Morgunblaðið - 09.12.1976, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1976

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulitrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100
Aðalstræti 6, sími 22480
Áskriftargjald 1 100.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 60.00 kr. eintakið.
Sterkustu rökin
Matthías Bjarnason, heilbrigðisráðherra, setti
í ræðu á Alþingi í fyrradag fram sterkustu rökin
fyrir því, að nauðsynlegt sé að verja meiri fjármunum til
byggingaframkvæmda við geðdeild Landspítalans en
ráðgert er nú. í umræðum um geðdeildarmálið skýrði
heilbrigðisráðherra frá því, að ef haldið yrði óbreyttri
stefnu í fjárveitingum til þessarar byggingar mundu
sjúkradeildir ekki verða teknar þar í notkun fyrr en á
árinu 1979 og jafnvel ekki fyrr en 1980. Öllum má ljóst
vera, að þegar yfir 500 sjúkrarúm skortir fyrir geðveikt
fólk dugar ekki að þriggja og jafnvel fjögurra ára bið
verði eftir nýjum og fleiri sjúkrarúmum. Það kom einnig
glögglega fram í ræðu Matthíasar Bjarnasonar, að ráð-
herrann sjálfur og ráðuneyti hans gera sér grein fyrir
þeirri brýnu þörf, sem hér er á ferðinni. Þannig skýrði
heilbrigðisráðherra frá því, að við afgreiðslu fjárlaga
yfirstandandi árs hefði hann óskað eftir því að framlag
til byggingar geðdeildar yrði 188 milljonir króna en sú
upphæð var lækkuð í meðferð Alþingis í 78 milljónir
króna. Þá skýrði ráðherrann frá því, að við gerð
núverandi fjárlagafrumvarps hefði verið óskað eftir 185
milljónum í þessa byggingu en sú upphæð hefði verið
skorin niður í 125 milljónir.
Nú situr sízt á Morgunblaðinu að ásaka fjármálaráðu-
neyti eða fjárveitinganefnd fyrir að beita aðhaldi og vilja
draga úr verklegum framkvæmdum hins opinbera. En
eins og Morgunblaðið hefur áður tekið fram skiptir
höfuðmáli hver röð framkvæmda er. Og það er nákvæm-
lega sama frá hvaða sjónarhorni menn skoða málefni
geðdeildar Landspítalans. Það er framkvæmd, sem ber
að leggja áherzlu á að hraða.
Raddir komu fram um það í umræðunum á Alþingi, að
eölilegt væri að bygging heilsugæzlustöðva úti um land
hefði forgang fram yfir aðrar framkvæmdir á þessu
sviði. Því er til að svara, að heilsu gæzlustöðvar úti um
land geta ekki sinnt geðveiku fólki nema þá í mesta lagi
til bráðabirgða. Geðdeildir hér á höfuðborgarsvæðinu
hljóta enn unrsinn að þjóna landinu öllu, en það er svo
annað mál, sem hægt er að koma að síðar, að nauðsynlegt
er að geðdeildir rísi einnig úti um land.
Morgunblaðið vill eindregið hvetja ríkisstjórn og
Alþingismenn til þess að skoða vandlega málefni geð-
deildar Landspítalans nú fyrir 2. umræðu fjárlagafrum-
varps. Sannleikurinn er sá, að ef þessi framkvæmd kemst
ekki á sporið á ný nú við afgreiðslu þessara fjárlaga fer
svo mikill tími til spillis að úr því verður með engu móti
bætt, þótt menn síðar vildu gera stórátak í þessum
efnum. Það verður að gera nú. Það þolir enga bið.
Fjölsóttur bændafundur 1 Amesi;
Eiga bændur að
semja beint við ríkið
um búvöruverð?
