a.:
,,Lauslega áætlað munu
þessir skattar hver um sig (þ.e.
tekjuskattur og útsvar) nema
rúmum 10 milljörðum króna á
yfirstandandi ári, eða samtals
rúmum 20 milljörðum. Tekju-
skattur er ennfremur lagður á
félög en ekki útsvar og mun
tekuskattur félaga nema 1 740
milljónum Þeir, sem vilja
leggja niður tekjusköttun,
benda flestir á þá leið að
hækka söluskatt að sama skapi
(eða virðisaukaskatt ). Vissu-
lega má benda á ýmsa kosti við
niðurfellingu tekjuskatts, eink-
um þó ef útsvarið fylgdi þar
með. Ég tel hins vegar óraun-
hæft að tala um niðurfellingu
tekjuskatts eins og sakir standa
og það er enginn grundvöllur
til að hækka söluskatt um sem
nemur heildarfjárhæð álagðra
tekjuskatta, eða hvern veg litist
mönnum á 35 til 40% sölu-
skatt? Söluskattskerfi okkar er
ekki gallalaust eins og það er
og gallar þess myndu magnast
við frekari hækkun söluskatts-
íns. Nei, það verður að finna
nýja skattstofna áður en það
skref yrði stigið að fella niður
tekjuskatta, þvi ekki er unnt að
reikna með þvi að ríki og
sveitarfélög geti misst þessa
tekjustofna."
Ólafur bendir og á að verð-
bólgan sé að hluta til upp-
spretta skattamisréttis. Gifur-
legur verðmætaflutningur verði
á milli einstaklinga í þjóðfélag-
inu fyrir tilstilli verðbólgunnar
án þess að tekið sé tillit til þess
við skattálagningu. Það verði
því fyrst og siðast að draga úr
verðbólgunni til að réttlæti
megi ná í skattálagningu. Eftir
að hafa rætt um helztu van-
kanta núverandi skattkerfis
bendir Ólafur á nokkrar leiðir,
sem hann telur æskilegar til
meira skattaréttlætis: 1) Að
sameina tekjuskatt og útsvar,
þann veg að lagður yrði á einn
tekjuskattur, sem síðan yrði
skipt milli ríkis og sveitarfélaga
2) Breyta þurfi ákvæðum
skattalaga um fyrningar og
söluhagnað. 3) Aðgreina þurfi
atvinnurekendur og fyrirtæki
þeirra við tekjuskattsútreikn-
ing. 4) Afnema beri 50% úti-
vinnufrádrátt giftra kvenna,
sem leitt hafi til misréttis og
verið misnotaður, en taka þess
í stað upp sérstakan barnafrá-
drátt fyrir útivinnandi hjón. 5)
Við skattútreikning skuli hlutur
hvors hjóna um sig í heildar-
tekjuöflum metinn sérstaklega.
6) Fella þurfi niður ýmsa frá-
dráttarliði til tekjuskatts hjá ein-
staklingum og undanþágu-
ákvæði, sem væru liðir í því að
nálgast útsvarsstofninn sem
gjaldstofn til tekjuskatts og úti-
loka mismunun
Ólafur bendir sérstaklega á
ýmis atvinnurekendagjöld, sem
mönnum sjáist yfir er rætt sé
um skatta atvinnurekstrar.
Söluskattur nemi um 25
milljörðum á þessu ári. Auk
þess greiði atvinnureksturinn
sérstakt aðstöðugjald, sem sé
óháð rekstrarafkomu fyrir-
tækja, launaskatt og marghátt-
uðlaunatengd gjöld. Hagnaður
fyrirtækja sé í alltof mörgum
tilfellum litinn hornauga, en
meðan svo er, sé vart að búast
við miklum tekjuskatti af at-
vinnurekstri. Ekki megi missa
sjónar á þvi að öflug atvinnu-
fyrirtæki, rekin á heiðarlegum
grundvelli, sem skili hagnaði til
áframhaldandi uppbyggingar
atvinnulifsins, séu undirstaða
atvinnu, afkomu og verðmæta-
sköpunar í þjóðfélaginu.