Dragbítar
derra sig
SALARKYNNI Félagsheimilis Árness
í Gnúpverjahreppi voru þéttsetin að
kvöldi sl. þriðjudags er þar komu
saman til almenns bændafundar,
bændur af Suðurlandi og þá einkum
úr Árnessýslu. Um fjögur hundruð
manns sóttu fund þennan, sem boð-
aður var af hópi bænda I Árnessýslu I
framhaldi af almennum bændafundi,
sem haldinn var f síðustu viku á
Hvolsvelli til að ræða versnandi
stöðu kjaramála bænda og þá
greiðsluerfiðleika, er sölusamtök
sunnlenzkra bænda hafa átt við að
strfða á árinu, sem nú er að Ifða. Á
fundinum f Árnesi fluttu framsöguer-
indi þeir Halldór E. Sigurðsson, land-
búnaðarráðherra, Árni Jónsson,
erindreki Stéttarsambands bænda,
Jón H. Bergs, framvkæmdastjóri
Sláturfélags Suðurlands, Stefán
Pálsson, framkvæmdastjóri Stofn-
lánadeildar landbúnaðarins, og
Ágúst Þorvaldsson, stjómarmaður f
Mjólkurbúi Flóamanna. Eins og skýrt
var frá f blaðinu f gær kom fram f
ræðu landbúnaðarráðherra, að rfkis-
stjórnin hefur ákveðið að greiða að
fullu þær tæplega 400 milljónir, sem
eftir er að greiða af útflutningsbót
um fyrir framleiðsluna 1975, fyrir
20. desembér n.k. Fundarstjórar á
fundinum f Árnesi voru þeir Jón
Ólafsson f Eystra-Geldingaholti og
Ingvar Þórðarson á Reykjum og
fundarritari Böðvar Pálsson á Búr-
felli. Hér á eftir verðúr greint frá
framsöguerindum og umræðum á
fundinum.
Afkoma bænda
hefur versnað
Hrafnkell Karlsson, Hrauni í Ölfusi.
setti fundinn og bauð fundarmenn og
frummælendur velkomna Sagði hann
fundinn haldinn vegna þeirrar undir-
öldu, sem nú vært að rísa meðal
bænda vegna slæmrar afkomu þeirra
síðustu ár og þá sérstaklega þeirrar
kjaraskerðingar, sem þeir hefðu orðið
að þola umfram aðrar stéttir á þessu
ári Hrafnkell benti á, að árið 1973
hefðu tekjur bænda verið aðeins
79,3% af tekjum kvæntra karla i við-
miðunarsfettum bænda en árið 1974
7 5,9% Sagði hann sýnt, að afkoma
bænda á árinu 1975 yrði til muna
lakari og kæmi þar bæði til lægra
skilaverð afurða en verðlagsgrundvöll-
ur hefði kveðið á um og verðbólga
hefði verið ör Enn hafði hallazt á hlut
bænda á þessu ári.
Þá ræddi Hrafnkell málefni afurða
sölufélaganna á Suðurlandi og sagði
það sína skoðun, að þau væru illa
rekin og þá sérstaklega Sláturfélag
Suðurlands Nefndi hann í því sam-
bandi verzlunarrekstur félagsins i
Reykjavik og ranga uppbyggingu
sláturhúsanna. Við þetta hefði bætztað
félögin hefðu fengið seint greiddar út-
flutningsbætur Að síðustu fjallaði
hann um lánamál landbúnaðarins og
sagði að það væri einn þeirra mála-
flokka sem þarfnaðist lagfæringa ef
tryggja ætti vöxt og viðgang land-
búnaðarins i landinu. Sagði hann
nauðsynlegt að tryggja að allir sem
fengju lán úr Stofnlánadeild greiddu
gjald til deildarinnar Hrafnkell sagði
að tryggja þyrfti veðdeild Búnaðar
bankans nægilegt fjármagn til útlána
og taldi vafasamt að fara inn á þá braut
að verðtryggja lánin en rettara væri að
taka upp sérstakt gjald á heildsöluverði
1 — 1 1/2%, til að mæta þessu.
Samið um út-
flutningsbætur
í framhaldi af dómi
Árni Jónasso ., erindreki Stéttar-
sambandins, sagði það mikið ánægju-
efni að bændur fjölmenntu nú til
funda, því hann ætti erfitt með a
ímynda éer bændur sem þögulan hóp
í upphafi máls síns ræddi hann
stækkun verðlagsgrundvallarbúsins á
síðasta ári og sagði að valið hefði
staðið milli þess að minnka vinnu-
magnið eða stækka búið Fyrra atriðið
hefði þýtt bema kjaraskerðingu fyrir
bændur og því hefði verið ákveðið að
stækka búið, enda hefði aukin tækni á
síðustu árurh haft í för með sér minni
vinnu við hverja búeiningu Árni sagði
fjarmagnslið verðlagsgrundvallar vera
æði fjarri raunveruleikanum en þó
hefðu afskriftir af vélum verið hækk-
aðar.
Árni ræddi meðal annars um áhrif
verðbólgunnar á kjaramál bænda og
þá miklu hækkun vaxta, sem komið
hefði til á síðustu árum Bændur væru
alltaf að fá á sig hækkanir á rekstrar-
vörur en þeir fengju hins vegar lægri
vexti af framleiðsluvörum sfnum en
þeir yrðu að greiða af skuldum á
rekstrarvörum Þessu næst ræddi Árni
afurðalán til landbúnaðarins og kom
þar fram að sumir sláturleyfishafar
hafa ekki gert ser grein fyrir því að þeir
geta fengið hluta af afurðalánum í
byrjun sláturtíðar til að greiða kostnað
við slátrunina. Hann tók þó fra/n að
þetta ætti ekki við um stærstu slátur-
leyfishafana og þar á meðal Sláturfélag
Suðurlands. Um afurðalánin sagði
Árni að menn væru ekki sammála um
hversu mikil greiðslugeta sláturleyfis-
hafanna væri er þeir fengju afurðalán-
in. Tók Árni dæmi af 15 kílóa dilk og
sagði að grundvallarverð til bóndans
fyrir þennan dilk ætti að vera
8 188,35 krónur en þá væri eftir að
draga frá sjóðagjöld Að viðbættum
sláturkostnaði væri skilaverð dilksins
10 21 3 30 og af þessu skilaverði væri
lán Seðlabankans reiknað Út á þenn-
an dilk ætti sláturleyfishafi að fá í
afurðalán í lok nóvembermánaðar
6.606 krónur og í desember hækkaði
lánið upp í 7.466 krónur á dilk Árni
bætti því við að menn mættu ekki
gleyma þvi að sláturleyfishafi yrði í
flestum tilvikum af greiða kostnað við
slátrunina af þessu afurðaláni.
Að siðustu minnti Árni á að sam-
komulag milli ríkistjórnarinnar og
bændasamtakanna um útfjutnings-
bætur hefði verið gert eftir að dómur
hefði fallið á þa lund að bændum væri
heimilt að hækka verð álandbúnaðar-
vörum innanlands til að mæta verðbót-
um á útfluttum búvörum
Útflutningsbætur
greiddar
fyrir 20. des. n.k.
Halldór E. Sigurðson, landbúnaðar-
ráðherra sagði að Ijóst væri að veruleg
umskipti til hins betra yrðu í islenzkum
efnahagsmálum á árinu 1976 Sagði
ráðherrann að hlutfall viðskiptahalla
sem hlutfall af þjóðarframleiðslu myndi
lækka úr 1 1,5% í fyrra í 3,6% á þessu
ári. Einnig hefði hægt á verðbólgunni
og ótvirætt miðaði I jafnvægisátt i
þjóðarbúskapnum á þessu ári og þvi
næsta. Ráðherrann tók fram að á
tveimur síðustu árum hefðu allar stéttir
þjóðfélagsins orðið að láta nokkuð af
kjörum sinum um sinn, og ætti þetta
jafnt við bændur sem aðrar stéttir en á
næsta ári gæti hagur fólks farið vax-
andi á ný Ekki mætti þó ætlast til
skyndibreytinga á kjörum.
Ráðherrann benti á að þegar rætt
væri um kjör bænda yrði að hafa í
huga að Sexmannanefnd gæti ekki i
verðlagningu sinni tekið reitt sig á að
tíðarfar bændum hagstætt eða óhag-
stætt á því ári, sem verðið ætti að
gilda. Sagði ráðherrann að tekjur
bænda hefður farið batnandi frá árinu
1970 til 1975 samanborið við tekjur
viðmiðunarstéttanna ef miðað væri við
skattframtöl. Meðalbrúttótekjur
kvæntra bænda hafa vaxið úr 31 1 þús
kr árið 1970 í 1552 þús kr árið
1 975 eða um 399% Viðmiðunarstétt-
irnar hafa hins vegar að sögn ráðherr-
ans ekki hækkað nema um 31 7% eða
úr 406 þús. kr árið 1 970 i 1 693 þús
árið 1975 Halldór sagði að sam-
kvæmt þessu hafðu bændur því haldið
sinu og sist verr en aðrar stéttir að
undanförnu.
Halldór vék þessu næst orðum sin-
um að afurðalánum landbúnaðarins og
sagði að þau hefðu að krónutölu hækk-
að um 563% frá árinu 1970 þar til
nú Vísitala búvöruverðs hefði hækkað
um 349% þetta tímabil Raunveruleg
verðmætaaukning lánanna sagði ráð-
herrann vera á þessum árum 47,6%
Um rekstarlán landbúnaðarins sagði
ráðherrann að þau hefðu tvöfaldast á
árinu 1 975 en betur þyrfti að gera.