Ólafur bendir á þau grund-
vallaratriði, sem gæta þurfi við
endurskoðun skattalaga, að
þau séu réttlát, einföld og ör-
ugg í framkvæmd. Það sé mik-
ilvægt að í lögunum sé sem
minnst um undanþágur eða
ákvæði, sem opni leiðir til und-
andráttar eða óeðlilegra skatt-
greiðslna Við setningu laga og
reglna um þetta efni þurfi ekki
sizt að taka mið af þeim leið-
um, sem tiltækar séu til eftirlits
með þeim. Óhjákvæmilegt sé
að taka nú ákvarðanir, sem
kunni að mælast illa fyrir hjá
einstökum aðilum, en varast
verði að taka um of tillit til
< óraunhæfra óska fámennra
hagsmunahópa, sem geti orðið
til að hlaða löggjöfina frávikum
og götum. Mikilvægt sé hins
vegar að skattalöggjöfin eigi
hljómgrunn meðal borgaranna
þegar á heildina sé litið.
Við þennan umræðugrund-
völl er því einu að bæta, sem
skiptir þó kannski mestu máli,
að halda ríkisútgjöldum I heild
innan þessara marka, að skatt-
heimtan fari aldrei yfir það
hlutfall af þjóðartekjum, að
eðlilegt ráðstöfunarfé borgar-
anna verði skert úr hófi, eins
og jaðrar við að gert sé. Það er
og forsenda árangurs alls við-
náms gegn verðbólgu, sem
m.a. hefur skotið fótum undir
skattamisréttið í þjóðfélaginu.
Réttlátari skattalög,
einföld og örugg í framkvæmd
Tízka
frá
Finnlandi
EINS og komið hefur fram í frétt
um stendur nú yfir kynning á
finnskum vorum á Hótel Loftleið
um 18 fyrirtæki kynna þarna
framleiðslu sina og af þeim eru
1 3, sem eingóngu framleiða fatn-
að. Það má þvi segja að aðal
áherzlan sé logð á fatnað og i
tengslum við kynninguna eru
haldnar tizkusýningar, þar sem
sýningarfólk úr Karon. samtókum
sýningafólks, klæðist finnskum
fatnaði og sýnir kaupmónnum og
óðrum, sem áhuga hafa. Morgun
blaðið leit inn á tizkusýninguna i
gær og þá tók Friðþjófur Ijósmynd-
ari þessar myndir, sem segja
meira en nokkur orð.
Alls konar stormblússur, bæði
fyrir konur og karla, er það sem
koma skal, segja Finnar. Þessi
stormblússa er úr nylonsationi.
Framleiðandi er Asuste-Atlas.
Finnskar loðskinnsvörur
þykja mjög fallegar og vandað-
ar. Þessi stutti og sportlegi loð-
skinnsjakki er framleiddur hjá
Turkis Furlyx og er sértilboð
ársins 1976. Jakkinn er úr
skinni af Supihundi.
Hér sýna sýningarstúlkurnar
vörur frá fyrirtækinu Fenno-
sport, sem sérhæfir sig I kven-
fataframleiðslu f sportlegum
stíl. Þarna getur að Ifta
mynztraðan samfesting,
skyrtukjól og skyrtudress, en
allar eru flíkurnar úr 100%
bómull.
Og ekki má gleyma
börnunum. Hér sýnir
lftil dama hálferma
frotteslopp. Efnið er
80% bómull og 20%
polyamid, en framleið-
andinn er fyrirtælfið
Tutta-Tuote.
Þessi kjóll er frá
finnska fyrirtækinu
Marimekko og heitir
,,Tsardakka“. Kjóllinn
er úr þykku ullar-
musslini og mynztrið er
frá modell ,,Aver“, sem
líka er í áklæði og
gluggatjaldaefnum
1976.