Upphæð útflutningsbóta sagði
Halldór að hefði alltaf verið áætluð tala
í fjárlögum og í flestum árum hefðu
útflutningsbæturnar orðið meiri en tala
fjárlaga sagði til um. Rakti ráðherrann
þessu næst ástæður þess að áætlun
um útflutningsbætur í fjárlögum 1976
hefði reynst of lág. Fyrst væri, að talið
hefði verið að árferði sumarið 19 75
ylli verulegum samdrætti f framleiðslu
hjá bændum, einkum á mjólk, gert
hefði verið ráð fyrir að verð á íslenzku
lambakjöti í Noregi og Svíþjóð ætti
eftir að hækka á árinu 1976 en þar-
lend yfirvöld hefðu ákveðið að greiða
niður hækkanir á eigin framleiðslu og
þvl hefði orðið að greiða meiri út-
flutningsbætur en áætlað var
Almenn afkoma ríkissjóðs hefði ver-
ið með þeim hætti að varlega hefði
orðið að fara I hækkun ríkisútgjalda
1976 Halldór gat þess að útflutings-
bætur hefðu ekki farið hlutfallslega
hækkandi miðað við heildarútgjöld
ríkissjóðs
Halldór sagði að nú hefði rikisstjórn-
in ákveðið að greiða að fullu það sem
ógreitt væri af útflutningsbótum frá
fyrra ári fyrir 20 desember n.k Þá
hefði landbúnaðarráðuneytið haft for-
göngu um að reyna að tryggja fullt
verð fyrir gæruframleiðsluna 1975 og
lagt fram fé I þvi sambandi
Almennt um útflutningsbæturnar
sagði Halldór að það væri sín skoðun
að haldið yrði áfram að greiða út-
flutningsbætur en útflutningsbætur
mættu þá ekki verða til þess að draga
úr viðleitni mmanna til að ná sem
bestu verði erlendis. Of mikið væri að
greiða meira en helming verðsins með
útflutningsbótum Einnig sagði ráð
herrann að setja yrði reglur um hvenær
greiða ætti útflutningsbæturnar
Styrkur Slátur-
félagsins felst
í fjölbreyttum reksti
Jón H. Bergs, framkvæmdastjóri
Sláturfélags Suðurlands, sagði að á
þessu hausti hefðu farið fram óvenju-
miklar umræður meðal bænda og
starfsmanna þeirra um kjaramál og
lánamál landbúnaðarins Sagðist hann
ekki minnast jafn mikilla umræðna um
þessi mál á 25 ára starfstíma að
afurðasölumálum landbúnaðarins. Bar-
átta forystumanna bænda hefði verið
sífelld varnarbarátta. Sagði Jón að það
væri að vonum að bændur á Suður-
landi kæmu nú saman til að ræða
kjaramál sín Árferði tvö síðustu ár
héfði valdið bændum á Suðurlandi
stórfelldu tjóni. Verðlagsyfirvöld hefðu
tregðast við að viðurkenna að fullu
hinar ýmsu kostnaðarhækkanir og
stundum staðið á ríkisstjórninni að
staðfesta þær
Þá sagði Jón að fáir ef nokkrir slátur-
leyfishafar hefðu enn gert upp að fullu
við framleiðendur meðalverðlags-
grundvallarverð fyrir sláturafurðir frá
haustinu 1975 Jón tók fram að
Sláturfélag Suðurlands hefði á undan-
förnum árum getað skilið bændum
fullu verðlagsgrundvallarverði og greitt
vexti á eftirstöðvar frá áramótum til
greiðsludags og þar hefði komið til
styrkur félagsins, sem felst í fjölbreyti-
legum rekstri og þar á meðal verzlana-
rekstri
Jón fór þessu næst nokkrum orðum
um uppgjör Sláturfélagsins fyrir inn-
Furðulegt var að hlýða á tvo þingmenn, þá
Lúðvík Jósepsson og Benedikt Gröndal í sjónvarps-
þætti í fyrrakvöld, tala digurbarkalega um, að ríkis-
stjórnin og Sjálfstæðisflokkurinn væru einhverjir svik-
arar í landhelgismálinu og þegar í stað ætti að lýsa því
yfir, að engir samningar kæmu til greina við EBE. Hver
er ferill þeirra tveggja manna, sem þannig tala i land-
helgismálinu? Lúðvík Jósepsson sagði, þegar fyrst var
rætt um 200 sjómílna fiskveiðilögsögu sumarið 1973, að
hún mætti bíða, hún mundi koma einhvern tíma en það
yrði ekki fyrr en að lokinni hafréttarráðstefnu! Henni er
ekki lokið enn og hefði Lúðvík fengið að ráða sætum við
enn uppi með 50 mílur. Ekki var Benedikt Gröndal betri.
Hans fyrstu viðbrögð við 200 mílunum voru þau að gera
grín að þeim og segja, að talsmenn þeirra vildu færa
fiskveiðilögsögu íslands upp á miðjan Grænlandsjökul!
Hver voru viðbrögð þessara tveggja manna við Óslóar-
samningunum, sem tryggðu viðurkenningu Breta á 200
mílunum og brotthvarf brezkra togara úr íslenzkri fisk-
veiðilögsögu? Báðir lögðust gegn samkomuiaginu í Ósló
og töidu það svikasamninga. Svo eru þessir dragbítar að
derra sig nú.
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1976
25
Halldór E. Sigurðsson
Ámi Jónasson
Jón H. Bergs
Hrafnkell Karlsson
legg frá haustinu 1975 og sagði að
ekki hefði reynst unnt að gera upp
vegna tafa á greiðslum útflutningsbóta
en nú væri landbúnaðarráðherra búinn
að gefa þá yfirlýsingu að það sem
vantaði ætti að greiðast fyrir 20.
desember og væri það fagnarðarefni
Fram kom hjá Jóni að þegar Slátur-
félagið fékk afurðalán sitt 25 nóvem-
ber sl. voru dregin frá þeirri upphæð
ógreiddar útflutningsbætur frá ríkis-
sjóði vegna framleiðslunnar 1975.
Ákveðið hefði verið að innheimta á
afurðalánum frá 1975 yrði látin bíða
þar til rfkissjóður hefði greitt út-
flutningsbæturnar og þannig hefði
félagið nú fengið að nýju lán hjá Seðla-
bankanum að upphæð 60 milljónir
króna en alls á Sláturfélagið inni
ógreiddar útflutningsbætur að upphæð
um 100 milljónir króna Sagði Jón að
þessar 60 milljónir hefðu strax þá um
daginn. þriðjudag, verið greiddar út í
reikninga bænda.
Fram kom hjá Jóni að eftir að
bændur hefðu fengið þessa síðustu
greiðslu væri eftir að greiða 2% af
grundvallarverðinu 1975 og það yrði
greitt til bænda um leið og ríkissjóður
greiddi útflutningsuppbæturnar en
lofað væri að þær kæmu fyrir 20.
desember n.k.
Um afurðalánin sagði Jón að þar
hefði í raun verið um afturför að ræða
Lánin hefðu hlutfallslega lækkað, áður
hefði verið lánað út á slátur og innmat,
sem heild en nú væri aðeins lánað út á
lifur, hjörtu, og nýru. Ein skerðingin
hefði verið 1 975 en þá var tekinn upp
sá háttur að veita ekki afurðalán út á
sauðfjárafurðir að fullu fyrr en um jól
Jón sagði ályktun bændafundarins á
Hvoli um að sláturleyfishafar fengju
afurðalán, sem gerði þeim kleift að
greiða minnst 80% af skilverði á
haustnóttum, hefði verið sannarlega
tímabær Tók hann dæmi af því, að ef
Sláturfélagið hefði átt að greiða út
80% á haustnóttum 19 75 hefði
félagið þurft að hafa um 1 50 milljon
kr meira fé til ráðstöfunar en það væri
einmitt svipuð upphæð og ef afurða-
lánin væru hækkuð úr 6 7% í 80% af
vöruverðinu.
Að síðustu sagði Jon, að oft
gleymdist að sláturleyfishafar yrðu að
greiða kostnað við slátrunina strax á
haustin og eins væri að þær tölur, sem
nefndar hefðu verið um prósentuhlut-
fall afurðalán hefðu verið villandi. Með
þeirri fyrirgreiðslu, sem sláturleyfis-
hafar fengju í sínum viðskiptabanka og
væri misjöfn, gæti afurðalánið ekki
numið hærri upphæð en 66% af skila-
verðinu, en það væri grundvallarverðið
að viðbættum sláturkostnaði
Um orð Hrafnketils, að sláturfélagið
væri illa rekið fyrirtæki sagðist Jón
ekki vera viss um þekkingu hans á
rekstri félagsins. Ástæðan fyrir því að
félagið hefði getað greitt grundvallar-
verð væri fjölbreyttur rekstur þess.
Verslanir félags hefðu skilað hagnaði
og sá hagnaður færi til eigenda félags-
ins, bændanna
Ekki hægt að ganga
lengra i verðtryggingu
Stefán Pálsson, framkvæmdastjóri
Stofnlánadeildar landbúnaðarins gerði
grein fyrir starfsemi deildarinnar og
sagði, að tekjur deildarinnar af föstu-
tekju stofnun hefðu á árinu 1975 verið
391,5 milljónir kr en deildin hefði
þurft að greiða af teknum lánum 407
milljónir eða 1 5 milljónum meira en
tekjurnar væru Sagði Stefán, að þegar
þessi staða hefði verið Ijós, hefðu
stjórnvöld ákveðið að taka til endur-
skoðunar starfsemi deildarinnar og í
þeim tilgangi hefði landbúnaðarráð-
herra skipað nefnd til að semja tillögur
að breytingum
Ekki sagðist Stefán geta greint frá
tillögum þessar nefndar en það væri
samdóma álit hennar að ekki væri
hægt að ganga lengra í þá átt að
verðtryggja lánin og ekki mætti gleyma
því að verðtrygging væri í raun vextir.
Fram kom hjá Stefáni, að rætt hefði
verið um að leysa vanda Stofnlána-
deildarmnar með því að leggja 1%
jöfnunargjald ofaná verð búvöru.
Um það að aðilar, sem ekki greiddu í
deildina fengju lán úr henni. sagði
Stefán. að allir búvöruframleiðendur
væru skildugir til að greiða 1 % gjald af
verðmæti framleiðslunnar og ef það
væri ekki greitt þá væri það brot á
lögum Ákveðnir erfiðleikar væru á að
innheimta þetta gjald af t d eggjafram-
leiðendum, en Framleiðsluráð sæi um
innheimtuna Stefán sagði það sína
skoðun að útlántakmarkanir til þessara
aðila væru ekki rétta leiðin, því þá
teldu þeir sér ekki skylt að greiða til
deildarinnar.
Að lokum sagði Stefán að lán verð-
deildar Búnaðarbankans til jarðakaupa
hefðu hækkað með tilkomu fjármagns
úr lífeyrissjóði bænda Þá væri nú lánað
til frumbýlinga út á bústofn
Eigum að semja
við rlkisstjórnina
Hermann Guðmundsson, Blesa-
stöðum, spurði hvers vegna verð-
hækkanir sem taka hefðu átt gildi nú
1. desember hefði verið frestað Sagði
hann verðlagsgrundvöllinn alltaf vera
að skekkjast og taldi rétt að samið væri
beint við ríkisstjórnina um verð á
búvöru Hermann sagði fulltrúa neyt-
enda í sexmannanefnd miskunnarlausa
og þeir hugsuðu um það eitt að verð
búvöru væri sem lægst en alltaf þegar
á reyndi væri leitað til ríkisstjórnarinn-
ar Sagði Hermann það vera gleðiefni
að heyra Jón Bergs segja að fullt
rgrundvallarverð fengist fyrir sauðfjár-
innleggið frá haustinu 19 75 og
bændur væru ánægðir að heyra að
greiða ætti útflutningsbæturnar fyrir
20. desember.
Gerði Hermann þessu næst að um-
talsefni aðstöðu ungs fólks til að hefja
búskap í sveit og bar það saman við ef
ungur maður keypti sér bát. Sagði að
sá sem keypti bátinn fengi um 90% að
láni en sá sem keypti jörð fengi 1 600
þúsund krónur.
Ágúst Þorvaldsson, Brúnastöðum.
og stjórnarmaður í Mjólkurbúi Flóa-
manna, minnti á þann samdrátt, sem
orðið hefði í mjólkurframleiðslunni á
Suðurlandi vegna óþurrka tvö sfðustu
sumur og sagði að 1975 hefði verið
áætlað að mjólkurframleiðslan yrði 59
milljon kíló en framleiðslan hefði hins
vegar ekki orðið nema 5 7 milljon kiló
Af þessum sökum hefði vantað 1 30
krónur á hvern lítra mjólkur til bóndans
en alls hefði vantað 1 80 upp á að fullt
verð lítra hefði náðst í fyrra fyrir mjólk-
ina
Lagði Ágúst á það áherslu að
islenskir bændur þyrftu að vinna að því
að þeir kæmust i sömu aðstöðu og
bændur á Norðurlöndunum sem fá
greitt nær jafnóðum við innlegg 90%
af búvöruverðinu Sagði hann Seðlá-
bankann geta leyst þennan vanda
Ágúst hvatti ríkisstjórnina til að stinga
á þvi kýli, sem verðbólgan væri og til
þess hefði hún fengið stuðning 2/3
þjóðarinnar Hvatti hann til þess ð
greitt yrði úr ^þeim frumskógi sem
afurðalánin væru sýnilega komin inn í
og minnti að lokum á samþykkt
Fulltrúaráðsfundar Mjólkurbús Flóa-
manna þess efnis að endurkaupalán
Seðlabankans yrðu aukin þannig að
bændur gætu fengið 90% af afurða-
verðinu eigi síðar en einum mánuði
eftir innlegg og sagðist treysta
núverandi stjórnarflokkum með 42
þingmenn til að koma þessu máli í
höfn
Komnir á sláturfélags-
aldurinn
Páll Lýðsson, Litlu-Sandvík. sagði
sunnlenska bændur áður hafa komið
saman til fjölmenns fundar til að mót-
mæla en fyrir 10 árum hefði 700
manna fundur mótmælt tillögum um
fóðurbætisskatt. Páll ræddi nokkuð
málefni Mjólkurbús Flóamanna og
varpaði fram því hvort ekki hefði verið
skynsamlegt að fara varlega i fjár-
festingu í fyrra fyrst ekki náðist fullt
grundvallarverð Hann spurði um hvort
tap hefði orðið á rekstri mjólkurbúða
Samsölunnar í Reykjavík Sagði Páll
rangt af stjórnendum Mjólkurbúsins að
fóðra lélega afkomu búsins, því hún
ætti að birtast bændum og öðrum
Spurði Páll hvort heimilt væri að
taka fullar fyrningar eða svokallaðar
flýtifyrningar nema fyrirtækið skilaði
hagnaði en þetta hefði Mjólkurbúið
gert Páll lauk máli sínu með að segja
að stjórnendur Mjólkurbúsins væru
ekki komnir á Sláturfélagsaldurinn en
bændafundur ætti að verða til að
styrkja forystusveitina, þó stundum
þyrfti að draga þá út á vaðið eins og fé
í smalamennskum
Engilbert Hannesson, Bakka i
Ölfusi. sagði það hafa verið næsta
furðulega ákvörðun af hálfu Lands-
bankans að neita Mjólkurbúi Flóa-
manna og Samsölunnni um fyrir-
greiðslu í fyrravor til að gera cipp
mjólkurinnleggið Engilbert ræddi af-
komu afurðasölufélaganna á Suður-
landi á siðustu árum og varpaði að
síðustu þeirri spurningu til ráðamanna.
Bændafundurinn í Arnesi gerði
eftirfarandi ályktanir:
Verðlagsmál.
Almennur bændafundur hald-
inn í Árnesi vekur athygli á erfiSri
fjárhagsstöSu bænda sem stafar
aSallega af eftirfarandi:
1. VantaB hefur 20—30% á
kaup þeirra samkvæmt kaupi
viðmiðunarstéttar undanfarin ár.
2. Grundvallarverð náðist ekki
á mjólk á sl. ári sem nemur 80
þús. kr. á meðalbú hjá mjólkurbúi
Flóamanna.
3. Enn hafa ekki borist
fullnaðarskil sauðfjárafurða fyrir
sl. ár.
4. Óþurrkar á Suður og
Vesturland sl. 2 sumur.
Fundurinn beinir eftirfarandi til
stéttarsambands bænda og
stjórnvalda.
1. Að endurskoðaður verði
gjaldaliður verðlagsgrundvallar
búsins fjármagnsliðurinn og aðrir
kostnaðarliðir sem eru algjörlega
óraunhæfir.
2. Bændur fái án tafar
hækkanir á afurðaverði sem ir
eiga lögboðin rétt til vegna
hækkunnar á framleiðslu kostn-
aði og launum.
3. Afurðalán verði hækkuð svo
að sláturleyfishöfum verði gert
kleyft að greiða minnst 80%
sauðfjárafurða á hausti og
mjólkurbúum að greiða 90%
mjólkurafurða á framleiðsluárinu.
Stjórnvöld geri sérstakt átak til
þess að slík fyrirgreiðsla fáist nú
þegar handa bændum á óþurrka-
svæðunum.
Almennur fundur bænda á
Suðurlandi haldinn í Árnesi
bendir á þá staðreynd að bændur
hafa ekki óskað eftir niðurgreiðsl-
um á landbúnaðarvörur, heldur
eru þær fyrst og fremst hag-
stjórnartæki rikisvaldsins.
Þess vegna óskar fundurinn
eftir þvi, að kannað verði hvort
ekki sé rétt að hætta niður-
greiðslum á kjöti og kjötvörum,
en í þess stað verði söluskatti
aflétt svo sem gert er með mjólk,
fisk, kartöflur, egg og nýja ávexti
o.f I.
ráðherra og alþingismanna. hvort ekki
þyrfti þarna úrbóta við
Sagði Engilbert að margir baendur
væru nú komnir i greiðsluþrot, Hann
mótmælti þvi að Sláturfélaginu væri
illa stjórnað, hvað sneri að starfsemi
félagsins í Árnessýslu en hvatti til að
greiðslur til bænda yrðu látnar sitja
fyrir kaupum á glæstum höllum
Ásmundur Sæmundsson, Stokks-
eyri sagði þennan fund engan
skemmtifund Bændur væru óánægðir
með sín mál og þar þýddu lítt orð
ágætra manna svo sem landbúnaðar-
ráðherra Sagði hann bændur á Suður-
landi vera vana að fá jólaglaðning frá
Sláturfélaginu og sýnt væri að svo yrði
einnig nú en það væri þá betra að
einhverjar verslanir væru opnar til að
versla í fyrir aurana Spurði hann hvers
vegna 4 til 5 mánuðir þyrftu að liða frá
innleggi stórgripa þar til greiðslur fyrir
þá færu að sjást Ásmundur lauk
orðum sinum með því að segja að
vonandi væru þingmennirnir farnir að
huga að stólunum, því kosningar yrðu
að tveimur árum liðnum.
Bændur fá ekki
nógu fljótt greitt
fyrir framleiðsluna
Magnús Finnbogason á Lágafelli
fagnaði því hversu margir hefðu komið
saman til þessa fundar. Sagði Magnús
landbúnaðarráðherra hafa orðið tíðrætt
um hvað bændur hefðu það nú i raun
gott En ráðherrann hefði gleymt að
taka það með í reikninginn hversu
bændur fá laun sin seint greidd og
brennimerkt af verðbólgubálinu
Magnús sagði höfuðvanda bænda nú
vera að þeir fengju ekki nógu fljótt
greitt fyrir framleiðsluvörur sinar Laun
bænda verða að biða i meir en hálft ár
að mestum hluta en þó á venjulegum
innlánsvöxtum
Ekki sagðist Magnús ætla að gera að
umtalsefni málefni Sláturfélagsins
heldur bíða með ýmis innanrikismál
þess þar til á aðalfundi þess En hann
varpaði fram þvi að þegar talað væri
um að félagið greiddi bændum 64,3%
af grundvallar verði 14 kilóa lambs og
aðrir sláturleyfishafar greiddu jafnvel
80% væri oft nefnt að kaupfélögin
gætu i skjóli verslunar við bændur
greitt hærra, hvers væri þá hlutur
verslana Sláturfélagsms Ættu þær
ekki að geta vegið upp á móti hlut
kaupfélaganna Að siðustu sagði
Magnús að bændur hefðu ekki aðrar
stofnanir til að ná út sinum launum en
sölufyrirtæki sin og að þeim yrðu
bændur að standa óskiptir
íbúðabyggingart
sveitum úr Stofnlánadeild
Steinþór Gestsson. alþingismaður
á Hæli. sagði að vegna tals um út-
flutningsbætur og þá upphæð sem
verið hefði i fjárlögum þessa árs væri
rétt að eitt kæmi fram Við afgreiðslu
fjárlaga hefðu þeir fulltrúar í fjárveit-
inganefnd, sem styðja rikisstjórnina. á
fundi með landbúnaðarráðherra og
fjármálaráðherra fengið það skýrt tekið
fram að þó ákveðin upphæð væri
ætluð til útflutningsbóta i fjárlögum
yrðu þær greiddar i samræmi við gild-
andi lög. Um lánamál landbúnaðarms
sagði Steinþór Ijóst að Stofnlánadeild-
in stæði höllum fæti og breyta þyrfti
reglum hennar Varpaði hann fram
þeirri hugmynd hvort ekki væri rétt að
taka íbúðabyggingar í sveitum út úr
Stofnlánadeildinni en fella þær i þess
stað undir Byggingarsjóð Þetta hefði
að visu i för með sér kostnaðarauka
fyrir bændur en þá losnuðu bændur
líka við forrétfindi og hægt yrði að fá
meira fé til að byggja upp atvinnu-
húsnæði fyrir búskapinn
Steinþór lauk máli sínu með því að
segja að þessi fundur væri honum
stuðningur. sem fulltrúi þessa fólks á
Alþingi Þessi fundur væri ekki dæmi
um þrýstihöpa, sem mjög væri nú
talað um
Jón Helgason alþingismaður í Segl-
búðum, sagði fundi sem þennan þrýsta
á þá sem fyrir bændastéttma vinna
Ekki var Jón sannfærður um ágæti
þess að semja beint við rikið Sagði
hann fulltrúa neytenda i Sexmanna-
nefnd byggja rök sin á búreikningum
og erfitt væri fyrir fulltrúa framleiðenda
að halda fram hærri tölum Fram kom i
máli Jóns að erlendis hefðu náðst
stórir áfangar í kynbótum til að auka
og bæta ullarframleiðsluna og sagði
íslendinga þurfa að huga vel að málum
i þeim efnum Sagðist Jón fyrst og
fremst hafa haft gagn af þessum fundi
Framhald á bls. 26
Um fjögur hundruð sunnlenskir bændur komu saman til almenns bændafundar I félagsheimilinu
Árnesi ífyrrakvöld. Ljósm. Mbl. t.g.